As preposições -

De voorzetsels

Het gebruik van de verschiltende Portugese voorzetsets komt niet attijd over-
een met het gebruik van de Nederlandse voorzetsets. Tevens zijn er voor een
Portugees voorzetsel in het Nederlands soms twee mogetijke vertalingen, en
het omgekeerde komt ook voor.

Wat de vorm betreft maakt men onderscheid tussen enketvoudige voorzetsets,

die uit één woord bestaan, en samengestelde voorzetsets, die uit meerdere
woorden bestaan.

En ke lvoudige voorzetsels
De betang rij kste en kelvoudige voorzetsets zij n :

a ngar, aqn, om
A wordt gebruikt:

r na werkwoorden van beweging alsir (gaan),vir (komen),voltar (terugko-

men), als het verbtijf op de ptaats van bestemming - in de ogen van de
spreker - relatief kort is:

Quando vais ao teatro? Wanneer ga je naar het theater?

Tenho que vottar à escota. Ik moet terugkomen naar school.
Ete vem sempre a casa atmoçar. Híj komt altíjd thuis lunchen.

) Para, pagina 89.

. brj het meewerkend voorwerp:

Dei um beijo aos meus fithos.Ik gaf (aon) míjn kínderen een kus.
Ele emprestou o livro à professora. Hij leende het boek uit oqn de lerores.

. bü túdsaanduidingen:
0 jogo começa às 16.00 horas. Het spel begìnt om 76 uur.
Eta trabatha até ao meio-dia. Zij werkt tot 12 uur's níddags.
Fiquei na praia até ao pôr-do-sot. Ik bleef op het strand tot zonsonder-
gang.

. in de constructie estar a + infinitivo:

Estás a estudar? Ben je oon het studeren?
 na bepaalde werkwoorden, bijvoegtijke naamwoorden, zelfstandige naam- Fomos de táxi para o aeroporto. Wíj gingen met de taxí naor het vlíeg-
woorden en bijwoorden als: veLd.
moar:
agradar a (íemond) bevalLen Hoje vou na bicicleta do meu Vandaag ga ìk op de fiets van míjn
chegar a aankomen ín irmão. broer
Vou no avião das cinco. Ik ga met het vliegtuig van vijf uur.
pedir a (íemand) vragen, verzoeken om
pçrtêncer a behoren tot, zíjn von voor het vormen van samengestelde zelfstandige naamwoorden:

telefonar a (iemond) bellen Queria um getado de morango. Ik zou groag een aardbeieníjsje wíllen.
Atuguei uma casa de férias. Ik heb een vakantiehuis gehuurd.
iguat a : ,
gelíjk aan

acostumado a gewend oan bij hoeveelheden:

Dê-me uma dúzia de ovos. Geeft u me een dozíjn eíeren.
correspondente a overeenkomsüg met
0 bolo leva 250 gramas de In de taart gaot 250 gram morgaine.
contrariamente a ín tegenstellíng tot margarina.

a visita a het bezoek qan na werkwoorden ats:

Esta pasta pertence ao meu chefe. Deze aktetas is von míjn chef, depender de afhongen van
E[e está acostumado a chá. Híj ìs gewend thee te dinken.
duüdar de
A visìta ao museu foì guiada. Het museumbezoek wordt begeleíd door
twijfelen aan
een gÌds. gostar de houden van, lekker/euk vinden

Het voorzetsel a wordt in het gesproken Brazjtiaans Portugees vaak ver-

lembrar-se de ' . zích heinneren
vangen door het voorzetsel em: precisar de nodìg hebben
Etes vão no restaurante. Zíj goon nlar het restaurant.
Isso depende da situação. Dot hangt van de situotie af.
Het voorzetsel a wordt samengetrokken met het erop volgende bepaatd t'id- Não me lembro do código postat. Ik heinner me de postcode níet.
woord en met de aanwìjzende voornaamwoorden aquele, aquela etc. Het voorzetsel de wordt samengetrokken met het erop volgende bepaatd en
onbepaa[d lidwoord, met de persoontijke voornaamwoorden ele/eta, etes/
) Samentrekking met het bepaaLd lidwoord. pagina 17.
elas en met de aanwijzende voornaamwoorden este, esse, aquele, etc.
) Samentrekking met voorzetsels, pagina 48.
) Samentrekking met het onbepaatd lidwoord, pagina 17.

de van, uit ) Persoontijk voornaamwoord na een voorzetsel, pagina 44 e.v.

De wordt gebruikt:
) Aanwijzend voornaamwoord, Samentrekking met voorzetsets, pagina 48.

. voor het aanduiden van herkomst: em ín, op, bíj

A minha amiga é de Utreque. lvlijn vriendín komt uít Utrecht. Em wordt gebruikt:
Cheguei ontem do Porto. Ik ben gisteren uit Porto gekomen,
o na werkwoorden van ptaats ats estar (zijn, zích bevìnden),ficar (Liggen,
r om bezit aan te geven: blìjven):
E[e vestiu o casaco do meu filho. Hij trok de jas van míjn zoon aan. Nós estamos no trabalho. Wíj zrjn op het werk.
A Avenida da Liberdade é em De Avenìda da Liberdade in Lissobon. Marcaste a mesa no restaurante? Heb je de tafel ín het restourant
Lisboa. besproken?
Nós hoje ficamos em casa. Wíj blijven vandoog thuís.
o voor vervoersmiddeten, ats die niet nader bepaatd worden:
Vocês gostam de andar de Houden jullíe van fietsen? . om een tijdstip of tijdsbestek aan te geven:
bicicteta?
0 meu filho nasceu em ].983. Mijn zoon ís geboren ín 1983.

86 8'l
 No sábado vamos ao mercado. Zaterdog gazn we naar de markt. . na werkwoorden ats:
Nós fizemos as compras em uma Wíj hebben de boodschappen ín een uur
hora. gedaan. apaixonar-se pori verLiefd worden op
esperar por wachten op, hopen op
. na werkwoorden ats:
lutar por, stijden voor
entrar em bínnengaan in passar poÍ gaon langs
meter em stoppen in
Esperamos por notícias dele. We wqchten op nieuws van hem.
pegar em , , (beet)pakken Ete apaixonou-se por e[a. Híj werd verlíefd op haor.
pensar em denken aan
Por wordt samengetrokken met het erop votgend bepaald lidwoord.
Não entres no escritório sem Ga het kantoor niet bínnen zonder te ) Samentrekking met het bepaal"d lidwoord, pagina L7.
bater à porta. kloppen.
Peguei na mala e fui embora. Ik pokte mijn koffer en gíng weg.
I Voorzetsels gevotgd door het woord casa (huis) worden meestal zonder
õ lidwoord bìj casa, en dus zonder samentrekking gebruikt:
Het voorzetsel em wordt samengetrokken met het erop votgende bepaatd en estar em casa thuís zìjn
onbepaald lidwoord, met de persoonlijke voornaamwoorden ete/eta, etes/ ficar em casa thuís blíjven
elas en met de aanwijzende voornaamwoorden este, esse, aquele, etc. ir a casa (even) naar huìs gaon
) Samentrekking met het onbepaald Lidwoord, pagìna 17. passar por casa Iongs huis goan

) Persoonl.ijk voornaamwoord na een voorzetsel, pagina 44 e.v.

) Aanwìjzend voornaamwoord, Samentrekkìng met voorzetsels, pagina 48.
para voor. noar, om te
Para wordt gebruikt:
por vooí door, via, vonwege, peí mssl o na werkwoorden van beweging alsir (gaan),vtr (komen),voltar (terug-
Por geeft aan: komen), ats het verbtijf op de plaats van bestemming - ìn de ogen van de
spreker - relatief lang is of als de duur van het verbtijf niet van bel.ang is,
r een ptaats waarlangs: zoats bij gewoontes:

E[e foi pela

autoestrada. Hij ging vía de snelweg. Tenciona vottar para o Brasil?
Bent u van plan terug te komen naar
Gosto de andar pelo parque. Ik loop graag door het park. Brozilíë?
Depois do trabalho vou para casa. ffa het werk ga ík noar huis.
o de.handetende persoon bij een tìjdende vorm:
) A, pagina 85 e.v.
Este carro foì comprado por nós. Deze auto ís door ons gekocht.
A salsicha foi comjda pelo cão? Is het worstje door de hond opgegeten? . voor het weergeven van een doe[. bedoeling of bestemming:

. een oorzaak. een middel, een manier:

Comprei um CD para nós. Ik heb een cd voor ons gekocht.
Vou dar uma volta para tomar ar Ik go een ommetje maken on een frísse
Não vou passear por fatta de Ik ga níet wandelen vanwege tijdgebrek. fresco. neus te hqLen.
tempo.
Escreve-me por correio eletrónico. Schijf me per e-mail. r na werkwoorden a[s:

. een verdet'ing: pamÍ para vertrekken naqr

Tiro férias três vezes por ano. Ik neem die keer per jaar vokontie. segurÍ para verder reizen naor
A entrada custa 10 Euros por De entree bedraagt 10 euro per persoon.
pesSoa. traduzir para vertalen naar
não estar para geen zin hebben om te

Amanhã partimos para Zwo[[e.

Morgen veftrekken we naar Zwolle.
Não estou para me aborrecerl Ik heb geen zín om me te ergeren!

88 89
 2. vooral in de spreektaal:
[ffi dar por (op)merken, horen
Telefono-the para reservar um Ik bel u om een kamer te reserveren.
ffi dar-se com kunnen opschieten met
quarto.
ffi dar-se êm zich (goed/slecht) voelen bij, gedijen in

Nós damos [eite ao gatinho. Wij geven melk oan het katje.
Werkwoorden met een vast voorzetsel 0 cão dava ao rabo de alegria. De hond kwispelde met zijn staoft van
blíjdschop.
In het Portugees bestaan, evenals in het Nedertands, werkwoorden die verge-
zeld gaan van een vast voorzetsel (bv. gostar de - houden van). Soms komen Fui dar com ele escondido. Ik vond hem, verstopt.
de voorzetsels in beide taten echter niet met etkaar overeen (bv. sonhar com Sapatos de couro dão de si. Leren schoenen geven mee.
- dromen van). Hieronder vindt u een samenvatting van de meest voorko-
mende werkwoorden met een vast voorzetsel. ïu ainda dás em matucol Jij wordt nog gek!
A varanda dá para o mar. Het bolkon zìet op zee uit.
Bij de behandeling van de voorzetsets a, de, em, por, para bij de enketvou-
dige voorzetsets staat steeds een rijtje werkwoorden die met het betreffende Eu não dei por que chegaste. Ik heb niet gemerkt datje aonkwom.
voorzetsel voorkomen. Deze werkwoorden met vaste voorzetsels worden hier Ete dá-se bem com os úzinhos. Hij kan goed opschíeten met de buren.
niet herhaald.
As ftores dão-se bem na Madeira. Bloemen doen het goed op lvlodeira.
) De enketvoudige voorzetsets, pagina 85 e.v.

Andere werkwoorden met vaste voorzetsets:

agradecer a/por íemand voor íets/iemand bedsnken

g-tegrâi.se,.fsn,. ...:1,. ., ..', zích verheugen op
trouwen met
cásar{';g;'cgm-,1
"'.t . .',.''
còtii ,cqÍtt,''' -'', '''' het eens zijn met

contar com rekenen op

decidir-se a/por besluíten tot, kiezen voor

fatar,de1s9,!'Ê:. i ,t .:. r':,i.:i.. spreken over

servir de/para díenen als/tot

sonhar com dromen von

tr.ocar de&or,,, : .i ,, ì ,. ,, ruilen voor

Bij sommige werkwoorden verandert de betekenis a[ naargelang het voorzet-

set dat erbìj staat. 0m u een jdee te geven volgt hìer een vrij extreem voor-
beeld: het werkwoord dar (geven) met verschitlende voorzetsels:

ffi dar a geven oon (iemand)

ffi dar a, bewegen, kwispelen met

ffi dar com vínden, aantreffen

ffi dar de si meegeven (m atei ool), uítrekken

ffi dar em worden, leiden tot

ffi dar para uitzíen op, geschíkt/toereikend zijn voor

92