EDUC 510—ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΚΑΙ

ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Συνάντηση 3: Ανασκόπηση
βιβλιογραφίας

Πανεπιστήμιο Λευκωσίας,
Τμήμα Παιδαγωγικών Σπουδών
 Περιεχόμενα
• Αναφορά στο περιεχόμενο και δομή της
ανασκόπησης βιβλιογραφίας και συσχέτιση με
τους σκοπούς,
• Διαφορές ανάμεσα σε βιβλιογραφική
ανασκόπηση και θεωρητικό πλαίσιο έρευνας,
• Συγγραφή ανασκόπηση βιβλιογραφίας σε θέμα
που σχετίζεται με το σκοπό της έρευνάς σας.
• Συγγραφή θεωρητικού πλαισίου που σχετίζεται
με τη βιβλιογραφική ανασκόπηση και το σκοπό
της έρευνας.
 Χαρακτηριστικά βιβλιογραφικής
ανασκόπησης
• Παρουσιάζει αποτελέσματα προηγούμενων
σχετικών ερευνών

• Συσχετίζει την παρούσα μελέτη με τον

συνεχιζόμενο διάλογο στη βιβλιογραφία

• Παρέχει πλαίσιο σύγκρισης των αποτελεσμάτων

της παρούσας εργασίας με τα αποτελέσματα
άλλων ερευνών (Cresswell, 1994).
 Χαρακτηριστικά βιβλιογραφικής
ανασκόπησης
• Να προσπαθεί να διευκρινίσει, κάποια
προβλήματα μέσα σε ένα τομέα μελέτης
παρά να τα σχολιάσει απλά
• Να το πετυχαίνει αυτό μέσα από μια
προοδευτική διαδικασία, και
• Να υπάρχουν στη θεωρία στοιχεία όπως η
συνοχή, ορθή επιχειρηματολογία και λογική
σειρά σκέψεων (Strike & Posner, 1983).
 Οργάνωση ιδεών
• Από το ευρύτερο θεματικό πεδίο προς το
ειδικό.
Γενικό

Ειδικό

Γενικό
 Οργάνωση ιδεών
• Επιχειρηματολογία στις φυσικές επιστήμες
– Επιχειρηματολογία με μαθητές δημοτικού
• Έρευνες που έχουν γίνει στο θέμα αυτό,
• Τί έχουμε μάθει για το θέμα,
• Χαρακτηριστικά ερευνών (π.χ. Αριθμός μαθητών, είδος
δεδομένων, μεθοδολογία, ηλικίες, μέθοδος
διδασκαλίας),
• Ελλείψεις που υπάρχουν,
• Συμπεράσματα
 Βοηθητικά Σημεία
• Γράφω-δεν αντιγράφω. Προσοχή στη λογοκλοπή.
• Δικό μου συγγραφικό στυλ, όχι των συγγραφέων
που παραθέτω.
• Πρέπει να τεκμηριώνω ό,τι γράφω (πηγές και
επιχειρήματα).
• Χρησιμοποιώ μικρές προτάσεις με συνοχή.
• Κάθε πρόταση και κάθε παράγραφος πρέπει να
συνδέεται με τα προηγούμενα και τα επόμενα.
Χρησιμοποιώ συνδετικές φράσεις (π.χ., λ.χ., έτσι,
για το σκοπό αυτό, δηλαδή, κατα).
 Τι ελέγχουμε σε μια μελέτη;
• Ενότητα: την άμεση σχέση του περιεχομένου με την
κύρια ιδέα του θέματος
• Πληρότητα: την επαρκή ανάπτυξη του θέματος σε
βάθος και πλάτος
• Τεκμηρίωση: με πειστικά, ορθά επιχειρήματα και
τεκμήρια (αποδείξεις)
• Λογική αλληλουχία των νοημάτων: Αυτό
επιτυγχάνεται με τη σαφή διάκριση των κεφαλαίων
και των υποκεφαλαίων του κύριου μέρους και με τη
σωστή διάταξη των ιδεών
• Συνεκτικότητα του κειμένου: τη συνεκτικότητα
συνιστούν η ενότητα και η αλληλουχία
 Δομή κεφαλαίου Ανασκόπηση
Βιβλιογραφίας
• Περίληψη
• Εισαγωγή
• Θεωρητικό Πλαίσιο
• Εννοιολογικοί ορισμοί
• Κύριο Μέρος
– Θεωρίες και μελέτες σχετικές με την έρευνα ή
υποπτυχές
[Παράδειγμα σελ. 94, Παπαναστασίου &
Παπαναστασίου, 2005]
 Βιβλιογραφικές Αναφορές

Α. Μέσα στο κείμενο

Β. Στη λίστα αναφορών

 Αναφορές Μέσα στο Κείμενο

1) Παράφραση
– Αποδίδουμε με δικά μας λόγια τη βασική θέση
του συγγραφέα

2) Πιστά αποσπάσματα
- Χρησιμοποιούμε επακριβώς τα λόγια του
συγγραφέα
 Γράφουμε το επώνυμο του συγγραφέα μαζί με
την ημερομηνία έκδοσης του έργου του στην
παρένθεση.

Παράδειγμα παράφρασης 1
Ο Greenfeld (1995) μελετώντας την γένεση του αγγλικού εθνικισμού τον
παρουσιάζει ως επινόηση των μέλη της «νέας αγγλικής
αριστοκρατίας».
Παράδειγμα παράφρασης 2
Ο Φλουρής και Καψάλης (2007) παραθέτοντας την ιστορική εξέλιξη των
σχολικών εγχειριδίων στην Ελλάδα περιγράφουν πως η πορεία της
χώρας προς τον εκσυγχρονισμό επέφερε αλλαγές στα σχολικά
εγχειρίδια.
Παράδειγμα παράφρασης 3
Όλες οι κοινωνικές ομάδες έχουν επηρεαστεί και εξακολουθούν να
επηρεάζονται από την εθνικιστική ιδεολογία έστω κι αν η ανάπτυξη
της εθνικής συνείδησης γίνεται κατά ανόμοιο τρόπο μεταξύ των
διαφόρων κοινωνικών ομάδων (Hroch, 1996).
Πρώτη αναφορά σε έργο με πολλούς συγγραφείς
Οι Ιακώβου, Μυλωνάς, Νεοφύτου, Παπαχριστοφόρου και
Χρυσοστόμου (2005) εξηγούν πώς η δομή της
αρχαιοελληνικής πόλης μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο
μοντέλο στην σύγχρονη εκπαιδευτική διοίκηση

Δεύτερη και μετέπειτα αναφορές σε έργο με πολλούς

συγγραφείς
Η Ιακώβου κ.ά. (2005) χρησιμοποιούν το μοντέλο της
δημοκρατίας του Κλεισθένη και το εφαρμόζουν στην
περίπτωση της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.

• Όταν οι συγγραφείς του έργου είναι πολλοί τότε την πρώτη

φορά γράφουμε τα επώνυμα όλων των συγγραφέων ενώ τις
επόμενες φορές αρκεί να αναφέρουμε το όνομα του πρώτου
συγγραφέα μαζί με την συντομογραφία κ.ά.
 Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Gellner (1925) «ο
εθνικισμός δε σημαίνει ότι τα έθνη αφυπνίζονται
στην αυτοσυνειδησία: επινοεί έθνη εκεί που δεν
υπάρχουν» (σ.16).

•Στα πιστά αποσπάσματα, εκτός από το επώνυμο και

ημερομηνία πρέπει να δώσουμε και τον ακριβή αριθμό της
σελίδας
•Τα λόγια του συγγραφέα πρέπει να μπαίνουν σε εισαγωγικά
(εάν είναι λιγότερο από 3 τυπωμένες γραμμές)
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη λοιπόν, ενδεχομένως να διαδραματίζει
καίριο ρόλο στο κλίμα της τάξης και στην μαθητική επίδοση. Δεν
περιορίζεται όμως μόνο στους τομείς αυτούς. Όπως αναφέρει ο
Hargreaves (2001)
.... η διδασκαλία ως μια συναισθηματική πράξη ενεργοποιεί, χρωματίζει και
εκφράζει τα συναισθήματα και τις πράξεις των εκπαιδευτικών αλλά και
όσων αυτοί επηρεάζουν. Οι εκπαιδευτικοί μπορεί να δημιουργήσουν
ενθουσιασμό ή ανία στους μαθητές τους, να είναι προσιτοί ή απόμακροι με
τους γονείς, να εμπιστεύονται τους συνάδελφους ή να επιδεικνύουν
δυσπιστία απέναντί τους. Ό,τι έχει να κάνει με τη διδασκαλία είναι
εξορισμού συναισθηματικό. (Hargreaves, 2001, σ. 1057)

Εάν το πιστό απόσπασμα υπερβαίνει τις 3 γραμμές τότε

γράφεται σε περιθώρια πιο μέσα από τα υφιστάμενα.
Ο Hargreaves (2001) [όπως παρατίθεται στον
Iωαννίδη (2007)] περιγράφει τη διδασκαλία
ως μια συναισθηματική πράξη που
ενεργοποιεί, χρωματίζει και εκφράζει τα
συναισθήματα και τις πράξεις των
εκπαιδευτικών.

Όταν έχουμε βρει μια πηγή μέσα από μια άλλη και δεν
μπορέσαμε να εντοπίσουμε την πρωτότυπη πηγή τότε
πρέπει να γίνει αναφορά τόσο στην αρχική πηγή όσο
και στην πηγή από την οποία βρήκαμε τις
συγκεκριμένες πληροφορίες. ΔΕΝ συστήνονται όμως
τέτοιες αναφορές.
 Κατάλογος βιβλιογραφίας
• Μπαίνει στο τέλος της μελέτης.
• Καταγράφονται όλες οι πηγές τις οποίες αναφέραμε στο
κείμενο της μελέτης μας
• Οι πηγές μπαίνουν σε αλφαβητική σειρά.
• Ανάλογα με τον τύπο της πηγής υπάρχει διαφορετικός
τρόπος παράθεσης των πληροφοριών.

Θα εξετάσουμε πως παραθέτουμε:

– Βιβλία
– Περιοδικά
– Άρθρα συνεδρίων
– Ιστοσελίδες
 Βιβλία
• Πυργιωτάκης,Ι.Ε. (2000). Εισαγωγή στην παιδαγωγική
επιστήμη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
• Κουτσελίνη, Μ. (2001). Ανάπτυξη προγραμμάτων:
Θεωρία-έρευνα-πράξη. Λευκωσία.
• Ξωχέλλης, Π.Δ. (2005). Εισαγωγή στην παιδαγωγική.
Θεμελιώδη προβλήματα της παιδαγωγικής επιστήμης.
(6η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Αδελφοί Κυριακίδη.
Η βασική δομή που ακολουθείται είναι η πιο κάτω:
1. Επώνυμο συγγραφέα {κόμμα},
2. Αρχικό Ονόματος{τελεία}.
3. Τίτλος βιβλίου (με κυρτά γράμματα ή υπογραμμισμένος {τελεία}.
4. Αριθμός έκδοσης (εάν έχει επανεκδοθεί)
5. Τόπος έκδοσης{άνω και Κάτω τελεία}:
6. Εκδοτικός οίκος.
Προσοχή στα σημεία της στίξης!
Βιβλίο - μετάφραση ξενόγλωσσου έργου
• Debesse, M. & Mialaret, G. (Επ.). (1982). Οι παιδαγωγικές
επιστήμες 2. Η ιστορία της παιδαγωγικής. (Μ. Φιλιππου, Μετ.).
Αθήνα: Δίπτυχο.

Εάν το έργο που αναφέρουμε είναι κεφάλαιο κάποιου άλλου

βιβλίου με επιμελητή έκδοσης
• Ιακώβου, Π., Μυλωνάς, Γ., Νεοφύτου, Λ., Παπαχριστοφόρου, Γ. &
Χρυσοστόμου, Β. Σ. (2005). Ο «τρόπος της πόλεως» στην
εκπαιδευτική διοίκηση: Ένα νέο σύστημα αξιολόγησης του
διδακτικού έργου των εκπαιδευτικών λειτουργών. Στο Π..,
Πασιαρδής, Ι., Σαββίδης & Α. Τσιάκκιρος (Επ. Εκδ.) Η Αξιολόγηση
του διδακτικού έργου των εκπαιδευτικών. Από τη θεωρία στην
πράξη (σσ. 191-215). Αθήνα: Έλλην.
 Άρθρα σε περιοδικά
Πλατσίδου, M. (2004). Συναισθηματική νοημοσύνη: Σύγχρονες
προσεγγίσεις μιας παλιάς έννοιας. Επιστήμες της Αγωγής, 1, 27-39.

Neophytou, L. & Koutselini, M. (2008).The innovation of zones of

educational priority in Cyprus: the side effects of reliance on the
conservative policy. Curriculum and Teaching, 23 (1), 45-58.

Η βασική δομή που ακολουθείται είναι η πιο κάτω

1. Επώνυμο συγγραφέα {κόμμα},
2. Αρχικό Ονόματος{τελεία}.
Ακολουθούν με τον ίδιο τρόπο τα στοιχεία των άλλων συγγραφέων. Πριν
τον τελευταίο συγγραφέα βάζουμε το σύμβολο &.
3. Τίτλος άρθρου{τελεία}.
4. Όνομα περιοδικού (με κυρτά γράμματα ή υπογραμμισμένος {κόμμα}.
5. Τόμος (με κυρτά γράμματα ή υπογραμμισμένος) {κόμμα}
6. Τεύχος (σε παρένθεση με κανονικά γράμματα) {κόμμα}
7. Σελίδες (από- μέχρι) {τελεία}
Εάν κάποια στοιχεία δεν ισχύουν για το συγκεκριμένο περιοδικό
(συνήθως τεύχος) τότε τα παραλείπουμε.
 Άρθρα από Πρακτικά Συνεδρίων

• Νεοφύτου, Λ., Κουτσελίνη, Μ. & Κυριακίδης, Λ. (2008).

Κοινωνική συναισθηματική νοημοσύνη και ακαδημαϊκή
επίδοση φοιτητών. Στο Ε. Φτιάκα, Σ. Συμεωνίδου & Μ.
Σωκράτους.(Επιμ.), Ποιότητα στην εκπαίδευση, έρευνα και
διδασκαλία. Πρακτικά 10ου Παγκυπρίου Συνέδριου
Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου και Κυπριακού Ομίλου
Ενιαίας Εκπαίδευσης (σσ. 23-55). Λευκωσία.

•Επώνυμα και αρχικά ονόματος συγγραφέων {τελεία}.

•Χρονολογία έκδοσης {τελεία}.
•Αρχικό ονόματος και επώνυμο των επιμελητών έκδοσης
{τελεία}.
•Τίτλος Πρακτικών {τελεία} .
•Σελίδες του άρθρου (από-μέχρι) {τελεία}.
•Τόπος έκδοσης και εκδότης {τελεία}.
 Ανάκληση από διαδίκτυο
Ανάκληση από διαδίκτυο
• Βούλγαρης, Σ. (2003). Ερωτηματολόγιο προσωπικής θεωρίας δασκάλων.
Ανάκληση από http://www.pee.gr/wp-
content/uploads/praktika_synedrion_files/e5_12_03/sin_ath_mer_c_th_e
n_ii/boulgaris.htm

• American Psychological Association (n.d.). The basics of APA style.

Retrieved from http://www.apastyle.org/learn/tutorials/basics-
tutorial.aspx
•Εάν υπάρχουν πληροφορίες για το συγγραφέα τότε αυτές
πρέπει να παρατεθούν.
•Εάν δεν αναφέρεται η χρονολογία γράφουμε στην
παρένθεση το n.d. (no date) ή χ.χ. (χωρίς ημερομηνία).
•Εάν είναι ιστοσελίδα κάποιου οργανισμού επίσης αυτό
πρέπει να αναφέρεται.
•Καταγράφουμε τον τίτλο της ιστοσελίδας
•Καταγράφουμε την ακριβή διεύθυνση της ιστοσελίδας.