Σχέδιο μαθήματος: Εισαγωγή στη θεωρία λογοτεχνίας.

Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι

Πρώτος στόχος είναι οι φοιτήτριες/τές να εξοικειωθούν με βασικές έννοιες και ζητήματα
θεωρίας της λογοτεχνίας. Παράλληλα, οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με κύριες μεθόδους ανάλυσης
του λογοτεχνικού κειμένου ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων. Εξετάζονται ζητήματα και τάσεις στις
έρευνες για τη Λογοτεχνία και τη Θεωρία της από τις παλαιότερες μέχρι τις σύγχρονες εκδοχές της.
Οι βασικοί στόχοι του μαθήματος είναι:
• Να διερευνηθούν τα διαφορετικά ιστορικά, κοινωνικά, τα ιδεολογικά και πολιτισμικά δεδομένα
που προσδιορίζουν τις θεωρίες λογοτεχνίας.
• Να εξεταστούν οι παράγοντες ανάγνωσης: συγγραφέας - κείμενο - συγκείμενο - αναγνώστης, το
μάθημα μέσα από τη συνομιλία που οι διάφορες θέσεις και θεωρίες αναπτύσσουν μεταξύ τους,.
• Να εφαρμοστούν οι θεωρίες σε κείμενα τόσο από τη Νεοελληνική και την Παγκόσμια Λογοτεχνία,
έτσι ώστε να επιτευχθεί η σύνδεση του θεωρητικού προβληματισμού για τη λειτουργία και τον ρόλο
της Λογοτεχνίας με τις διαφορετικές πρακτικές αναγνωστικής/διδακτικής προσέγγισης των
λογοτεχνικών κειμένων .

Διδακτική Μεθοδολογία: Διαλέξεις και συζητήσεις. Ασκήσεις ανάλυσης κειμένου.

Εργασίες και παρουσιάσεις φοιτητών.

Διάγραμμα περιεχομένων του μαθήματος:

1η εβδομάδα

Λογοτεχνία και η λογοτεχνικότητα. Ζητήματα ορολογίας. Έννοια και προβληματική των όρων:
«Λογοτεχνία», «Θεωρία της Λογοτεχνίας», Κριτική της Λογοτεχνίας» (και άλλων συναφών όρων).
2η εβδομάδα
Η ιστορική εξέλιξη της Θεωρίας και της Κριτικής της Λογοτεχνίας (από τον ρομαντισμό στην
Αποδόμηση και στις Αναγνωστικές Θεωρίες), καθώς και των Θεωριών για την Ανάγνωση .
3η εβδομάδα

1
Η αναγνωστική-ερμηνευτική διαδικασία σύμφωνα με τις παλαιότερες θεωρήσεις του λογοτεχνικού
κειμένου και με τις σύγχρονες εκδοχές της Θεωρίας της Λογοτεχνίας. Παράγοντες λογοτεχνικής
επικοινωνίας. Η έννοια και τα κριτήρια της λογοτεχνικότητας (G.Genette).Η λογοτεχνία ως
επικοινωνιακή πράξη (R.Jakobson).
4η -10η εβδομάδα.
Κατηγοριοποίηση των Θεωριών. Αναλυτική παρουσίαση των παρακάτω θεωριών (θεωρητικές
σχολές και τάσεις, εκπρόσωποι, βασικά θεωρητικά κείμενα, κ.λπ.) και εφαρμογή τους σε
λογοτεχνικά κείμενα (πεζά και ποιητικά). Χρήση/εφαρμογή θεωρητικών αρχών στις κριτικές
προσεγγίσεις και στη διδακτική αξιοποίηση των λογοτεχνικών κειμένων.
Ρωσικός Φορμαλισμός, Νεα κριτική, Δομισμός, Αποδόμηση, Αναγνωστικές θεωρίες, Μαρξιστική
κριτική, Ψυχαναλυτική κριτική, Πολιτισμικές σπουδές (Jakobson, Shklovski, Eco, Barthes, Bakhtin,
Derrida κ. ά.).
11-13η εβδομάδα
Παρουσίαση εργασιών φοιτητών.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

Κ. Καρακάση, Μ. Σπυριδοπούλου, Γ. Κοτελίδης (2015). Ιστορία και θεωρία των

λογοτεχνικών γενών και ειδών. Παραδείγματα και εφαρμογές.
https://repository.kallipos.gr/handle/11419/1989 (επιλεγμένα κεφάλαια και ενότητες)
Τ. Τσιλιμένη, Ε. Κονταξή, Ε. Σηφάκη (2018). Θεωρήσεις της παιδικής & εφηβικής
λογοτεχνίας. Τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Β. Δ. Αναγνωστόπουλο. Εκδόσεις Τζιόλα.
(Τα κείμενα των Π. Παπαρούση σελ. 242, Α. Κατσίκη Γκίβαλου σελ. 347, Β. Λαλαγιάννη
σελ. 362 και Κ. Μαλαφάντη σελ. 369.)
Σημειώσεις της διδάσκουσας
Τα λογοτεχνικά κείμενα που θα μελετηθούν στην τάξη
Daniel Chandler (2002). Σημειωτική για Αρχαρίους, Μετάφραση: Μαρία
Κωνσταντοπούλου (επιλεγμένα κεφάλαια και ενότητες)
1. Ηλεκτρονικός κόμβος Κέντρου Ελληνικής γλώσσας http://www.komvos.edu.gr/ (Περιέχει
λεξικά, λογοτεχνικά και κριτικά κείμενα).
2. http://selidodeiktes.greek-language.gr/lemmas/1628 (Ιδεολογία και ανάγνωση, του Γ.
Παπαθεοδώρου)

2
 3. http://selidodeiktes.greek-language.gr/lemmas/710 (Λογοτεχνικοί χαρακτήρες, ιδεολογία
και στερεότυπα, της Α. Νάτσινα)

Abrams, Μ. Η., «Λεξικό λογοτεχνικών όρων», μτφρ. Γ. Δεληβοριά & Σ. Χατζηιωαννίδου.

Αθήνα: Πατάκης 1999.
Βελουδής, Γιώργος, Γραμματολογία. Αθήνα: Δωδώνη 1997.
Eagleton, Τ., Εισαγωγή στη Θεωρία της Λογοτεχνίας, θεώρηση μετάφρασης Δ. Τζιόβας.
Αθήνα: Οδυσσέας 2008.
Bettelheim, B. Η γοητεία των παραμυθιών, μτφρ. Ε. Αστερίου. Αθήνα: Γλάρος 1995.
Φρόυντ, Σ., Η ερμηνεία των ονείρων, μτφρ. Κ. Αναγνώστου. Αθήνα: Επίκουρος 1993.
Holub, R. C., Θεωρία της πρόσληψης. Μτφρ. Κ. Τσακοπούλου. Μεταίχμιο 2004.
Μπάρρυ, Πήτερ (Peter Barry), Γνωριμία με τη θεωρία, μτφρ. Αναστασία Νάτσινα. Αθήνα:
Βιβλιόραμα 2013. (Ορισμένες ενότητες, που θα οριστούν στο τέλος του εξαμήνου).