Ap Periech Deikt Logot B Lyk Emb

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ B΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ/ΕΜΒΑΘΥΝΣΗΣ 2020-
1 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ - ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ 2021

η
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΆ
Το μάθημα της Λογοτεχνίας Προσανατολισμού/Εμβάθυνσης (ως επιλεγόμενο μάθημα, 4 περ./εβδ.) αποσκοπεί στη γνωριμία, τη μελέτη και τη συνακόλουθη
εμβάθυνση και τον διάλογο με τα σημαντικότερα λογοτεχνικά κείμενα και τους σπουδαιότερους εκπροσώπους της ελληνικής, της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας
λογοτεχνίας. Ζητούμενο είναι, ακόμη, η γνώση των πιο σημαντικών σταθμών της Ιστορίας της Λογοτεχνίας και η κατάκτηση βασικών όρων της Θεωρίας της
Λογοτεχνίας. Απώτερος στόχος είναι η σταδιακή διαμόρφωση ενός επαρκούς αναγνώστη της Λογοτεχνίας, που θα απολαμβάνει αισθητικά τα λογοτεχνικά
κείμενα και θα είναι σε θέση να τα ερμηνεύει και να τα προσεγγίζει κριτικά.
Βασικό κορμό της ύλης για τη Β΄ Λυκείου αποτελεί η λογοτεχνική παραγωγή και τα συνακόλουθα λογοτεχνικά ρεύματα του 19 ου και μέρους του 20ού αιώνα
(ρομαντική ποίηση και πεζογραφία, ρεαλισμός, ηθογραφία, συμβολισμός, «παρακμιακό» στοιχείο στην ποίηση). Το μάθημα προσφέρεται ένα 4ωρο την εβδομάδα.
Συγκεκριμένα, με τη διδασκαλία του μαθήματος, επιδιώκεται οι μαθητές/-τριες:

 να αποκτήσουν μια σφαιρική εικόνα της ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής του 19 ου και 20ού αιώνα και να γνωρίσουν τα αντίστοιχα σημαντικότερα
λογοτεχνικά ρεύματα της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
 να αναπτύξουν το αισθητικό τους κριτήριο, μελετώντας διαφορετικά λογοτεχνικά είδη.
 να ασκηθούν στη δημιουργική ανάγνωση και την ερμηνευτική προσέγγιση των κειμένων.
 να προσεγγίζουν τη λογοτεχνία διακειμενικά και διαθεματικά, με τη σύγκριση λογοτεχνικών κειμένων, με τη συνάντηση με άλλες μορφές λόγου και
καλλιτεχνικής έκφρασης.
 να αναπτύξουν κριτική φιλαναγνωστική στάση.
 να είναι ικανοί να παράγουν τον δικό τους προφορικό και γραπτό λόγο (δημιουργική γραφή/κριτικά και ερμηνευτικά σχόλια).
Στο πλαίσιο του μαθήματος, προτείνεται να οργανωθεί ένα Λογοτεχνικό Εργαστήρι, στο οποίο να ενταχθεί η Λέσχη Ανάγνωσης με ένα πρόγραμμα αναγνώσεων
και παρουσιάσεων λογοτεχνικών βιβλίων, η διδασκαλία των τεχνικών της λογοτεχνικής γραφής και συναντήσεις με σημαντικούς λογοτέχνες. Προτείνεται, ακόμη,
η συστηματική χρήση και αξιοποίηση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας.
Σε σχέση με τη Λέσχη Ανάγνωσης, από την αρχή του Α΄ Τετραμήνου κάθε σχολικής χρονιάς, ο διδάσκων/η διδάσκουσα προτείνει έναν κατάλογο λογοτεχνικών
βιβλίων (ποίηση, πεζογραφία, θέατρο), για τον καταρτισμό του οποίου μπορεί να ζητηθεί και η συμβολή των μαθητών/-τριών. Γίνεται εισήγηση όπως μεγάλο
μέρος των βιβλίων του καταλόγου αντληθεί από τη λογοτεχνική παραγωγή/τα λογοτεχνικά ρεύματα και κινήματα του 19 ου και 20ού αιώνα, μέχρι τη δεκαετία του
1920, με εστίαση στα κορυφαία έργα της νεοελληνικής, της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας λογοτεχνίας. Επιδιώκεται έτσι να αναδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο
νεότερα ή σύγχρονα λογοτεχνικά έργα «συνομιλούν» με τα παλαιότερα μέσα από μια διαδικασία δημιουργικής πρόσληψης.
Κάθε μαθητής/-τρια επιλέγει από τον προτεινόμενο κατάλογο ένα βιβλίο και αναλαμβάνει να το παρουσιάσει στην τάξη. Για τον σκοπό αυτό, δίνονται
~1~
η
συγκεκριμένες κατευθύνσεις από τον διδάσκοντα/τη διδάσκουσα, χωρίς να περιορίζουν την πρωτοβουλία και τη δημιουργικότητα των μαθητών/-τριών. Είναι,
επίσης, δυνατόν να γίνει παρουσίαση λογοτεχνικού βιβλίου που δεν θα περιλαμβάνεται στον κατάλογο, εφόσον κριθεί ότι αυτό εξυπηρετεί τους σκοπούς του
μαθήματος. Ενδεικτικός κατάλογος προτεινόμενων βιβλίων παρατίθεται στο τέλος του προγραμματισμού (σ. 44-55).
ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ /ΠΗΓΕΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΥΛΙΚΟΥ

1. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α΄ τεύχος, Α΄ Τάξη Γενικού Λυκείου, Ι.Τ.Υ.Ε. «Διόφαντος», 2012=ΚΝΕΛ Α΄ http://ebooks.edu.gr/new/books-pdf.php?
course=DSGL-A111
2. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β΄ τεύχος, Β΄ Τάξη Γενικού Λυκείου, Ι.Τ.Υ.Ε. «Διόφαντος», 2012= ΚΝΕΛ Β΄
3. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β΄ τεύχος, Β΄ Τάξη Γενικού Λυκείου, Βιβλίο Καθηγητή http://ebooks.edu.gr/new/books-pdf.php?course=DSB106
4. Κείμενα Κυπριακής Λογοτεχνίας, Τόμος Α΄, Υ.Π.Π., Π.Ι., Υ.Α.Π., 2015= ΚΚΛ Α΄
5. Κείμενα Κυπριακής Λογοτεχνίας, Τόμος Β΄, Υ.Π.Π., Π.Ι., Υ.Α.Π., 2012= ΚΚΛ Β΄
6. Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία, Ανθολόγιο μεταφράσεων, Β΄ Γενικού Λυκείου – Επιλογής, Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα 2009 = ΝΕΛ Β΄ http://ebooks.edu.gr/new/course-
main.php/?course=DSGL-B125
7. Ανθολόγιο Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας για το Λύκειο, Υ.Α.Π., Λευκωσία 1998 =ΑΝΘ.ΕΥΡ.Λ.
8. Νεοελληνική λογοτεχνία Γ΄ Γενικού Λυκείου - Θεωρητικής κατεύθυνσης = ΝΕ. ΛΟΓ. Γ΄

http://ebooks.edu.gr/new/course-main.php?course=DSGL-C132
9. Νεοελληνική λογοτεχνία Γ΄ Γενικού Λυκείου - Θεωρητικής κατεύθυνσης. Βιβλίο του Καθηγητή

http://ebooks.edu.gr/new/course-main.php?course=DSGL-C132
10. Ανθολογία Νεοελληνικής Ποίησης, Γ΄ Λυκείου, Υ.Α.Π. 2015 (ανατύπωση)= ΑΝΠ Γ΄
11. Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2004 = ΛΛΟ
12. Δημιουργική Γραφή, Οδηγίες Πλεύσεως, Υ.Π.Π., Π.Ι., Υ.Α.Π., 2012

http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/Themata/logotechnia/vivlia_anaforas.html
~2~
η
13. Έκφραση Έκθεση, τεύχος Α΄, Γενικό Λύκειο, Ι.Τ.Υ.Ε. «Διόφαντος», 2012 (βλ. ενότητα σχετικά με την αφήγηση και την περιγραφή)
14. Χριστόφορος Λιοντάκης, Ανθολογία Γαλλικής Ποίησης, Αθήνα, Καστανιώτης, 1988. = ΑΝΘ. ΓΑΛ. Π.
15. Λίνος Πολίτης, Ποιητική Ανθολογία, Αθήνα, Δωδώνη, 1982, τ. 7. = ΛΠ.ΑΝΘ.
16. Arthur Rimbaud, Μια εποχή στην Κόλαση (μτφρ. Χριστόφορος Λιοντάκης), Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2013. = Rimbaud
Σημείωση:
Ü Για άλλες έγκυρες πηγές άντλησης υλικού, βλ. Εκπαιδευτικό Υλικό Μέσης Εκπαίδευσης Υ.Π.Π. > Ιστοσελίδα Λογοτεχνίας Μ.Ε. > Συνδέσεις, στη
διεύθυνση: http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/Themata/logotechnia/index.html
Ü Ειδικά για τη διδασκαλία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, πλούσιο υλικό (διδακτικά σενάρια, γραμματολογία, θεωρία της λογοτεχνίας) είναι προσβάσιμο
στον δικτυακό τόπο του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας: βλ. http://www.komvos.edu.gr/ > Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία.
Ü Για τη διδασκαλία της νεοελληνικής ποίησης, μπορεί να αξιοποιηθεί ο δικτυακός τόπος Ανεμόσκαλα της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, στον οποίο
είναι προσβάσιμοι οι Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές, όπως και μεγάλο μέρος του έργου των ανθολογούμενων
ποιητών: βλ. http://www.greek-language.gr/Resources/literature/tools/concordance/
Ü Πολύ χρήσιμη πηγή άντλησης λογοτεχνικών κειμένων από παλαιότερα σχολικά βιβλία είναι η ψηφιακή Ιστορική Συλλογή Σχολικών Εγχειριδίων του
Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας): βλ.
http://elibrary.iep.edu.gr/iep/collection/browse/index.html
ΠΡΌΤΑΣΗ ΕΤΉΣΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΎ ΤΗΣ ΎΛΗΣ (4 ΠΕΡ./ΕΒΔ.: 100 ΔΙΔΑΚΤΙΚΈΣ ΠΕΡΊΟΔΟΙ)

~3~
η
Σημείωση 1: Στη στήλη ΔΙΔΑΚΤΈΑ ΎΛΗ σημειώνονται τα κείμενα που προορίζονται για συστηματική διδασκαλία.
Σημείωση 2: Στις στήλες ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ και ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ σημειώνονται οι αντίστοιχοι δείκτες που καλούνται να καλύψουν οι
εκπαιδευτικοί για κάθε κείμενο. Νοείται ότι οι Γενικοί Δείκτες και οι Δείκτες Αξιακού Περιεχομένου υλοποιούνται σπειροειδώς και σε συνάρτηση με τους
Δείκτες Λογοτεχνικού Γραμματισμού, σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους. Οι Γενικοί Δείκτες και οι Δείκτες Αξιακού Περιεχομένου παρατίθενται στο
τέλος αυτού του αρχείου (σ. 46-50).
Σημείωση 3: Στη στήλη ΕΙΣΗΓΉΣΕΙΣ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΕΣ προτείνονται κείμενα που μπορούν να αξιοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί, ο καθένας κατά την κρίση
του και με δυνατότητα ατομικής επιλογής, στο πλαίσιο της διακειμενικότητας και της συνανάγνωσης-συνεξέτασης των κειμένων, καθώς επίσης των μικρών
εργασιών τύπου project, ανάλογα με τον διαθέσιμο διδακτικό χρόνο, τα ενδιαφέροντα και το επίπεδο των μαθητών/-τριών τους. Επίσης, παρατίθενται
μεθοδολογικές και άλλες εισηγήσεις ή προτάσεις.
Σημείωση 4: Οι περίοδοι που σημειώνονται στην τέταρτη στήλη είναι ενδεικτικές.
Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ (50 ΠΕΡΙΟΔΟΙ)
ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΥΛΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔ/ΛΙΑΣ
Η Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία: οι απαρχές
Οι πρώιμοι μεγάλοι λογοτέχνες στην ποίηση, στην πεζογραφία και στο θέατρο (συνολικά:
8)
• Ντάντε  Να γνωρίσουν τους - σημαντικά λογοτεχνικά έργα από 3

Αλιγκιέρι, σημαντικότερους σταθμούς της την ελληνική και μεταφρασμένη
Θεία Ιστορίας της παγκόσμιας, λογοτεχνία του 19ου και 20ού
κωμωδία: ευρωπαϊκής και ελληνικής αιώνα, συμπεριλαμβανομένων και
Κόλαση, λογοτεχνίας. ορισμένων προγενέστερων
κορυφαίων έργων που αποτέλεσαν
Άσμα τρίτο
τη βάση της νεότερης ευρωπαϊκής
(ΝΕΛ Β΄, 39- λογοτεχνίας
44)
~4~
η

 Να αναγνωρίζουν τα βασικά - σημασιολογικά σχήματα λόγου:
σχήματα λόγου της ποιητικής (μεταφορά, μετωνυμία,  Δίνονται παραδείγματα των
Ντ. Αλιγκιέρι, γλώσσας και να αντιλαμβάνονται τη συνεκδοχή, παρομοίωση, ειρωνεία, απαρχών της ευρωπαϊκής
Θεία κωμωδία λειτουργία τους. αλληγορία, προσωποποίηση, λογοτεχνίας, με αναφορά στα
(συνέχεια) υπερβολή) και κορυφαία έργα και τους
- συντακτικά σχήματα λόγου: αντίστοιχους εκπροσώπους
(ανακόλουθο, υπερβατό, χιαστό, της: Δάντης, Πετράρχης,
κύκλος πρωθύστερο, παρήχηση, Γκαίτε στην ποίηση και
ομοιοτέλευτο, ομοιοκάταρκτο, Θερβάντες στην πεζογραφία,
επίταξη επιθέτου, επανάληψη, Σαίξπηρ στο θέατρο. Αναφορά
παραλληλία) στη νεότερη τραγωδία, όπως
την προτείνει ο Σαίξπηρ.
 Να αναγνωρίζουν στα ποιητικά - η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι

κείμενα το ποιητικό υποκείμενο. ή τι είμαι εγώ που σας μιλώ) στα
ποιητικά κείμενα
α. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το
«εγώ» ή με το «εσύ» (λ.χ. η
μελαγχολική ποίηση των
νεορομαντικών και νεοσυμβολιστών
ποιητών του μεσοπολέμου)
β. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το
«εμείς» ή με το «εσείς» (λ.χ. η
μετάβαση από το «εγώ» στο
συλλογικό «εμείς»)
γ. το ποιητικό υποκείμενο υποβάλλει
την παρουσία μιας περσόνας, μιας
επινοημένης μορφής που απομένει να
ανιχνευθεί
~5~
η

Ντ. Αλιγκιέρι,  Να κατανοούν τα κύρια στοιχεία - τα γραμματικά πρόσωπα της
Θεία κωμωδία του αφηγηματικού λόγου. αφηγηματικής γλώσσας: το εγώ του
(συνέχεια) αφηγητή, το εσύ του αποδέκτη, το
πρόσωπο για το οποίο γίνεται λόγος
- τα «δομικά στοιχεία» του
αφηγηματικού κόσμου: ιστορία, πλοκή,
επεισόδια («της δράσης»), μοτίβα που
χαρακτηρίζουν το ποιόν και τη δράση των
ηρώων
• Φραντσέσκο  Να αναγνωρίζουν τα βασικά «γένη» 1. τo είδος ενός λογοτεχνικού κειμένου,

Πετράρκα, της λογοτεχνίας (ποίηση όπως συνάγεται από τα εσωτερικά  Για συνανάγνωση με τα
«Λάουρα» /πεζογραφία / θέατρο) και τα στοιχεία του: σονέτα των Πετράρχη και 2
(ΝΕΛ Β΄, 45- κειμενικά είδη (είδη ποιημάτων – − ποίηση: κείμενα σε στίχο, Σαίξπηρ, προτείνονται 1-2
46) αφηγηματικών κειμένων– ομοιοκαταληξία, χωρισμός σε αξιόλογα δείγματα από τη
θεατρικών έργων). στροφές νεοελληνική σονετογραφία:
− η αφήγηση στον ποιητικό, πεζό π.χ.
και θεατρικό λόγο: διηγήσεις σε  Ρίμες αγάπης (ΚΚΛ Α΄,
πεζό ή έμμετρο λόγο, χωρισμός σε
81-92)
κεφάλαια ή σκηνές (έπος,
 Λορέντζος Μαβίλης: βλ.
μυθιστόρημα, διήγημα)
http://users.uoa.gr/~nektar/
− δράμα / θέατρο: δομικά στοιχεία
arts/poetry/lorentzos_mavil
θεατρικού κειμένου: σκηνικές
οδηγίες, πράξεις, σκηνές, hs_poems.htm
πρόσωπα, χώρος, χρόνος. Κώστας Βάρναλης: βλ.
http://www.greek-
language.gr/Resources/literature/to
ols/concordance/browse.html?
text_id=394&hi=108238&cnd_id=
4
~6~
η

Φρ.  Να γνωρίσουν τους - σημαντικά λογοτεχνικά έργα από
Πετράρκα, σημαντικότερους σταθμούς της την ελληνική και μεταφρασμένη
«Λάουρα» Ιστορίας της παγκόσμιας, λογοτεχνία του 19ου και 20ού
(συνέχεια) ευρωπαϊκής και ελληνικής αιώνα, συμπεριλαμβανομένων και
λογοτεχνίας. ορισμένων προγενέστερων
λογοτεχνίας
 Να αναγνωρίζουν στα ποιητικά - η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι
κείμενα το ποιητικό υποκείμενο. ή τι είμαι εγώ που σας μιλώ) στα
ποιητικά κείμενα
α. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το
«εγώ» ή με το «εσύ» (λ.χ. η
μελαγχολική ποίηση των
 Να κατανοούν την ιστορικότητα - το ιστορικό και γραμματολογικό
των λογοτεχνικών κειμένων και των πλαίσιο των λογοτεχνικών
ιδεών, οι οποίες αποτυπώνονται σε κειμένων
αυτά. - τρόποι με τους οποίους η εποχή
Φρ. στην οποία δημιουργούνται τα
Πετράρκα, λογοτεχνικά επηρεάζει τη μορφή
«Λάουρα» και το περιεχόμενό τους
(συνέχεια)  Να αντιλαμβάνονται τη διαλεκτική - συνανάγνωση κειμένων
σχέση της κυπριακής λογοτεχνίας κυπριακής, ευρύτερης
~7~
η

με την ευρύτερη νεοελληνική, νεοελληνικής, ευρωπαϊκής και
ευρωπαϊκή και παγκόσμια παγκόσμιας λογοτεχνίας
λογοτεχνία. - παραλληλισμός των γνωρισμάτων
της κοινωνίας της Κύπρου, όπως
αποτυπώνονται στα λογοτεχνικά
κείμενα, με εκείνα άλλων
σύγχρονων κοινωνιώ
- ερμηνεία τους με βάση τα
ιδιαίτερα γεωφυσικά,
ανθρωπολογικά, ιστορικά
δεδομένα του νησιού
 Μιγκέλ  Να αναγνωρίζουν τα βασικά «γένη» 1.τo είδος ενός λογοτεχνικού κειμένου,
ντε Θερβάντες, Ο της λογοτεχνίας (ποίηση όπως συνάγεται από τα εσωτερικά 3
Δον Κιχώτης /πεζογραφία / θέατρο) και τα στοιχεία του:
(απόσπασμα) κειμενικά είδη (είδη ποιημάτων – − ποίηση: κείμενα σε στίχο,
(ΑΝΘ.ΕΥΡ.Λ, αφηγηματικών κειμένων – ομοιοκαταληξία, χωρισμός σε
240-245) θεατρικών έργων). στροφές
− η αφήγηση στον ποιητικό, πεζό
και θεατρικό λόγο: διηγήσεις σε
πεζό ή έμμετρο λόγο, χωρισμός σε
κεφάλαια ή σκηνές (έπος,
οδηγίες, πράξεις, σκηνές,
πρόσωπα, χώρος, χρόνος.
Μ.
ντε Θερβάντες, Ο  Να εντοπίζουν στα κείμενα κώδικες - αναγνώριση και παρουσίαση
αμφισημίας, όπως η παρωδία, η βασικών διαφορών: παρωδία
Δον Κιχώτης
σάτιρα, η ειρωνεία, και να (προϋποθέτει ένα λογοτεχνικό
(συνέχεια) πρότυπο), σάτιρα (είναι συνήθως
διακρίνουν με ποιον τρόπο
ανατρέπουν το έκδηλο νόημα του «επικαιρική» και μπορεί να έχει
σαφή κοινωνική αιχμή), ειρωνεία
~8~
η

κειμένου. (έχει διττή όψη, καθώς
αποκαλύπτει την αντίθεση
ανάμεσα στο είναι και το
φαίνεσθαι, στα λόγια και τα έργα,
στο πρόσωπο και το προσωπείο)
- αναγνώριση των τρόπων αυτών
σε λογοτεχνικά κείμενα όχι κατ’
ανάγκη «χιουμοριστικά»
- αντιπαραβολή με άλλες
εξωλογοτεχνικές μορφές
έκφρασης του κωμικού
(εικαστικές τέχνες, θέατρο,
μουσική, γκράφιτι)
 Να επισημαίνουν τους τρόπους με - τρόποι έκφρασης του χιούμορ στη

τους οποίους εκφράζεται το χιούμορ λογοτεχνία (λογοπαίγνια,
στη λογοτεχνία και να διφορούμενα μηνύματα,
αντιλαμβάνονται πώς το στοιχείο παρηχήσεις, επαναλήψεις, άλλα
του «κωμικού» υπονομεύει ή/και γλωσσικά παιχνίδια) και η
ανατρέπει τη συμβατική όψη των λειτουργία τους
πραγμάτων.
Να διερευνηθεί πώς οι
Μ.  Να αναγνωρίζουν τους - πώς το «λέει»: αφήγηση,
αφηγηματικοί τρόποι
ντε Θερβάντες, αφηγηματικούς τρόπους σε ένα μονόλογος, διάλογος, περιγραφή,
σχόλιο, ελεύθερος πλάγιος λόγος, υπηρετούν τη σατιρική
Ο Δον Κιχώτης αφηγηματικό κείμενο.
εσωτερικός μονόλογος διάσταση του αφηγήματος.
(συνέχεια)
Ο ευρωπαϊκός ρομαντισμός (συνολικά: 8)

α) Ποίηση  Να κατανοούν τα κυριότερα 1. Κυριότερα χαρακτηριστικά της  Στο πλαίσιο της
~9~
η

 Τζωρτζ χαρακτηριστικά της ποίησης και της ποίησης και της πεζογραφίας του προσφοράς του ευρωπαϊκού
Γκόρτον πεζογραφίας του ρομαντισμού. ρομαντισμού: ρομαντισμού, να δοθούν ως
Μπάιρον, «Τα − πηγή έμπνευσης η φαντασία παραδείγματα από τη
νησιά της (έκφραση του εσώτερου κόσμου νεοελληνική λογοτεχνία του 19ου 2
Ελλάδας» (ΝΕΛ του ανθρώπου, έμφαση στο αι. τα ακόλουθα κείμενα:
Β΄, 81-85) παράδοξο, το μυστηριώδες, το  Αλέξανδρου Σούτσου,
υπερφυσικό, το όνειρο) «Επιστολή προς τον βασιλέα της
− μελαγχολική και απαισιόδοξη Ελλάδος Όθωνα» (απόσπασμα)
διάθεση (ΚΝΕΛ Α΄, 288-291)
− κατάργηση των παραδοσιακών  Ιάκωβου Πιτσιπίου, Ο πίθηκος
λογοτεχνικών κανόνων (π.χ. Ξουθ ή Τα ήθη του αιώνος
εντοπίζεται ποιητικός ρυθμός στην (απόσπασμα) (ΚΝΕΛ Α΄, 311-
πεζογραφία και πεζολογικός 315)
ρυθμός στην ποίηση) ή και
− έμφαση στην ιδιαιτερότητα της Επαμεινώνδα Φραγκούδη, Ο
προσωπικότητας, ατομικής και Θέρσανδρος (απόσπασμα)
συλλογικής
(ΚΚΛ Α΄, 134-137)
− έντονος ατομικισμός και
εγωκεντρισμός (επιμονή στο
«εγώ» του αφηγητή ή του ήρωα)
− θέματα: προσωπική εμπειρία της
φύσης, ο θεός, η περιπέτεια, ο
ηρωισμός, οι αγώνες για την
ελευθερία
− χρήση υποβλητικών σκηνικών:
Τζ. Μπάιρον, νυχτερινά φεγγαρόλουστα τοπία,
«Τα νησιά της ερείπια, τάφοι κ.ά.
Ελλάδας» - η ιδιαιτερότητα του ελληνικού
(συνέχεια) ρομαντισμού: επιτηδευμένη
μελαγχολία και θλίψη, στροφή στο
ένδοξο παρελθόν, χρήση
καθαρεύουσας.
 Να κατανοούν τους τρόπους με τους - περιγραφή ιστορικού πλαισίου
~ 10 ~
η

οποίους τα ιστορικά γεγονότα των λογοτεχνικών έργων: χρόνος,
επιδρούν στη ζωή των ανθρώπων, χώρος, ιστορικά γεγονότα,
διαμορφώνοντας την χαρακτήρες, οπτική γωνία
ατομική/συλλογική συνείδησή τους. - διερεύνηση της επίδρασης που
ασκούν οι ιστορικές εξελίξεις στις
πράξεις, τα αισθήματα και τις
αντιδράσεις των ηρώων
 Να αναγνωρίζουν τα βασικά «γένη» 1. τo είδος ενός λογοτεχνικού κειμένου,
της λογοτεχνίας (ποίηση όπως συνάγεται από τα εσωτερικά
/πεζογραφία / θέατρο) και τα στοιχεία του:
κειμενικά είδη (είδη ποιημάτων – -ποίηση: κείμενα σε στίχο,
αφηγηματικών κειμένων– ομοιοκαταληξία, χωρισμός σε στροφές
θεατρικών έργων). -η αφήγηση στον ποιητικό, πεζό και
θεατρικό λόγο: διηγήσεις σε πεζό ή
έμμετρο λόγο, χωρισμός σε κεφάλαια ή
σκηνές (έπος, μυθιστόρημα, διήγημα)
-δράμα / θέατρο: δομικά στοιχεία
θεατρικού κειμένου: σκηνικές οδηγίες,
πράξεις, σκηνές, πρόσωπα, χώρος,
χρόνος.
Τζ. Μπάιρον,
«Τα νησιά της
Ελλάδας»
(συνέχεια)
2
 Αλφόνς ντε  Να κατανοούν τα κυριότερα 1.Κυριότερα χαρακτηριστικά της ποίησης
Λαμαρτίν, «Η χαρακτηριστικά της ποίησης και της και της πεζογραφίας του ρομαντισμού:
λίμνη» (ΝΕΛ πεζογραφίας του ρομαντισμού. − πηγή έμπνευσης η φαντασία
Β΄, 86-89) (έκφραση του εσώτερου κόσμου
του ανθρώπου, έμφαση στο
~ 11 ~
η

παράδοξο, το μυστηριώδες, το
υπερφυσικό, το όνειρο)
− μελαγχολική και απαισιόδοξη
διάθεση
− κατάργηση των παραδοσιακών
λογοτεχνικών κανόνων (π.χ.
εντοπίζεται ποιητικός ρυθμός στην
πεζογραφία και πεζολογικός
ρυθμός στην ποίηση)
− έμφαση στην ιδιαιτερότητα της
προσωπικότητας, ατομικής και
ελευθερία
νυχτερινά φεγγαρόλουστα τοπία,
ερείπια, τάφοι κ.ά.
- η ιδιαιτερότητα του ελληνικού
ρομαντισμού: επιτηδευμένη
 Αλφ. ντε μελαγχολία και θλίψη, στροφή στο
Λαμαρτίν, «Η ένδοξο παρελθόν, χρήση
λίμνη» καθαρεύουσας.
(συνέχεια)
~ 12 ~
η

 Να κατανοούν τις σημασίες του − η μεταφορική σημασία των
ποιητικού λεξιλογίου και να λέξεων στα ποιήματα και η
αντιλαμβάνονται τον συγκινησιακό λειτουργία των λέξεων ως
χαρακτήρα της ποίησης. συμβόλων
− το ποιητικό σύμβολο ως
εμπλουτισμένο γλωσσικό σημείο
με μεταφορικές σημασίες /
συνδηλώσεις
− η συγκινησιακή αλληλουχία των
λέξεων από την οποία προκύπτει
το «νόημα» ενός ποιήματος, η
ποίηση ως έκφραση
συναισθήματος και συγκίνησης
β) Πεζογραφία  Να αναγνωρίζουν βασικά είδη της - είδη πεζογραφικών κειμένων με Για την ένταξη του διηγήματος στο
 Χάινριχ έντεχνης πεζογραφίας (διήγημα, βάση την έκταση, την πλοκή, το είδος των «φανταστικών 2
φον Κλάιστ, «Η νουβέλα, μυθιστόρημα), καθώς και θέμα, την εποχή που γράφτηκαν, ιστοριών», να αξιοποιηθεί η
ζητιάνα του άλλα είδη αφηγήσεων. τα ρεύματα από τα οποία εισαγωγή και τα κριτικά κείμενα
Λοκάρνο» (ΝΕΛ επηρεάστηκαν (ρομαντικό, στην Πύλη για την Ελληνική
Β΄, 183-186 ρεαλιστικό, νατουραλιστικό, Γλώσσα: http://www.greek-
ηθογραφικό, κοινωνικό, ιστορικό, language.gr/greekLang/literature/e
«επιστημονικής φαντασίας»,
ducation/european/prose/kleist/inde
«εφηβικό, «αστυνομικό» διήγημα)
- άλλα είδη αφηγήσεων: είδηση, x.html
χρονικά, μαρτυρίες, ημερολόγια,
βιογραφικά είδη, με βάση τα
εσωτερικά γνωρίσματα και την
εποχή στην οποία γράφτηκαν
 Να κατανοούν τα κυριότερα 1.Κυριότερα χαρακτηριστικά της ποίησης Να δοθεί έμφαση στο υπερφυσικό
χαρακτηριστικά της ποίησης και της και της πεζογραφίας του ρομαντισμού: στοιχείο και στα θεματικά στοιχεία
πεζογραφίας του ρομαντισμού − πηγή έμπνευσης η φαντασία του παραμυθιού.
~ 13 ~
η

(έκφραση του εσώτερου κόσμου
διάθεση
 Χάινριχ συλλογικής
φον Κλάιστ, «Η − έντονος ατομικισμός και
ζητιάνα του εγωκεντρισμός (επιμονή στο
Λοκάρνο»
(συνέχεια)
ελευθερία
ρομαντισμού: επιτηδευμένη
μελαγχολία και θλίψη, στροφή στο
ένδοξο παρελθόν, χρήση
~ 14 ~
η

 Βίκτωρ  Να αναγνωρίζουν τη δομή και την − παρουσίαση επεισοδίων ή Να δοθεί έμφαση στη σκηνή της
Ουγκώ, Η πλοκή ενός λογοτεχνικού σκηνών σε ένα αφηγηματικό αναγνώρισης και να γίνουν 2
Παναγία των αφηγήματος. κείμενο διακειμενικοί συσχετισμοί με άλλα
Παρισίων − η πλοκή δεν συμπίπτει πάντοτε έργα της αρχαίας ελληνικής ή/και
(απόσπασμα) με τη γραμμική εξέλιξη μιας της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
(ΑΝΘ.ΕΥΡ.Λ ιστορίας (αναχρονίες,
, 121-127) «παράλληλες» ιστορίες,
εγκιβωτισμένες αφηγήσεις)
 Β. Ουγκώ, Η  Να αναγνωρίζουν 1. εξωδιηγητικός (=αφηγείται την κύρια

Παναγία των − τον τύπο του αφηγητή (=το πρόσωπο ιστορία), ενδοδιηγητικός (=αφηγείται
Παρισίων που αφηγείται την ιστορία) μια εγκιβωτισμένη ιστορία μέσα στην
(συνέχεια) − τη συμμετοχή του ή μη στην ιστορία κύρια ιστορία)
που αφηγείται και 2. ετεροδιηγητικός (=δεν συμμετέχει στα
− το ρηματικό πρόσωπο στο οποίο όσα αφηγείται), ομοδιηγητικός
γίνεται η αφήγηση (=συμμετέχει στην αφήγησή του),
και να κατανοούν τη λειτουργική αυτοδιηγητικός (=είναι ο ίδιος
σημασία των πιο πάνω στο πρωταγωνιστής της αφηγούμενης
λογοτεχνικό κείμενο. ιστορίας
3. πρωτοπρόσωπη, δευτεροπρόσωπη,
τριτοπρόσωπη αφήγηση
 Να αναγνωρίζουν τους - πώς το «λέει»: αφήγηση,

αφηγηματικούς τρόπους σε ένα μονόλογος, διάλογος, περιγραφή,
αφηγηματικό κείμενο. σχόλιο, ελεύθερος πλάγιος λόγος,
εσωτερικός μονόλογος.
Διονύσιος Σολωμός (συνολικά:

8)
 Διονύσιος  Να αναγνωρίζουν στα ποιητικά - η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι ή τι  Να διδαχθεί συστηματικά το 8
~ 15 ~
η

Σολωμός, «Ο κείμενα το ποιητικό υποκείμενο. είμαι εγώ που σας μιλώ) στα ποιητικά κορυφαίο ποίημα της
Κρητικός» (ΝΕ. κείμενα ποιητικής ωριμότητας του
ΛΟΓ. Γ΄, 15-29) α. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το Σολωμού «Ο Κρητικός», με
«εγώ» ή με το «εσύ» (λ.χ. η αντίστοιχες διακειμενικές
μελαγχολική ποίηση των προτάσεις και συναναγνώσεις.
Δ. Σολωμός, ανιχνευθεί
«Ο Κρητικός»  Να κατανοούν τα κυριότερα 1. Κυριότερα χαρακτηριστικά της
(συνέχεια) χαρακτηριστικά της ποίησης και της ποίησης και της πεζογραφίας του
πεζογραφίας του ρομαντισμού. ρομαντισμού:
− πηγή έμπνευσης η φαντασία
(έκφραση του εσώτερου κόσμου
διάθεση
~ 16 ~
η

ελευθερία
Δ. Σολωμός, ρομαντισμού: επιτηδευμένη
«Ο Κρητικός» μελαγχολία και θλίψη, στροφή στο
(συνέχεια) ένδοξο παρελθόν, χρήση
 Να κατανοούν τις σημασίες του − η μεταφορική σημασία των
ποιητικού λεξιλογίου και να λέξεων στα ποιήματα και η
αντιλαμβάνονται τον συγκινησιακό λειτουργία των λέξεων ως
χαρακτήρα της ποίησης. συμβόλων
− το ποιητικό σύμβολο ως
εμπλουτισμένο γλωσσικό σημείο
με μεταφορικές σημασίες /
συνδηλώσεις
− η συγκινησιακή αλληλουχία
των λέξεων από την οποία
προκύπτει το «νόημα» ενός
ποιήματος, η ποίηση ως έκφραση
 Να αναγνωρίζουν τα βασικά − σημασιολογικά σχήματα λόγου:
σχήματα λόγου της ποιητικής (μεταφορά, μετωνυμία,
γλώσσας και να αντιλαμβάνονται τη συνεκδοχή, παρομοίωση,
~ 17 ~
η

λειτουργία τους. ειρωνεία, αλληγορία,
προσωποποίηση, υπερβολή) και
− συντακτικά σχήματα λόγου:
(ανακόλουθο, υπερβατό, χιαστό,
κύκλος πρωθύστερο, παρήχηση,
ομοιοτέλευτο, ομοιοκάταρκτο,
επίταξη επιθέτου, επανάληψη,
παραλληλία)
 Να κατανοούν τα κύρια στοιχεία − παρουσίαση επεισοδίων ή
του αφηγηματικού λόγου. σκηνών σε ένα αφηγηματικό
κείμενο
Δ. Σολωμός,
− η πλοκή δεν συμπίπτει πάντοτε
«Ο Κρητικός»
(συνέχεια) με τη γραμμική εξέλιξη μιας
ιστορίας (αναχρονίες,
«παράλληλες» ιστορίες,
εγκιβωτισμένες αφηγήσεις)
 Να μελετούν και να ερμηνεύουν τα − η «συνομιλία» των λογοτεχνικών
λογοτεχνικά κείμενα σε κειμένων όχι μόνο μεταξύ τους
διακειμενική και διαθεματική (διακειμενικότητα), αλλά και με
προοπτική και να αντιλαμβάνονται άλλες μορφές τέχνης
τη λογοτεχνία στη συνάφειά της με (διαθεματικότητα)
άλλες μορφές έκφρασης ως − γνώσεις από άλλα γνωστικά
αισθητικό και πολιτισμικό αντικείμενα (π.χ. την Ιστορία) για
φαινόμενο. το ξεκλείδωμα των κειμένων
Ο ρεαλισμός και ο νατουραλισμός στην πεζογραφία και στο θέατρο (συνολικά:

17)
α) Πεζογραφία  Να αναγνωρίζουν βασικά είδη της − είδη πεζογραφικών κειμένων με
 Φιοντόρ έντεχνης πεζογραφίας (διήγημα, βάση την έκταση, την πλοκή, το  Να γίνει αναφορά στους 7
Ντοστογιέφσκι, νουβέλα, μυθιστόρημα), καθώς και θέμα, την εποχή που γράφτηκαν, μεγάλους πεζογράφους του
Έγκλημα και άλλα είδη αφηγήσεων. τα ρεύματα από τα οποία 19ου αιώνα.
επηρεάστηκαν (ρομαντικό,  Να διαβαστούν και άλλα
~ 18 ~
η

τιμωρία ρεαλιστικό, νατουραλιστικό, αποσπάσματα από το
(απόσπασμα) ηθογραφικό, κοινωνικό, ιστορικό, μυθιστόρημα Έγκλημα και
(ΑΝΘ.ΕΥΡ.Λ., «επιστημονικής φαντασίας», τιμωρία. Να συνδεθεί το
384-391) «εφηβικό, «αστυνομικό» μυθιστόρημα αυτό με το
διήγημα) κορυφαίο έργο του
− άλλα είδη αφηγήσεων: είδηση, Παπαδιαμάντη Η φόνισσα.
χρονικά, μαρτυρίες, ημερολόγια,
βιογραφικά είδη, με βάση τα  Να γίνει αναφορά στο έργο
εσωτερικά γνωρίσματα και την Αδελφοί Καραμάζοφ και στο
εποχή στην οποία γράφτηκαν κεφάλαιο «Ο Μεγάλος
Ιεροεξεταστής», στο πλαίσιο
 Να αναγνωρίζουν τους − πώς το «λέει»: αφήγηση, των διακειμενικών
 Φιοντόρ αφηγηματικούς τρόπους σε ένα μονόλογος, διάλογος, περιγραφή, προσεγγίσεων ή των μικρών
Ντοστογιέφσκι, αφηγηματικό κείμενο. σχόλιο, ελεύθερος πλάγιος λόγος, ερευνών.
Έγκλημα και εσωτερικός μονόλογος  Να προσφερθεί από τη
τιμωρία  Να κατανοούν τη λειτουργία του − παρουσίαση και αναγνώριση στα νεοελληνική πεζογραφία το
(συνέχεια) χρόνου στην αφήγηση. κείμενα της διαφοράς ανάμεσα αφήγημα του Κωνσταντίνου
στον «χρόνο της ιστορίας» και Θεοτόκη, Κατάδικος
στον «χρόνο της αφήγησης» (απόσπασμα) (ΚΝΕΛ Β΄, 151-
− παρουσίαση των αφηγηματικών 157) και να αναζητηθούν οι
τεχνικών που συνδέονται με τον διακειμενικές σχέσεις με τον
χρόνο, είτε «της δράσης» Ντοστογιέφσκι.
(επιτάχυνση, επιβράδυνση, Βλ. ενδεικτικά:
επαναληπτικότητα) είτε «της  http://users.uoa.gr/~nektar/
τάξης της αφήγησης»: arts/prose/fyodor_dostoevs
αναχρονίες (=αναλήψεις- ky_the_great_inquisitor.ht
flashback, προλήψεις- m (για το κείμενο)
flashforward, «πάγωμα» του  http://www.avgi.gr/article/
χρόνου) 5615414/o-megalos-
− η σημασία των αναχρονιών σε ieroexetastis-tou-
ένα αφήγημα και του γεγονότος ntostogiefski-kai-to-
ότι ο αφηγηματικός «χρόνος» δεν
~ 19 ~
η

είναι πάντοτε γραμμικός fantasma-tis-eleutherias
 Να εντοπίζουν στα λογοτεχνικά - ανθρώπινοι χαρακτήρες μέσα από (όπου και βιβλιογραφία).
κείμενα και να κατανοούν τους λογοτεχνικά κείμενα σε 
τρόπους με τους οποίους διαφορετικές εποχές και
διαμορφώνονται οι σχέσεις των κοινωνικά περιβάλλοντα
ανθρώπων. - θετικές και αρνητικές στάσεις που  Να διερευνηθεί η εξέλιξη του
διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις: ρεαλισμού, ως λογοτεχνική
αγάπη, έρωτας, αλληλεγγύη, τάση που εκφράζεται, κυρίως,
σεβασμός, επιβολή, βία, με το μυθιστόρημα αλλά και
διακρίσεις, αλλοτρίωση, μοναξιά, με το διήγημα.
περιθωριοποίηση.
 Γκυ Ντε Να κατανοούν και να αναγνωρίζουν τα 1. Χαρακτηριστικά του ρεαλισμού στην 2
Μωπασσάν, «Η χαρακτηριστικά του ρεαλισμού στην πεζογραφία και στο θέατρο:
διαθήκη» (ΝΕΛ πεζογραφία και το θέατρο. − πιστή απόδοση της
Β΄, 202-208) πραγματικότητας, επιδίωξη της
αντικειμενικότητας, αληθοφάνεια,
πειστικότητα
− αντικειμενική αφήγηση:
ελαχιστοποίηση της παρουσίας
του συγγραφέα, αίσθηση
«θεατρικής» αμεσότητας
− ακρίβεια της παρατήρησης και
ζωντάνια της λεπτομέρειας
− περιγραφή οικείων θεμάτων,
γεγονότων από την
καθημερινότητα και τη ζωή απλών
ανθρώπων
 Να αναγνωρίζουν: - εξωδιηγητικός (=αφηγείται την

− τον τύπο του αφηγητή (=το πρόσωπο κύρια ιστορία), ενδοδιηγητικός
που αφηγείται την ιστορία) (=αφηγείται μια εγκιβωτισμένη
− τη συμμετοχή του ή μη στην ιστορία ιστορία μέσα στην κύρια ιστορία)
~ 20 ~
η

που αφηγείται και - ετεροδιηγητικός (=δεν συμμετέχει
− το ρηματικό πρόσωπο στο οποίο στα όσα αφηγείται),
γίνεται η αφήγηση και να κατανοούν ομοδιηγητικός (=συμμετέχει στην
τη λειτουργική σημασία των πιο αφήγησή του), αυτοδιηγητικός
πάνω στο λογοτεχνικό κείμενο. (=είναι ο ίδιος πρωταγωνιστής της
αφηγούμενης ιστορίας
- πρωτοπρόσωπη, δευτεροπρόσωπη,
τριτοπρόσωπη αφήγηση
 Να αναγνωρίζουν το - τι «λέει»: αφήγηση γεγονότων ή

περιεχόμενο της αφήγησης που αφήγηση σκέψεων-
 Γκυ Ντε καθορίζει και τον τύπο της συναισθημάτων
Μωπασσάν, «Η αφήγησης
διαθήκη»
(συνέχεια)  Να ξεχωρίζουν τις βασικές - εστίαση (ποιος «βλέπει»: ο
λειτουργίες σε ένα αφηγητής ή τα πρόσωπα) και
αφηγηματικό κείμενο: συναφείς τρόποι εστίασης:
- ποιος «βλέπει» «μηδενική» εστίαση
- ποιος «μιλάει» (παντογνώστης αφηγητής, ο
και να είναι σε θέση να αφηγητής γνωρίζει περισσότερα
διακρίνουν τους κύριους από τους ήρωες), «εσωτερική»
τρόπους εστίασης και απόδοσης εστίαση (ο αφηγητής είναι
του λόγου των προσώπων. πρόσωπο ή πρόσωπα του κειμένου
με περιορισμένη γνώση),
εξωτερική εστίαση (ο αφηγητής
λέει/γνωρίζει λιγότερα απ’ όσα
ξέρουν οι ήρωες, λ.χ. στο
αστυνομικό μυθιστόρημα)
- φωνή (ποιος «μιλάει»: ο
αφηγητής ή τα πρόσωπα) και
τρόποι απόδοσης του λόγου: ευθύς
λόγος, πλάγιος λόγος, ελεύθερος
~ 21 ~
η

πλάγιος λόγος (ο λόγος του
προσώπου ακούγεται μέσω του
αφηγητή)
 Μαξίμ  Να κατανοούν και να αναγνωρίζουν 1.Χαρακτηριστικά του ρεαλισμού στην 2

Γκόρκι, «Ένα τα χαρακτηριστικά του ρεαλισμού πεζογραφία και στο θέατρο:
κοριτσάκι» στην πεζογραφία και το θέατρο. − πιστή απόδοση της
(ΑΝΘ.ΕΥΡ.Λ πραγματικότητας, επιδίωξη της
, 405-406) αντικειμενικότητας, αληθοφάνεια,
ελαχιστοποίηση της παρουσίας
του συγγραφέα, αίσθηση
«θεατρικής» αμεσότητας
γεγονότων από την
καθημερινότητα και τη ζωή απλών
ανθρώπων

καθορίζει και τον τύπο της συναισθημάτων
αφήγησης.
 Να ξεχωρίζουν τις βασικές − εστίαση (ποιος «βλέπει»: ο
λειτουργίες σε ένα αφηγητής ή τα πρόσωπα) και
αφηγηματικό κείμενο: συναφείς τρόποι εστίασης:
- ποιος «βλέπει» «μηδενική» εστίαση
- ποιος «μιλάει» (παντογνώστης αφηγητής, ο
και να είναι σε θέση να διακρίνουν τους αφηγητής γνωρίζει περισσότερα
~ 22 ~
η

κύριους τρόπους εστίασης και από τους ήρωες), «εσωτερική»
απόδοσης του λόγου των προσώπων. εστίαση (ο αφηγητής είναι
πρόσωπο ή πρόσωπα του
κειμένου με περιορισμένη
 Μ. γνώση), εξωτερική εστίαση (ο
Γκόρκι, «Ένα αφηγητής λέει/γνωρίζει λιγότερα
κοριτσάκι» απ’ όσα ξέρουν οι ήρωες, λ.χ. στο
(συνέχεια) αστυνομικό μυθιστόρημα)
− φωνή (ποιος «μιλάει»: ο
αφηγητής ή τα πρόσωπα) και
τρόποι απόδοσης του λόγου:
ευθύς λόγος, πλάγιος λόγος,
ελεύθερος πλάγιος λόγος (ο
λόγος του προσώπου ακούγεται
μέσω του αφηγητή)
 Γεώργιος  Να κατανοούν και να 1.Χαρακτηριστικά της ελληνικής  Να γίνει αναφορά στο σύνολο 6
Βιζυηνός, αναγνωρίζουν τα ηθογραφίας: του πεζογραφικού έργου του
«Το αμάρτημα χαρακτηριστικά της ελληνικής − η ελληνική εκδοχή του ρεαλισμού Γεώργιου Βιζυηνού και να
της μητρός μου» ηθογραφίας. και του νατουραλισμού στην ακολουθήσει η επεξεργασία
(ΝΕ.ΛΟΓ. Γ΄, πεζογραφία (κυρίως στο διήγημα) του συγκεκριμένου
121-156) − πιστή παρουσίαση της ζωής στην διηγήματος.
ελληνική ύπαιθρο (παραδόσεις,  Να αναζητηθεί η μορφή της
ήθη, έθιμα, συνήθειες, μητέρας στον Βιζυηνό μέσα
χαρακτήρας, νοοτροπία των
από διακειμενικές αναγνώσεις.
απλών ανθρώπων της υπαίθρου)
 Να δοθεί παράλληλα για
ανάγνωση το διήγημα «Το
μόνον της ζωής του ταξείδιον».
~ 23 ~
η

καθορίζει και τον τύπο της συναισθημάτων  Να αξιοποιηθούν οι
αφήγησης. κινηματογραφικές παραγωγές
 Να κατανοούν τη λειτουργία − παρουσίαση και αναγνώριση στα για τον Βιζυηνό: α) «Γεώργιος
του χρόνου στην αφήγηση. κείμενα της διαφοράς ανάμεσα Βιζυηνός. Η σιωπή των
στον «χρόνο της ιστορίας» και αγγέλων» (ΕΤ1, 2000), βλ.
στον «χρόνο της αφήγησης» https://www.youtube.com/wa
− παρουσίαση των αφηγηματικών tch?v=us31shN1dLU και β)
τεχνικών που συνδέονται με τον «Το μόνον της ζωής του
χρόνο, είτε «της δράσης» ταξείδιον» του Λάκη
(επιτάχυνση, επιβράδυνση, Παπαστάθη, βλ.
επαναληπτικότητα) είτε «της
https://www.youtube.com/wa
 Γ. Βιζυηνός, τάξης της αφήγησης»:
tch?v=1K3JdfZzSjM
«Το αναχρονίες (=αναλήψεις-
αμάρτημα flashback, προλήψεις-
της μητρός flashforward, «πάγωμα» του
μου» χρόνου)
(συνέχεια) − η σημασία των αναχρονιών σε
ένα αφήγημα και του γεγονότος
ότι ο αφηγηματικός «χρόνος» δεν
είναι πάντοτε γραμμικός
 Να αναγνωρίζουν: 1. εξωδιηγητικός (=αφηγείται την
− τον τύπο του αφηγητή (=το πρόσωπο κύρια ιστορία), ενδοδιηγητικός
που αφηγείται την ιστορία) (=αφηγείται μια εγκιβωτισμένη
− τη συμμετοχή του ή μη στην ιστορία ιστορία μέσα στην κύρια ιστορία)
που αφηγείται και 2. ετεροδιηγητικός (=δεν συμμετέχει
− το ρηματικό πρόσωπο στο οποίο στα όσα αφηγείται), ομοδιηγητικός
γίνεται η αφήγηση (=συμμετέχει στην αφήγησή του),
και να κατανοούν τη λειτουργική αυτοδιηγητικός (=είναι ο ίδιος
 Γ. Βιζυηνός, πρωταγωνιστής της αφηγούμενης
«Το σημασία των πιο πάνω στο
λογοτεχνικό κείμενο. ιστορίας
αμάρτημα 3. πρωτοπρόσωπη, δευτεροπρόσωπη,
της μητρός τριτοπρόσωπη αφήγηση
~ 24 ~
η

μου»  Να ξεχωρίζουν τις βασικές - εστίαση (ποιος «βλέπει»: ο
(συνέχεια) λειτουργίες σε ένα αφηγητής ή τα πρόσωπα) και συναφείς
αφηγηματικό κείμενο: τρόποι εστίασης: «μηδενική» εστίαση
- ποιος «βλέπει» (παντογνώστης αφηγητής, ο αφηγητής
- ποιος «μιλάει» γνωρίζει περισσότερα από τους
και να είναι σε θέση να διακρίνουν ήρωες), «εσωτερική» εστίαση (ο
τους κύριους τρόπους εστίασης και αφηγητής είναι πρόσωπο ή πρόσωπα
απόδοσης του λόγου των προσώπων. του κειμένου με περιορισμένη γνώση),
εξωτερική εστίαση (ο αφηγητής
λέει/γνωρίζει λιγότερα απ’ όσα ξέρουν
οι ήρωες, λ.χ. στο αστυνομικό
μυθιστόρημα)
- φωνή (ποιος «μιλάει»: ο αφηγητής ή
τα πρόσωπα) και τρόποι απόδοσης του
λόγου: ευθύς λόγος, πλάγιος λόγος,
ελεύθερος πλάγιος λόγος (ο λόγος του
αφηγητή)
Λέσχη Ανάγνωσης (συνολικά:

3)
 Βλ. ενδεικτικό  Να οργανωθεί, στο πλαίσιο του μαθήματος, ένα πρόγραμμα αναγνώσεων και
κατάλογο παρουσιάσεων λογοτεχνικών βιβλίων.
λογοτεχνικών  Μπορεί να λειτουργήσει η όλη πρόταση στο πλαίσιο ενός λογοτεχνικού εργαστηρίου με τις
βιβλίων για τη τεχνικές λογοτεχνικής /δημιουργικής γραφής και, ενδεχομένως, με συναντήσεις με
Λέσχη σημαντικούς λογοτέχνες, καθώς και με τη χρήση και αξιοποίηση της ηλεκτρονικής
Ανάγνωσης τεχνολογίας (βλ. τα σχετικά στα Εισαγωγικά).
(σ. 44-45 του
Προγραμματι-
σμού).
Συνθετικές εργασίες (projects): 4
περίοδοι
~ 25 ~
η

Αξιολόγηση/Διαγώνισμα: 2 περίοδοι
Β΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ (50 ΠΕΡΙΟΔΟΙ)
ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ

-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔ/ΛΙΑΣ
Ο ρεαλισμός και ο νατουραλισμός στην πεζογραφία και στο θέατρο (συνέχεια) (συνολικά: 16)
α) Πεζογραφία  Να κατανοούν και να 1. Χαρακτηριστικά της ελληνικής  Να δοθεί έμφαση στο ονειρικό
 Αλέξανδρος αναγνωρίζουν τα ηθογραφίας: στοιχείο και στα ποιητικά στοιχεία
Παπαδιαμάντης, χαρακτηριστικά της − η ελληνική εκδοχή του ρεαλισμού της αφήγησης. 6
«Όνειρο στο ελληνικής ηθογραφίας. και του νατουραλισμού στην  Να γίνει συνανάγνωση των
κύμα» πεζογραφία (κυρίως στο διήγημα) διηγημάτων «Η νοσταλγός», «Η
(ΝΕ.ΛΟΓ. Γ΄, − πιστή παρουσίαση της ζωής στην Φαρμακολύτρια» με αντίστοιχη
159-180) ελληνική ύπαιθρο (παραδόσεις, προβολή της ταινίας-παραγωγής
ήθη, έθιμα, συνήθειες, χαρακτήρας, του Π.Ι.Κ. «Η σεληνοφεγγής νυξ
νοοτροπία των απλών ανθρώπων στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη»
της υπαίθρου) (βλ. http://paragoges.pi.ac.cy/?
video=423), καθώς και του
διηγήματος «Ο έρωτας στα
χιόνια».
 Να ξεχωρίζουν τις - εστίαση (ποιος «βλέπει»: ο αφηγητής ή
τα πρόσωπα) και συναφείς τρόποι  Θα μπορούσαν να προσεγγισθούν,
βασικές λειτουργίες σε
ένα αφηγηματικό εστίασης: «μηδενική» εστίαση ακόμη, στο πλαίσιο των μικρών
κείμενο: (παντογνώστης αφηγητής, ο αφηγητής εργασιών τύπου project, τα
- ποιος «βλέπει» γνωρίζει περισσότερα από τους ήρωες), διηγήματα: «Χωρίς Στεφάνι, «Ο
- ποιος «μιλάει» «εσωτερική» εστίαση (ο αφηγητής είναι γάμος του Καραχμέτη», «Το νησί
και να είναι σε θέση να πρόσωπο ή πρόσωπα του κειμένου με της Ουρανίτσας».
διακρίνουν τους κύριους περιορισμένη γνώση), εξωτερική εστίαση 
~ 26 ~
η

Αλ. τρόπους εστίασης και απόδοσης (ο αφηγητής λέει/γνωρίζει λιγότερα απ’
Παπαδιαμάντης, του λόγου των προσώπων. όσα ξέρουν οι ήρωες, λ.χ. στο αστυνομικό
«Όνειρο στο κύμα», μυθιστόρημα)
(συνέχεια) - φωνή (ποιος «μιλάει»: ο αφηγητής ή τα
πρόσωπα) και τρόποι απόδοσης του λόγου:
ευθύς λόγος, πλάγιος λόγος, ελεύθερος
πλάγιος λόγος (ο λόγος του προσώπου
ακούγεται μέσω του αφηγητή)
 Να αναγνωρίζουν: 1.εξωδιηγητικός (=αφηγείται την κύρια

− τον τύπο του αφηγητή (=το ιστορία), ενδοδιηγητικός (=αφηγείται μια
πρόσωπο που αφηγείται την εγκιβωτισμένη ιστορία μέσα στην κύρια
ιστορία) ιστορία)
− τη συμμετοχή του ή μη στην 2.ετεροδιηγητικός (=δεν συμμετέχει στα
ιστορία που αφηγείται και όσα αφηγείται), ομοδιηγητικός
− το ρηματικό πρόσωπο στο (=συμμετέχει στην αφήγησή του),
οποίο γίνεται η αφήγηση αυτοδιηγητικός (=είναι ο ίδιος
πρωταγωνιστής της αφηγούμενης ιστορίας
και να κατανοούν τη λειτουργική 3. πρωτοπρόσωπη, δευτεροπρόσωπη,
σημασία των πιο πάνω στο τριτοπρόσωπη αφήγηση
λογοτεχνικό κείμενο.
 Γρηγόριος  Να κατανοούν και να 1. Χαρακτηριστικά του ρεαλισμού στην  Να διερευνηθούν οι επιδράσεις

Ξενόπουλος, αναγνωρίζουν τα πεζογραφία και στο θέατρο: του ρεαλισμού και του
Στέλλα χαρακτηριστικά του − πιστή απόδοση της νατουραλισμού στο ελληνικό
Βιολάντη ρεαλισμού στην πραγματικότητας, επιδίωξη της διήγημα και το μυθιστόρημα. 2
(ΚΝΕΛ Β΄, 103- πεζογραφία και το αντικειμενικότητας, αληθοφάνεια, 
107) θέατρο. πειστικότητα
ελαχιστοποίηση της παρουσίας του
συγγραφέα, αίσθηση «θεατρικής»
αμεσότητας
~ 27 ~
η

Γρηγόριος ζωντάνια της λεπτομέρειας
Ξενόπουλος, − περιγραφή οικείων θεμάτων,
Στέλλα Βιολάντη γεγονότων από την καθημερινότητα
(συνέχεια) και τη ζωή απλών ανθρώπων
 Να εντοπίζουν στα - ανθρώπινοι χαρακτήρες μέσα από

λογοτεχνικά κείμενα και λογοτεχνικά κείμενα σε
να κατανοούν τους διαφορετικές εποχές και κοινωνικά
τρόπους με τους οποίους περιβάλλοντα
διαμορφώνονται οι - σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα
σχέσεις των ανθρώπων. - σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά και
τους ενήλικες, η «κρίση της
εφηβείας» στον δρόμο προς την
ενηλικίωση
- θετικές και αρνητικές στάσεις που
διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις:
αγάπη, έρωτας, αλληλεγγύη,
σεβασμός, επιβολή, βία, διακρίσεις,
αλλοτρίωση, μοναξιά,
 Νίκος  Να αναγνωρίζουν το - τι «λέει»: αφήγηση γεγονότων ή 2
Καζαντζάκης, περιεχόμενο της αφήγηση σκέψεων-συναισθημάτων
Αλέξης Ζορμπάς αφήγησης που καθορίζει
(ΚΝΕΛ Β΄, 158- και τον τύπο της
162) αφήγησης.
Να ξεχωρίζουν τις βασικές - εστίαση (ποιος «βλέπει»: ο αφηγητής
λειτουργίες σε ένα αφηγηματικό ή τα πρόσωπα) και συναφείς τρόποι
κείμενο: εστίασης: «μηδενική» εστίαση
- ποιος «βλέπει» (παντογνώστης αφηγητής, ο αφηγητής
- ποιος «μιλάει» γνωρίζει περισσότερα από τους ήρωες),
και να είναι σε θέση να «εσωτερική» εστίαση (ο αφηγητής είναι
διακρίνουν τους κύριους πρόσωπο ή πρόσωπα του κειμένου με
~ 28 ~
η

τρόπους εστίασης και απόδοσης περιορισμένη γνώση), εξωτερική
του λόγου των προσώπων. εστίαση (ο αφηγητής λέει/γνωρίζει
λιγότερα απ’ όσα ξέρουν οι ήρωες, λ.χ.
στο αστυνομικό μυθιστόρημα)
 Νίκος - φωνή (ποιος «μιλάει»: ο αφηγητής ή
Καζαντζάκης, τα πρόσωπα) και τρόποι απόδοσης του
Αλέξης λόγου: ευθύς λόγος, πλάγιος λόγος,
Ζορμπάς ελεύθερος πλάγιος λόγος (ο λόγος του
(συνέχεια)
αφηγητή)
Να αναγνωρίζουν: 1.εξωδιηγητικός (=αφηγείται την κύρια

-τον τύπο του αφηγητή (=το ιστορία), ενδοδιηγητικός (=αφηγείται μια
πρόσωπο που αφηγείται την εγκιβωτισμένη ιστορία μέσα στην κύρια
ιστορία) - ιστορία)
-τη συμμετοχή του ή μη στην 2.ετεροδιηγητικός (=δεν συμμετέχει στα
ιστορία που αφηγείται και όσα αφηγείται), ομοδιηγητικός
-το ρηματικό πρόσωπο στο (=συμμετέχει στην αφήγησή του),
οποίο γίνεται η αφήγηση αυτοδιηγητικός (=είναι ο ίδιος
και να κατανοούν τη λειτουργική πρωταγωνιστής της αφηγούμενης ιστορίας
σημασία των πιο πάνω στο 3.πρωτοπρόσωπη, δευτεροπρόσωπη,
λογοτεχνικό κείμενο. τριτοπρόσωπη αφήγηση
Να αναγνωρίζουν τους 1.πώς το «λέει»: αφήγηση, μονόλογος,

αφηγηματικούς τρόπους σε ένα διάλογος, περιγραφή, σχόλιο, ελεύθερος
αφηγηματικό κείμενο πλάγιος λόγος, εσωτερικός μονόλογος
 Νίκος
Καζαντζάκης,
Αλέξης
Ζορμπάς
(συνέχεια)
~ 29 ~
η

β) Θέατρο  Να αναγνωρίζουν τα βασικά 1.τo είδος ενός λογοτεχνικού κειμένου,
 Αντόν Τσέχοφ, «γένη» της λογοτεχνίας όπως συνάγεται από τα εσωτερικά στοιχεία
Θείος Βάνιας (ποίηση /πεζογραφία / του: 3
(απόσπασμα) θέατρο) και τα κειμενικά - η αφήγηση στον ποιητικό, πεζό και
(ΑΝΘ.ΕΥΡ.Λ., είδη (είδη ποιημάτων – θεατρικό λόγο: διηγήσεις σε πεζό ή
396-403) αφηγηματικών κειμένων– έμμετρο λόγο, χωρισμός σε κεφάλαια ή
θεατρικών έργων). σκηνές (έπος, μυθιστόρημα, διήγημα)
-δράμα / θέατρο: δομικά στοιχεία
θεατρικού κειμένου: σκηνικές οδηγίες,
πράξεις, σκηνές, πρόσωπα, χώρος, χρόνος.
 Να κατανοούν και να 1.Χαρακτηριστικά του ρεαλισμού στην

αναγνωρίζουν τα πεζογραφία και στο θέατρο:
χαρακτηριστικά του − πιστή απόδοση της
ρεαλισμού στην πεζογραφία πραγματικότητας, επιδίωξη της
και το θέατρο. αντικειμενικότητας, αληθοφάνεια,
ελαχιστοποίηση της παρουσίας του
συγγραφέα, αίσθηση «θεατρικής»
αμεσότητας
γεγονότων από την καθημερινότητα
και τη ζωή απλών ανθρώπων
 Να εντοπίζουν στα - ανθρώπινοι χαρακτήρες μέσα από

λογοτεχνικά κείμενα και λογοτεχνικά κείμενα σε διαφορετικές
να κατανοούν τους εποχές και κοινωνικά περιβάλλοντα
τρόπους με τους οποίους - σχέσεις ανάμεσα στους κατέχοντες
 Αντ. Τσέχοφ, δύναμη (πολιτική, οικονομική) και τους
διαμορφώνονται οι
Θείος Βάνιας αδύναμους
~ 30 ~
η

(συνέχεια) σχέσεις των ανθρώπων. - σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα
- σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά και τους
ενήλικες, η «κρίση της εφηβείας» στον
δρόμο προς την ενηλικίωση
διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις: αγάπη,
έρωτας, αλληλεγγύη, σεβασμός, επιβολή,
βία, διακρίσεις, αλλοτρίωση, μοναξιά,
 Χένρικ Ίψεν,  Να αναγνωρίζουν τα βασικά 1.τo είδος ενός λογοτεχνικού κειμένου,

Το «γένη» της λογοτεχνίας όπως συνάγεται από τα εσωτερικά στοιχεία 3
κουκλόσπιτο, (ποίηση /πεζογραφία / του:
(απόσπασμα) θέατρο) και τα κειμενικά − η αφήγηση στον ποιητικό, πεζό
(ΑΝΘ.ΕΥΡ.Λ., είδη (είδη ποιημάτων – και θεατρικό λόγο: διηγήσεις σε
326-332) αφηγηματικών κειμένων– πεζό ή έμμετρο λόγο, χωρισμός σε
θεατρικών έργων). κεφάλαια ή σκηνές (έπος,
οδηγίες, πράξεις, σκηνές, πρόσωπα,
χώρος, χρόνος.
 Να γνωρίσουν τους - σημαντικά λογοτεχνικά έργα από

σημαντικότερους σταθμούς την ελληνική και μεταφρασμένη
της Ιστορίας της λογοτεχνία του 19ου και 20ού αιώνα,
παγκόσμιας, ευρωπαϊκής και συμπεριλαμβα-νομένων και
ελληνικής λογοτεχνίας. ορισμένων προγενέστερων
~ 31 ~
η

 Χένρικ Ίψεν, λογοτεχνίας
Το
κουκλόσπιτο
(συνέχεια)  Να εντοπίζουν στα - ανθρώπινοι χαρακτήρες μέσα από
λογοτεχνικά κείμενα και να λογοτεχνικά κείμενα σε διαφορετικές
κατανοούν τους τρόπους με εποχές και κοινωνικά περιβάλλοντα
τους οποίους - σχέσεις ανάμεσα στους κατέχοντες
διαμορφώνονται οι σχέσεις δύναμη (πολιτική, οικονομική) και τους
των ανθρώπων. αδύναμους
- χέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα
- σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά και τους
ενήλικες, η «κρίση της εφηβείας» στον
δρόμο προς την ενηλικίωση
διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις: αγάπη,
έρωτας, αλληλεγγύη, σεβασμός, επιβολή,
βία, διακρίσεις, αλλοτρίωση, μοναξιά,
Ευρωπαϊκός συμβολισμός /οι Έλληνες συμβολιστές

Ο μετασυμβολισμός (συνολικά: 9)
 Να κατανοούν τα 1. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της  Στο πλαίσιο της
Α. Ευρωπαϊκός κυριότερα συμβολιστικής ποίησης: διακειμενικότητας,
συμβολισμός χαρακτηριστικά της − νέα σημασιοδότηση και χρήση του προτείνεται να δοθούν
 Σαρλ συμβολιστικής ποίησης. συμβόλου: τα πράγματα του αντιπροσωπευτικά 3
Μπωντλαίρ, εξωτερικού κόσμου λειτουργούν ως ποιήματα Ελλήνων
«Άλμπατρος», σύμβολα για την έκφραση του λογοτεχνών, όπως λ.χ. τα
«Τεράστιοι γλάροι» εσωτερικού κόσμου (ψυχικού και πιο κάτω:
(ΝΕΛ Β΄, 100-101) νοητικού)  Κωστής Παλαμάς,
− περιορισμός στο ελάχιστο του Ίαμβοι και
νοηματικού περιεχομένου, δημιουργία Ανάπαιστοι,
~ 32 ~
η

«καθαρής», «μελωδικής» ποίησης, η http://www.sarantak
ποίηση έχει ως αντικείμενο την ίδια os.com/kibwtos/kom
την ποίηση απαλλαγμένη από καθετί nas/palpoems.html#i
μη ποιητικό amvoi Ανάγνωση Ο
το «παρακμιακό» στοιχείο στην ποίηση: ανία, δωδεκάλογος του
κακοδαιμονία, πλήξη, οδύνη, παραίτηση γύφτου (ΚΝΕΛ Α΄,
(spleen) 413-415), καθώς και
 Να αναγνωρίζουν στα 1. η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι ή τι επιλογή από άλλα
ποιητικά κείμενα το είμαι εγώ που σας μιλώ) στα ποιητικά κείμενα ποιήματα που
ποιητικό υποκείμενο α. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το ανθολογούνται στον
«εγώ» ή με το «εσύ» (λ.χ. η μελαγχολική
τόμο ΚΝΕΛ Α΄, για
ποίηση των νεορομαντικών και
να διερευνηθούν οι
νεοσυμβολιστών ποιητών του
μεσοπολέμου) επιδράσεις που
β. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το δέχεται ο Παλαμάς
«εμείς» ή με το «εσείς» (λ.χ. η μετάβαση από τον συμβολισμό.
από το «εγώ» στο συλλογικό «εμείς»)
γ. το ποιητικό υποκείμενο υποβάλλει την  Ιωάννης Γρυπάρης,
παρουσία μιας περσόνας, μιας επινοημένης Σκαραβαίοι και
μορφής που απομένει να ανιχνευθεί Τερρακότες: επιλογή
από τα ποιήματα που
ανθολογούνται στον
 Να κατανοούν τις - η μεταφορική σημασία των λέξεων στα σύνδεσμο
 Σαρλ σημασίες του ποιητικού ποιήματα και η λειτουργία των λέξεων ως http://www.greek-
Μπωντλαίρ, λεξιλογίου και να συμβόλων language.gr/greekLa
«Άλμπατρος», αντιλαμβάνονται τον - το ποιητικό σύμβολο ως εμπλουτισμένο ng/literature/antholo
«Τεράστιοι συγκινησιακό χαρακτήρα γλωσσικό σημείο με μεταφορικές σημασίες /
της ποίησης. gies/new/page_025.h
γλάροι» συνδηλώσεις
tml
(συνέχεια) - η συγκινησιακή αλληλουχία των λέξεων
από την οποία προκύπτει το «νόημα» ενός
ποιήματος, η ποίηση ως έκφραση  Ρώμος Φιλύρας, «Ο
συναισθήματος και συγκίνησης πιερότος»
 Να αναγνωρίζουν τα - σημασιολογικά σχήματα λόγου: (μεταφορά, (Λ.Π.ΑΝΘ., 105-
~ 33 ~
η

βασικά σχήματα λόγου μετωνυμία, συνεκδοχή, παρομοίωση, ειρωνεία, 106)
της ποιητικής γλώσσας αλληγορία, προσωποποίηση, υπερβολή) και
και να αντιλαμβάνονται - συντακτικά σχήματα λόγου: (ανακόλουθο,  Κ. Γ. Καρυωτάκης,
τη λειτουργία τους. υπερβατό, χιαστό, κύκλος πρωθύστερο, «Κάθαρσις» (ΚΝΕΛ
παρήχηση, ομοιοτέλευτο, ομοιοκάταρκτο, Β΄,185-186), να
επίταξη επιθέτου, επανάληψη, παραλληλία) αναφερθούν και τα
ποιήματα του
Καρυωτάκη που
διδάσκονται στη
Λογοτεχνία Κοινού
Κορμού.

 Ως δείγματα
πεζόμορφων ποιημάτων,
μπορούν να
συνεξεταστούν τα
κείμενα «Άλλοτε αν
θυμάμαι…» του Ρεμπώ
και «Κάθαρσις» του Κ.
Γ. Καρυωτάκη. Τα ίδια
κείμενα προσφέρονται
ως δείγματα του
παρακμιακού στοιχείου
στην ποίηση και για
συσχετισμό με τους
«καταραμένους ποιητές»
(poètes maudits).
 Ως δείγμα της
νεοελληνικής
πεζογραφίας του
συμβολισμού, είναι
~ 34 ~
η

δυνατόν να γίνει απλή
ανάγνωση μέρους του
Κεφαλαίου Α΄ από το
μυθιστόρημα
Φθινόπωρο του
Κωνσταντίνου
Χατζόπουλου.
 Πωλ  Να κατανοούν τα 1.Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της
Βαλερύ, κυριότερα συμβολιστικής ποίησης: 3
«Τα ρόδια» χαρακτηριστικά της − νέα σημασιοδότηση και χρήση του
(ΑΝΘ.ΓΑΛ. συμβολιστικής ποίησης. συμβόλου: τα πράγματα του
Π., 103-104) εξωτερικού κόσμου λειτουργούν ως
σύμβολα για την έκφραση του
εσωτερικού κόσμου (ψυχικού και
νοητικού)
− περιορισμός στο ελάχιστο του
νοηματικού περιεχομένου, δημιουργία
«καθαρής», «μελωδικής» ποίησης, η
ποίηση έχει ως αντικείμενο την ίδια
την ποίηση απαλλαγμένη από καθετί
μη ποιητικό
-το «παρακμιακό» στοιχείο στην ποίηση:
ανία, κακοδαιμονία, πλήξη, οδύνη,
 Πωλ Βαλερύ, παραίτηση (spleen)
«Τα ρόδια»  Να κατανοούν τις - η μεταφορική σημασία των λέξεων στα
(συνέχεια) σημασίες του ποιητικού ποιήματα και η λειτουργία των λέξεων ως
λεξιλογίου και να συμβόλων
αντιλαμβάνονται τον - το ποιητικό σύμβολο ως εμπλουτισμένο
συγκινησιακό χαρακτήρα γλωσσικό σημείο με μεταφορικές σημασίες /
της ποίησης. συνδηλώσεις
- η συγκινησιακή αλληλουχία των λέξεων
~ 35 ~
η

 Να αναγνωρίζουν τα - σημασιολογικά σχήματα λόγου: (μεταφορά,
βασικά σχήματα λόγου μετωνυμία, συνεκδοχή, παρομοίωση,
της ποιητικής γλώσσας ειρωνεία, αλληγορία, προσωποποίηση,
και να αντιλαμβάνονται υπερβολή) και
τη λειτουργία τους. - συντακτικά σχήματα λόγου: (ανακόλουθο,
υπερβατό, χιαστό, κύκλος πρωθύστερο,
παρήχηση, ομοιοτέλευτο, ομοιοκάταρκτο,
επίταξη επιθέτου, επανάληψη, παραλληλία)
 Να αναγνωρίζουν στα - η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι ή τι

Β. Έλληνικός ποιητικά κείμενα το είμαι εγώ που σας μιλώ) στα ποιητικά κείμενα
συμβολισμός ποιητικό υποκείμενο. α. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το 3
 Τέλλος Άγρας, «εγώ» ή με το «εσύ» (λ.χ. η μελαγχολική
«Αμάξι στη ποίηση των νεορομαντικών και
βροχή» νεοσυμβολιστών ποιητών του
(ΚΝΕΛ Β΄, μεσοπολέμου)
188-189 β. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το
«εμείς» ή με το «εσείς» (λ.χ. η μετάβαση
γ. το ποιητικό υποκείμενο υποβάλλει την
παρουσία μιας περσόνας, μιας επινοημένης
μορφής που απομένει να ανιχνευθεί
 Να διακρίνουν τα βασικά - γνωρίσματα της επώνυμης παραδοσιακής
μορφικά χαρακτηριστικά ποίησης: ποικιλία αριθμού συλλαβών και
της επώνυμης μετρικών επιλογών (ιαμβικός, τροχαϊκός,
παραδοσιακής ποίησης αναπαιστικός, μεσοτονικός), «ασύμμετρη»
και να τα διαχωρίζουν ποιητική σύνταξη (υπερβατό, επίταξη
από την ανώνυμη επιθέτου, διασκελισμός, κλονισμός ή άρση
 Τ. Άγρας, δημοτική. τομής)
«Αμάξι στη - γνωρίσματα της δημοτικής ποίησης: ύπαρξη
βροχή» ισοσύλλαβων στίχων, κυριαρχία του ιαμβικού
(συνέχεια) δεκαπεντασύλλαβου, απουσία
~ 36 ~
η

ομοιοκαταληξίας, κανόνας της «ισομετρίας»
(συμμετρία μορφής και περιεχομένου, δηλαδή
η ολοκλήρωση του νοήματος σε έναν ή το
πολύ δύο στίχους), εκφραστικά μέσα /
σχήματα λόγου τυπικά στην ανώνυμη
δημοτική ποίηση (προσωποποίηση, σχήμα
«του αδυνάτου», σχήμα των τριών, άσκοπα
ερωτήματα, χιαστό σχήμα, επανάληψη).
 Να κατανοούν τα 1.Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της

κυριότερα συμβολιστικής ποίησης:
 Τ. Άγρας, χαρακτηριστικά της − νέα σημασιοδότηση και χρήση του
συμβολιστικής ποίησης. συμβόλου: τα πράγματα του
«Αμάξι στη
εξωτερικού κόσμου λειτουργούν ως
βροχή»
σύμβολα για την έκφραση του
(συνέχεια) εσωτερικού κόσμου (ψυχικού και
νοητικού)
− περιορισμός στο ελάχιστο του
νοηματικού περιεχομένου, δημιουργία
«καθαρής», «μελωδικής» ποίησης, η
ποίηση έχει ως αντικείμενο την ίδια
την ποίηση απαλλαγμένη από καθετί
μη ποιητικό
− το «παρακμιακό» στοιχείο στην
ποίηση: ανία, κακοδαιμονία, πλήξη,
οδύνη, παραίτηση (spleen)
Ποιήματα Ποιητικής (συνολικά: 8)
 Κ. Π.  Να αναγνωρίζουν στα - η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι ή τι

Καβάφης ποιητικά κείμενα το είμαι εγώ που σας μιλώ) στα ποιητικά κείμενα  Να εξεταστεί η ποίηση 2
«Το πρώτο ποιητικό υποκείμενο. α. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το ως κεντρικό θέμα των
«εγώ» ή με το «εσύ» (λ.χ. η μελαγχολική ποιημάτων και ο ρόλος
σκαλί»
~ 37 ~
η

http://www.kavafis. νεοσυμβολιστών ποιητών του της ποίησης στη ζωή
gr/poems/content.as μεσοπολέμου) και στην τέχνη.
p?id=148&cat β. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το
γ. το ποιητικό υποκείμενο υποβάλλει την
παρουσία μιας περσόνας, μιας
 Να αντιλαμβάνονται τη - εντοπισμός των γλωσσικών και υφολογικών
σχέση λογοτεχνικής γνωρισμάτων, καθώς και των τεχνικών  Μπορούν να
μορφής και περιεχομένου. (αφηγηματικών – ποιητικών) των κειμένων συνεξεταστούν και
- σχολιασμός της νοηματικής και αισθητικής ποιήματα ποιητικής
λειτουργίας των στοιχείων αυτών από τη γενιά του ’60
- συσχετισμός των πιο πάνω στοιχείων με το στην Κύπρο, όπως λ.χ.:
περιεχόμενο των λογοτεχνικών κειμένων
Ανδρέα Παστελλά,
«Τοις εντευξομένοις»,
 Να ασκηθούν στη - σύνθεση στίχων κατά το πρότυπο των
δημιουργική γραφή Κώστα Βασιλείου, «Η
δημοτικών τραγουδιών, της έμμετρης και της
αξιολογώντας το μοντέρνας ποίησης ποίηση» (ΚΚΛ Β΄,
αισθητικό αποτέλεσμα με - συγγραφή διηγημάτων με βάση τα τυπικά 272), Θεοδόση
 Κ. Π. Καβάφης
συγκεκριμένα κριτήρια: γνωρίσματα του είδους Νικολάου, «Η εργασία
«Το πρώτο
αντιστοιχία με τις - μεταγραφή μιας ιστορίας σε ποίημα και του ποιητή» (ΚΚΛ Β΄,
σκαλί» συμβάσεις των αντίστροφα, τηρώντας τις συμβάσεις των 254), Μιχάλη
(συνέχεια) λογοτεχνικών ειδών και λογοτεχνικών ειδών Πασιαρδή, «Η Ποίηση»
βαθμός πρωτοτυπίας. - συμμετοχή σε μαθητικούς λογοτεχνικούς κ.ά. Βλ. Μόνα
διαγωνισμούς
Σαββίδου, Η Ποίηση
για την Ποίηση, ΠΕΝ,
Λευκωσία, 2012.
 Μπορούν, επίσης, να
αξιοποιηθούν και άλλα
~ 38 ~
η

ποιήματα για την
ποίηση που
ανθολογούνται στο
εγχειρίδιο ΝΕ. ΛΟΓ. Γ΄
σ. 57– 90.
 Μαρία  Να αναγνωρίζουν στα - η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι ή τι

Πολυδούρη, ποιητικά κείμενα το είμαι εγώ που σας μιλώ) στα ποιητικά κείμενα
«Μόνο γιατί ποιητικό υποκείμενο. α. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το 2
μ’ αγάπησες»
(ΝΕ. ΛΟΓ. νεοσυμβολιστών ποιητών του
Γ΄, 72-73) μεσοπολέμου)
γ.το ποιητικό υποκείμενο υποβάλλει την
 Να εντοπίζουν στα -ανθρώπινοι χαρακτήρες μέσα από
λογοτεχνικά κείμενα και λογοτεχνικά κείμενα σε διαφορετικές εποχές
να κατανοούν τους και κοινωνικά περιβάλλοντα
τρόπους με τους οποίους -σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα
 Μαρία
διαμορφώνονται οι -θετικές και αρνητικές στάσεις που διέπουν τις
Πολυδούρη, σχέσεις των ανθρώπων ανθρώπινες σχέσεις: αγάπη, έρωτας,
«Μόνο γιατί μ’ αλληλεγγύη, σεβασμός, επιβολή, βία,
αγάπησες» διακρίσεις, αλλοτρίωση, μοναξιά,
(συνέχεια) περιθωριοποίηση.
 Να ασκηθούν στη - σύνθεση στίχων κατά το πρότυπο των
δημιουργική γραφή δημοτικών τραγουδιών, της έμμετρης και της
αξιολογώντας το μοντέρνας ποίησης
αισθητικό αποτέλεσμα με - συγγραφή διηγημάτων με βάση τα τυπικά
~ 39 ~
η

συγκεκριμένα κριτήρια: γνωρίσματα του είδους
αντιστοιχία με τις - μεταγραφή μιας ιστορίας σε ποίημα και
συμβάσεις των αντίστροφα, τηρώντας τις συμβάσεις των
λογοτεχνικών ειδών και λογοτεχνικών ειδών
βαθμός πρωτοτυπίας. - συμμετοχή σε μαθητικούς λογοτεχνικούς
• Μανόλης  Να κατανοούν τις - η μεταφορική σημασία των λέξεων στα

Αναγνωστάκης, σημασίες του ποιητικού ποιήματα και η λειτουργία των λέξεων ως 2
«Ποιητική» λεξιλογίου και να συμβόλων
(ΑΝΠ Γ΄, 293) αντιλαμβάνονται τον - το ποιητικό σύμβολο ως εμπλουτισμένο
συγκινησιακό χαρακτήρα γλωσσικό σημείο με μεταφορικές σημασίες /
της ποίησης. συνδηλώσεις
- η συγκινησιακή αλληλουχία των λέξεων
 Να αναγνωρίζουν στα - η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι ή τι
ποιητικά κείμενα το είμαι εγώ που σας μιλώ) στα ποιητικά κείμενα
 Μανόλης ποιητικό υποκείμενο. α. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το
Αναγνωστάκης, «εγώ» ή με το «εσύ» (λ.χ. η μελαγχολική
«Ποιητική» ποίηση των νεορομαντικών και
(συνέχεια) νεοσυμβολιστών ποιητών του
μεσοπολέμου)
σχέση λογοτεχνικής γνωρισμάτων, καθώς και των τεχνικών
μορφής και περιεχομένου.
~ 40 ~
η

(αφηγηματικών – ποιητικών) των κειμένων
- σχολιασμός της νοηματικής και αισθητικής
λειτουργίας των στοιχείων αυτών
- συσχετισμός των πιο πάνω στοιχείων με το
 Γιώργης  Να κατανοούν τις - η μεταφορική σημασία των λέξεων στα
Παυλόπουλος, σημασίες του ποιητικού ποιήματα και η λειτουργία των λέξεων ως 2
«Τα λεξιλογίου και να συμβόλων
αντικλείδια» αντιλαμβάνονται τον - το ποιητικό σύμβολο ως εμπλουτισμένο
(ΝΕ. ΛΟΓ. Γ΄, συγκινησιακό χαρακτήρα γλωσσικό σημείο με μεταφορικές σημασίες /
89-90 της ποίησης. συνδηλώσεις
http://users.sch.gr/s 3.η συγκινησιακή αλληλουχία των λέξεων
ymfo/sholio/kimena από την οποία προκύπτει το «νόημα» ενός
/pavlopulos- ποιήματος, η ποίηση ως έκφραση
antiklidia.htm συναισθήματος και συγκίνησης
 Να αναγνωρίζουν στα 1.η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι ή τι
ποιητικά κείμενα το είμαι εγώ που σας μιλώ) στα ποιητικά κείμενα
ποιητικό υποκείμενο. α. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το
νεοσυμβολιστών ποιητών του
μεσοπολέμου)
Γ. Παυλόπουλος, β. το ποιητικό υποκείμενο μιλάει με το
«Τα αντικλείδια» «εμείς» ή με το «εσείς» (λ.χ. η μετάβαση
(συνέχεια) από το «εγώ» στο συλλογικό «εμείς»)
παρουσία μιας περσόνας, μιας
σχέση λογοτεχνικής γνωρισμάτων, καθώς και των τεχνικών
μορφής και περιεχομένου. (αφηγηματικών – ποιητικών) των κειμένων
~ 41 ~
η

Λέσχη Ανάγνωσης (συνολικά: 11)
 Βλ. ενδεικτικό κατάλογο  Να οργανωθεί, στο πλαίσιο του μαθήματος, ένα πρόγραμμα αναγνώσεων και παρουσιάσεων
λογοτεχνικών βιβλίων για λογοτεχνικών βιβλίων.
τη Λέσχη Ανάγνωσης (σ.  Μπορεί να λειτουργήσει η όλη πρόταση στο πλαίσιο ενός λογοτεχνικού εργαστηρίου με τις
49-50). τεχνικές λογοτεχνικής /δημιουργικής γραφής και, ενδεχομένως, με συναντήσεις με σημαντικούς
λογοτέχνες, καθώς και με τη χρήση και αξιοποίηση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας (βλ. τα
σχετικά στα Εισαγωγικά).
Συνθετικές εργασίες (projects): 4 περίοδοι
Αξιολόγηση/Διαγώνισμα: 2 περίοδοι
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

1. Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Ο Δον Κιχώτης, Αθήνα, Πατάκης, 2015.
2. Αντρές Τραπιέγιο, Όταν πέθανε ο Δον Κιχώτης, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2009.
3. Κάρολος Μπωντλαίρ, Είκοσι οχτώ ποιήματα, Αθήνα, Γαβριηλίδης, 1999.
4. Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Έγκλημα και τιμωρία, Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1998.
5. Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Ο ηλίθιος, Αθήνα, Πατάκης, 2011.
6. Λέων Τολστόι, Η ανάσταση, Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1997.
7. Μαξίμ Γκόρκι, Η μάνα, Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1979.
8. Παύλος Καλλιγάς, Θάνος Βλέκας, Αθήνα, Νεφέλη, 1987.
9. Μιχαήλ Μητσάκης, Πεζογραφήματα, Αθήνα, Νεφέλη, 1987.
~ 42 ~
η
10. Δημήτριος Μισιτζής, Ο Φιάκας, Αθήνα, Δωδώνη, 1992.
11. Γρηγόριος Παλαιολόγος, Ο ζωγράφος, Αθήνα, Νεφέλη, 1989 (1842).
12. Γρηγόριος Παλαιολόγος, Ο πολυπαθής, Αθήνα, Νεφέλη, 1989 (1839).
13. Ιάκωβος Πιτσιπίος, Ο πίθηκος Ξουθ ή Τα ήθη του αιώνος, Αθήνα, Νεφέλη, 1995.
14. Γιάννης Ψυχάρης, Το ταξίδι μου, Αθήνα, Νεφέλη, 1988.
15. Αργύρης Εφταλιώτης, Νησιώτικες ιστορίες, επιμ.: Σπύρου Κοκκίνη, Αθήνα, Νεφέλη, 1989.
16. Γεώργιος Βιζυηνός, Νεοελληνικά διηγήματα, Αθήνα, Εστία, 2010.
17. Α. Παπαδιαμάντης αυτοβιογραφούμενος, επιμ.: Παν. Μουλλάς, Αθήνα, Εστία, 1999.
18. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Η φόνισσα, Αθήνα, Εστία, 2011.
19. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, (διηγήματα στο διαδίκτυο) http://www.papadiamantis.org/works/58-narration
20. Κωστής Παλαμάς, Ανθολογία (εκλογή: Γ. Κ. Κατσίμπαλης, Ανδρέας Καραντώνης), Αθήνα, Εστία, 2009.
21. Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Φθινόπωρο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2016.
22. Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Βραδινοί θρύλοι, Πελεκάνος, 2013.
23. Ιωάννης Γρυπάρης, Σκαραβαίοι και τερρακότες, Πελεκάνος, 2009.
24. Λορέντζος Μαβίλης, Τα ποιήματα, Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 2003.
25. Γιάννης Βλαχογιάννης, Διηγήματα, Αθήνα, Εστία, 2015.
26. Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Σκλάβοι στα δεσμά τους, Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 2010.
27. Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Κατάδικος, Αθήνα, Νεφέλη, 1990.
28. Γρηγόριος Ξενόπουλος, Στέλλα Βιολάντη, Αθήνα, Βλάσσης, 1984.
29. Γρηγόριος Ξενόπουλος, Πρόσφυγες, Βλάσσης, 1994.
~ 43 ~
η
30. Άγγελος Σικελιανός, Λυρικός βίος (επ. Γ. Π. Σαββίδης), Αθήνα, Ίκαρος, 2003.
31. Νίκος Καζαντζάκης, Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Αθήνα, εκδ. Καζαντζάκη, 2010.
32. Κώστας Βάρναλης, Άπαντα τα ποιητικά, (επιλογή), Αθήνα, Κέδρος 2015.
33. Δημοσθένης Βουτυράς, Διηγήματα, Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 2001.
34. Βασίλης Μιχαηλίδης, Ο Ρωμιός: [Ρωμιός και Τζιον Πουλλής, Τζιονής και Κακουλλής]. Μια ανάγνωση από τον Κώστα Βασιλείου, Λευκωσία, Αιγαίον,
2003.
35. Βασίλης Μιχαηλίδης, Ποιήματα (1884-1917). Μια ανάγνωση από τον Κώστα Βασιλείου Λευκωσία, Αιγαίον, 2007.
36. Βασίλης Μιχαηλίδης, Επιλεγμένα ποιήματα, επιμ. Λευτέρης Παπαλεοντίου, Λευκωσία, Μικροφιλολογικά, 2013.
37. Επαμεινώνδας Π. Ευθυμιάδης, Ο φαρμακοποιός και ο χωριάτης. Κωμειδύλλιον εις δύο πράξεις, Λευκωσία, Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας
και Πολιτισμού, 2011.
Γενικοί δείκτες για το μάθημα της Λογοτεχνίας στο Λύκειο
Λογοτεχνικός γραμματισμός
Δείκτες Επιτυχίας Δείκτες Επάρκειας

Οι μαθητές/τριες:
 Να κατακτήσουν βασικούς -Βασικοί όροι θεωρίας της Λογοτεχνίας, όπως Επισήμανση:

όρους της Θεωρίας της αυτοί δίνονται πιο πάνω για τη μελέτη πεζών και Τα στοιχεία της Θεωρίας της Λογοτεχνίας
Λογοτεχνίας και να είναι σε ποιητικών κειμένων χρησιμοποιούνται ως εργαλεία για το «ξεκλείδωμα» των
θέση να τους χρησιμοποιούν για κειμένων και για την κατάκτηση σημαντικών γνώσεων και
την προσέγγιση των δεξιοτήτων λογοτεχνικού γραμματισμού, με απώτερο στόχο
λογοτεχνικών κειμένων. τη διαμόρφωση ενός επαρκούς αναγνώστη της Λογοτεχνίας,
που θα απολαμβάνει αισθητικά τα λογοτεχνικά κείμενα και
~ 44 ~
η
θα είναι σε θέση να τα ερμηνεύει και να ασκεί κριτική πάνω

σε αυτά.
 Να διακρίνουν ένα λογοτεχνικό - ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα σε λογοτεχνικά Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να γίνει διαθεματικά με το
κείμενο από άλλες μορφές/είδη κείμενα και σε άλλα είδη κειμένων μάθημα της Έκφρασης Έκθεσης στο πλαίσιο του
λόγου και καλλιτεχνικής (δημοσιογραφικά κείμενα, ταξιδιωτικοί οδηγοί, μαθήματος των Νέων Ελληνικών, στο οποίο οι μαθητές
έκφρασης και να κόμικς, λευκώματα, προσωπικό ημερολόγιο κ.ά.) μελετούν και άλλα κειμενικά είδη, αλλά και σε άλλα
αντιλαμβάνονται ότι η μαθήματα: Ιστορία, Φυσική, Μαθηματικά κ.ά.
λογοτεχνία είναι μια ιδιαίτερη
«γλώσσα» με διαφορετικά
επίπεδα σημασίας.
 Να αναπτύσσουν το αισθητικό - ομοιότητες και διαφορές του «κώδικα» της Ακρόαση μελοποιημένων ποιημάτων, παρακολούθηση
και γλωσσικό τους κριτήριο, λογοτεχνίας με άλλους σημειωτικούς κώδικες κινηματογραφικών ταινιών που βασίζονται σε λογοτεχνικά
καθώς και συνδυαστική (εικαστικές τέχνες, μουσική, θέατρο, έργα ή πραγματεύονται θέματα παρόμοια με αυτά των
κριτική σκέψη. κινηματογράφος) λογοτεχνικών κειμένων, μελέτη εικαστικών έργων.
 Να μελετούν και να ερμηνεύουν - η «συνομιλία» των λογοτεχνικών κειμένων όχι Δειγματική διακειμενική και διαθεματική δραστηριότητα:
τα λογοτεχνικά κείμενα σε μόνο μεταξύ τους (διακειμενικότητα), αλλά και με Ü Διονύσιος Σολωμός, «Ο Κρητικός», ΝΕ. ΛΟΓ. Γ΄
διακειμενική και διαθεματική άλλες μορφές τέχνης (διαθεματικότητα) Θεωρητική Κατεύθυνση, 15-29
προοπτική και να - γνώσεις από άλλα γνωστικά αντικείμενα (π.χ. την Ü Η διακειμενική σχέση με τον Ερωτόκριτο του
αντιλαμβάνονται τη λογοτεχνία Ιστορία) για το ξεκλείδωμα των κειμένων Βιτσέντζου Κορνάρου (εκφραστικά και θεματικά
στη συνάφειά της με άλλες δάνεια)
μορφές έκφρασης ως αισθητικό Ü Το ιστορικό γεγονός που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης: η
και πολιτισμικό φαινόμενο. επανάσταση στην Κρήτη το 1823-24, που είχε ως
αποτέλεσμα την καταστολή και τη φυγή χιλιάδων
χριστιανών Κρητικών με πλοία από την Κρήτη προς
άλλες περιοχές, τα Κύθηρα, τα Αντικύθηρα και την
Πελοπόννησο
Ü Επικαιροποίηση του θέματος της βίαιης εκδίωξης από
την πατρίδα: ο εκτοπισμός των κατοίκων της Κύπρου
μετά την τουρκική εισβολή, τα κύματα των προσφύγων
που είναι το αποτέλεσμα πολέμων και πολιτικής
αστάθειας σε πολλές χώρες στις μέρες μας.
~ 45 ~
η
 Να κατανοούν την ιστορικότητα - το ιστορικό και γραμματολογικό πλαίσιο των Φραντσέσκο Πετράρκα, «Λάουρα», ΝΕΛ Β΄, 45-46 και η
των λογοτεχνικών κειμένων και λογοτεχνικών κειμένων επίδραση του πετραρχισμού στις Ρίμες αγάπης, ΚΚΛ Α΄,
των ιδεών, οι οποίες - τρόποι με τους οποίους η εποχή στην οποία 81-92
αποτυπώνονται σε αυτά. δημιουργούνται τα λογοτεχνικά επηρεάζει τη Μπορούν να διερευνηθούν, για παράδειγμα, οι λόγοι που ο
μορφή και το περιεχόμενό τους νατουραλισμός εμφανίζεται στην Ευρώπη τις τελευταίες
δεκαετίες του 19ου αι., με την ολοκλήρωση της
εκβιομηχάνισης, την ανεξέλεγκτη λειτουργία της
οικονομίας στην αγορά και την επίδραση που άσκησε η
θεωρία του Δαρβίνου στους καλλιτέχνες της εποχής (ότι η
ζωή είναι ένας συνεχής αγώνας για επιβίωση, στον οποίο
επικρατεί τελικά ο πιο ισχυρός).
 Να αντιλαμβάνονται τη σχέση - εντοπισμός των γλωσσικών και υφολογικών Όλα τα κείμενα που προτείνονται στον προγραμματισμό.
λογοτεχνικής μορφής και γνωρισμάτων, καθώς και των τεχνικών
περιεχομένου. (αφηγηματικών – ποιητικών) των κειμένων
 Να αντιλαμβάνονται τη - συνανάγνωση κειμένων κυπριακής, ευρύτερης Φραντσέσκο Πετράρκα, «Λάουρα», ΝΕΛ Β΄, 45-46 και η
διαλεκτική σχέση της νεοελληνικής, ευρωπαϊκής και παγκόσμιας επίδραση του πετραρχισμού στην κυπριακή ερωτική ποίηση
κυπριακής λογοτεχνίας με την λογοτεχνίας του 16ου αι., Ρίμες αγάπης, ΚΚΛ Α΄, 81-92
ευρύτερη νεοελληνική, -παραλληλισμός των γνωρισμάτων της κοινωνίας Σύγκριση του Θέρσανδρου (1847) του Επαμεινώνδα
ευρωπαϊκή και παγκόσμια της Κύπρου, όπως αποτυπώνονται στα λογοτεχνικά Φραγκούδη με άλλα ρομαντικά επιστολικά μυθιστορήματα:
λογοτεχνία. κείμενα, με εκείνα άλλων σύγχρονων κοινωνιών τον Λέανδρο (1934) του Παναγιώτη Σούτσου, και μέσω
-ερμηνεία τους με βάση τα ιδιαίτερα γεωφυσικά, αυτού με Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου (1774) του Γκαίτε.
ανθρωπολογικά, ιστορικά δεδομένα του νησιού
 Να αναπτύξουν κριτική -μελέτη βιβλιοπαρουσιάσεων έντυπων και Μελέτη ολοκληρωμένων λογοτεχνικών έργων –πεζών ή
φιλαναγνωστική στάση και να ηλεκτρονικών λογοτεχνικών περιοδικών και ποιητικών–, που προτείνονται για τη Λέσχη Ανάγνωσης ή
είναι ικανοί να: εφημερίδων άλλων που θα προταθούν στο πλαίσιο του μαθήματος από
− πραγματοποιούν -επιλογή βιβλίων με αισθητικά και λογοτεχνικά τους μαθητές/τον διδάσκοντα/τη διδάσκουσα.
βιβλιοπαρουσιάσεις στο κριτήρια αξιοποιώντας τη σχολική, δημοτική ή
πλαίσιο της λέσχης ανάγνωσης άλλες βιβλιοθήκες
~ 46 ~
η
στην τάξη -καθοδήγηση για μελέτη ενός ολοκληρωμένου

− συμμετέχουν σε λογοτεχνικά λογοτεχνικού έργου
ιστολόγια και άλλες -ενθάρρυνση για εμπλοκή και συμμετοχή σε
δημιουργικές λογοτεχνικές και άλλες καλλιτεχνικές
δραστηριότητες. δραστηριότητες που σχετίζονται με τη λογοτεχνία
 Να ασκηθούν στη δημιουργική -σύνθεση στίχων κατά το πρότυπο των δημοτικών Επιλογή δραστηριοτήτων από το εγχειρίδιο Δημιουργική
γραφή αξιολογώντας το τραγουδιών, της έμμετρης και της μοντέρνας γραφή, Οδηγός πλεύσεως, Υ.Π.Π., Π.Ι., Υ.Α.Π., 2012
αισθητικό αποτέλεσμα με ποίησης Χρήση ηλεκτρονικών εφαρμογών που σχετίζονται με τη
συγκεκριμένα κριτήρια: -συγγραφή διηγημάτων με βάση τα τυπικά δημιουργική γραφή
αντιστοιχία με τις συμβάσεις γνωρίσματα του είδους
των λογοτεχνικών ειδών και -μεταγραφή μιας ιστορίας σε ποίημα και
βαθμός πρωτοτυπίας. αντίστροφα, τηρώντας τις συμβάσεις των
λογοτεχνικών ειδών
-συμμετοχή σε μαθητικούς λογοτεχνικούς
Το αξιακό περιεχόμενο του μαθήματος της Λογοτεχνίας
Μαθησιακά Αποτελέσματα Δείκτες Επάρκειας Δειγματικές Δραστηριότητες

Δείκτες Επιτυχίας Διδακτέα: Πληροφορίες, Έννοιες, Δεξιότητες, Εφαρμογή σε κείμενα που προτείνονται στον
Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε Στρατηγικές/Τρόπος σκέψης, Στάσεις/Αξίες Προγραμματισμό
θέση να:
~ 47 ~
η
 Να ευαισθητοποιούνται απέναντι -οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες του κόσμου της Οι Δείκτες Επιτυχίας που αναφέρονται στο αξιακό
στην πολιτισμική τους Κύπρου περιεχόμενο μπορούν να επιτευχθούν μέσα από τη
κληρονομιά και στα στοιχεία που -ομοιότητες και διαφορές των παραδόσεων του διακειμενική προσέγγιση των κειμένων που προτείνονται
συνθέτουν την εθνική τους ελληνικού κόσμου με τις παραδόσεις άλλων λαών στον προγραμματισμό, τη διαθεματική προσέγγιση της
ταυτότητα. λογοτεχνίας με άλλα μαθήματα (Ιστορία, Πολιτική
Αγωγή, Έκφραση Έκθεση) και την ανάδειξη της σχέσης
της λογοτεχνίας με άλλες μορφές τέχνης.
 Να ευαισθητοποιούνται απέναντι -ιστορικά προβλήματα που προσεγγίζουν τα ό.π.

σε κοινωνικά, οικονομικά, λογοτεχνικά κείμενα
πολιτικά κ.ά. προβλήματα, -παρουσίαση της σχέσης του ανθρώπου με την
παλαιότερα και σύγχρονα. κοινωνία και την ιστορία και του τρόπου με τον
οποίο αυτά επηρεάζουν τον άνθρωπο
-σύγχρονα πολιτικά, οικονομικά, οικολογικά
προβλήματα και οι επιπτώσεις τους στην ποιότητα
ζωής του ανθρώπου
 Να εντοπίζουν στα λογοτεχνικά -ανθρώπινοι χαρακτήρες μέσα από λογοτεχνικά ό.π.

κείμενα και να κατανοούν τους κείμενα σε διαφορετικές εποχές και κοινωνικά
τρόπους με τους οποίους περιβάλλοντα
διαμορφώνονται οι σχέσεις των - σχέσεις ανάμεσα στους κατέχοντες δύναμη
ανθρώπων. (πολιτική, οικονομική) και τους αδύναμους
-σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα
-σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά και τους ενήλικες, η
«κρίση της εφηβείας» στον δρόμο προς την
ενηλικίωση
-θετικές και αρνητικές στάσεις που διέπουν τις
ανθρώπινες σχέσεις: αγάπη, έρωτας, αλληλεγγύη,
σεβασμός, επιβολή, βία, διακρίσεις, αλλοτρίωση,
μοναξιά, περιθωριοποίηση.
 Να αναπτύσσουν συνείδηση - το περιεχόμενο και η ιστορικότητα θεμελιωδών ό.π.

ενεργού δημοκρατικού πολίτη. αξιών και δικαιωμάτων του ανθρώπου (ελευθερία,
~ 48 ~
η
ειρήνη, δικαιοσύνη, ισότητα), με απώτερο στόχο τη

διαμόρφωση -μέσα από τη μελέτη των
λογοτεχνικών κειμένων- μιας κοινωνικά υπεύθυνης
στάσης και αγωνιστικής συμπεριφοράς για
ζητήματα που αφορούν σε θεμελιώδη ανθρώπινα
δικαιώματα και οικουμενικές αξίες.
~ 49 ~

Ap Periech Deikt Logot B Lyk Emb

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ap Periech Deikt Logot B Lyk Emb

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ B΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ/ΕΜΒΑΘΥΝΣΗΣ 2020-

1 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ - ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ 2021

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

Συγκεκριμένα, με τη διδασκαλία του μαθήματος, επιδιώκεται οι μαθητές/-τριες:

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ /ΠΗΓΕΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΥΛΙΚΟΥ

7. Ανθολόγιο Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας για το Λύκειο, Υ.Α.Π., Λευκωσία 1998 =ΑΝΘ.ΕΥΡ.Λ.

8. Νεοελληνική λογοτεχνία Γ΄ Γενικού Λυκείου - Θεωρητικής κατεύθυνσης = ΝΕ. ΛΟΓ. Γ΄

9. Νεοελληνική λογοτεχνία Γ΄ Γενικού Λυκείου - Θεωρητικής κατεύθυνσης. Βιβλίο του Καθηγητή

10. Ανθολογία Νεοελληνικής Ποίησης, Γ΄ Λυκείου, Υ.Α.Π. 2015 (ανατύπωση)= ΑΝΠ Γ΄

11. Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2004 = ΛΛΟ

12. Δημιουργική Γραφή, Οδηγίες Πλεύσεως, Υ.Π.Π., Π.Ι., Υ.Α.Π., 2012

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

15. Λίνος Πολίτης, Ποιητική Ανθολογία, Αθήνα, Δωδώνη, 1982, τ. 7. = ΛΠ.ΑΝΘ.

ΠΡΌΤΑΣΗ ΕΤΉΣΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΎ ΤΗΣ ΎΛΗΣ (4 ΠΕΡ./ΕΒΔ.: 100 ΔΙΔΑΚΤΙΚΈΣ ΠΕΡΊΟΔΟΙ)

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ (50 ΠΕΡΙΟΔΟΙ)

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

• Ντάντε  Να γνωρίσουν τους - σημαντικά λογοτεχνικά έργα από 3

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

 Να αναγνωρίζουν στα ποιητικά - η «φωνή που μιλάει» (=ποιος είμαι

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

• Φραντσέσκο  Να αναγνωρίζουν τα βασικά «γένη» 1. τo είδος ενός λογοτεχνικού κειμένου,

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

 Να επισημαίνουν τους τρόπους με - τρόποι έκφρασης του χιούμορ στη

Ο ευρωπαϊκός ρομαντισμός (συνολικά: 8)

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

 Β. Ουγκώ, Η  Να αναγνωρίζουν 1. εξωδιηγητικός (=αφηγείται την κύρια

 Να αναγνωρίζουν τους - πώς το «λέει»: αφήγηση,

Διονύσιος Σολωμός (συνολικά:

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

Ο ρεαλισμός και ο νατουραλισμός στην πεζογραφία και στο θέατρο (συνολικά:

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

 Να αναγνωρίζουν: - εξωδιηγητικός (=αφηγείται την

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ KAI ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ

 Να αναγνωρίζουν το - τι «λέει»: αφήγηση γεγονότων ή