ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ

ΤΑΞΗ: Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ ΔΙΔΑΚΤΕΑ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ
ΓΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
Οι μαθητές και οι μαθήτριες Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε Διδακτέα: Πληροφορίες, Έννοιες, Δεξιότητες, Στρατηγικές/Τρόπος σκέψης,
να: θέση να: Στάσεις/Αξίες
Α. (Ανα)γνωρίζουν την Α.1. Εντάσσουν την τραγωδία στην Α.1. «Επικοινωνία» με τα πνευματικά επιτεύγματα του αρχαίου ελληνικού κόσμου
τραγωδία ως ιστορική εξέλιξη της Αρχαίας Ελληνικής -Είδη και χαρακτηριστικά αρχαίου ελληνικού ποιητικού λόγου (έπος, λυρική ποίηση,
γραμματειακό είδος της Γραμματείας. δράμα)
-Προέλευση δράματος (διθύραμβος)
αρχαίας ελληνικής
-Παράγοντες που συντέλεσαν στην ανάπτυξη του δράματος (π.χ. δημοκρατία,
λογοτεχνίας.
φιλοσοφικός λόγος, θρησκευτικές αντιλήψεις και δοξασίες κ.λπ.)
-Είδη δραματικού λόγου (τραγωδία, κωμωδία, σατιρικό δράμα)
-Σημαντικοί δραματικοί ποιητές της αρχαιότητας.

Α.2. Ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο:

Α.2. Αντιλαμβάνονται ότι «η τραγωδία
-κοινωνικοπολιτική εξέλιξη του άστεως
είναι παιδί της δημοκρατίας».
- δημοκρατικό πολίτευμα
-πολιτική ελευθερία
-πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία
-τέχνη ρητορικής.

Α.3. Επεξηγούν τον όρο «τραγωδία». Α.3. Ορισμός και περιεχόμενο τραγωδίας
-Ορισμός τραγωδίας κατά τον Αριστοτέλη
-ο τραγικός ήρωας και ο κοινός άνθρωπος
-τραγικότητα και τραγική πλοκή.

Α.4. Έπος, χορική και λυρική ποίηση

Α.4. Να κατανοούν τη σχέση της
-τέχνη της ρητορικής, της μουσικής, της όρχησης και της σκηνογραφίας
τραγωδίας με άλλα γραμματειακά είδη
-διαφορές τραγωδίας από τα άλλα είδη του λόγου.
και τέχνες.

1
 Α.5. Διακρίνουν τη δομή και τα μέρη Α.5. Αυτοτέλεια μερών τραγωδίας
(«κατὰ ποιὸν» και «κατὰ ποσὸν») της (α) «κατὰ ποιὸν» μέρη τραγωδίας:
τραγωδίας. -μύθος
-ήθος
-λέξη
-διάνοια
-μελοποιία
-όψη
(β) «κατὰ ποσὸν»μέρη τραγωδίας:
-διαλογικό μέρος (πρόλογος, επεισόδια, έξοδος)
-χορικό μέρος (πάροδος, στάσιμα, από σκηνής μέλη, κομμοί).

Α.6. Συγκρίνουν τα μέρη της τραγωδίας Α.6. Αντιστοιχία μερών της τραγωδίας με τη δομή σύγχρονων θεατρικών έργων.
(θεατρική διάσταση) με τα μέρη και τη
διάρθρωση των σύγχρονων θεατρικών
έργων.

Α.7. Διακρίνουν τον ρόλο των Α.7. Συντελεστές παράστασης τραγωδίας

-πολιτειακοί και πολιτικοί συντελεστές
συντελεστών της παράστασης μιας
-καλλιτεχνικοί συντελεστές (υποκριτές, χορός)
τραγωδίας (ποιητή, υποκριτών, χορού,
-Χορηγός
χορηγού και θεατών). -κριτές
-θεατές
-θεατρικός χώρος.

Α.8. (Ανα)γνωρίζουν τους τρεις

μεγάλους τραγικούς ποιητές της Α.8. Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης.
αρχαιότητας

Α.9. (Ανα)γνωρίζουν τη συμβολή του Α.9. Καινοτομίες Σοφοκλή (τρίτος υποκριτής, βελτίωση σκηνογραφίας κ.λπ.).
Σοφοκλή στην εξέλιξη της τραγωδίας
Β. Εξοικειωθούν με το Β.1. Συνδέουν την τραγωδία με τη Β.1. Λογοτεχνική παράδοση για τον μύθο του Οιδίποδα
κείμενο σε σχέση με το λογοτεχνική παράδοση που έχει -Θηβαϊκά Έπη
περιεχόμενο και τη μορφή δημιουργηθεί γύρω από το πρόσωπο του -Ομηρικά Έπη
Οιδίποδα. -Ησίοδος
του (σύνθεση έργου,
-Κύπρια Έπη
εκφραστικοί τρόποι κ.λπ.),
2
ώστε να επιτυγχάνεται
βιωματική συμμετοχή και
δημιουργική συγκίνηση.
Β.2. Γνωρίζουν τον μύθο και να
κατανοούν την πλοκή του.
Β.3. Προσεγγίζουν ερμηνευτικά την
τραγωδία με βάση τα βασικά στοιχεία
του δράματος («κατὰ ποιὸν» και «κατὰ
ποσὸν» μέρη).
Β.4. Αναζητούν στο κείμενο σκηνικές
οδηγίες.
Β.5. Παρακολουθούν την εξέλιξη και
δομή της τραγωδίας: περιπέτεια,
αναγνώριση, λύση.
Β.6. Βιώνουν τη διαδικασία της κάθαρσης
ως αισθητική απόλαυση αλλά και ως
ηθική ικανοποίηση από την
αποκατάσταση της ηθικής τάξης.
Γ. Γνωρίζουν και να Γ.1. Κρίνουν και να αιτιολογούν τις
κατανοούν τη δράση και σκέψεις, τις ιδέες (διάνοια) και το ήθος
-Λυρική ποίηση (Πίνδαρος)
-Λογογράφοι
-Τραγικοί ποιητές (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης).
Β.2. Μύθος Οιδίποδα
-ρόλος Σφίγγας στη ζωή του ήρωα
-ποιητική μετάπλαση του μύθου σε τραγωδία.
Β.3. Σκηνική οικονομία
(α) «κατὰ ποιὸν» μέρη τραγωδίας:
-βάση του μύθου και της πλοκής (χρησμός, λοιμός κ.λπ.)
-ήθος ηρώων μέσα από τα λόγια και τις ενέργειές τους
-λέξη (περιγραφή, διάλογος, μονόλογος, διήγηση, ρητορικές ερωτήσεις, δικανική
ορολογία, δραματική αφήγηση, επικλήσεις, μεταφορές, παρομοιώσεις, εικόνες,
τραγικές ειρωνείες, αποσιωπήσεις, δίσημα)
-διάνοια (ιδεολογικές θέσεις και εκτιμήσεις, φιλοσοφικά –θεολογικά ερωτήματα)
-μελοποιία (μουσική)
-όψη (σκηνικό, προσωπεία, ενδυμασία)
(β) «κατὰ ποσὸν»μέρη τραγωδίας:
-διαλογικό μέρος (πρόλογος, επεισόδια, έξοδος)
-χορικό μέρος (πάροδος, στάσιμα).
Β.4. Κινήσεις ηθοποιών και χορού στη σκηνή, αλλαγές στη συναισθηματική
κατάσταση, τόνος φωνής, κοστούμια, σκηνικά.
Β.5. Έννοιες περιπέτειας, αναγνώρισης, λύσης
-συναισθήματα θεατών με την εξέλιξη του μύθου.
Β.6. Γνώση αλήθειας
-ουτιδανότητα του ανθρώπου με βάση την έπαρση του νου
-αποκατάσταση ηθικής τάξης
-δραματική λειτουργία φωτός (γνώση) και σκοταδιού (άγνοια).
Γ.1. Προσωπικότητα Οιδίποδα, Ιοκάστης, Κρέοντα και άλλων προσώπων μέσα από τα
λόγια και τις πράξεις τους.
-δομή του λόγου και των επιχειρημάτων των ηρώων
3
τη συμπεριφορά των των δρώντων προσώπων, καθώς και την -γνωμικά
κυριότερων προσώπων με ποιότητα του λόγου τους.
βάση το ήθος, τη στάση
Γ.2. Εντοπίζουν τα στοιχεία που Γ.2. Φιλόδημος και φιλόπολις Οιδίποδας
ζωής, τις αντιλήψεις, τις
συνθέτουν τον ιδανικό άρχοντα σε - δημοκρατικά αισθήματα ήρωα
ενέργειές τους.
συνάρτηση με το πολιτικό πλαίσιο της - σύμβολο της Αθήνας του Περικλή («πόλις τύραννος» αλλά και «παίδευσις τῆς
εποχής στην οποία γράφτηκε το έργο. Ἑλλάδος»).
Δ. Εκτιμούν τη δεξιοτεχνία Δ.1. Διακρίνουν και να εντοπίζουν στο Δ.1. Έννοιες της ύβρης, της άτης, της νέμεσης, του τραγικού, της τραγικής ειρωνείας,
του ποιητή στην κείμενο τα στοιχεία της ύβρης, της άτης, της κάθαρσης, της από της τραγωδίας ηδονής.
κατασκευή του δράματος, της νέμεσης, του τραγικού, της τραγικής
στη διαγραφή του ήθους ειρωνείας και της από της τραγωδίας
των ηρώων του, στην ηδονής.
πραγμάτωση του
τραγικού. Δ.2. Συνδέουν την έννοια του τραγικού Δ.2. Ο Οἰδίπους Τύραννος ως η «τραγωδία του πεπρωμένου»
με την πλοκή της τραγωδίας, την -τραγικότητα Οιδίποδα
περιπέτεια και την αναγνώριση. -πορεία του ήρωα από την άγνοια στην επίγνωση της αλήθειας και στην αυτογνωσία
-η ευφυΐα αιτία της πτώσης του ήρωα
-αναμέτρηση εσωτερικής ελευθερίας με την εξωτερική αναγκαιότητα.
Ε. Κατανοούν τις αξίες, Ε.1. Επισημαίνουν αξίες και αντιλήψεις Ε.1. Πίστη στους θεούς και τους χρησμούς
αντιλήψεις, στάσεις ζωής του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. -επιπτώσεις σύγκρουσης μεταξύ του κόσμου των θεών και του κόσμου των ανθρώπων
του αρχαίου ελληνικού -ισχύς υπέρτερων δυνάμεων (θεών και Μοίρας)
-τραγικότητα ανθρώπου
κόσμου και να
-στάση του ανθρώπου απέναντι στη Μοίρα
αντιλαμβάνονται τα
-αξία αυτογνωσίας.
διαχρονικά παιδευτικά
μηνύματα της τραγωδίας Ε.2. Παραλληλίζουν τα δρώμενα του Ε.2. Ήθος πολιτικών αρχόντων
και την ανταπόκρισή τους έργου με τη σύγχρονη εποχή. -Προβληματισμοί θρησκευτικού περιεχομένου.
σε αιώνια υπαρξιακά
προβλήματα του Ε.3. Εντοπίζουν τα διαχρονικά και Ε.3. Ολόπλευρη μελέτη του ανθρώπου ως δρώντος ατόμου και πολίτη
ανθρώπου. οικουμενικά προβλήματα του ανθρώπου -πρόβλημα ελευθερίας του ανθρώπου, της Ανάγκης και της Μοίρας
και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. -τραγικό πρόβλημα της αυτογνωσίας και του δυνατού της ανθρώπινης γνώσης
-το πρόβλημα της ανθρώπινης ευτυχίας.

4
 Ε.4. Διαπιστώνουν τις επιδράσεις που Ε.4. Έργα με πρότυπο τον σοφόκλειο Οιδίποδα
άσκησε το αρχαίο ελληνικό δράμα σε -διαχρονικότητα μύθου
μεταγενέστερους δραματουργούς, -μορφωτική και παιδευτική αξία ΟἰδίποδοςΤυράννου.
αξιοποιώντας κατάλληλα παράλληλα
κείμενα.
ΣΤ. Να διευρύνουν την ΣΤ.1. Διευρύνουν τη γνώση της Αρχαίας ΣΤ.1. Συγκριτική θεώρηση παράλληλων αρχαιοελληνικών κειμένων
ανθρωπογνωστική σπουδή Ελληνικής Γλώσσας ως του κύριου -Ανάδειξη κοινών θεμάτων
τους με τη φορέα του αρχαιοελληνικού πολιτισμού -Αίσθηση της ακρίβειας και της ποικιλίας της Α.Ε.Γ. όπως χρησιμοποιήθηκε στα
με τη συμπληρωματική διδασκαλία κείμενα της κλασικής εποχής..
συμπληρωματική
παράλληλων κειμένων του ιδίου ή
διδασκαλία παράλληλων
άλλων συγγραφέων της αρχαίας και
κειμένων. σύγχρονης γραμματείας,
επικαιροποίηση νοημάτων.

ΣΤ.2. Κατανοούν τις ομοιότητες και

βλέπουν κριτικά τις διαφορές, σύμφωνα
με συγκεκριμένους θεματικούς άξονες.