ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΦΗΜΕΙΑΣ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Οζ μνβακζηέξ εκχζεζξ είκαζ πμθφ πενζζζυηενεξ απυ ηζξ ακυνβακεξ θυβς:

1) Σμ άημιμ ημο άκεναηα έπεζ 4 ιμκήνδ δθεηηνυκζα ζηδκ ελςηενζηή ημο

ζημζαάδα  ιπμνεί κα ζπδιαηίζεζ 4 μιμζμπμθζημφξ δεζιμφξ
2) Έπεζ ιζηνή αημιζηή αηηίκα  ηα γεφβδ δθεηηνμκίςκ ζοβηναημφκηαζ
ζζπονά, επεζδή ανίζημκηαζ ημκηά ζημκ πονήκα

Κμνζαηόξ ηύπμξ είκαζ μ πδιζηυξ ηφπμξ πμο δείπκεζ απυ πμζα πδιζηά ζημζπεία
απμηεθείηαζ δ έκςζδ ηαζ ημκ ανζειυ ηςκ αηυιςκ ηάεε πδιζημφ ζημζπείμο ζημ
ιυνζμ ηδξ έκςζδξ.

΢οκηαηηζηόξ ηύπμξ είκαζ μ πδιζηυξ ηφπμξ πμο δείπκεζ απυ πμζα πδιζηά ζημζπεία
απμηεθείηαζ δ έκςζδ, ημκ ανζειυ ηςκ αηυιςκ ημο ηάεε πδιζημφ ζημζπείμο ζημ
ιυνζμ ηδξ έκςζδξ ηαζ ημκ ηνυπμ ιε ημκ μπμίμ ζοκδέμκηαζ ηα άημια ζημ ιυνζμ
ηδξ έκςζδξ, υηακ ημπμεεηδεμφκ ζημ ίδζμ επίπεδμ.

Σαλζκόιδζδ μνβακζηώκ εκώζεωκ

1) Με αάζδ ημ είδμξ ηςκ δεζιχκ:

i) Κμνεζιέκεξ
ii) Αηυνεζηεξ
2) Με αάζδ ηδ ιμνθή ηδξ ακεναηζηήξ αθοζίδαξ:
i) Άηοηθεξ (αθεζθαηζηέξ)
ii) Κοηθζηέξ
I) Ιζμηοηθζηέξ
a) Ανςιαηζηέξ
b) Αθεζηοηθζηέξ
II) Εηενμηοηθζηέξ
3) Με αάζδ ηδ παναηηδνζζηζηή μιάδα:

α/α ΧΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΑΞΗ

1 OH οδνμλφθζμ αθημόθεξ

2  C O  C αζεενμιάδα αζεένεξ

ηαναμκοθζηέξ
3 CO ηαναμκφθζμ
εκχζεζξ

C  O ή CH  O
4 αθδετδμιάδα αθδεΰδεξ
H

 C C C
5 ηεημκμιάδα ηεηόκεξ
O
  C OH ή COOH
6 ηαναμλφθζμ ηαναμλοθζηά μλέα
O

 C O  C ή COO  C
7 εζηενμιάδα εζηένεξ
O
8 C  N ή CN ηοακμιάδα κζηνίθζα
9 X (F, Cl, Br, I) αθμβμκμιάδα αθμβμκίδζα
10 CxHy - οδνμβμκάκεναηεξ

Οιόθμβδ ζεζνά μκμιάγεηαζ έκα ζφκμθμ μνβακζηχκ εκχζεςκ ιε ηα ελήξ

παναηηδνζζηζηά:

1) ίδζμξ βεκζηυξ ιμνζαηυξ ηφπμξ

2) ίδζα παναηηδνζζηζηή μιάδα  ίδζα είδδ δεζιχκ
3) πανυιμζεξ πδιζηέξ ζδζυηδηεξ
4) πανυιμζεξ ιέεμδμζ παναζηεοήξ

α/α Οιυθμβδ ζεζνά Γεκζηυξ ιμνζαηυξ ηφπμξ

1 Αθηάκζα CvH2v 2 (v  1)
2 Αθηέκζα CvH2v (v  2)
3 Αθηίκζα C vH2v 2 (v  2)
4 Αθηαδζέκζα CvH2v 2 (v  3)
5 Αθηοθαθμβμκίδζα CvH2v 1X (v  1) X : F, Cl, Br, I
6 Αθημυθεξ CvH2v 2O ή CvH2v 1OH (v  1)
CηH2η 2O (η  2)
7 Αζεένεξ
CvH2v 1  O  CιH2ι1 (v  1, ι  1)
CηH2ηO (η  1)
8 Αθδεΰδεξ
CvH2v 1CH  O (v  0)
CηH2ηO (η  3)

9 Κεηυκεξ CvH2v 1  C CιH2ι1 (v  1, ι  1)

O
CηH2ηO2 (η  1)
10 Ολέα ιμκμηαναμλοθζηά
CvH2v 1COOH (v  0)
CηH2ηO2 (η  2)
11 Εζηένεξ ιε αθημυθεξ
CvH2v 1COOCιH2ι1 (v  0, ι  1)
 ΟΛΟΚΑΣΟΙΟΓΗΑ ΑΘΤΘΙΩΛ ΟΡΓΑΛΗΘΩΛ ΔΛΩ΢ΔΩΛ

1μ ζοκεεηζηυ 2μ ζοκεεηζηυ 3μ ζοκεεηζηυ

(ανζειυξ αηυιςκ (ααειυξ ημνεζιμφ ηδξ (πδιζηή ηάλδ ακάθμβα ιε ηδ
C) έκςζδξ) παναηηδνζζηζηή μιάδα)
ημνεζιέκδ
1C ιεε- -ακ- οδνμβμκάκεναηαξ -ζμ
έκςζδ
αηυνεζηδ ιε
2C αζε- -εκ- αθημυθδ -υθδ
1 δ.δ.
αηυνεζηδ ιε
3C πνμπ- -ζκ- αθδεΰδδ -άθδ
1 η.δ.
αηυνεζηδ ιε
4C αμοη- -δζεκ- ηεηυκδ -υκδ
2 δ.δ.
Αηυνεζηδ ιε
-ζηυ μλφ
5C πεκη- 1 δ.δ. ηαζ 1 -εκζκ- ηαναμλοθζηυ μλφ
-μσηυ μλφ
η.δ.
6C ελ- κζηνίθζμ -κζηνίθζμ
……… ………

Η΢ΟΚΔΡΔΗΑ μκμιάγεηαζ ημ θαζκυιεκμ ηαηά ημ μπμίμ δφμ ή πενζζζυηενεξ

εκχζεζξ έπμοκ ημκ ίδζμ ιμνζαηυ ηφπμ, αθθά πανμοζζάγμοκ δζαθμνέξ ζηζξ
ζδζυηδηέξ ημοξ.

Η΢ΟΚΔΡΔΗΑ

1) ΢οκηαηηζηή (ίδζμξ ιμνζαηυξ ηφπμξ, δζαθμνεηζηυξ ζοκηαηηζηυξ ηφπμξ)

i) ζζμιένεζα αθοζίδαξ
ii) ζζμιένεζα εέζδξ
iii) ζζμιένεζα μιυθμβδξ ζεζνάξ
2) ΢ηενεμϊζμιένεζα (ίδζμξ ιμνζαηυξ ηφπμξ, ίδζμξ ζοκηαηηζηυξ ηφπμξ,
δζαθμνεηζηυξ ζηενεμπδιζηυξ ηφπμξ)

ΥΖΚΗΘΖ ΑΛΑΙΤ΢Ζ είκαζ ημ ζφκμθμ ηςκ ενβαζζχκ πμο βίκμκηαζ βζα ημκ
πνμζδζμνζζιυ ηδξ πδιζηήξ ζφζηαζδξ ιζαξ έκςζδξ.

΢ΣΑΓΗΑ ΥΖΚΗΘΖ΢ ΑΛΑΙΤ΢Ζ΢:

α) Πμζμηζηή ζημζπεζαηή ακάθοζδ

α) Πμζμηζηή ζημζπεζαηή ακάθοζδ

β) Δύνεζδ ηδξ εηαημζηζαίαξ ζύζηαζδξ ηδξ έκωζδξ (%w/w)

δ) Δύνεζδ ηδξ ζπεηζηήξ ιμνζαηήξ ιάγαξ ηδξ έκωζδξ

ε) Δύνεζδ ημο ιμνζαημύ ηύπμο ηδξ έκωζδξ

ζη) Δύνεζδ ημο ζοκηαηηζημύ ηύπμο ηδξ έκωζδξ

Τπμθμβζζιόξ ζπεηζηήξ ιμνζαηήξ ιάγαξ

m mRT νRT
PV  nRT  PV   RT  Mr   Mr 
Mr PV P

΢οκεήηεξ STP: P  1 atm , ε  0o C ή T  273 K

Mr
ν g/L
22, 4

ΘΑΤ΢Ζ είκαζ δ ακηίδναζδ ιζαξ πδιζηήξ μοζίαξ ιε ημ μλοβυκμ, δ μπμία

ζοκμδεφεηαζ απυ παναβςβή εενιυηδηαξ ηαζ θςηυξ. Η ηαφζδ είκαζ πάκημηε
ελχεενιδ ακηίδναζδ.

Πθήνδξ ηαφζδ αμοηεκίμο C4H8  6O2  4CO2  4H2O

Πθήνδξ ηαφζδ αζεακυθδξ C2H5OH  O2  2CO2  3H2O

3v  1
Πθήνδξ ηαφζδ αθηακίμο CvH2v 2  O2  vCO2  (v  1)H2O
2

3v
Πθήνδξ ηαφζδ αθηεκίμο CvH2v  O  vCO2  vH2O
2 2

3v  1
Πθήνδξ ηαφζδ αθηζκίμο CvH2v 2  O2  vCO2  (v  1)H2O
2

y y
Πθήνδξ ηαφζδ οδνμβμκάκεναηα CxHy  (x  )O2  xCO2  H2O
4 2

ΑΙΘΑΛΗΑ CvH2v 2 (v  1)

παναζηεοέξ πδιζηέξ ζδζόηδηεξ

1. Θαύζδ
1. Τδνμβόκωζδ αθηεκίωκ
3v  1
CvH2v 2  O2  vCO2  (v  1)H2O
Pt,Pd,Ni
CvH2v  H2  CvH2v 2 2

2. Ακηζηαηάζηαζδ ζε 2. Τπμηαηάζηαζδ (αθμβόκωζδ ιε

αθηοθαθμβμκίδζα Cl2 Br2
, )
δζάποημ
CvH2v 2  Cl2 
θχξ
CvH2v 1Cl  HCl
Pt
CvH2v 1X  H2   CvH2v 2  HX
Φςημπδιζηή ακηίδναζδ
3. Πονόθοζδ
3. Κέεμδμξ Wurtz Θενιζηή δζάζπαζδ απμοζία αένμξ
ηάης απυ πίεζδ ιε ή πςνίξ ηαηαθφηεξ
άκοδνμξ
2CvH2v 1X  2Na 
αζεέναξ
 CvH2v 1  CvH2v 1  2NaX (ζπάζδ αθοζίδαξ, αθοδνμβυκςζδ,
ηοηθμπμίδζδ, ζζμιενείςζδ).
 ΑΙΘΔΛΗΑ CVH2V , v  2

Παναζηεοέξ Υδιζηέξ ζδζόηδηεξ

1. Κε πονόθοζδ ημο πεηνεθαίμο 1. Θαύζδ
(αθηακίωκ) 3v
CvH2v  O  vCO2  vH2O
΢ηδ αζμιδπακία βζα κ=2,3,4 2 2
2. Ακηζδνάζεζξ πνμζεήηδξ
H2 (Ni, Pt ή Pd), X2 , H  X, H  OH (H )
Πανάδεζβια
CCl4
2. Αθοδάηωζδ αθημμθώκ CH2  CH2  Br2   C H2  C H2
π. H2SO4
CvH2v 1OH 
170o C
 CvH2v  H2O Br Br
Πανάδεζβια
ε CH3CH  CH2  HCl  CH3 C HCH3
CH3CH2OH   CH2  CH2  H2O
Cl
(ημ ηφνζμ πνμσυκ ηαεμνίγεηαζ απυ
ημκ ηακυκα ημο Markovnikov)

3. Αθοδναθμβόκωζδ 3. Πμθοιενζζιόξ
αθηοθαθμβμκζδίωκ  
 CH2  C H  
P, ε
αθημυθδ
CvH2v 1X  KOH   CvH2v  KX  H2O vCH2  CH 
ε 
ηαηαθφηδξ 
(NaOH) A  A v
πανάδεζβια ιμκμιενέξ πμθοιενέξ
αθημυθδ
CH3CH2Br  KOH 
ε
 CH2  CH2  KBr  H2O (A : H, CH3 , Cl, CN, C6H5 )

Γζαθμνέξ αθηακίωκ – αθηεκίωκ

Αθηάκζα Αθηέκζα
1. είκαζ ημνεζιέκεξ εκώζεζξ 1. είκαζ αηόνεζηεξ εκώζεζξ
2. είκαζ αδνακείξ εκώζεζξ 2. είκαζ δναζηζηέξ εκώζεζξ
3. δεκ δίκμοκ ακηζδνάζεζξ 3. δίκμοκ ακηζδνάζεζξ
πνμζεήηδξ πνμζεήηδξ
4. δίκμοκ ακηζδνάζεζξ 4. δεκ δίκμοκ ακηζδνάζεζξ
οπμηαηάζηαζδξ πανμοζία θωηόξ οπμηαηάζηαζδξ
5. δεκ πμθοιενίγμκηαζ 5. πμθοιενίγμκηαζ
 ΑΙΘΗΛΗΑ CvH2v 2 , v  2

Παναζηεοέξ Υδιζηέξ ζδζόηδηεξ

1. ιε δζπθή αθοδναθμβόκωζδ
ηωκ ημνεζιέκωκ δζαθμβμκζδίωκ
(CvH2v X2 )
1. ηαύζδ
αθημυθδ
C H2 C H2  2KOH 
ε
 HC  CH  2KX  2H2O C H  3v  1 O  vCO  (v  1)H O
v 2v 2 2 2 2
X X 2

Δζδζηά ημ HC  CH
2. ακηζδνάζεζξ πνμζεήηδξ ζε 2
ζηάδζα (H2 , X2 , HX, HCN, H2O)
Θακόκαξ Markovnikov
2. ιε πονόθοζδ ημο ιεεακίμο HX
HC  CH  HX
CH2  CHX  CH3CHX2
1200o C
2CH4  HC  CH  3H2
αηιυξ HC  CH  HCN 
 CH2  CHCN
Hg, HgSO4
HC  CH  H2O 
H2SO4
 CH3CH  O
αηεηαθδεΰδδ
3. Πμθοιενζζιόξ
Fe
3. από ημ ακεναηαζαέζηζμ 3HC  CH 
500o C
 C6H6 αεκγόθζμ
CaC2  H2O  Ca(OH)2  HC  CH CuCl
2HC  CH 
NH4Cl
 CH2  CH  C  CH
αζκοθαηεηοθέκζμ
4. αζεεκήξ όλζκμξ παναηηήναξ ηωκ
αθηζκίωκ ηδξ ιμνθήξ CvH2v 1C  CH
1
HC  CH  Na  HC  CNa  H2 
2
1
HC  CNa  Na  NaC  CNa  H2 
2
HC  CH  2CuCl  2NH3  CuC  CCu  2NH4Cl
 ΑΡΩΚΑΣΗΘΔ΢ ΔΛΩ΢ΔΗ΢

ΒΔΛΕΟΙΗΟ C6H6

Παναζηεοέξ Υδιζηέξ ζδζόηδηεξ

1. από ημ πεηνέθαζμ ιε
αθοδνμβόκωζδ & ηοηθμπμίδζδ Ανωιαηζηόξ παναηηήναξ
εένιακζδ
C6H14   C6H6  4H2 1. εθάπζζηδ πδιζηή δναζηζηόηδηα
ηαηαθφηεξ

2. από ημοξ θζεάκεναηεξ 2. δίκεζ δύζημθα ακηζδνάζεζξ

1000o C ηθαζιαηζηή
ηάναμοκμ 
απμοζία αένα
 θζεακεναηυπζζζα 
απυζηαλδ
C6H6 πνμζεήηδξ
3. δίκεζ εύημθα ακηζδνάζεζξ
οπμηαηάζηαζδξ
FeBr3
C6H6  Br2   C6H5Br  HBr
4. ηαύζδ

ΑΣΚΟ΢ΦΑΗΡΗΘΖ ΡΤΠΑΛ΢Ζ

Αηιμζθαζνζηή νύπακζδ είκαζ δ αθθμίςζδ ηδξ πμζμηζηήξ ηαζ πμζμηζηήξ

ζφζηαζδξ ημο αηιμζθαζνζημφ αένα πμο απμηεθείηαζ απυ N2 (78% v / v) ,
O2 (21% v / v) , CO2 (0,03% v / v) ηαζ εοβεκή αένζα  Ar, Ne, ..., 0,09% v / v  .

Αηιμζθαζνζημί νύπμζ (ή νοπακηέξ) είκαζ μζ πδιζηέξ μοζίεξ μζ μπμίεξ

εθεοεενχκμκηαζ ζηδκ αηιυζθαζνα ηαζ είκαζ επζαθααείξ βζα ημκ άκενςπμ ηαζ ημ
πενζαάθθμκ.

Δζαηνίκμκηαζ ζε:

Α) Πνωημβεκείξ. Είκαζ μζ αηιμζθαζνζημί νφπμζ πμο πενζέπμκηαζ ζηα ηαοζαένζα

ηαζ εηπέιπμκηαζ απεοεείαξ ζηδκ αηιυζθαζνα.

Παναδείβιαηα: αζωνμύιεκα ζωιαηίδζα, ιμκμλείδζμ ημο αγώημο NO ,

δζμλείδζμ ημο εείμο SO2 , ιμκμλείδζμ ημο άκεναηα CO , άηαοζημζ
οδνμβμκάκεναηεξ CxHy ηαζ μζ πηδηζηέξ εκώζεζξ ημο ιμθύαδμο Pb .

Β) Γεοηενμβεκείξ. Είκαζ μζ αηιμζθαζνζημί νφπμζ πμο ζπδιαηίγμκηαζ ιε πδιζηέξ

ακηζδνάζεζξ ηςκ πνςημβεκχκ νφπςκ ηδξ αηιυζθαζναξ ιε ηδκ επίδναζδ ηδξ
δθζαηήξ αηηζκμαμθίαξ.

Παναδείβιαηα: όγμκ O3 , αθδεΰδεξ CH2  O , δζμλείδζμ ημο αγώημο NO2 ,

CH3 C O  O  NO2
πμθύπθμηα PAN’s (π.π. κζηνζηά οπενμλοαηεηφθζα )
O
Υθωνμθεμνάκεναηεξ CFC’s:

Cl Cl F F

Cl  C F Cl  C F F  C C F

Cl F Cl Cl
Σνζπθωνμθεμνμιεεάκζμ δζπθωνμδζθεμνμιεεάκζμ Γζπθωνμηεηναθεμνμιεεάκζμ
CFCl3 CF2Cl2 C2F4Cl2
(Freon 11) (Freon 12) (Freon 114)

Ακηζηαηάζηαζδ πθωνμθεμνακενάηωκ ιε οδνμθεμνάκεναηεξ HFC’s

 Η πανμοζία ημο υγμκημξ ζηδ ζηναηυζθαζνα (φρμξ 25 Km πενίπμο) είκαζ

ςθέθζιδ βζαηί ημ υγμκ απμννμθά ηδκ επζηίκδοκδ οπενζχδδ αηηζκμαμθία
UV.
 Σμ υγμκ πμο ανίζηεηαζ ζηδκ ηνμπυζθαζνα (φρμξ 0-10 Km πενίπμο) είκαζ
ζδιακηζηυξ θςημπδιζηυξ νοπακηήξ ηαζ πνμηαθεί αθάαεξ ζημκ ακενχπζκμ
μνβακζζιυ.
δθζαηυ δθζαηυ
NO2 
θςξ
 NO  O, O  O2 
θςξ
 O3
 Οζ ακενχπζκεξ δναζηδνζυηδηεξ έπμοκ ςξ ζοκέπεζα κα εθαηηχκεηαζ ημ
ςθέθζιμ υγμκ ηδξ ζηναηυζθαζναξ (ηνφπα υγμκημξ) ηαζ κα αολάκεηαζ ημ
επζαθααέξ υγμκ ηδξ ηνμπυζθαζναξ (θςημπδιζηή νφπακζδ).

Φαζκόιεκμ ημο εενιμηδπίμο μκμιάγεηαζ δ αφλδζδ ηδξ εενιμηναζίαξ ηδξ Γδξ

δ μπμία μθείθεηαζ ζημκ εβηθςαζζιυ αηηζκμαμθίαξ απυ ηα αένζα ηδξ
αηιυζθαζναξ.

Αένζα ημο εενιμηδπίμο μκμιάγμκηαζ ηα αένζα ηδξ αηιυζθαζναξ ηα μπμία

απμννμθμφκ ηδκ οπένοενδ δθζαηή αηηζκμαμθία πμο ακαηθά δ Γδ.

Σα αένζα αοηά είκαζ:

Γζμλείδζμ ημο άκεναηα CO2 , ιεεάκζμ CH4 , πθωνμθεμνάκεναηεξ CFC’s,

μλείδζα ημο αγώημο NOx , όγμκ O3 , ηαζ οδναηιμί H2O .
 ΑΙΘΟΟΙΔ΢

ΘΟΡΔ΢ΚΔΛΔ΢ ΚΟΛΟ΢ΘΔΛΔΗ΢ ΑΙΘΟΟΙΔ΢ CvH2v 1OH, v  1

Παναζηεοέξ Υδιζηέξ ζδζόηδηεξ

CH3CH2OH
1. ιε αθημμθζηή γύιωζδ
γοιάζδ 1. Θαύζδ
C 6H12O6   2CH3CH2OH  2CO2 

2. εζηενμπμίδζδ
2. από ημ πεηνέθαζμ ιε πονόθοζδ H

CvH2v 1COOH  CιH2ι1OH   CvH2v 1COOCιH2ι1  H2O

πανάβεηαζ αζεέκζμ
H
CH2  CH2  H2O   CH3CH2OH (ακηίδναζδ πνμξ ηα ανζζηενά:
οδνόθοζδ
Γεκζηή ιέεμδμξ
3. από ηα αθηέκζα ιε πνμζεήηδ 3. ακηίδναζδ ιε δναζηζηά ιέηαθθα
H2O . 1
CvH2v 1OH  Na  CvH2v 1ONa  H2 
2

H
CvH2v  H  OH  CvH2v 1OH
(ημ ηύνζμ πνμϊόκ ηαεμνίγεηαζ από αθημλείδζα
ημκ ηακόκα ημο Markovnikov)
4. αθοδάηωζδ
π. H2SO4
CvH2v 1OH 
170o C
 CvH2v  H2O
αθηέκζα
π. H2SO4
CvH2v 1OH 
140o C
 CvH2v 1OCvH2v 1  H2O
αζεένεξ

5. Ολείδωζδ
Ολεζδώκμκηαζ μζ 1μ ηαζ μζ 2μ
αθημόθεξ
[O] [O]
CvH2v 1CH2OH   CvH2v 1CH  O   CvH2v 1COOH
[O]
CvH2v 1  C CιH2ι1   CvH2v 1  C CιH2ι1

OH O