VERİLER

DÜZ DİŞLİ
ÖZELLİK FORMÜL DEĞERLER
Modül hesaplama 3mm
Diş sayısı hesaplama 30
Kavrama açısı İşletme standardı 20
Taksimat dairesi çapı Do= m*z 90mm
Diş üstü dairesi çapı Da=Do+(2*m) 96mm
Diş Dibi dairesi çapı Di= Do-(2*1.25*m) 82.5mm
Temel daire çapı Dt= Do*Cos  84.57mm
Diş genişliği B= 10*m 30mm
 PRATİK DİŞ PROFİLİ ÇİZİMİ
Diş profili çiziminde evolvent fonksiyonu yerine pratik yöntem ile bir diş boşluğu profili oluşturulark ve çoğaltılarak, bir
düz dişli çizimi gerçekleştirilecektir.

Tasarım açısı
Da= Do+(2*m) Diş Üstü dairesi

Do= m*Z Taksimat dairesi Temel daire Dt= m*Z*Cos 

Di= Do –(2*1. 25*m) Diş Dibi dairesi

 1 DEĞİŞKENLERİN BELİRTİLMESİ

Bu uygulamada bir düz dişliye ait 3D modelleme, «parametrik tasarım» ilkeleri kapsamında yazılımın «denklemler»
özelliği kullanılarak gerçekleştirilecektir. Böylece temel değişkenlerin (modül, diş sayısı, vs.)değişimi ile farklı boyutlarda
dişliler kolayca çizilmiş olacaktır.

Global değişkenler tablosunda değişkenlere ilişkin değerler ve/veya formüller girilir.

2 DİŞ ÜSTÜ DAİRESİ ÇİZİMİ

«Ön düzlem» de rastgele bir çember çizilerek şekil ölçüsü verilir.

3 ÇİZİM ÖLÇÜLERİNİN DEĞİŞKENLER İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ

Denklemler kısmında çemberin çap ölçüsü seçilerek «da» diş üstü çapı değerine eşitlenir.
 4 DİŞLİ KALINLIĞININ OLUŞTURULMASI

Dişlinin, Diş üstü çapındaki ana silindiri oluşturulur. Derinlik değeri düz dişlilerde yaklaşık 10 modül olarak alınır.
5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI
Silindirik gövde üzerinde dairesel yüzey
Yuvarlanma dairesi çalışma düzlemi olarak seçilir ve dişliye
ilişkin diğer unsurların geometrileri
Temel daire çizilerek formül değerlerine eşitlenir..

Diş dibi dairesi

 5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Tasarım açısı

Silindirin merkezinden diş üstü dairesine bir adet dikey ve taksimat dairesine açılı 2
adet yardımcı çizgi çizilir ve açı değeri «tasarım açısı» değerine eşitlenir.

Tasarım açısı: Taksimat dairesi üzerindeki dişlilerin yuvarlanırken temas ettikleri C noktasının yerini belirler.
5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Diş başı eğrisi

Üç noktadan geçen bir yay çizilir.

Bu yay diş üstü dairesinden başlayıp diş dibi
dairesi üzerinde sonlandırılır.
Yay aynı zamanda taksimat dairesi üzerinde
sonlanmış tasarım çizgisinin ucuna çakışık
olmalıdır. Buna göre ilişkiler tanımlanır.
5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Diş dibi eğrisi

Yayın ucunu merkezle birleştiren ve yaya

birleşme noktasında teğet olan bir
yardımcı çizgi daha çizilir.
5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Kavrama açısı

Tasarım açısını belirleyen çizginin

ucundan bu çizgi ile 20 derece açı
yapan bir yardımcı çizgi, temel
daireye kadar uzatılarak diş başı
eğrisi ile teğetlik ilişkisi tanımlanır.
Ölçüsü verilerek Kavrama açısı
değişkeni ile ilişkilendirilir.
 5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Eğri uzatma

Diş boşluğunu kesip çıkarırken özellikle helisel dişlilerde sorun yaşamamak için diş üstü dairesinden 1mm daha
büyük yarıçapta bir çember oluşturularak diş başı eğrisi bu çembere kadar uzatılır.
5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI /aynalama

Oluşturulan diş profili eğrisinin,

dairesel yüzeyin dikey orta eksenine
göre «aynalama» yöntemi ile
simetrisi alınır.
 5 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ gereksiz çizgileri dönüştürme ve budama

Diş boşluğu Krokisi kapalı bir profil

haline dönüştürülür.
6 BİR DİŞ BOŞLUĞUNUN OLUŞTURULMASI

Oluşturulan diş boşluğu profili seçilerek dişlinin

kalınlığı boyunca kesilir.
7 DİŞ BOŞLUĞUNUN OLUŞTURULMASI/ Diş dibi radyüsleri

Dişli çarklarda Diş dibi radyüsleri r= 0.3 *modül kadardır.

Bu değer değişkenler ile ilişkilendirilir.
8 DİŞ PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI/ Diş boşluklarının çoğaltılması

Düz dişlilerde diş boşluğu ile diş genişliği

mesafeleri taksimat dairesi üzerinde eşit
uzunluktadır.
Diş sayısı kadar boşluk vardır.
 DÜZ DİŞLİ ÇARK

Modül: 3
Diş sayısı: 30

(*) oluşturulan bu dişlilere ait diş profili evolvent fonsksiyonu ile oluşturulmadığından yaklaşık görünümdedir.
9 DEĞİŞKEN DEĞERLERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ / farklı dişli

Sadece modül ve diş sayısı değerleri değiştirilerek yeni düz dişliler oluşturulabilir.
 Modül: 2
Diş sayısı: 25

(*) oluşturulan bu dişlilere ait diş profili evolvent fonsksiyonu ile oluşturulmadığından yaklaşık görünümdedir.
Dişli çarklar, büyüklüklerine bağlı olarak tahrik edilen bir mil üzerine, direkt olarak işlenebildiği gibi
kamalı bağlantı ile tahrik edilebilirler. Bu durumda kamalı göbek delikleri oluşturulur.
 10 DENKLEMLERİN DİĞER ÇİZİM DOSYALARINA AKTARILMASI
Oluşturulan dişliye ait global değişkenlerin başka dosyalarda ya da bilgisayarda kullanılmak istenmesi
durumunda denklem dosyası oluşturulur.
11 DENKLEMLERİN DİĞER ÇİZİM DOSYALARINA ÇAĞRILMASI

Yeni bir parça tasarımında ya da başka bir

solidworks ortamında denklemler, açılan
yeni çizime eklenebilir.
12 DİŞLİ ÇARK İMALAT ÇİZİMİ

Dişli Çarkın imalat çizimi 3D modelden

oluşturulduğunda görünüşlerin teknik
çizim standartlarına göre oluşmasında
bazı sorunlar oluşmaktadır. Bu nedenle
dişlilerin çizimleri direkt 2D çizim
ortamında ve sembolik gösterimler ile
yapılır. Diş profilleri gösterilmez.
Ayrıca çizime dişli çark özelliklerini
içeren bir tablo da çizime eklenir.
HELİSEL DİŞLİDE MODÜL

Helisel Dişlide dişlinin çiziminde Alın modülü esas alınır.

Bu uygulamada helis açısı 10 derece olarak alınacaktır.

Helis açısı değeri formülde yerine konulduğunda alın
modülü ile normal modül değerleri bir birine çok yakın
olduğundan mn=mt olarak alınacaktır.
Helisel dişli çiziminde bir önceki Düz dişli çizimindeki formüller aynen kullanılır. Yani 5. adımın sonuna kadar aynı
işlemler yapılır. Buradaki farklılık 6. adımdaki diş boşluğunu çizim düzlemine dik doğrultuda değil de bir helis açısı
doğrultusunda keserek oluşturmaktır. Bunun için değişkenler bölümüne yeni bir helis açısı değişkeni tanımlanır.
 6 HELİS AÇISININ BELİRTİLMESİ

Dişli profilinin çizildiği düzleme dik doğrultudaki Üst düzleme, sağ düzlemle
helis açısı kadar açıda ve dişli kalınlığı kadar uzunlukta bir çizgi çizilerek açı
değişken değerine eşitlenir.
 7 HELİS AÇISININ BELİRTİLMESİ/ çizginin silindirik dişli düzlemine yansıtılması

Üst Düzlem’e çizilen çizginin izdüşümü, dişlinin diş üstü çapındaki

silindirik yüzeyi üzerine aktarılır.
 8 DİŞLİ PROFİLİNİN ARKA DÜZLEME İLİŞKİLİ OLARAK TAŞINMASI

Ctrl

Önceden çizilen diş profili krokisini unsur

ağacından seç, CTRL tuşuna basılı tutarak dişlinin
arka yüzeyini seç ve ekle/ türetilmiş çizim ile aynı
çizimi arka düzleme taşı.
 9 DİŞ PROFİLİNİN İLİŞKİLENDİRİLMESİ

Arka yüzeye taşınan krokiyi;

a) Merkezler arasında çakışıklık,

b) Simetri ekseni uç noktası ile
helis çizgisi arasında DEL
ilişkisi tanımlayarak çizim tam
tanımlı hale getirilir.
10 DİŞ PROFİLİNİN İLİŞKİLENDİRİLMESİ

Her iki yüzdeki diş boşluğu

profilinin aynı hizadaki
köşelerine yakın kısmına
tıklayarak seçilir.
11 KENAR RADYÜSLERİNİN OLUŞTURULMASI
12 DİŞ BOŞLUĞUNUN ÇOĞALTILMASI
HELİSEL DİŞLİ
Modül : 2mm
Diş sayısı : 25
Helis açısı : 10 derece

İstenirse global değişkenler tablosundan

modül ve diş sayısı değerleri değiştirilerek
farklı boyutlarda dişliler elde edilebilir.
KONİK DİŞLİ ÇİZİMİ / ana boyutların belirlenmesi

Konik düz dişlilerde dişlilerin dönme eksenleri genellikle birbirine diktir.

Bu durum dişli çarkın imalat çiziminde karşı dişlinin «komşu parça» çizim
yöntemine uygun olarak belirtilmelidir.

Dönme eksenleri ÇEVİREN DİŞLİ

Modül: 2.5
Diş sayısı: 24

ÇEVRİLEN DİŞLİ
Modül: 2.5
Diş sayısı: 43
KONİK DİŞLİ ÇİZİMİ

Diş genişliği b=10*m

Tasarım ölçüleri Diş dibi çapı Di= Do1-(2*1.25*m)

Taksimat
dairesi çapı: Do1= m*z1

Diş üstü çapı Da= Do1+(2*m)

Çevrilen dişli taksimat dairesi çapı Do2= m*z2

KONİK DÜZ DİŞLİ ÇİZİMİ
Hesaplanmış standart ölçüler ve tasarım ölçüleri çizim üzerinde
gösterilir.
KONİK DÜZ DİŞLİ ÇİZİMİ

Dişli özellikleri bir tabloda

belirtilir ve çizim tamamlanır.