Filozofia zdrowego stylu życia

Dla Kosmetologów
Cz.2.
2021

Ewa Luchter-Wasylewska
e-mail: mbwasyle@cyf-kr.edu.pl
 Dawna podstawa
prawidłowego odżywiania
(1992)
Od dolu piramidy:
produkty mączne
(pieczywo, makarony, ryż i kasze)
warzywa i owoce
mięso i nabiał
tłuszcze wraz ze słodyczami
(na wierzchołku piramidy,
jako produkty, których należy
unikać) 2
 DIETA STAREJ PIRAMIDY ZYWIENIOWEJ,
obecnie uważana za przyczynę otyłości,
hiperinsulinemii, oporności insuliny
i zespołu metabolicznego

Od dołu piramidy,
czyli w zmniejszającej się ilości:
produkty mączne (pieczywo, makarony, ryż i kasze) (najwięcej)
warzywa i owoce
mięso i nabiał
tłuszcze wraz ze słodyczami
(produkty, których należy unikać, na wierzchołku piramidy)
3
Otyłość

4
 OTYŁOŚĆ BRZUSZNA

Wskaźnik masy ciała(BMI)

Wskaźnik masy ciała to stosunek masy ciała

do wzrostu podniesionego do kwadratu

BMI = masa ciała (kg)/wzrost^2 (m)

Zakresy BMI:
Norma (20 - 24,9)
Nadwaga (25 - 29,9)
Otyłość I stopnia (30 - 34,9)
Otyłość II stopnia (35 - 39,9)
Otyłość III stopnia (> 40)

5
 ZESPÓL METABOLICZNY (WHO 2005)

Do rozpoznania zespołu metabolicznego konieczne jest stwierdzenie

co najmniej trzech z pięciu poniższych nieprawidłowości:

otyłość brzuszna
(obwód talii u pochodzących z Europy mężczyzn ≥ 94 cm,
natomiast u kobiet ≥ 80 cm)
trójglicerydy surowicy krwi ≥ 150 mg/dl
lub leczenie dyslipidemii
lipoproteina surowicy HDL
< 40 mg/dl u mężczyzn
< 50 mg/dl u kobiet
lub leczenie dyslipidemii
ciśnienie tętnicze ≥ 130/85 mm Hg
lub leczenie nadciśnienia tętniczego
glikemia na czczo ≥ 100 mg/dl lub > 5.5 mM
6
Mój ulubiony aktor Teatru Starego przed udarem mózgu (u góry)
i po udarze (u dołu), ale z afazją

7
 ZESPÓL METABOLICZNY

Praprzyczyną zespołu metabolicznego

jest oporność na insulinę
(insulin resistance)

Powstaje
o po długotrwałym spożywaniu nadmiaru cukrów
o w wyniku otłuszczenia wątroby i trzustki,
obniżającego ich funkcje
8
 Zespól metaboliczny

Oporność na insulinę generuje różne schorzenia:

– Otyłość
– Choroby serca, w tym nadciśnienie i zawały
– Choroby nerek
– Choroby oczu, w tym zaćma i ślepota
– Cukrzyca
– Udary mózgu
– Choroba Alzheimera
– Nowotwory
– Utrata pamięci
– Inne
9
 Zespól metaboliczny

Wyrzut insuliny do krwi przez trzustkę po spożyciu:

cukrów ogromny

białka mały

tłuszczów niewielki
10
 Wszystkie diety

- obniżające oporność na insulinę

- leczące wszystkie wymienione wyżej
choroby
- opierają się na ograniczeniu spożycia cukru
do wartości niewielkich lub do 0
- do końca życia

11
 Kompendium wiedzy

na temat niektórych diet

12
DIETA PALEO

13
 DIETA PALEO
- DIETA CZŁOWIEKA PIERWOTNEGO

Paleolit - okres w rozwoju człowieka

i społeczności ludzkich, który ostatecznie
ukształtował nasz gatunek Homo sapiens
Trwał około 3 milionów lat

Nie jest to dieta w popularnym tego słowa znaczeniu,

ponieważ:
nie limituje pokarmów ilościowo
limituje pokarmy jakościowo
14
 DIETA PALEO
DIETA CZŁOWIEKA PIERWOTNEGO

sposób odżywiania, do którego nasze ciała wyewoluowały

i dzięki któremu osiąga się optimum zdrowia
opiera się na przypuszczalnej diecie naszych przodków z okresu paleolitu
nie naśladuje ich sposobu odżywiania (który nie był doskonały)
eliminuje pożywienie, którego nasi przodkowie nie jadali
i do którego nasze ciała się nie dostosowały

15
Neolit - nastąpił po paleolicie
i w zależności od rejonu naszej planety
- zaczął się od 5.000 do 10.000 lat temu
- przyniósł spore zmiany żywieniowe,
które w większości przetrwały do teraz

Neolit wyróżniamy jako osobną epokę,

- ponieważ zaszły ogromne zmiany:
-rewolucja agrarna

która wprowadziła zboża do naszej diety

- mutacja genetyczna pozwalająca ludziom,

jako jedynym ssakom, pić mleko

i jeść jego przetwory po zakończeniu okresu
16
dziecięcego
Dieta paleo opiera się na założeniu, że:

nasz gatunek wyewoluował i bardzo dobrze przystosował się

do paleolitycznego odżywiania
prawie tysiąc razy krótszy neolit nie trwał dostatecznie długo,
żebyśmy zdążyli się w pełni przystosować do zaistniałych zmian

Nie wiemy dokładnie, co jedli nasi przodkowie

możemy się jedynie tego domyślać na podstawie skamieniałości

lub obserwacji istniejących wciąż kultur pierwotnych
dieta naszych przodków na pewno różniła się także zależnie
od środowiska, w którym przebywali, czy też zmian klimatycznych 17
 Dlaczego paleo?
Bo jest to nasz naturalny sposób życia i odżywiania,
do którego nasze ciała są przystosowane (enzymy)
Bo za paleo stoją:
badania naukowe
niezliczone przypadki ludzi, którzy uzdrowili swoje ciało i ducha,
lecząc się z wielu przewlekłych chorób i schorzeń
i dosłownie odmienili swoje życie

Z powodu dużego zróżnicowania genetycznego współczesnego człowieka

niektórzy z nas dość dobrze znoszą współczesne pożywienie,
podczas gdy dla większości jest ono w różnym stopniu szkodliwe

zespól metaboliczny (WHO 2005) !!!

18
 Dieta paleolityczna
pojęcie bardzo szerokie, różnie rozumiane
i dlatego wiążą się z nią liczne nieporozumienia i kontrowersje
dla niektórych oznacza nie tylko sposób odżywiania się
ale także styl życia
mający na celu dostosowanie współczesnego,
sztucznego trybu życia do naszego naturalnego,
jaki prawdopodobnie wiedli nasi przodkowie
w paleolicie:
Minimalizm
Zdrowy sen
Glodowki
Posty
19
Współczesna dieta paleo składa się:
głównie z warzyw,
owoców
jajek
orzechów
ryb
grzybów
mięsa

Współczesna dieta paleo wyklucza:

zboża
cukier
rafinowane oleje
rośliny strączkowe
nabiał
20
NOWA PIRAMIDA ZYWIENIOWA

21
 Diety odchudzające
dla osób z zespołem metabolicznym:
Otyłość
Cukrzyca
Choroby serca
Choroby mózgu
Choroby nerek
Udar, zawal
Nowotwor
Choroba Alzheimera
Neuropatie

Oraz diety odmładzające

I wydłużające życie ludzi zdrowych
22
 Diety kardiologów:
dr Dukana oraz dr Atkinsa
– jako sposób na życie do starości

Należy ograniczyć przez kilka dni cukier do zera (I),

póki nie spalimy własnego cukru zapasowego
(glikogenu w mięśniach i w wątrobie), w tym czasie spożywając białka,
dostarczające materiałów budulcowych dla białek, kwasów nukleinowych,
cukrów i tłuszczów,
a następnie należy dostarczać dodatkowo jarzyny (II).
Ta dieta bezcukrowa do tego etapu pozwala spalać zgromadzone tłuszcze
czyli chudnąc, równocześnie dostarczając wszystkich niezbędnych
składników.
Kolejno dodatkowo należy dostarczać niewielkie ilości cukrów (III),
az zaobserwujemy zatrzymanie chudnięcia albo tycie.
Do końca życia należy pozostać przy tej wyznaczonej dla siebie ilości cukrów
dziennie (IV).
23
 Dieta Dukana
Planowanie diety Dukana wymaga od nas zapoznania się z jej wszystkim
założeniami i podążania według wytyczonych zasad

4 szczegółowo opracowane fazy:

I faza: uderzeniowa – kilka dni same białka
- celem spalenia cukru zapasowego: glikogenu-miesni i wątroby
II faza: naprzemienna – wiele tygodni – białka + warzywa
III faza: utrwalanie efektów - białka + warzywa + tłuszcze + cukry
-dodajemy po 4 gramy węglowodanów (4, 8, 12, 16…) ,
każdy przez kilka tygodni,
aż do znalezienia „swojej” ilości cukru,
która nie powoduje przybierania na wadze
- czyli osobistej tolerancji na cukier
IV faza: stabilizacji

24
 Zalety diety Dukana

•Szybka redukcja masy ciała

•Nie towarzyszy jej ciągłe uczucie głodu

•Dieta nie wymaga liczenia kilokalorii
•Utrata tkanki tłuszczowej nie następuje w wyniku
ograniczenia ilości spożywanych kilokalorii
tylko w skutek mniejszej podaży węglowodanów
•Jadłospis składa się z produktów smacznych
i powszechnie dostępnych
•Metoda ta pozwala na kontynuowanie planu żywieniowego
do końca życia bez większych wyrzeczeń
w celu utrzymania uzyskanej masy ciała
25
Dieta Kopenhaska
opiera się na spożywaniu z góry określonych posiłków
o wyznaczonych porach i wypijaniu co najmniej 2 litrów
wody dziennie

Dieta South Beach

dzieli się na trzy etapy i przede wszystkim wyklucza
węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym

W diecie 1000 kalorii

chodzi o spożywanie posiłków, które nie będą przekraczały
wyżej wymienionej ilości kalorii

Dieta Montignaca
zakłada odpowiednie komponowanie posiłków
wykluczających przetworzoną żywność i, tak jak w diecie
South Beach, unikanie wysoko glikemicznych
węglowodanów
26
 DIETA KETOGENICZNA
Dieta ketogeniczna (ketogenna) - dieta
wysokotłuszczowa i niskowęglowodanowa.

W diecie ketogenicznej tłuszcz może stanowić 80-

90 proc. dostarczanej energii, a pozostałe 10-
20 proc. to łącznie białko i węglowodany.

W tradycyjnej diecie spożywa się około 35 proc.

tłuszczów, 50 proc. węglowodanów i 15 proc.
białek.

27
 DIETA KETOGENICZNA
W okresach głodu i niedostatku energii organizm będzie
zużywał zmagazynowaną energię i spalał tkankę tłuszczową,
pozwalając organizmowi przeżyć, bez większych problemów.

Przykładowe menu na diecie ketogenicznej:

Śniadanie: Jajecznica na boczku.
Obiad: Smażony Halibut. Sałatka z tuńczyka z sałatą
zieloną, selerem naciowym i pomidorem.
Deser: Mus malinowy z bitą śmietaną (bez cukru!).
Podwieczorek: Sałatka z awokado.
Kolacja: Pieczony kurczak z sosem śmietanowym i
smażonymi brokułami z czarnuszką.

28
 DIETA KETOGENICZNA
Dieta ta jest opisana w wielu książkach
i jest stosowana przez środowisko
młodych ludzi

Polecam Bartka Szemraja i Anie Kolasińską,

fizjoterapeutów i dietetyków, którzy
promują tę dietę w Internecie
Na pewno jest wielu fachowców polecających
tę dietę
29
 Dieta bezcukrowa
(bezwęglowodanowa)
Węglowodany (cukry) degradowane są w przewodzie pokarmowym, działaniem
enzymów takich jak inwertaza (sacharaza), laktaza, amylaza, i inne, do cukrów
prostych (glukoza, galaktoza, fruktoza), które działaniem odpowiednich
transporterów białkowych są wprowadzane do krwi a z niej z użyciem białka
insuliny, do komórek, gdzie działaniem różnych komórkowych enzymów
są metabolizowane.

Wejście glukozy do komórek, działaniem insuliny wydzielanej z trzustki do krwi (na skutek
pojawienia się glukozy), powoduje gwałtowne obniżenie poziomu glukozy we
krwi. Odbieramy to jako gwałtowny głód. Trzustka wydziela wtedy inny białkowy
hormon: glukagon, który powoduje podwyższenie poziomu glukozy we krwi
i tak naprzemiennie te dwa hormony sinusoidalnie wyrównują poziom glukozy
we krwi.
Ten fałszywy głód jest wiec generowany po spożyciu cukrów.

Każda dieta niskocukrowa/bezcukrowa chroni wiec przed fałszywym głodem,

bez konieczności podjadania, co ułatwia odchudzanie.
Nawet OMD czyli 1 posiłek dziennie z tego powodu można przezywać bez przykrości
uczucia głodowania.

30
 Polscy lekarze
Większość polskich lekarzy przepisuje swoim pacjentom
dietę ze starej piramidy żywieniowej, generując
pogorszenie stanu zdrowia każdego pacjenta:
-co najmniej 5 posiłków dziennie w ciągu
ponad 12 godzin, z przekąskami
pomiędzy nimi
-co najmniej 5 razy dziennie spożywanie
cukrów
-ograniczanie tłuszczów
Dieta taka generuje oporność insuliny, otyłość, cukrzycę
i in.

31
 Polscy lekarze proponujący
interesujące diety
Kilkoro polskich lekarzy przemyślało dietę leczącą choroby swoich
pacjentów:

Dr Kwaśniewski – dieta tłusta, bez cukrów

Dr Ewa Witoszek-Bednarczyk, laryngolog z Katowic,
przygotowała Dietę Dobrych Produktów
na bazie diety Kwaśniewskiego, ale
poszerzona o obserwacje i leczenie
swoich pacjentów. Napisała 2 książki i można
Ja wysłuchać w Internecie
Dr Ewa Dąbrowska – dla swoich pacjentów proponuje dietę
owocowo-warzywna i głodówki okresowe. Prowadzi
ośrodki leczące dieta i można Ja wysłuchać
w Internecie

32
 Współczesna
filozofia zdrowego stylu życia

DIETA z POSTEM PRZERYWANYM

Intermittent fasting

Post był stosowany przez tysiąclecia

w czasie głodu
oraz okresowo przez większość religii
33
 DIETA z POSTEM PRZERYWANYM
Intermittent fasting, IF

OBECNIE
Dla ludzi z opornością na insulinę (insulin resistance)
polecana jest dieta bezcukrowa
(aby przestać stymulować wyrzut insuliny)

ze zmniejszeniem ilości posiłków

do 2 (2MD) lub do 1 (OMD)

oraz z postem/głodówkami:
16 h (16/8), 18 h (18/6), 24 h, 36 h,
i dłuższymi, do kilkudniowych

34
 DIETA z POSTEM PRZERYWANYM
Intermittent fasting, IF

DIETA WYMAGA SPOZYWANIA POSILKOW W OKIENKU CZASOWYM

(czyli ogranicza czas spożywania posiłków) do:

8 h (16/8) - 3 posilki (3MD) oraz 16 h postu
6h (18/6) - 2 posilki (2MD) oraz 18 h postu
4h (20/4) - 2 posilki (2MD) oraz 20 h postu

Lub 0MD - 1 posiłek na dzień oraz 24 h postu (One Meal Day)

Lub 36 h postu
Lub 72 h postu i wiecej

Zalecane są niesłodzone napoje: woda, herbaty, kawa

35
 DIETA z POSTEM PRZERYWANYM
Intermittent fasting, IF

Dieta ta rozdziela:

- czas spożywania posiłków,

czyli dostarczania pokarmów
i zarazem stymulacji insuliny

oraz

- czas spalania materiałów zapasowych (glikogen, tłuszcze)

i zużytych składników komórek
czyli ich zamianę w energię, z wyciszeniem
wydzielania insuliny (fagocytoza i autofagia)

36
 DIETA z POSTEM PRZERYWANYM
Intermittent fasting, IF
Nagroda Nobla 2016
w dziedzinie medycyny i fizjologii
dla dr Y. Ohsumi

za rozpracowanie mechanizmu „komórkowego

sprzątania” czyli autofagii (samozjadanie się)
– trawienie przez komórkę jej własnych
elementów – obumarłych lub uszkodzonych

37
 DIETA z POSTEM PRZERYWANYM
Intermittent fasting, IF
• Fagocytoza – zjawisko polegające na pochłanianiu
przez fagocyty komórek bakterii, wirusów i grzybów, jak
również starych komórek organizmu
• Autofagia - sprzątanie to odbywa się w ten sposób, ze
komórki tworzą specjalne pęcherzyki, które otaczają
śmieci i niosą je do podwórkowego śmietnika
(specjalna struktura – lizosom). Działa on jak sortownia
i rozdrabniarka jednocześnie. Śmieci są tam cięte na
mniejsze kawałki i spalane z odzyskaniem energii. Jeśli
ten system nie działa sprawnie, to komórki zatykają się
odpadami, zaczynają źle pracować, w końcu giną.
Sugeruje się ze niesprawna autofagia jest związana
z rozwojem wielu chorób
38
 DIETA z POSTEM PRZERYWANYM
Intermittent fasting, IF

Usuwa przyczynę wszystkich chorób metabolicznych

pozwala powrócić

- do wrażliwości na insulinę
- do zdrowia
- nie dopuścić do zachorowania
na zespól metaboliczny
- zwiększyć odporność na wirusy i bakterie
- odmłodnieć
- wydłużyć życie w dobrostanie
39
DIETA z POSTEM PRZERYWANYM
Intermittent fasting, IF
Dieta z postem przerywanym (Intermittent fasting)
jest dopracowywana i propagowana od lat
przez wielu lekarzy świata zachodniego
Doktorzy przedstawiają dziesiątki wypowiedzi każdy,
napisali wiele książek:
Dr Mindy Pelz (ginekolog)
Dr Jason Fung (nefrolog)
Dr Steven Gundry (kardiochirurg)
Dr Stan Ekberg (10-boista olimpijski)
Dr Eric Berg
Dr Nick Zyrowski
I wielu wielu innych

40
 Dieta
dla osób z chorobami autoimmunologicznymi

41
Niektóre pokarmy w promowanej piramidzie żywieniowej
- uszkadzają i rozszczelniają jelita
- powodują stany zapalne w całym organizmie
- źle wpływają na florę bakteryjną jelit
- prowadzą do nierównowagi hormonalnej

Usunięcie tych pokarmów z diety

- powoduje uspokojenie układu odpornościowego
- łagodzi reakcje autoimmunologiczne
- często prowadząc do całkowitej remisji choroby

Problemy te występują przy każdej znanej chorobie z autoagresją

i ich wyleczenie powoduje najczęściej całkowite ustąpienie objawów choroby
42
 Protokół autoimmunologiczny
(ang. autoimmune protocol , AIP)
Sposób odżywiania stosowany przy chorobach autoimmunologicznych,
podczas których układ odpornościowy przestaje rozróżniać obce białka
od swoich i zaczyna atakować własne tkanki i narządy
Choroby te rozróżniamy według celu ataku,
-w zapaleniu tarczycy Hashimoto układ odpornościowy atakuje tarczycę
-przy cukrzycy typu I – trzustkę

Uwaga na przyprawy
wiele gotowych mieszanek (np. curry)
zawiera czerwoną paprykę i inne problematyczne rośliny
niektóre przyprawy pochodzą z nasion,
np. anyż, kolendra, gorczyca, gałka muszkatołowa…
43
 Protokół autoimmunologiczny

-podobny do diety paleo, jednak wyklucza więcej pokarmów

-podstawą protokołu autoimmunologicznego

jest restrykcyjna i ścisła dieta paleo

- żadnych:

– zbóż (pszenica, żyto, jęczmień, ryż, kukurydza, proso…)

- pseudozbóż (gryka, komosa ryżowa/quinoa, szałwia
hiszpańska (chia)
- roślin strączkowych
- nabiału 44
 Pełna wersja protokołu autoimmunologicznego

jeśli dieta paleo nie łagodzi objawów autoimmunologicznych,

należy całkowicie unikać następujących pokarmów:
orzechy (migdały ziemne i kokos są dozwolone)
jajka (szczególnie białka)
rośliny psiankowate (ziemniaki, pomidory, oberżyna/bakłażan,
papryka, papryczki chili, pieprz cayenne, miechunka pomidorowa
(tomatillo), agrest, jagody goji, tytoń…
wszelkie nasiona, łącznie z kawą i kakao (czekolada)
alkohol
pokarmy mogące reagować krzyżowo z glutenem
(drożdże, tapioka/maniok, miłka abisyńska)
45
 Protokół autoimmunologiczny
Żadne oszustwa nie są dozwolone.
O ile przeciętnej osobie na paleo nic się nie stanie, gdy zje danie
z kukurydzą, fasolą albo nawet porcję lodów,
to takie jednorazowe oszustwo jest całkowicie wykluczone
w protokole autoimmunologicznym i może zmarnować
efekty tygodni „czystego” żywienia
Musisz jeść 100% czysto
Jeden kęs pokarmu z glutenem, kazeiną i podobnymi białkami
może spowodować trwającą nawet miesiącami odpowiedź
autoimmunologiczną.
Można być nawet do końca życia na bardzo restrykcyjnej wersji protokołu
autoimmunologicznego, ale większość chorych po jakimś czasie
włącza niektóre produkty ponownie do swojej diety
46
Protokół autoimmunologiczny – co jeść?
•ryby i skorupiaki – im więcej tym lepiej
•podroby, w tym wątróbka – dużo
•dobrej jakości mięso – unikaj wieprzowiny i drobiu z przemysł. hodowli
•bardzo dużo warzyw, przede wszystkim zielonych
– zarówno surowe, jak i gotowane (z wyjątkiem psiankowatych)
•zdrowe tłuszcze – zwierzęce najlepiej od zwierząt niekarmionych
zbożami, także tłuste ryby, oliwa z oliwek, awokado, olej kokosowy
•owoce z umiarem, lecz unikać owoców zawierającymi dużo fruktozy –
jedz: banany, winogrona, grejpfruty, kiwi, mandarynki, pomarańcze,
cytryny, limonki, maliny, borówki, truskawki, ananas, kokos
•probiotyki – niepasteryzowane kiszonki oraz kefir i jogurt
z mleka kokosowego, kefir wodny
•suplementy – omega 3, L-glutamina i magnez oraz witaminy: ADEK2
47
 Niestety chorób autoimmunologicznych
nie da się całkowicie wyleczyć
Konwencjonalna medycyna polega na:
- łagodzeniu odpowiedzi układu odpornościowego
- leczeniu objawów
np. podawaniu brakujących hormonów tarczycy albo insuliny

Odpowiednia dieta może jednak uśpić chorobę, spowodować remisję

i całkowity brak objawów
Protokół immunologiczny jest dość nietypową dietą,
bo wyklucza wiele całkiem zdrowych produktów
Istnieją genetyczne predyspozycje do określonych chorób
autoimmunologicznych, ale większy wpływ na ich powstanie
mają nasze odżywianie, styl życia, przechodzone choroby,
przyjmowane lekarstwa, kontakt z toksynami, hormonami itd 48
Jest wiele chorób autoimmunologicznych, wśród nich:
•celiakia, zapalenia jelit: wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
choroba Leśniowskiego-Crohna
•choroby tarczycy: zapalenie tarczycy Hashimoto,
choroba Gravesa-Basedowa
•choroby neurologiczne: miastenia, stwardnienie rozsiane,
ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia
•choroby skóry: bielactwo nabyte, łuszczyca, łysienie plackowate
•niedokrwistość (anemia) Addisona-Biermera
•cukrzyca typu I, choroba Addisona
•choroby tkanki łącznej (kolagenozy):
m.in. toczeń rumieniowaty układowy, twardzina,
układowe zapalenia naczyń, choroba Kawasakiego,
zapalenia stawów: reumatoidalne, reaktywne, łuszczycowe,
49
zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, zespół Sjögrena…
 Dodatkowo sporo innych chorób podejrzewa się
o podłoże autoimmunologiczne:
•schizofrenia, choroba Parkinsona
•przewlekła obturacyjna choroba płuc
•endometrioza
•sarkoidoza
•zespół niespokojnych nóg
•atopowe zapalenie skóry i wiele innych chorób skórnych
Choroby autoimmunologiczne mają też korelacje z nowotworami,
np. rak piersi występuje częściej u pań z chorobą Gravesa-
Basedowa albo zapaleniem tarczycy Hashimoto
Nie lekceważ chorób autoimmunologicznych!
Rzadko kiedy występują pojedynczo
i nieleczone dietą prowadzą do kolejnych 50
51