PATRIARCAT OECUMÉNIQUE

INSTITUT D’ HYMNOLOGIE ÉCCLESISASTIQUE DE

LA METROPOLE DE RHODES
(SIÈGE: CHAPELLE DE SAINT NEKTARIOS, RHODES – FONDÉE EN: 2007)

ÉCOLE DE MUSIQUE BYZANTINE

DU CONSERVATOIRE CORELLI DE RHODES
Directeur : + Archimandrite Amphilochios PIKIAS

Ι. RÉPARTITION DES MATIÈRES ENSEIGNÉES

POUR LE CERTIFICAT DE HIEROPSALTE

OU DIPLÔME DE MAÎTRE DE MUSIQUE

1ère ANNÉE

THÉORIE

1ER FASCICULE & 2ND FASCICULE

MÉTHODE DE MUSIQUE ÉCCLESIASTIQUE GRECQUE

du Père Archimandrite Amphilochios PIKIAS

PRATIQUE

À partir de l’Anastasimatarion hirmologique de Ioannis Protopsalte (1800-+1866)

Chants ecclésiastiques sur les 4 modes diatoniques mous (1 er, Plagal du 1er, 4ème ,
Plagal du 4ème) et sur les 2 modes diatoniques durs (3ème, Plagal du 3ème (Varys
sur le Γα (Fa)).

 COURS DE CHANT & ART DE LA PSALTIQUE BYZANTINE.

 LECTURE DES TEXTES LITURGIQUES SCRIPTURAIRES ORTHODOXES.
 TYPIKON.
 ÉXEGÈSE DES HYMNES ET HISTOIRE DE L’ HYMNOGRAPHIE
ORTHODOXE.
 THÉORIE & SOLFÈGE DE MUSIQUE OCCIDENTALE. (facultatif)

2ème ANNÉE

1
 Θεωρητική ύλη (Θεωρητικό του Γ. Κωνσταντίνου)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ’: Περί ήχων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ’: Ήχοι του μαλακού διατόνου (Α)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η’: Ήχοι του σκληρού διατόνου (Α)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ’: Ήχοι του μαλακού χρώματος (Α)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ’: Ήχοι του σκληρού χρώματος (Α)

Πρακτική ύλη:

Από το Σύντομο και Αργοσύντομο Αναστασηματάριο του Ιωάννου

Πρωτοψάλτου:

1. Τα αργοσύντομα μέλη (στιχηραρικά):

α) τα Κεκραγάρια με δύο τουλάχιστον εσπέρια στιχηρά.

β) τα οκτώ Δογματικά και τα ένδεκα εωθινά.

γ) οι Αίνοι με τουλάχιστον δύο στιχηρά.

2. Τα σύντομα μέλη (ειρμολογικά):

α) Θεός Κύριος, αναστάσιμα απολυτίκια, Θεοτοκία, Καθίσματα τινά, οι

ειρμοί των Κανόνων (σύντομοι) και αι Δοξολογίαι.

β) Τα σύντομα εσπέρια στιχηρά, απόστιχα και στιχηρά των Αίνων (κατ’

επιλογήν)

Άπαντα εις όλους τους ήχους μαλακούς και σκληρούς διατονικούς και
χρωματικούς.

 ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΟΡΘΟΦΩΝΙΑ.
 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΠΑΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.
 ΤΥΠΙΚΟΝ.
 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΥΜΝΟΛΟΓΙΑΣ.
 ΘΕΩΡΙΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΟΛΦΕΖ.

ΤΑΞΙΣ Γ’

Θεωρητική ύλη (Θεωρητικό του Γ. Κωνσταντίνου)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ’: Ήχοι του μαλακού διατόνου (Β)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι’’: Ήχοι του σκληρού διατόνου (Β)

2
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΓ’: Ήχοι του μαλακού χρώματος (Β)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΔ’: Ήχοι του σκληρού χρώματος (Β)

Πρακτική ύλη:

1. Από το Ειρμολόγιον Πέτρου Πελοποννησίου διασκευασθέν υπό Ιωάννου

Πρωτοψάλτου (Εκδόσεις Ρηγοπούλου)

α’) Εκ του αργού Ειρμολογικού μέλους:

Καταβασίαι αργαί κινητών και ακινήτων εορτών, τουλάχιστον η Α’ και

η Θ’ Ωδή.

β’) Εκ του συντόμου Ειρμολογικού μέλους:

Καταβασίαι σύντομαι κινητών και ακινήτων εορτών.

γ’) Κανόνες της Μεγάλης Εβδομάδος, αργά Καθίσματα και αργά

Προσόμοια αυτής.

δ’) Προσόμοια ή Πρόλογοι αργά και σύντομα κατ’ήχον.

ε’) Καθίσματα αργά και σύντομα κατ’ήχον.

2. Από τα περιέχοντα τον Όρθρον βιβλία (Ταμείον Ανθολογίας, Μουσική

Πανδέκτη κ.λπ.):

Δοξολογίαι αργαί κλασσικών μελοποιών:

 Ιακώβου Πρωτοψάλτου εις ήχον α’ τετράφωνον,

 Ιακώβου Πρωτοψάλτου εις ήχον β’ έσω εκ του πα,
 Θεοδώρου Φωκαέως εις ήχον γ’,
 Πέτρου Λαμπαδαρίου εις ήχον δ’ λέγετον και άγια,
 Πέτρου Βυζαντίου εις ήχον πλ. α’,
 Γεωργίου Βιολάκη Πρωτοψάλτου, εις ήχον πλ. α’ εναρμόνιον
πεντάφωνον,
 Γεωργίου Ραιδεστινού, εις ήχον πλ. β’,
 Ιακώβου Πρωτοψάλτου εις ήχον βαρύν πεντάφωνον,
 Δανιήλ Πρωτοψάλτου εις ήχον βαρύν διατονικόν επτάφωνον,
 Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος εις ήχον βαρύν εναρμόνιον επτάφωνον,
 Ιακώβου Πρωτοψάλτου εις ήχον πλ. δ’,
 Γρηγορίου Πρωτοψάλτου εις ήχον πλ. δ’ χρωματικόν.

3. Εκ της Μουσικής Κυψέλης Στεφάνου Λαμπαδαρίου (Εκδόσεις Ι. Μ.

Γρηγορίου, Αγίου Όρους ή Πολυχρονάκης…):

3
 Ιδιόμελα στιχηρά εορτών δεσποτικών, θεομητορικών και αγίων και
δοξαστικών αυτών.

 ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΟΡΘΟΦΩΝΙΑ.
 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΠΑΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.
 ΤΥΠΙΚΟΝ.
 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΥΜΝΟΛΟΓΙΑΣ.

ΤΑΞΙΣ Δ’

Θεωρητική ύλη (Θεωρητικό του Γ. Κωνσταντίνου)

Παραρτήματα Ι: Θέματα Θεωρίας.

Παρατήματα ΙΙ: Απηχήματα.

Παρατήματα ΙΙΙ: Περί του Τροχού των εκκλησιαστικών μουσικών.

Πρακτική ύλη:

1. Από τα περιέχοντα τον Εσπερινόν, Όρθρον και Θείαν Λειτουργίαν βιβλία

(Ταμείον Ανθολογίας, Μουσική Πανδέκτη κ.λπ.):

α’) Εις τον Εσπερινόν:

 Φως ιλαρόν, μέλος αρχαίον εις ήχον β’.

 Τα δύο Μέγα Προκείμενα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής:
«Μη αποστρέψης» και «Έδωκας κληρονομίαν».
 Τα αργά μέλη:
 της Ακολουθίας του Ακαθίστου Υμνου:
- «Τη Υπερμάχω», δίχορον.
- «Την ωραιότητα».
- «Το προσταχθέν».

 της Μεγάλης Εβδομάδος:

- «Αλληλούια».
- «Ιδού ο Νυμφίος».
- «Ότε οι ένδοξοι Μαθηταί»

 της Θείας Λειτουργίας των Προηγιασμένων Δώρων:

- «Κατευθυνθήτω», αργόν και σύντομον.
- «Νυν αι Δυνάμεις», Ιωάννου του Κλαδά, συντμηθέν παρά
Πέτρου Λαμπαδαρίου εις ήχον πλ. β’.
- «Γεύσασθε», Ιωάννου του Κλαδά, συντμηθέν παρά
Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος, εις ήχον α’ τετράφωνον.

4
 β’) Εις τον Όρθρον:

 Οι Πολυέλεοι:
- «Δούλοι Κύριον», Πέτρου Λαμπαδαρίου, εις ήχον πλ. α’.
- «Λόγον αγαθόν», Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος, εις ήχον
Λέγετον.
- «Επί τον ποταμόν Βαβυλώνος», Χουρμουζίου
Χαρτοφύλακος, εις ήχον γ’.

γ’) Εις την Θείαν Λειτουργίαν:

 Χερουβικά:
- Χερουβικά εβδομάδος Πέτρου Λαμπαδαρίου και Γρηγορίου
Πρωτοψάλτου κατ’ήχον.
- Χερουβικά Θεοδώρου Φωκαέως κατ’ήχον.
 Κοινωνικά:
- Κοινωνικά εβδομάδος Πέτρου Λαμπαδαρίου.
- Κοινωνικά ενιαυτού διαφόρων κλασσικών διδασκάλων.
- Σειρά Κοινωνικών «Αινείτε» κατ’ήχον.

 ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΟΡΘΟΦΩΝΙΑ.
 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΠΑΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.
 ΤΥΠΙΚΟΝ.
 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΥΜΝΟΛΟΓΙΑΣ.
 ΘΕΩΡΙΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΟΛΦΕΖ.

ΙΙ. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗΣ ΔΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑ

ΤΑΞΙΣ Ε’

Θεωρητική ύλη:

1. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΝ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ, Χρυσάνθου του εκ Μαδυτών,

Κριτική έκδοση υπό Γεωργίου Κωνσταντίνου.
2. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ 1880-
1914.
3. ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ, Σίμωνος Καρά.
4. ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ, Μάριος
Μαυροειδής.
5. ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ, Θεοδώρου Ξύδη.
6. ΕΚΛΟΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑΣ, Παναγιώτου
Τρεμπέλα.

5
 7. ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ [ΔΙΑ ΙΕΡΟΨΑΛΤΟΥ], Κωνσταντίνου
Μπόνη.

Πρακτική ύλη:

1. Τα επτά αργά Ιδιόμελα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, Ιακώβου

Πρωτοψάλτου.
2. Το αργόν οκτάηχον «Θεοτόκε Παρθένε», Πέτρου Μπερεκέτου.
3. Το αντί Χερουβικού της Μεγάλης Πέμπτης «Του δείπνου σου» εις
ήχον πλ. β’, Ιακώβου Πρωτοψάλτου.
4. Το αντί Χερουβικού του Μεγάλου Σαββάτου «Σιγησάτω πάσα
σαρξ» εις ήχον α’, Ιακώβου Πρωτοψάλτου.
5. Το αργόν δοξαστικόν της Μεγάλης Τετάρτης «Κύριε η εν πολλαίς
αμαρτίαις», Πέτρου Λαμπαδαρίου.
6. Το αργόν δοξαστικόν της Μεγάλης Πέμπτης «Ήδη βάπτεται
κάλαμος», Ιακώβου Πρωτοψάλτου.
7. «Τον Δεσπότην και Αρχιερέα» εις ήχον βαρύν διατονικόν, μέλος
αρχαίον.
8. «Άνωθεν οι προφήται» εις ήχον βαρύν διατονικόν, Ιωάννου
Κουκουζέλους, συντμηθέν παρά Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος.
9. Λειτουργικά Θείας Λειτουργίας Μεγάλου Βασιλείου εις ήχον β’.
10. Το αργόν «Αλληλουάριον» του Αποστόλου εις ήχον πλ. α’,
Ιωάννου Πρωτοψάλτου.
11. Το αργόν «Αναστάσεως ημέρα» εις ήχον πλ. α’, Χρυσάφου του
Νέου.
12. Το αργόν «Χριστός Ανέστη», μέλος αρχαίον.
13. Σειρά αργών Κεκραγαρίων, Ιακώβου Πρωτοψάλτου.
14. Μακάριος Ανήρ, Πέτρου Λαμπαδαρίου, συντμηθέν παρά
Μανουήλ Πρωτοψάλτου.
15. Ανοιξαντάρια Θεοδώρου Φωκαέως και Γεωργίου Ραιδεστινού.

 ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΟΡΘΟΦΩΝΙΑ.
 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΠΑΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.
 ΤΥΠΙΚΟΝ.
 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΥΜΝΟΛΟΓΙΑΣ.
 ΘΕΩΡΙΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΟΛΦΕΖ.

ΤΑΞΙΣ ΣΤ’

Θεωρητική ύλη:

Θέματα Μουσικολογίας:

6
  Η ΠΑΡΑΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ,
Κωνσταντίνου Ψάχου.
 ΤΟ ΟΚΤΑΗΧΟΝ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ,
Κωνσταντίνου Ψάχου.
 ΓΕΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗΝ,
Σίμωνος Καρά.
 Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑ, Σίμωνος Καρά.
 Η ΕΞΗΓΗΣΙΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑΣ,
Γρηγορίου Στάθη.
 Η σημασία της έρευνας και διδασκαλίας του Σίμωνος καρά ως
προς την επισήμανση και καταγραφή της ενέργειας των σημείων
της χειρονομίας (προφορικής ερμηνείας της γραπτής παράδοσης),
Λυκούργου Αγγελόπουλου.
 ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ 1453-1820, Μανόλη
Χατζηγιακουμή.

Πρακτική ύλη:

1. Καλοφωνικοί Ειρμοί: ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΝ ΚΑΛΟΦΩΝΙΚΟΝ, Γρηγορίου

Πρωτοψάλτου.
2. Μαθήματα και Παλαιά Στιχηρά: ΤΑΜΕΙΟΝ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ,
ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΝΔΕΚΤΗ…
3. Κρατήματα: ΤΑΜΕΙΟΝ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ, ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΝΔΕΚΤΗ,
ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΝ ΚΑΛΟΦΩΝΙΚΟΝ, Γρηγορίου Πρωτοψάλτου.
4. Σύνθεσις ύμνων.
5. Διεύθυνσις Βυζαντινού Χορού.

 ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΟΡΘΟΦΩΝΙΑ.
 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΠΑΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.
 ΤΥΠΙΚΟΝ.
 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΥΜΝΟΛΟΓΙΑΣ.
 ΘΕΩΡΙΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΟΛΦΕΖ.