पत्रालयद्वारा संस्कृ तम्

Pembelajaran Jarak Jauh Sanskerta

Tata Bahasa Sanskerta – Bagian Kelima (1)

॥ क्रियासससधिः सत्वे भवसत, महतां नोपकरणे ॥
Kriyāsiddhiḥ satve bhavati, mahatāṁ nopakaraṇe

Keberhasilan pekerjaan orang-orang hebat terletak dalam

kekuatan dalam diri mereka bukan pada bantuan dari luar.
• ā ā ḥ

• ū ā ḥ

• ṇā
• ṇā (Bentuk Perintah/Permohonan)
 परस्मै प दी प्रथमपु रु षिः (Orang ketiga)

भवान् सलखसत भवान् सलखतु

Bhavān likhati Bhavān likhatu
Gacchati Gacchatu
Paṭhati Paṭhatu
ti tu
 ए.व. सद्व.व. ब.व.
प्र.पु. गच्छतु गच्छताम् गच्छन्तु
म.पु. गच्छ गच्छतम् गच्छत
उ.पु. गच्छ गच्छ गच्छ
 ए.व. सद्व.व. ब.व.
प्र.पु. वन्दताम् वन्देताम् वन्दन्ताम्
म.पु. वन्दस्व वन्देथाम् वन्दध्वम्
उ.पु. वन्द वन्द वन्द
प्रेरणा Preraṇā (Bentuk Suruhan/Perintah/Permohonan)
परस्मैपदी प्रथमपुरुषिः (Orang ketiga)

१. बालकिः सलखतु। Bālakaḥ likhatu = Biarlah anak laki-laki menulis.

२. सिः वहतु। Saḥ vahatu = Biarlah ia (laki-laki)
mengangkut.
३. एषिः धावतु। Eṣaḥ dhāvatu = Biarkan orang ini (laki-laki)
berlari.
५. सेवकिः वस्त्रं प्रक्षालयतु। Sevakaḥ vastraṁ prakṣālayatu
= Pelayan cucilah pakaian.
६. बाला श्लोकं पठतु। Bālā ślokaṁ paṭhatu
= Biarkan anak perempuan membaca sloka.
७. अयं प्रश्नं पृच्छतु। Ayaṁ praśnaṁ pṛcchatu
= Biarkan orang ini (laki-laki) menanyakan pertanyaan.
८. सपतामहिः चसडिकववं गच्छतु। Pitāmahaḥ Caṇḍikaviṁ gacchatu
= Biarkan kakek pergi ke Caṇḍikawi.
९. नटािः नृत्यन्तु। Naṭāḥ nṛtyantu
= Para penari (laki-laki) menarilah.
१०. ते वसन्तु। Te vasantu
= Biarkan mereka tinggal.
११. सभक्षुकािः अटन्तु। Bhikṣukāḥ aṭantu
= Biarkan para pengemis berkeliling.
१२. वृषभािः चरन्तु। Vṛṣabhāḥ carantu
= Biarkan sapi-sapi jantan merumput.
१३. छात्रािः प्रश्नं पृच्छन्तु। Chātrāḥ praśnaṁ pṛcchantu
= Biarkan para murid menanyakan pertanyaan.
१४. सवे गीतं स्मरन्तु। Sarve gītaṁ smarantu
= Biarkan semuanya mengingat lagu.
१५. वैद्ािः औषधं यच्छन्तु। Vaidyāḥ auṣadhaṁ yacchantu
= Biarkan para dokter memberikan obat.
१६. मसहलािः आभरणासन पश्यन्तु। Mahilāḥ ābharaṇāni paśyantu
= Biarkan para perempuan melihat perhiasan- perhiasan.
मध्यमपुरुषिः (Orang kedua)
१. त्वं गच्छ। Tvaṁ gaccha = Engkau pergilah.
२. त्वम् उसिष्ठ। Tvam uttiṣṭha = Engkau bangunlah.
३. त्वं क्षीरं सपब। Tvaṁ kṣīraṁ piba = Engkau minumlah susu.
४. त्वं सभक्षां यच्छ। Tvaṁ bhikṣāṁ yaccha = Engkau berikanlah
sedekah.
५. त्वं सत्यं वद। Tvaṁ satyaṁ vada = Engkau katakanlah
kebenaran.
६. यूयं वदत। Yūyaṁ vadata = Kalian bicaralah.
७. यूयं नमत। Yūyaṁ namata = Kalian menghormatilah.
८. यूयं वनं गच्छत। Yūyaṁ vanaṁ gacchata = Kalian pergilah ke hutan.
९. यूयं देवं पश्यत। Yūyaṁ devaṁ paśyata = Kalian melihatlah Dewa.
१०. यूयं वाक्यं सलखत। Yūyaṁ vākyaṁ likhata = Kalian tulislah kalimat.
 उिमपुरुषिः (Orang pertama)
१. अहं गच्छासन। Ahaṁ gacchāni = Biarkan saya pergi.
२. अहं पत्रं सलखासन। Ahaṁ patraṁ likhāni
= Biarkan saya menulis surat.
३. अहं पाठं पठासन। Ahaṁ pāṭhaṁ paṭhāni
= Biarkan saya membaca pelajaran.
४. वयं सपबाम। Vayaṁ pibāma = Mari kita minum.
५. वयं प्रश्नं पृच्छाम। Vayaṁ praśnaṁ pṛcchāma
= Mari kita menanyakan pertanyaan.
६. वयं गीतं गायाम। Vayaṁ gītaṁ gāyāma
= Mari kita menyanyikan lagu.
७. वयं नगरं गच्छाम। Vayaṁ nagaraṁ gacchāma
= Mari kita pergi ke kota.
८. वयं देशं रक्षाम। Vayaṁ deśaṁ rakṣāma
= Mari kita menjaga negara.
९. वयं ग्रामं प्रसवशाम। Vayaṁ grāmaṁ praviśāma
= Mari kita masuk ke desa.
७. वयं नगरं गच्छाम। Vayaṁ nagaraṁ gacchāma
= Mari kita pergi ke kota.
८. वयं देशं रक्षाम। Vayaṁ deśaṁ rakṣāma
= Mari kita menjaga negara.
९. वयं ग्रामं प्रसवशाम। Vayaṁ grāmaṁ praviśāma
= Mari kita masuk ke desa.
१०. वयं दुगुणान् त्यजाम। Vayaṁ durguṇān tyajāma
= Mari kita tinggalkan sifat-sifat buruk.
आत्मनेपदी – प्रेरणा
प्रथमपुरुषिः एकवचनम् (Orang ketiga - tunggal)

१. सिः भाषताम्। Saḥ bhāṣatām

= Biarkan dia (laki-laki) berbicara.
२. बालिः रसं स्वदताम्। Bālaḥ rasaṁ svadatām
= Biarkan anak laki-laki itu mencicipi jus.
३. खगिः आकाशे ियताम्। Khagaḥ ākāśe ḍayatām
= Biarkan burung terbang di angkasa.
४. सिः कष्टं सहताम्। Saḥ kaṣṭaṁ sahatām
= Biarkan dia (laki-laki) menahan kesulitan.
५. गुरुिः छात्रान् परीक्षताम्। Guruḥ chātrān parīkṣatām
= Biarkan guru menguji murid-muridnya.
६. भवान् उत्सहताम्। Bhavān utsahatām
= Anda (laki-laki) bersemangatlah.
७. बालिः सचत्रम् ईक्षताम्। Bālaḥ citram īkṣatām
= Biarkan anak laki itu melihat gambar.
८. कमुकरिः यतताम्। Karmakaraḥ yatatām
= Biarkan pekerja berusaha.
९. सभ्यिः भाषताम्। Sabhyaḥ bhāṣatām
= Biarkan anggota berbicara.
१०. दीपिः प्रकाशताम्। Dīpaḥ prakāśatām
= Biarkan lampu bersinar.
प्रथमपुरुषिः बहुवचनम् (Orang ketiga – jamak)

१. ते स्पधुन्ताम्। Te spardhantām
= Biarkan mereka berlomba/bersaing.
२. जनािः पसडितं श्लाघन्ताम्। Janāḥ paṇḍitaṁ ślāghantām
= Biarkan orang-orang memuji cendekiawan.
३. छात्रािः उिरम् ऊहन्ताम्। Chātrāḥ uttaram ūhantām
= Biarkan para siswa menebak jawaban.
४. सवे मोदन्ताम्। Sarve modantām
= Biarkan semua bisa menikmati.
५. अलसािः न पलायन्ताम्। Alasāḥ na palāyantām
= Jangan biarkan para pemalas melarikan diri.
६. भवन्तिः मा सखद्न्ताम्। Bhavantaḥ mā khidyantām
= Anda semua (laki-laki) janganlah bersedih.
७. मसहलािः न लज्जन्ताम्। Mahilāḥ na lajjantām
= Jangan biarkan para wanita malu-malu.
८. कायाुसण वधुन्ताम्। Kāryāṇi vardhantām
= Biarkan semua pekerjaan berkembang.
९. भवत्यिः न त्वरन्ताम्। Bhavatyaḥ na tvarantām
= Anda semua (perempuan) janganlah terburu-buru.
१०.छात्रािः पुनिः यतन्ताम्। Chātrāḥ punaḥ yatantām
= Biarkan para murid mencoba lagi.
मध्यमपुरुषिः एकवचनम् (Orang kedua – tunggal)
१. त्वं क्षमस्व। Tvaṁ kṣamasva = Engkau maafkanlah.
२. त्वं यतस्व। Tvaṁ yatasva = Engkau berusahalah.
३. त्वं कष्टं सहस्व। Tvaṁ kaṣṭaṁ sahasva
= Engkau tahanlah kesulitan.
४. त्वं त्रायस्व। Tvaṁ trāyasva = Engkau lindungilah.
५. त्वं स्पधुस्व। Tvaṁ spardhasva = Engkau berlombalah.
मध्यमपुरुषिः बहुवचनम् (Orang kedua – jamak)
१. यूयं भाषध्वम्। Yūyaṁ bhāṣadhvam
= Kalian berbicaralah.
२. यूयं सहध्वम्। Yūyaṁ sahadhvam
= Kalian bertahanlah.
३. यूयं स्पधुध्वम्। Yūyaṁ spardhadhvam
= Kalian berlombalah.
४. यूयं यतध्वम्। Yūyaṁ yatadhvam
= Kalian berusahalah.
२. यूयं सहध्वम्। Yūyaṁ sahadhvam
= Kalian bertahanlah.
३. यूयं स्पधुध्वम्। Yūyaṁ spardhadhvam
= Kalian berlombalah.
४. यूयं यतध्वम्। Yūyaṁ yatadhvam
= Kalian berusahalah.
५. यूयम् ऊहध्वम्। Yūyam ūhadhvam
= Kalian tebaklah.
उिमपुरुषिः एकवचनम् (Orang pertama - tunggal)
१. अहं वन्दै। Ahaṁ vandai = Biarkan saya menghormati.
२. अहं भाषै। Ahaṁ bhāṣai = Biarkan saya berbicara.
३. अहं सहै। Ahaṁ sahai = Biarkan saya bertahan.
४. अहम् ऊहै। Aham ūhai = Biarkan saya menebak.
५. अहं यतै। Ahaṁ yatai = Biarkan saya mencoba.
उिमपुरुषिः बहुवचनम् (Orang pertama – jamak)
१. वयं भाषामहै। Vayaṁ bhāṣāmahai
= Mari kita berbicara.
२. वयं वन्दामहै। Vayaṁ vandāmahai
= Mari kita menghormati.
३. वयम् ईक्षामहै। Vayam īkṣāmahai
= Mari kita melihat.
२. वयं वन्दामहै। Vayaṁ vandāmahai
= Mari kita menghormati.
३. वयम् ईक्षामहै। Vayam īkṣāmahai
= Mari kita melihat.
४. वयं कष्टं सहामहै। Vayaṁ kaṣṭam sahāmahai
= Mari kita menahan kesulitan.
५. वयं परीक्षामहै। Vayaṁ parīkṣāmahai
= Mari kita memeriksa.
 ए.व. सद्व.व. ब.व.
प्र.पु. गच्छतु गच्छताम् गच्छन्तु
म.पु. गच्छ गच्छतम् गच्छत
उ.पु. गच्छ गच्छ गच्छ
 ए.व. सद्व.व. ब.व.
प्र.पु. वन्दताम् वन्देताम् वन्दन्ताम्
म.पु. वन्दस्व वन्देथाम् वन्दध्वम्
उ.पु. वन्द वन्द वन्द