Professional Documents
Culture Documents
შუბითიძე,ვაჟა - სომხების როლი ქართული სახელმწიფოს დაცემის საქმეში
შუბითიძე,ვაჟა - სომხების როლი ქართული სახელმწიფოს დაცემის საქმეში
ვაჟა შუბითიძე
1
ქვეყნის შიგნით თუ გარეთ ძირგამომთხრელ საქმიანობას თითქმის ღიად
აწარმოებდნენ.
1795 წელს აღა-მაჰმად ხანის შემოსევის მომენტში აქ აღარ იყო რუსული სამხედრო
ძალა, რომელიც გეორგიევსკის ტრაქტატის ძალით ვალდებული იყო საქართველო
დაეცვა. 1795 წლის მაისში აღა-მაჰმად ხანმა ელჩი გამოუგზავნა ერეკლეს და აცნობა,
რომ ყარაბახის ურჩი ხანის იბრეიმის დასასჯელად მივდივარ და შენი ერთ-ერთი
შვილის სარდლობით დაუყონებლივ ჯარი მომაშველეო.
ყველაზე ამაზრზენი მაინც იყო ის, რასაც წერდა ერეკლე მეორის გაქართველებული
სომეხი მოხელე შიოშ თუმანიშვილი (თუმანიანი) თავის ძმებს სულხანს და მანუჩარს
აღა-მაჰმად-ხანის წასვლიდან რამდენიმე დღეში: “ბატონი (ერეკლეზეა საუბარი ვ.შ.)
თიანეთს წაბრძანდა, თავი ვერ დავაღწიეთ, თან ვიახელ. აქ დარჩა ჩვენი ყუთები,
დამტვრეული და უკლიტო, საბლებით შემიკრავს და თვითეულად დამიწერია. აქ
დუშეთს მიშკარბაშს და ქალუას მივაბარე...… თქვენ რომ მობრძანდებით, მე კი
წამოვალ. თუ იშოვნოთ ცოტა თეთრი წამოიღე ქალაქისა, კარგი დრო არის, ეგების
ცოტათი ბევრი ვიშოვოთ” (გულაბერ კლარჯი, სომხების შემოსევები საქართველოში,
გაზ. “ჯორჯიან თაიმსი”, აგვისტო, 2003).
მელიქ აბოვი ხშირად ადგენდა რაზმებს, თავს ესხმოდა ჯავახეთს, მოჰქონდა იქიდან
ნადავლი და მოჰყავდა ხალხი, რომელსაც ასახლებდა თავის სათავადოში, და
როგორც პროფესორი შოთა ლომსაძე წერდა, შესაძლებელია გრიგონიანულ
სარწმუნოებაზე გადაჰყავდა ისინი. სომეხ მელიქთა და მდიდარ ვაჭართა ლოლიავს
ერეკლემ ქვემო ქართლი კინაღამ გადააყოლა (შ. ლომსაძე, სამცხე-ჯავახეთი, თბ.;
”მეცნიერება”, 1975. გვ 344)
6
(გულაბერ კლარჯი, დასახ. ნაშრ.)
8
დაუტოვეს. მას ჩამოართვეს თავისი სასახლე, რომელიც ხაზინამ კერძო პირს მიჰყიდა.
ეს ძაღლთაპირი ლაზარევი ამასაც არ დასჯერდა და 1803 წელს მარიამ დედოფლის
საწოლ ოთახში შეიჭრა და რუსეთში გადასახლების მიზნით მისი ძალით გამოყვანას
შეეცადა. ამაყმა პატრიოტმა ქართველმა ქალმა ვაჟკაცური გადაწყვეტილება მიიღო –
ეს ბითური მოძალადე ხანჯლით განგმირა და იმქვეყნად გაისტუმრა. ასე უსახელოდ
დაასრულა სიცოცხლე ამ არაკაცმა.
9
წაბაძვასო” (AKAK, მ.ვ.ც 222).
10