_____________________________________________________________________________________

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171

Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date
08 .02.2018 30.03.2018

Yrd. Doç. Dr. Yusuf Yalçın İLERİ

Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Bilişimi
yusuf.ileri@gmail.com

SAĞLIK HİZMETLERİNDE NESNELERIN İNTERNETI (NİT):

AVANTAJLAR VE ZORLUKLAR
Öz
Son yıllarda bilgi ve iletişim teknolojilerinin hızla gelişmesi ve insanların günlük
hayatlarına girmesi, pek çok sektörün özellikle de sağlık sektörünün çalışma or-
tamını ve hizmet sunum şeklini değiştirmeye başlamıştır. Henüz gelişmekte olan
bir teknoloji olan Nesnelerin İnterneti tüm iş kollarında ama bilhassa sağlık
sektöründe sağlık profesyonellerine kolaylık sağlamak ve insanların yaşam
kalitesini geliştirmek için büyük bir potansiyele sahiptir. Nesnelerin İnterneti,
sağlık hizmetlerinde birlikte çalışabilirlik zorluklarını azaltan, daha iyi teşhis ve te-
davi sonuçlarına ulaşabilmeyi sağlayan, verimliliği arttırabilen ve sağlık bakım
masraflarını azaltabilen yenilikçi bir teknolojidir. Nesnelerin İnterneti, mevcut
iletişim ve teknoloji altyapısını kullanırken özgün çözümler sunarak insanların her
yerden sağlık hizmetlerine erişebilmelerini sağlayan, akıllı uygulamalar, mobil
cihazlar ve giyilebilir sensörlerin kullanımını içeren etkin bir teknolojidir. Bu
çalışmada amacımız, sağlık hizmetlerinde Nesnelerin İnterneti kullanım örneklerini
incelemek, bu teknolojinin uygulanmasında eldeki avantajları, potansiyel ka-
zanımları ve olası zorlukları tartışmak ve sağlık kurumları ve yöneticileri için öner-
iler yapmaktadır.
Anahtar kelimeler: Nesnelerin İnterneti, Yönetim Bilişim Sistemleri,
Sağlık Yönetimi
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

INTERNET OF THINGS (IOT) IN HEALTHCARE: ADVANTAGES AND

CHALLENGES
Abstract
The rapid development of information and communication technologies and their
introduction into people’s daily lives worldwide has changed working environ-
ments especially healthcare sector recently. As a developing technology, Internet of
Things (IoT) has a great potential to bring convenience to healthcare professionals
and improve people’s quality of life greatly. IoT is an innovative technology that
reduces interoperability challenges in healthcare services, provides better diagnosis
and treatment results, increases efficiency and makes healthcare services more af-
fordable. IoT is an effective technology that includes the use of smart applications,
mobile devices and wearable sensors, enabling people to access health services
from anywhere by offering unique solutions while using existing communications
and technology infrastructure. This paper brings examples of the IoT for use in
healthcare purposes, discusses the advantages and possible challenges of imple-
menting this technology and make suggestions for healthcare administrators.
Keywords: Internet of Things (IoT), Management Information Systems,
Health Management
1. Giriş
160
Nesnelerin İnterneti (NİT) teknolojisi, verilerin uzaktan gerçek zamanlı olarak alınmasını, bu
verilerin incelenmesini ve analiz edilmesini kolaylaştıran ve çeşitli amaçlarla paylaşarak birbiri
ile iletişim halinde bir çevre sağlayan yenilikçi bir teknolojidir (Ashton, 2009, s.99). Günümüz
gelişmiş toplumları; sağlıklı olma ve yaşama bilincinin artmasıyla birlikte öz bakım olarak
adlandırılabilecek, insanların kişisel sağlık göstergelerini sürekli izlemek ve kontrol altında
tutmak eğiliminde olduğu yeni bir olgu ile karşı karşıya bulunmaktadır. Bu olgu, sağlık hiz-
metlerinde sürekli irtibat halinde olunabilen, kişisel medikal verilerin elektronik ortamda iletile-
bildiği ve sürekli iletişim kurulabilen sağlık profesyonellerine olan talebi artırmaktadır. Kişisel
sağlık verilerini anlık olarak toplayarak kayıt edebilen teknolojik cihazlara, Nesnelerin İnterneti
(NİT) denilen kablosuz iletişim teknolojileri ve internet üzerinden uzak sunuculara bağlantı
kurulmasını ve veri alış verişinde bulunulmasını sağlayan yenilikçi sistemlerin entegre edilme-
siyle birlikte pekçok iş kolunda ve özellikle de sağlık sektörü hizmet sunumunda devrimsel
nitelikte gelişmeler olmaya başlamıştır. Bütün bunlara, zaten hayatımıza girmiş olan mobil tele-
fon ve tabletler üzerinden erişim sağladığımız akıllı uygulamalar da eklenince teknolojik döngü
tamamlanmış olmaktadır.

Günümüzde sağlıkla ilgili ölçümlerin birçoğu sağlık uzmanları için oldukça zaman alıcı, has-
talar için ise pahalıdır çünkü bir sağlık uzmanına danışmak veya etkileşim gerektirmektedir.
NİT teknolojisi, tıbbi cihazlarla ölçüm yapabilmek için doğrudan hasta-hekim/hemşire etkileşi-
mi ihtiyacını azaltarak değerli medikal verileri elde etmenin ve sunmanınyenilikçi yollarını
sağlamaktadır. Öyle ki; vücuda takılabilen, deri altına yerleştirilebilen veya giyilebilen çok
çeşitli internet bağlantılı cihazlar hastalara tanıtılmaya ve kullanılmaya başlanmıştır. Konu
sağlık olduğu zaman toplanan verilerinkalp ritmi ile ilgili olması, kan şekeri seviyesini bild-
irmesi veya toplam atılan adım ve yakılan kalori bilgisi olması farketmemekte, her türlü sağlık
bilgisinin izlenmesi insanlar için yaşamsal önem taşımaktadır.

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

Birleşmiş Milletler (BM) nüfus fonu verilerine göre, dünya nüfusunun %12,3'ünü altmış yaş ve
üstündeki insanlar oluşturmaktadır. Dünya nüfusunda altmış yaş ve üstü kişilerin oranının
2030'da %16,5 ve 2050'de %22'ye ulaşması beklenmektedir (BM, 2017). Gittikçe yaşlanan dü-
nya nüfusu ile küresel sağlık sistemleri üzerindeki en büyük yük, gelişmekte olan ülkelerde
kronik hastalıkların yükselişi ile kalp hastalığı, kanser ve şeker hastalığı gibi hastalıklar yetişkin
ve yaşlı insanlar arasında yaygınlaşacak ve gittikçe daha yaygın hale gelecektir (NION, 2011).
Yaşlı nüfustaki ve kronik hastalılardaki artış beklentisi ile, NİT teknolojisinin sağlık sektörü
pazarında 2015 yılında yaklaşık otuz milyar $ olan büyüklüğünün 2020'ye kadar yüz kırk milyar
$’a çıkacağı tahmin edilmekte, bu artış ise beş yılda dört kattan fazla bir büyümeye karşılık
gelmektedir (Gesso, 2017). Bu nedenle artan sayıda sağlık uzmanı ve kurum, uzaktan izleme
veya sağlık yönetimi sağlayan uygulamaları şimdiden hayata geçirmiş, birçok insan da hali-
hazırda kendi sağlıklarını kontrol altında tutmak için mobil sağlık uygulamalarını kullanmaya
başlamıştır (Wiechert ve Michahelles, 2007). NİT teknolojisi ile birlikte, akıllı iletişim ağına
bağlı cihazların birçok sektörde çok sayıda uygulama için duyusal özelliklerinin yanı sıra,
iletişime ve eyleme geçebilme özellikleriyle kullanımı yaygınlaşmıştır (Niyato vd., 2009, s.414;
Oztekin vd., 2010, s.103; Thompson ve Hagstrom, 2008, s.2).

Sağlık bakımında NİT kullanımının en büyük avantajlarından biri kişiye özel çözümlerinin ol-
ması ve daha sağlıklı bakım için global olarak erişilebilir ve düzenli bir veri tabanı erişimi sun-
masıdır (Xu, He ve Li, 2014, s.2235). Sağlık sektöründeNİT teknolojisinin başarıyla ve geniş
bir şekilde uyarlanması, sektörün daha iyi izleme, algılama, iletişim kurma ve kontrol etme 161
yeteneklerine sahip olmasını sağlayacaktır.Yönetim, finans, lojistik, tanı, iyileşme, terapi, medi-
tasyon ve günlük faaliyetler gibi farklı sağlık yönetimi ve hizmetleri disiplinlerinden gelen veri
türleri NİTaltyapısıaracılığıyla toplanabilecektir (Domingo, 2012, s.585; Xu, He ve Li, 2014,
s.2236). Bu durum; eş zamanlı ve güvenilir maliyet enformasyonu sağlama, teşhis ve tedavi
için anlık ve güvenilir veri aktarımı gibi artıların yanında kontrol ve geri bildirim için de çok
önemli avantajlar sağlamaktadır.

Bu çalışmadaki amacımız, dünyada henüz çok yeni olan Nesnelerin İnterneti teknolojisinin
sağlık sektöründe kullanım örneklerini incelemek, sağlık hizmet sunumunun şeklini değiştire-
bilecek niteliğe sahip bu yenilikçi teknolojinin uygulanması yolunda eldeki avantajları,
potansiyel kazanımları ve olası zorlukları tartışmak ve sağlık kurumları ve yöneticileri için öner-
iler sunmaktır. Literatürde çok sınırlı sayıda makalede incelenmiş bir konuyu irdeleyen bu
çalışma, Nesnelerin İnterneti teknolojisine özellikle uzaktan hizmet sunumu alanında yatırım
yapmayı planlayan farklı sektörlerden kurum ve yöneticiler için yön gösterici olabilecektir.

2. NİT Teknolojisinin Sağlık Sektöründe Kullanım Alanları

NİT teknolojisinin sağlık sektörüne sunduğu en önemli teknolojik yenilik;vücut içerisine im-
plante edilebilen, kablosuz iletişim kurabilen ve uzun zaman dış müdahaleye gerek duymadan
ölçüm yapabilen sensörler sayesinde, diyabet, kanser, koroner kalp hastalıkları, inme, diğer
kronik hastalıklar, bilişsel bozukluklar, nörolojik nöbetler, ortopedik problemler gibi sağlık
sorunları yaşayan hastaların hayatını kurtarabilecek sağlık kayıtlarını ölçmek ve saklamak için
kolay ve etkili bir yol sunmasıdır.

Kan basıncını ölçmeye yardımcı olan, kanda şekeri takip ederek diyabet ile ilgili kayıtları tutan
(Chemla vd., 2011, s.2), obezite için kalori ve diyet kontrol desteği veren (Silva vd., 2011,

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

s.377), demans hastalarını GPS üzerinden sürekli izleyen (Sposaro vd., 2010, s.3875), kronik
hastalıklar için sensörleri olan cep telefonlarını kullanan ve taşikardi veya solunum yolu en-
feksiyonlarını saptayabilen (Boulos vd., 2011, s.24) NİT mobil uygulamaları günümüzde hayata
geçmiş bulunmaktadır.Paraplejik kişiler, hareket işlevlerini yerine getirmek için yerleştirilen
NİT kontrollü elektrik simülasyon sistemi ile birlikte verilen kas uyarılarını alabilmektedirler
(Sundmaeker vd., 2010). NİT tabanlı kişisel tablet/telefonlarda çalışan uygulamalar ve uygun
donanımlar sayesinde, giyilebilir sensörlerin kullanımı ile (kalp hızı monitörleri, EKG monitör-
leri, glikoz monitörleri, nabız oksimetreleri ve tansiyon ölçerleri) vegünlük faaliyetlerin takibi
(yürünen adımlar, yakılan kaloriler, gerçekleştirilen egzersizler vb.) sonrasında insanların yaşam
biçimlerini geliştirmeleri için öneriler sunabilmekte, sağlık sorunlarının henüz başlamadan önü-
ne geçebilme olanakları sağlamakta,NİT ağına bağlı sensörler kullanan akıllı ilaç kutuları, ilaç
alınmadığında veya sağlık uzmanlarının uyarılmasını gerektiren bir durum ortaya çıktığında
bulut sistemine otomatik olarak veri yükleyebilmekte ve gerekli uyarıları gerekli yerlere
iletebilmektedir (McCullagh ve Augusto, 2011, s.60; Miorandi vd., 2012, s.1499).

Bazı sağlık kuruluşları, bir hasta odasındaki yatakta hastanın yatıp yatmadığını ve veya örneğin
hastanın ayağa kalkmaya çalıştığını algılayabilen akıllı hasta yataklarını kullanmaya
başlamışlardır. Hastaneler güvenlik amacıyla NİT tabanlı sensörler kullanmakta, örneğin ye-
nidoğan bebeklere takılan RFID bileklikler ile onları kablosuz ağ üzerinden otomatik takip ede-
bilmektedirler. Bir yenidoğanın, taburcu edilmeden bir çıkış kapısına çok yaklaşması duru-
munda, asansörleri durdurupçıkış kapılarını kilitleyebilen, bilekliğin yetkisiz şekilde 162
çıkartıldığını anlayabilen, medikal veri iletiminin kesildiği durumlarda bunu hızla anlayabilen
ve gerekli yerleri uyarabilen NİT altyapılı sistemler hayata geçmiş durumdadır (Rudzki, 2017).

NİT teknolojisini kullanan akıllı sistemler, sürekli glikoz monitörü ve ona entegre bir bilgisa-
yardan gelen veri besleme programını kullanarak yazılım insülin pompasının verdiği insülin
miktarını sürekli olarak izleyebilmekte ve gerektiğinde müdahale ederek uygun seviyede tuta-
bilmektedir. Sürekli glikoz izleme sistemi adı verilen teknoloji, hastanın cildinin altında bulunan
ve kullanım süresi doksan gün olan bir sensör kullanmaktadır. Sensör NİT sisteminde akıllı bir
verici ile iletişim kurabilmekte ve hastanın mobil telofonundaki ilgili uygulamaya ve eğer talep
edilirse kendisini takip eden sağlık kurumunun sunucularına kan şekeri seviyeleri anlık olarak
gönderilebilmektedir (Davis, 2017). Örneğin; Amerikan BMC hastanesinde yüzlerce infüzyon
pompası vardır ve bu pompalar hastalara anlık ilaç sağlamaktadır. NİT sayesinde BMC sağlık
personeli ilaç yüklemek veya ayarlarda değişiklik yapmak için her bir pompaya fiziksel olarak
dokunmak yerine, kablosuz ağ aracılığıyla ilaçların otomatik olarak dağıtımını izleyebilmekte,
gerekli gördüklerinde uzaktan müdahale yapabilmektedirler (Rudzki, 2017).

NİT özellikle yaşlılar ve tek başlarına yaşayan insanlar için de etkin çözümler sunabilmektedir.
Örneğin; ivmeölçer ve düşme algılama sensörlerini vücuda giyilebilen minik aksesuarlara
adapte ederek insanların ev veya iş yerlerinde fiziksel durumlarını gözlemlemek için kullanıl-
masını amaçlayan çalışmalar devam etmektedir (Baek vd., 2013, s.64). Benzer şekilde, vücut
kırıklarında hastanın duruş pozisyonuna göre veya kırık bölgeye uygulanan basıncın
büyüklüğüne göre sesli sinyallerle hastayı uyarabilen, vücuda giyilebilecek şekilde tasarlanmış
sistemler sağlık sektöründe kullanılmaya başlamıştır (Iso-Ketola vd., 2008, s.197). Günümüzde,
NİT ağında çalışan akıllı haplar midede çözüldükten sonra vücuda implante edilebilen ve ver-
ileri bir mobil telefon uygulamasına aktarabilen bir sensör tarafından toplanan küçük bir sinyal

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

üretebilmektedir.NİT kapsamında ayrıca; kontakt lensler içine yerleştirilen invaziv olmayan

sensörleri içeren Google'ın akıllı lens teknolojisi de lisanslanmış durumdadır.Objektifler diyabet
hastalarının glikoz düzeylerini gözyaşları ile ölçebilmekte ve bilgileri bir mobil cihaza depolay-
abilmektedir (Davis, 2017). Hayata geçirilen veya geliştirme süreçleri devam eden NİT tabanlı
sensörler ve bunlara entegre çalışan diğer donanım ve akıllı mobil uyugulamaların sağlık hiz-
metlerinin sunumuna kattığı etkinlik ve yenilikçi iş süreçleri, gelecekte bu teknolojinin sağlık
hizmetlerinin sunum şeklini değiştirebilecek seviyeye gelebileğini göstermektedir.

3. NİT Teknolojisinde Önem Arz Eden Teknik Konular

NİT teknolojisi sağlık hizmetleri ağında, konsolidasyon, veri analizi ve kritik olayların tespiti
için kullanılan ve uzaktaki sunucuya algılanan veriyi gönderen iletişim sistemlerine gereksinim
bulunmaktadır. Veri aktarımlarından sorumlu cihazlar olarak genellikle açık iletişim protokolle-
rini destekleyen Kablosuz Erişim Noktaları kullanılmaktadır.Bu sayede, gerekli yazılımların
geliştirilmesi ve kurulması sağlanarak IPv6, NAT, SNMP gibi günümüzün önemli iletişim
protokolleri desteklenmekte ve diğer izleme cihazlarına bir geçiş noktası olarak hizmet etmesi
sağlanabilmektedir.Bu noktada, NİT cihazlarından algılanan ve gönderilen verileri ve hastaların
sağlık bilgilerini bir web tarayıcısı aracılığıyla yerel bir bilgisayardan veya akıllı telefonlardaki
ve tabletlerdeki uygulamalardan erişilir kılmak en uygun yol olarak gözükmektedir (Tarouco
vd., 2012, s.6122).

Kişisel özel sağlık verileri NİT sensörlerinden izleme cihazları aracılığıyla toplanır, bu nedenle 163
gerekli güvenlik ve gizliliği sağlamak için teknoloji ihtiyacı yüksektir. Babar’ın (2010) ilettiği
gibi; her şey birbirine bağlı olduğundan, yeni güvenlik sorunları, örneğin gizlilik, güvenilirlik ve
algılanan ve değiş tokuş edilen verilerin bütünlüğü sorunları ortaya çıkabilecektir (Babar, 2010,
s.423). Hasta verilerinin güvenliği sadece iletim ortamında değil, erişim hakları açısından da
düşünülmelidir. Sağlık çalışanları bir hastanın verisine yalnızca zamanlanmış saatlerde ve
önceden izin verilmiş yerlerden erişebilmelidir.Hastanın mahremiyet ve etik kurallarını
korumak için, ilgili sağlık kurumları dışından veya hastayla özel olarak bağlantılı olmayan veya
hastadan medikal verinin toplanmadığı hareketsizlik dönemlerinde erişime izin verilmemelidir
(Weber, 2010, s.24). Bu nedenle, tablet ve akıllı telefonlar gibi son kullanıcı cihazları, kuralları
önceden belirlenmiş bir güvenlik mekanizması içerisinde kullanılmalıdır (Tarouco vd., 2012,
s.6122). Sağlık çalışanları ve kurumlarına kişisel sağlık verilerinin hızlı iletilebilmesi için fiber
optik iletişim altyapısı kullanılmasında fayda vardır, böylelikle sağlık hizmetlerinin uzaktan
takip ve düzenlenmesinde ileri seviyede kişiselleştirmeler de yüksek hızda yapılabilecektir
(McCullagh ve Augusto, 2011; Miorandi vd., 2012, s.1501).

Sağlık hizmetlerinde NİT mimarisinde özellikle RFID teknolojisi ile yakın alanlarda kablosuz
iletişim sağlanmakta, GPS teknolojisi ile ise tıbbi cihaz ve hastaların konum takibi yapılmak-
tadır (Najera vd., 2011, s.982; Ranasinghe vd., 2010, s.27). Örneğin; bir yenidoğan kliniğinde
yenidoğan hasta kimliği takibi (Hung, 2007) ve tıbbi tedavi izleme ve doğrulama (Katz and
Rice, 2009, s.106), bir sağlıklı yaşam merkezinde hastanın kurum içi lokasyon takibi ve
geçilmesi gereken süreçlerin uzaktan izlenmesi ve cerrahi süreç yönetimi (Yao vd., 2012,
s.3509) gibi pekçok işlem RFID teknolojisinin NİT’e entegre edilmesiyle mümkün olmaktadır.
Şekil 1'de görüldüğü gibi, radyo frekansı tanımlama sistemi (RFID), cihazlar arasında kablosuz
iletişim kurabilmeyi, NİT’e dahil olan cihazları otomatik olarak tanımlayabilmeyive hassas
veriyi iletebilen bir teknolojidir (Weinstein, 2005, s.28).Tipik bir RFID kimlik doğrulama

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

şeması, RFID etiketi, RFID okuyucu ve sunucu içerir.Etiket ve sunucu arasındaki kimlik doğru-
lama, sistem kurulduğunda aralarında önceden paylaşılan bazı gizli veriler kullanılarak
sağlanmaktadır. Şekil 1, NİT’de kullanılan RFID sistemini açıklamaktadır (Yao vd., 2012,
s.3510).

Şekil 1: Tipik RFID Tabanlı Sağlık Sistemi

NİT teknolojisinde kullanılan sensörlerin RFID yanında; WI-Fi, 3G, NFC, Bluetooth iletişim
164
teknolojilerinin kombinasyonu, hayati fonksiyonların (sıcaklık, kan basıncı, kalp atış hızı, koles-
terol seviyeleri, kan şekeri, vb.) sensörlerle yüksek doğrulukta ölçüm ve izleme yapıldıktan
sonra uzaktaki kontrol ve veri yönetim merkezine bu ölçüm sonuçlarının gönderilmesini sağla-
maktadır. Tablo 1'de NİT teknolojisini kullanan mevcut sağlık bakım cihazlarından örnekler
görülmektedir. Tabloda görüldüğü gibi, halihazırda bazıları, Bluetooth, Wi-Fi, RFID, NFC ve
Mobil eklenti gibi tüm teknolojilerle kullanılabilmektedir (Paschou vd., 2013, s.187).

Tablo 1: NİT Tabanlı Mevcut Tıbbi Cihazlar Kablosuz İletişim Destekleri

Bluetooth Wi–Fi RFID NFC Mobil Eklenti
Stetoskoplar X X X
Glikoz X X X X
monitörleri
Nabız X X X X
oksimetresi
Kalp hızı X X X X
monitörleri
Vücut X X X X
monitörleri

NİT teknolojisinde kablosuz tıbbi algılıyıcıların kullanılması, herhangi bir mekansal kısıt
olmaksızın gerçek zamanlı olarak hastanın izlenebilmesini sağlamakta ve özellikle yüksek riskli
hastalar için acil durumların erken tespitini kolaylaştırmaktadır (Stankovic, 2005, s.2).

NİT teknolojsinde kullanılan kablosuz sensörlerin ve iletişim ağının bulundukları ortamdan

etkilenebilecekleri, zaman içerisinde pil ömrünün beklenenden hızlı azalması, sensörlerin duy-

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

arlılığının azalması, hassas ölçüm mekanizmalarında bozulma gibi durumlar ortaya çıka-
bilecektir. Bu noktada sistemin kendisini ve içinde barındırdığı tüm sensör ve diğer kablosuz
cihazları düzenli şekilde test edebilecek yazılımların geliştirilmesi insan hayatını ilgilendiren
medical verilerin hatasız toplanabilmesi için kritik önemde olacaktır.

NİT sisteminde toplanan medikal veri miktarının çok artmasıyla beraber, verilerin gecikme ol-
madan iletilmesi, iletim sırasında kaybolabilecek verilerin tespitinin hızla yapılabilmesi gere-
kecektir.Bağlanan cihazların sayısı ve topladıkları muazzam miktarda veri, sağlık kurumlarının
yönetmesi gereken birtakım zorluklar ortaya çıkarabilecektir.Ayrıca, özellikle de şu anda kişisel
sağlık verilerini ölçmek için kullanılan ancak internet ağına bağlı olmayan cihazların tamamı
NİT sistemine entegre olduğunda sunucu ve depolama üniteleri ile iletişim altyapısı noktasında
önemli yatırımlar yapmak gerekecektir.

Sağlık sektörü NİT’in tanıtılmasıyla beraber hastaların vital bulguları hakkında veri ve istatistik
toplayabilecek diğer cihazlarla ilgili teknik araştırmalar hızla devam etmektedir.Bu durumun
"sağlık verilerini anlık ve otomatik bir şekilde toplanmasına ve süreç içerisinde hastalara çok
daha hızlı müdahale edebilmesini sağlayacak karar destek sistemlerinin kullanımının önünü
açabileceği" beklenmektedir. Çok fazla medikal verinin toplanacak olması, NİT üzerinden
iletilen veri türlerini anlama ve bu verilerin daha verimli bir şekilde kaydedilmesi gerekecektir.
Dolayısıyla gelecekte daha az boyutta veriden daha çok anlam çıkartabilen akıllı yazılımlar çok
fazla büyüme potansiyeli olan veri trafiğini azaltma noktasında kritik öneme sahip olacaktır. Bu 165
noktaya yatırım yapan teknoloji şirketlerinin sayısı gittikçe artacaktır (Rudzki, 2017).

4. NİT Teknolojisini Uygulama Yolunda Mevcut Avantajlar Ve Potansiyel Kazanımlar

NİT teknolojisinin yenilikçi özelliklerinin hızla hayata geçirilebilmesi, sağlık sektörü ve diğer
alanlarda uygulanması, mevcut gündelik ve iş hayatında kullanılan iletişim teknolojilerinin NİT
ile entegre şekilde çalışabilecek özellikte olması nedeniyle kurumlar ve insanlar içingörece ko-
lay olacaktır.NİT iletişim ve iş süreçlerinde etkin şekilde kulanılan mobil telefon ve tabletler,
akıllı uygulamalar ve GSM teknolojisi zaten günümüz gelişmiş toplumlarının çok alışkın olduğu
ve her yaştan insanın rahatlıkla kullanabildiği teknolojilerdir. Kablosuz internet kullanımında
önemli bir yere sahip olan GSM teknolojisi milyarlarca cihazı kablosuz ağlara bağlayan bir
mobil iletişim standardıdır ve günümüzde 4G (100 Mbps) ve 5G (1000 Mbps) protokolleri ile
çok yüksek hızlara ulaşmıştır. Bu teknoloji ile eşzamanlı hayatımıza giren mobil telefonlar özel-
likle Android ve IOS işletim sistemleriyle birlikte iş süreçlerine büyük hız ve yenilik getirmiş,
güvenilir elektronik iletişim servislerinin sağlanması için mükemmel bir temel oluşturmuştur
(Jelekäinen vd., 2004, s.318).

Mobil teknolojilerin beraberinde getirdiği, uzaktan doğru ve güvenilir veri toplayabilme,

otomatikleştirilmiş iş akışları ve verilere dayalı kararlarla birlikte, israfların azaltılması, sistem
maliyetlerinin düşürülmesi ve en önemlisi hataların en aza indirilmesi gibi avantajlarıyla insan
hayatı içerisindeki yerini çoktan almıştır (Patel, 2017).Mobil cihazların esnek yapıları, harici
donanımlar takılabilmesine izin veren mimarileri veakıllı uygulamaları hayatı her yönden çok
kolaylaştırmış,kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu durum sayesinde NİT altyapısı üzerinden hizmet
alan bir hasta kolaylıkla, örneğin; evinde gerekli bir kan testini mobil telefonuna taktığı bir hari-
ci kullan-at labaratuar kiti ile yapabilecek ve ilgili uygulama üzerinden sonuçları hekime veya
sağlık kuruluşuna otomatik olarak iletebilecektir. Dolayısıyla, NİT’in temelinde zaten insan

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

hayatına girmiş ve alışık olunan teknolojilerin gelişerek yeni işlevler kazanması bulunduğundan
yeni hizmet modellerinin hayata geçmesi için uygun toplumsal kültür ortamı bulunmaktadır.

NİT teknolojisinin sağlık çalışanları ve sağlık kurumları tarafında da taşıdığı potansiyel avantaj-
lar itibariyle hızla kabul alabileceği bir gerçektir. Araştırmalara göre; hekimlerin% 80'i iş yükle-
rinin kapasitelerini aşırı aşmış olarak tanımlamakta, acil olmayan ya da hayatı tehdit etmeyen
ihtiyaçları arka planda tuttuklarını Kabul etmektedirler (Slowey, 2016). NİT teknolojisi,iş
akışında ve belgelendirme prosedürlerinde ve hasta Kabul sayılarında klinisyenlerin iş yükünde
önemli iyileşme sağlayabilecektir. Uzaktan alınan sağlık verilerinin doğrudan Hastane Bilgi
Yönetim Sistemleri (HBYS) içerisinde toplanabilmesi için gerekli altyapının günümüzde
pekçok sağlık kurumunda hazır olması ise diğer bir avantajdır. NİT sayesinde hastasını uzaktan
sürekli takip edebilecek olan hekimler, hastalarının tedavi planlarına sadık olup olmadıklarını,
ilaçlarını düzenli alıp almadıklarını ve tedavi planının verimliliğini doğru bir şekilde takip ede-
bilecektir.Bu durum, tedavilerin daha isabetli kararlarla yapılabilmesini ve kritik durumların
yaşanmadan tespit edilebilmesini sağlayacağından, toplumların sağlık statüsünde önemli
artışlara yol açabilecektir.Hastanın takibinin gerçek zamanlı olarak yapılabilmesi, doktorlar
tarafından gereksiz ziyaretleri de azaltmaktadır. NİT ağı üzerinden yapılan ev bakımının has-
tanede kalma sürelerini ve yeniden kabullerin sayısını azalttığı bilinmektedir (Patel, 2017).

Sağlık kurumlarındaki hemşireler ve diğer sağlık personelide hastaların sağlık durumları

hakkında mobil uygulamalar üzerinden cep telefonlarına veya taktıkları NİT bileklere, hastalara 166
bağlı sensörlerin tespit ettiği örneğin; kalp ritmi bozukluğu, oksijen seviyesi değişiklikleri vb.
diğer kritik uyarılar alabilecek ve gerektiğinde hastalara hızla müdahale edebilecekler, zaman-
larını çok daha verimli kullanabileceklerdir (Rudzki, 2017).

NİT’in sağlık sektörüne en önemli katkılarından biri, hastaların doktorlarıyla bulundukları

yerden etkileşime girerek daha fazla vakit geçirmelerini sağlamasıdır.Proaktif tedaviler, teşhis
ve tedavide başarının artması, hekimler tarafından zamanında müdahale edilmesi ve
iyileştirilmiş tedavi sonuçları, hastalar açısından güvenilirliği yüksek bakım ve sürekli ilgi
şeklinde yorumlanmakta ve hasta memnuniyetini artırmaktadır (Patel, 2017). Sağlık çalışan-
larıyla daha fazla vakit geçirebilmenin tedavi sürecine hasta katılımını ve memnuniyetini art-
tıracağı açıktır. Hastane odalarında kendilerini rahatsız ve endişeli hisseden hastaların tedavi
sürecine evlerinden de etkin şekilde devam edebilmeleri ve hastaların yanısıra, hasta yakınları
ve bakıcıların da yüksek kaliteli bakım hizmeti sunan bu teknolojiden yararlanabilecek olmaları
(Alemdar ve Ersoy, 2010, s.2690) memnuniyeti artıracak diğer bir unsur olarak sayılabilir.

NİT teknolojisi sağlık yöneticileri açısından da önemli denetimsel ve idari kolaylıklar sunmak-
tadır. Örneğin; kan örnekleri, ilaçlar ve diğer materyallerin uygun sıcaklıklarda tutulduğundan
emin olmak için buzdolaplarında, dondurucularda ve laboratuvarlarda kablosuz NİT sensörleri
kullanılmaktadır. Hastaneler içinde tüm soğuk zinciri merkezden kontrol edebilen sistemler
sayesinde uzaktan kontrol ve denetim kolaylıkla ve oldukça makul maliyetlerle sağlana-
bilecektir (Rudzki, 2017). NİT ‘in, hastalara daha iyi bakım yapılabilmesi, sağlık bakım masra-
flarının önemli oranda azaltılması ve tedavi sonuçlarının iyileştirmesi noktasında sürekli yeni
araçlar sunmaktadır. Örneğin, gelişmiş ülkelerdeki hastanelerin büyük çoğunluğu varlık yöne-
timi gibi iş süreçlerinin yanında, kurum içerisinde gerekli yerlerde nem ve sıcaklık kontrolünü
dahi NİT sistemine entegre etmiş durumdadır (Patel, 2017). NİT teknolojisinde sıklıkla

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

kullanılan, düşük enerji gereksinimli ve asimetrik tasarımlıBluetooth teknolojisi, çok düşük

maliyetlerle basit ama etkili cihazlar yapılabilmesine izin vermektedir (Nilsson, 2011, s.7). Ka-
blosuz iletişim tarafında ise, mobil telefonların yanında, güçlü işlem yapma kapasitesine sahip
diğer mobil cihazların da yaygınlaşması sağlık hizmetlerinin ve tıbbi uygulamaların, sağlık
endüstrisinde bir sonraki büyük gelişmenin önünü açacaktır (Balandin vd., 2013).

Son yıllarda iletişim teknolojisine yeni bir boyut kazandıran bulut bilişim kolayca kullanılabilen
ve ulaşılabilen bir teknoloji olarak tüm iş süreçlerinde yerini almıştır. bulut bilişim kaynakları
web tabanlı bir servistir. Bulut bilişim, NİT açısından bir çok bağlantı seçeneği sunmaktadır ve
bulut bilgi işlem kaynaklarına mobil cihazlar üzerindenkolaylıkla erişilebilmektedir (Low vd.,
2011, s.1007). Bulut iletişim teknolojisi, NİT sağlık politika ve prosedürlerinin uygulanmasında
ve komplikasyon riskinin hesaplanmasında da güvenli ve etkili bir yol sağlayabilmektedir.
Günümüzde iş süreçlerinde aktif olarak kullanılan bulut bilişim teknolojisinin NİT teknolojisine
tam entegre edilmesi ile, operasyonel verimlilikler daha da artırabilecek ve sağlık bakımı mali-
yetleri önemli oaranda azaltılabilecektir (Vargheese ve Viniotis, 2014, s.476). Bulut bilgi işlem
sistemi üzerinden veri depolanması gerçek zamanlı bilgi erişim ve kaydına imkân tanıyarak
bilgilendirilmiş kararlar verilmesine ve kanıta dayalı bir tedavi sunulabilmesine olanak tanımak-
tadır.Bu, sağlık bakımının zamanında yapılmasını ve tedavi sonuçlarının iyileştirilmesini sağla-
maktadır (Patel, 2017). Son olarak; bulut bilgi işlem ile entegre edilecek NİT teknolojisi ölçüle-
bilen bir hizmet halini alabilecektir.Örneğin; verilen sağlık hizmeti sürecinde toplam veri de-
polama, veri işleme veya bant genişliği gibi her bir hizmetin kullanımı ayrı ayrı ölçülebilecek ve 167
faturalandırılabilecektir. Böylelikle hem hastalar hem de kurumlar açısından şeffaf bir mali-
yetlendirme yapısı kurulabilecektir.

5. Tartışma Ve Sonuç
NİT teknolojisi sağlık kurumlarına ve yöneticilerine, sağlık hizmetlerini yaygın kullanılan uygu-
lama ve teknolojilereentegre edereksunabilmelerine imkan vermektedir.NİT ayrıca sağlık ku-
rumlarına daha yüksek hizmet kalitesi, doğruluk ve güvenilirlik noktasında avantajlar
sağlayacak, uzaktan sağlık hizmetini mümkün kılarak tüm sektöreçeviklik katacak bir
teknolojidir.NİT, hastalarla sağlık profesyonelleri arasında köprüleri kurarak, sağlık hizmetleri
sonrası tedavinin daha iyi sonuçlanmasına destek olabilen, verimliliği arttırıp sağlık hizmetinin
daha uygun maliyetli olmasını sağlayan yenilikçi bir teknolojidir.Bu özelliğiyle bilhassa sağlık
hizmetleri sunumunun geleceğine yön verebilecek güçtedir.

NİT teknolojisi gerçek bir bilgi kaynaklı sağlık hizmetine sahip olmak için doğru bilgiyi doğru
zamanda ilgili paydaşlara ulaştırabilme yeteneğine sahiptir.Bu noktada; sağlık kurumları,
hekimler ve teknoloji üreticileri, bilgiyi güvenceye alırken hasta gizliliğini koruyarak güvenilir
hasta veri akışını kolaylaştırmalıdır. Sistemin güvenli olması kadar esnek, hızlı ve ölçeklenebilir
olması da diğer önemli hususlar olarak öne çıkacaktır.

Son yıllarda birçok tıbbi cihaz üreticisi, insan vücudunu sürekli dinlemek, sinyalleri ve verileri
analiz ederek enformasyona dönüştürmek ve sağlık profesyonellerine sürekli sağlık hizmeti
sunma fırsatını vermek için gelişmiş sensör teknolojilerini NİT ile entegre etmeye çalışmak-
tadırlar.Bu teknolojinin Bulut Bilişim ile güçlendirilmesi, şüphesiz, performans özelliklerinive
kaynak saklama alanlarınıen üst seviyeye çıkartacaktır. Bununla birlikte, daha az boyutta veri-

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

den daha çok anlam çıkartabilen akıllı yazılımlar çok fazla büyüme potansiyeli olan veri
trafiğini azaltma noktasında kritik öneme sahip olacaktır.

Dünyada yapılan NİT yatırımları göstermektedir ki; yakın gelecekte, sürekli tıbbi izlem
sağlayacak nano kimyasal sensörler geliştirilecek ve akıllı sensörler vücuttaki kimyasal imzaları
tespit edebilecek aşamaya gelebilecektir. Öyle ki; hastaların nefes ve terleri içinde tıbbi izle-
meyaparak topladıkları medikal verileri anlık olarak ilgili sağlık kurumlarına iletebileceklerdir.
Sağlık kurumları,yakın zamanda, hastalarını düşük maliyetli giyilebilir sensörleri kullanarak
izleme sistemlerini kullanmaya başlayacaklardır. NİT altyapısını kullanacak giyilebilir sensör-
lerin desteklediği Vücut Ağı Ağları ile hastaneler hasta nüfuslarının büyük bir bölümünü
izleyebilecek ve müdahale gerektiren sağlık olaylarını çok daha hızlı tanımlayarak müdahalede
bulunabileceklerdir.Vücut Alanı Ağlarının sağlık hizmetiyle yükümlü olan hekimler, acil
servisler, yaşlı bakıcıları vb. kişi ve birimlerle kesintisiz iletişim kurabilecek yetenekte olmaları
ve seri üretimlerinin yapılması mevcut gelişmeler ışığında çok yakın görüşmektedir.

NİT teknolojisinin etkin sağlık sektöründe yaygın şekilde kullanılmaya başlamasıyla birlikte,
kişisel sağlık bilgilerinin sürekliiletilmesini sağladığı için çok miktarda veri üretmesi beklen-
melidir, bu nedenle NİT teknolojisini desteklemek için daha ucuz fakat yeni nesil kablosuz
yönlendiriciler, yaygın bir fiber optik ağ ve çok daha hızlı çalışan destekleyici yazılımlar
geliştirilmelidir.
168
NİT teknolojisinin, uzaktan sağlık hizmetleri ve uygulamaları noktasında birçok farklı teknik
alternatif sunabildiği mevcut uygulamalardan görülmektedir. Bu nedenle yöneticiler, her bir
spesifik proje için neye ihtiyaç duyduklarını belirlemeli, olası çözümleri analiz etmeli, ilgili
uygulamaların sınırlılıklarını ve öncelikleri göz önünde bulundurarak en uygun olan teknolojik
yatırımı belirlemelidirler. Yaşlanan dünya nüfusu göstermektedirki; NİT teknolojisine
yatırımlaryakın gelecekte özellikle yaşlı bakımı, koruyucu bakım, rehabilitasyon ve diğer
yaşama yardımcı sağlık hizmetleri noktasında yoğunlaşacaktır.Bunun yanında fiziksel veya
mental engelleri olan insanlar için de pekçok uzaktan sağlık hizmetleri imkanı veren NİT
teknoloji yatırımları hızlanarak artacaktır.

Mevcut NİT teknolojisi günümüzde hastaların kan basıncı, solunum aktivitesi, kan şekeri gibi
ölçümler için kullanılmakta, elde edilen veriler kablosuz iletişim teknolojileriyle uzaktaki sağlık
merkezlerine gönderilmektedir. İleri aşamalarda daha gelişmiş sensörler ve mobil telefon ve
tabletlere takılabilen özel kitlerin yaygın kullanıma başlanmasıyla birlikte hastaların kişisel
sağlık koşullarını yönetebilmesi için spesifik eğitimler verilmesi gerekebilecektir.Benzer şekil-
de, cihaz ve sensörleri uzaktan kullanacak ve gerekli konfigürasyonları yapacak olan sağlık
çalışanlarının da kullandıkları spesifik NİT sistemleri için eğitim almaları gerekecektir.

NİT teknolojisi, sağlık kurumları açısında sürekli izlem ve analiz veri merkezi ve tesis altyapısı
taleplerini artıracaktır. Kablosuz veri iletişimin güvenliğinin artırılması, medical veriye erişim-
lerin özenle denetlenmesi, potansiyel kullanım oranlarının ve yatırım yapılacak cihazların kapa-
sitelerinin iyi belirlenmesi, stratejik yönetim planlarının iyi bir gelecek öngörüsü ile yapılması
kritik önem arz eden diğer konular olacaktır. Son olarak, tıbbi etik ve hasta hakları ve mahremi-
yeti gibi konular NİT sistemi dahilinde tekrar düşünülmeli ve ilgili yönetmelikler güncellen-
melidir.

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

KAYNAKLAR
Alemdar, H., Ersoy, C. (2010). Wireless sensor networks for healthcare: A survey, Computer
Networks, 54 (15), 2688–2710.
Ashton, K. (2009). That ‘internet of things’ thing. RFiD Journal, 22(7), 97-114.
Babar S., Mahalle P., Stango A., Prasad N. ve Prasad R. (2010) “Proposed security model and
threat taxonomy for the Internet of Things (IoT),” Communications in Computer and In-
formation Science CCIS, 89, 420-429.
Baek, W. S., Kim, D. M., Bashir, F., Pyun, J. Y. (2013). Real life applicable fall detection sys-
tem based on wireless body area network, IEEE Consumer Communications and Net-
working Conference (CCNC), Las Vegas, NV, 62-67,
BM (Birleşmiş Milletler), www.un.org.tr. (erişim tarihi: 20.12.2017).
Boulos, M. N. K., Wheeler, S., Tavares, C. ve Jones, R. (2011). How smartphones are changing
the face of mobile and participatory healthcare: an overview, with example from
eCAALYX. Biomedical Engineering Online, 10(1), 24.
Chemla, S., Colberg, S., Satin-Smith, M., Gyuricsko, E., Hubbard, T., Scerbo, M. W., McKen-
zie, F. D. (2011). Blood glucose individualized prediction for type 2 diabetes using iPh-
one application. In Bioengineering Conference (NEBEC), 2011 IEEE 37th Annual
Northeast, 1-2. 169
Davis, B., (2017). Ten examples of the Internet of Things in healthcare,
www.econsultancy.com. (erişim tarihi: 20.12.2017).
Davutoğlu NC., (2017). Dördüncü sanayi devrimi unsurlarindan bulut bilişim sistemi ve hiz-
metlerin interneti kapsaminda işletmelerde sanal organizasyonlar oluşturma. Akademik
Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(53), 491-503.
Domingo, M. C. (2012). An overview of the Internet of Things for people with disabilities.
Journal of Network and Computer Applications, 35(2), 584-596.
Gesso, J., (2017). Healthcare IoT business revolution, www.ibm.com. (Erişim tarihi:
20.12.2017).
Hung, Y. K. (2007). The study of adopting RFID technology in medical institute with the per-
spectives of cost benefit. In International Medical Informatics Symposium in Taiwan,
Taiwan.
Iso-Ketola, P., Karinsalo, T. ve Vanhala, J. (2008). HipGuard: A wearable measurement system
for patients recovering from a hip operation. Second International Conference on Perva-
sive Computing Technologies for Healthcare (PervasiveHealth), Tampere, 196-199.
Jelekäinen, P. (2004). GSM–PKI solution enabling secure mobile communications. International
Journal of Medical Informatics, 73(3), 317-320.
Katz, J. E., Rice, R. E. (2009). Public views of mobile medical devices and services: A US na-
tional survey of consumer sentiments towards RFID healthcare technology. Internation-
al Journal of Medical Informatics, 78(2), 104-114.

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

Low, C., Chen, Y., Wu, M. (2011). Understanding the determinants of cloud computing adop-
tion. Industrial management & data systems, 111(7), 1006-1023.
McCullagh, P. J., Augusto, J. C. (2011). The internet of things: The potential to facilitate health
and wellness. CEPIS Upgrade, 12(1), 59-68.
Miorandi, D., Sicari, S., De Pellegrini, F., Chlamtac, I. (2012). Internet of things: Vision, appli-
cations and research challenges. Ad Hoc Networks, 10(7), 1497-1516.
Najera, P., Lopez, J., Roman, R. (2011). Real-time location and inpatient care systems based on
passive RFID. Journal of Network and Computer Applications, 34(3), 980-989.
Nilsson, R., Saltzstein, B. (2011). Bluetooth low energy technology makes new medical applica-
tions possible. Medical Electronic Design, 2(5), 7.
NION (National Institute on Aging), (2011). Global Health and Aging, National Institutes of
Health, U.S. Department of Health and Human Services and World Health Organiza-
tion, www.niah.org. (erişim tarihi: 20.12.2017).
Niyato, D., Hossain, E., Camorlinga, S. (2009). Remote patient monitoring service using heter-
ogeneous wireless access networks: architecture and optimization. IEEE Journal on Se-
lected Areas in Communications, 27(4), 412-423.
Oztekin, A., Pajouh, F. M., Delen, D., Swim, L. K. (2010). An RFID network design methodol-
ogy for asset tracking in healthcare. Decision Support Systems, 49(1), 100-109. 170
Özgül, B., (2015). Gelişen Bilişim Teknolojilerinin Merkezden ve Yerinden Yönetim An-
layışlarına Etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 457-473.
Paschou, M., Sakkopoulos, E., Sourla, E., Tsakalidis, A. (2013). Health Internet of Things: Met-
rics and methods for efficient data transfer. Simulation Modelling Practice and Theo-
ry, 34, 186-199.
Patel, K., (2017). Six Benefits of IoT for Hospitals and Healthcare, www.ibm.com (Erişim tari-
hi: 20.12.2017).
Ranasinghe, D. C., Sheng, Q. Z., Zeadally, S. (Eds.), (2010). Unique radio innovation for the
21st century. Springer.
Rudzki, Z., (2017). How the construction industry is using IoT and sensor technology,
www.internetofthingsagenda.com (Erişim tarihi: 20.12.2017).
Silva, B. M., Lopes, I. M., Rodrigues, J.J., Ray, P. (2011). SapoFitness: A mobile health appli-
cation for dietary evaluation. In e-Health Networking Applications and Services
(Healthcom), 2011 13th IEEE International Conference on, 375-380.
Slowey, L., (2016). IBM and Harman: voice activation solutions intuitively engages customers,
www.ibm.com. (erişim tarihi: 20.12.2017).
Sposaro, F., Danielson, J., Tyson, G. (2010). iWander: An Android application for dementia
patients. In Engineering in Medicine and Biology Society (EMBC), 2010 annual inter-
national conference of the IEEE , 3875-3878.

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171
Sağlık Hizmetlerinde Nesnelerın İnternetı (Nit): Avantajlar ve Zorluklar

Stankovic, J. A., Cao, T., Doan, L., Fang, Z., He, R., Kiran, S., Lin, S., Son, R., Stoleru, A W.
(2005). Wireless sensor networks for in-home healthcare: Potential and challenges.
High confidence medical device software and systems (HCMDSS) workshop,1, 1-4.
Sundmaeker, H., Guillemin, P., Friess, P., Woelfflé, S. (2010). Vision and challenges for realis-
ing the Internet of Things. Cluster of European Research Projects on the Internet of
Things, European Commision.
Tarouco, L. M. R., Bertholdo, L. M., Granville, L. Z., Arbiza, L. M. R., Carbone, F., Marotta,
M. Santanna, J. J. C. (2012). Internet of Things in healthcare: Interoperatibility and se-
curity issues. In Communications (ICC), 2012 IEEE International Conference, 6121-
6125.
Thompson, C. W., Hagstrom, F. (2008). Modeling healthcare logistics in a virtual world. IEEE
Internet Computing, 12(5), 1-5.
Vargheese, R., Viniotis, Y. (2014). Influencing data availability in IoT enabled cloud based e-
health in a 30 day readmission context. In Collaborative Computing: Networking, Ap-
plications and Worksharing (CollaborateCom), 2014 International Conference, 475-480.
Weber, R. H., (2010). Internet of Things–New security and privacy challenges. Computer law &
security review, 26(1), 23-30.
Weinstein, R., (2005). RFID: a technical overview and its application to the enterprise. IT pro- 171
fessional, 7(3), 27-33.
Wiechert, T., Michahelles, F., (2007). Connecting the Mobile Phone with the Internet of Things-
Benefits of EPC and NFC Compatibility, Allen Inst. Of Artificial Intelligence,
https://www.semanticscholar.org/.
Xu,D.L., He,W., Li, S., (2014). Internet of things in industries: A survey. IEEE Transactions on
industrial informatics, 10(4), 2233-2243.
Yao, W., Chu,C.H., Li, Z., (2012). The adoption and implementation of RFID technologies in
healthcare: a literature review. Journal of medical systems, 36(6), 3507-3525.

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 159-171