Tıbbi Bilişim

Tacettin İnandı
Halk Sağlığı

1 10/6/2020
Sunum Kapsamı
 Kavramlar
 Tıbbi bilişim tanımları
 İlgili diğer tanımlar
 İlgili Alanlar
 Gelecekte Tıbbi Bilişim

2 10/6/2020
Bilişim
• Bilgi ve iletişim sözcüklerinin birleştirilmesi
• Bilginin anlamlı bir biçimde dolaşımını, paylaşımını ve
kullanımı
• Bilgi yönetimi

3 10/6/2020
Infodemi
 Bilgi salgını
 Gereğinden fazla bilgi
 Karar vermeyi zorlaştıran bir durum

4 10/6/2020
Tıp Bilişimi
 tıp alanındaki bilgilerin üretimi, toplanması,
değerlendirilmesi, analizi, saklanması, işlenmesi, sunulması
ve arşivlenmesi süreçlerinin tamamı

5 10/6/2020
Tıbbi Bilişim, (Medical Informatics)
 tıp alanındaki bilgilerin (data, information, knowledge)
etkili ve etkin kullanımı, bu bilgilerin yaygınlaştırılması,
analizi, yeni yapılanmalara imkan sağlayacak şekilde
yönetilmesi için değişik bilim dalları ile etkileşimli bir
şekilde günümüz bilgisayar ve iletişim teknolojisinin en üst
düzeyde kullanılmasını amaçlar

6 10/6/2020
Sağlık Bilişimi
 Bilgi teknolojilerini kullanarak yapılan tıbbi çalışma
(koruma,tanı, tedavi), eğitim, iletişim, veri ve bilgi toplama, veri
ve bilgi işleme, bilgiyi yönetme, tıbbi karar verme ve bilimsel
çözümleme yöntemlerini içeren bir bilim dalı
 Sağlık hizmetlerinde veri ve bilginin karar verme
mekanizmalarında optimal olarak kullanımı için sistematik
olarak işlenmesi ile uğraşan bilim dalı

7 10/6/2020
 Kaynak: Prof. Dr. Adem KALINLI
8 10/6/2020
 Kaynak: Prof. Dr. Adem KALINLI
9 10/6/2020
Bilişim ve Sağlık Kavramları
 Tıbbi bilişim
 Sağlık bilişimi
 Halk sağlığı bilişimi
 Hemşirelik bilişimi
 Biyo enformatik

10 10/6/2020
Veri-Bilgi-Kavram-Anlam
 Veri- rakamlar, gözlemler, ölçümler
 Enformasyon: Anlamlı veri – Kim, ne, ne zaman, nerede,
niçin gibi
 Bilgi – Veri ve enformasyona dayalı geçerli, haklı inanışlar

11 10/6/2020
 BİLGELİK SÜREKLİLİĞİ İÇİN NELSON VERİSİ

BİLGELİK
(Wisdom)
Karmaşıklık

BİLGİ Uygulama
(Knowledge) Saygı ile
uygulama
Yorumlama
BİLGİ Birleştirme
(Information) Anlama
Organize etme
VERİ Yorumlama
İsimlendirme
Toplama
Organize etme

Etkileşim ve karşılıklı ilişki düzeyi

Health Care Informatics ( Englebardt & Nelson 2002 )

Sağlığı Geliştirmek İçin Bilişimi Kullanma
Tıbbi Bilişim'in ilgi alanını
 Sağlık hizmetlerindeki bilgi ve verilerin elde
edilmesi, analizi ve dağıtımındaki sorunlar ve
onların çözümleri

 Allan H. Levy, 1977

14 10/6/2020
İlgili Konular
 Veri, bilgi (elde
edilmesi,saklanması vb.)
 Kodlama sistemleri, veri
işleme
 Veri tabanı yönetim
sistemleri
 Telekomünikasyon sistemleri 
(Teletıp uygulamaları)
 Tıbbi sınıflandırma sistemleri
(Snomed, ICD-10 vb.)
 Hasta kayıt sistemleri,
elektronik hasta kayıtları
 Biyosinyal analizleri (EKG
yorumlayan yazılımlar vb.)
 Tıbbi Görüntüleme sistemleri
( USG,MRG vb.)
 Görüntü işleme ve analiz
15
yöntemleri
 Klinik bilgi sistemleri
 Toplum hekimliği bilgi
sistemleri
Hemşirelik bilgi sistemleri
 Karar destek sistemleri
Sağlık bilgi sistemleri (halk
sağlığı , birinci basamak bilgi
sistemleri)
 Hastane bilgi sistemleri (idari
ve finansal uygulamalar)
 Bilgi sistemleri güvenliği
 Ontoloji – Semantizm-
Taksonomi
10/6/2020
Semantik (Anlambilim) Araçlar
 Taksonomi – Ontoloji - Verilerin, değişkenlerin bilginin
gruplandırılması, sınıflandırılması - kelimelerin anlamları,
örüntüleri, kümeleşmeleri
 Kontrollü sözlükler
 Arayüz terminolojileri
 Referans terminolojiler
 Ortak- Birlikte kullanım standartları

16 10/6/2020
Kontrollü Sözlük
 ICD-10 –CM
 Hastalıkların uluslararası kodlamaları
 Rx Norm
 Ticari ve generic ilaçların isimleri verilmesi

17 10/6/2020
Tıp bilişiminin amacı
 Tıp alanında kullanılan bilgi ve iletişim teknolojilerini anlamak
 Mevcut bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişimine katkıda
 Yöntem ve ilkeler oluşturmak
 Gelişmeleri paylaşmak ve dağıtmak
 İyi hekimlik uygulamalarına destek
 Toplumun sağlık sorunlarını saptamak ve çözüm üretmek,

18 10/6/2020
Tıp Bilişimin Yararları
 Önemli Tıbbi Hataları azaltma
 Maliyeti azaltma
 Sağlık hizmetinde nitelik artışına katkı
 Sağlık çalışanlarına yeni olanaklar
 Hizmet alanlara kolaylık

19 10/6/2020
Bilgi
 Bilimsel yaklaşım
 Bilimsel okurluk
 Bilimsel Okur yazarlık
 Sağlık Okur yazarlığı

20 10/6/2020 3:02 PM
Bilimsel okur yazarlık
 Bilimsel okuryazarlık, pek çok bilgiyi bilmekten daha çok,
bilimin gerçekten nasıl çalıştığını anlayabilme

 Bilimsel okur yazarlık, kişisel karar alma, sivil ve kültürel

ilişkilere katılım ve ekonomik verimlilik için gerekli
bilimsel kavram ve süreçlerin bilgisi ve anlayışı

21 10/6/2020 3:02 PM
Bilimsel okuryazarlık
 Bilimsel okuryazarlık, bir kişinin günlük deneyimlerle ilgili
meraktan türeyen sorulara cevap bulabileceği, bulabileceği
veya belirleyebileceği anlamına gelir. Bu, bir kişinin doğal
fenomenleri tanımlama, açıklama ve tahmin etme
yeteneğine sahip olduğu anlamına gelir. Bilimsel
okuryazarlık, popüler basında bilim hakkındaki makaleleri
anlama ve sonuçların geçerliliği hakkında sosyal sohbetler
yapmaktan okuyabilmeyi gerektirir. Bilimsel okuryazarlık,
bir kişinin ulusal ve yerel kararların altında yatan bilimsel
konuları tanımlayabileceğini ve bilimsel ve teknolojik
olarak bilgilendirilmiş pozisyonları ifade edebileceğini ima
eder.
22 10/6/2020 3:02 PM
Bilgi Yönetimi
 Bilgi yönetimi, bir organizasyonun bilgi varlıklarını değer
yaratmak ve taktik ve stratejik gereksinimleri karşılamak
amacıyla sistematik bir şekilde yönetmektir
 Bilgi depolama, değerlendirme, paylaşma, iyileştirme ve
yaratmayı sürdüren ve geliştiren inisiyatiflerden,
süreçlerden, stratejilerden ve sistemlerden oluşur

23 10/6/2020 3:02 PM
Tıbbi Bilişimde Kayıt Sistemleri
1. Kağıt
2. Elektronik

24 10/6/2020
Elektronik kayıtların yararları
 Hızlı erişim
 Analiz kolaylığı
 Etik ve güvenlik sorunları

25 10/6/2020
Tıp Bilişimi içerisinde yer alan konular
Sağlık Bilgi sistemleri
Sağlıkta Internet ve Internet Teknolojileri kullanımı
Biyoinformatik ve gen informatiği
Hasta kayıt ve sağlık kodlama sistemleri
Medikal Görüntüleme sistemleri
Tıbbi sinyal işleme sistemleri
Sağlık iletişim sistemleri, Teletıp, konsültasyon
Biyomedikal modelleme sistemleri
Akıllı Tıp Karar Destek Sistemleri
Tıp Eğitimi

26 10/6/2020
Veri toplama ve tıp bilişimi
 Elektronik sağlık kayıtları
 Araştırma planlama
 Online araştırmalar
 Veri analizi

27 10/6/2020
Elektronik Sağlık Kayıtları
 Hasta kayıtları
 Laboratuar
 Görüntüleme
 Çevresel etkenler

28 10/6/2020
Hasta bakımı
 Tanı
 BT, EKG,
 Ölçüm cihazları
 Tedavi
 İşitme görme cihazları
 Kalp pilleri,
 Bunama
 İzlem
 Yaşlıların evde bakımı
 Kan şekeri, kan basıncı,

29 10/6/2020
Bilgiye erişim
 Veri tabanları
 Üniversite veri tabanı
 Kutuphane.mku.edu.tr
 E kütüphaneler
 E-dergiler

30 10/6/2020
Tele-sağlık uygulamaları
 Tanı, tedavi eğitim vb. amaçlarla yürütülen ve uzaktan
iletişim teknolojisi kullanan uygulamalar

31 10/6/2020
Tele sağlık ekipmanları
 Telefon hattı, internet
 Telefon-bilgisayar
 Cep telefonu
 Sağlık hattı
 Sensör teknolojisi
 Çevresel aygıtlar
Karar Destek Modülleri
 Klinik karar destek modülü
 Hatırlatıcı
 Tanı ve tedavi seçeneklerinde destek
 Yönetsel karar destek modülleri
 Yönetsel kararlara destek
 Hastalar
 Hatırlatıcı sistemler

33 10/6/2020
Tıp Eğitiminde Bilişim Teknolojileri
Kullanımı
 Tıp eğitiminde kullanılan bilişim teknolojilerinin kapsamı
çok geniş olmakla birlikte, ağırlıklı olarak; simülatörler,
sanal gerçeklik uygulamaları, web tabanlı eğitim, mobil
cihazlar aracılığı ile eğitim, multimedia eğitim CD’lerinin
kullanımı, yapay zeka uygulamaları

34 10/6/2020
Tıp Eğitiminde Bilişim
 Ders notlarının elektronik ortamda tutulması
 Resim ve çizimlerin elektronik ortamda tutulması
 Çeşitli olay veya girişimlerin animasyonlarının kullanılması
 Çeşitli olay veya tanı/tedavi amaçlı girişim videoları
kullanılması
 Multimedia eğitim materyallerinden yararlanılması
 Etkileşimli eğitim programlarının kullanılması
 Web tabanlı eğitimin gerçekleştirilmesi
 Tele tıp aracılığıyla eğitim gerçekleştirilmesi
 Sanal gerçeklik uygulamalarından yararlanılması
 Simülatörlerin kullanılması

35 10/6/2020
Uzaktan eğitim yazılımları
 Moodle: Uzaktan eğitim sistemi
 ALMS – Üniversitemizde
 Web tabanlı konferans sistemleri
 Açık kodlu
 Bigbluebutton
 Ticari
 Adope player
 Google hangout
 Skype

36 10/6/2020
Veri Analizi
 SPSS
 EPİ INFO
 MEDCALS
 STAT

37 10/6/2020
Sağlık Bilgi Siteleri
 Sağlık bilişimi
 Sağlık okur yazarlığı
 Blog
 Kütüphaneler
 Dergiler

38 10/6/2020
Temel Bilişim Eğitimi
 Bilgisayarın bileşenleri
 Kelime işlemciler
 Veri tabanları
 Elektronik posta kullanımı
 Web’den Yayın tarama

39 10/6/2020
Tıp Öğrencisi için Bilişim
 Elektronik Hasta Kayıtları
 Otomasyon uygulamaları
 Kişisel Bilgisayar Kullanımları
 Diğer sağlık çalışanları ile elektronik iletişim, veri alış verişi
 Elektronik ortamdaki bilgi kaynaklarına erişim
 Karar verme süreçlerinde var olan bilgiyi çözümleme
 Teknolojiye dayalı tıbbi uygulamalarda bilgisayar kullanımı
 Araştırmada kayıt, istatistik, yazım vb işlemler
 Görüntülemede veri elde etme, raporlama, saklama, paylaşma
süreçleri
 Sunum, bildiri vb hazırlıkları
 Bilişimle ilgili yatırımlarda danışmanlık

40 10/6/2020
41 10/6/2020
 Gelecekte Tıbbi Bilişim
 Her yerde her noktada elektronik veri alış verişi
 Her yerde geçerli, her noktadan ulaşılabilir, sistematik ve
transfer edilebilir hasta kayıtları
 Muayene tarihi, aşı zamanı, ilaç kullanma zamanı, tarama ve
check-up zaman uyarıları, sigorta ile ilgili geri bildirim ve
uyarım sistemleri
 Sağlık verilerinin uzaktan ve sürekli monitorize edilmesi
 Kanıta dayalı tıp uygulamaları
 Elektronik karar destek sistemleri
 Bilgisayarlı tanı ve tedavi karar sistemleri

42 10/6/2020
43 10/6/2020
Gelecekte Tıp Uygulamaları
 Web üzerinden tanı, tedavi, yönlendirme vb
 Akıllı evlerde akıllı sağlık destek sistemleri
 Ör: Solunum izleyen yastıklar,
 Robot sağlık hizmetçileri
 Giyilebilir biyosensörler
 Web etkileşimli implantlar
 Nano teknolojiler
 Bilgi standartları
 Paylaşım standartları
 Karar destek sistemleri

44 10/6/2020
Mevcut Durum
 Hızlı gelişen teknoloji
 Politika belirsizliği
 Veri paylaşımı, ortak kullanımda güçlükler

45 10/6/2020
Gelecekte Tıp

 Genetik devrim: İnsan ırkının yeniden tasarlanması

 Biyonik insan : 20020
 Felçliler için dijital sinir
 Diyabetikler için kan şekeri kontrol çipleri
 Beyne eklenen biyoçiplerle görme, işitme ve bellek sorunlarına
çözümler

46 10/6/2020
Tıp Bilişimi
 Bilişim- bilgi ve iletişim
 Teknoloji kullanımı
 Bilime ve kanıta dayalı olma
 Veri toplama, analiz, bilgi üretimi, paylaşımı, kullanımı
 Sağlıklı toplumlar yaratmak

47 10/6/2020
Özet
 Bilişim- Bilgi ve iletişim

 Kanıta dayalı tıp, hasta güvenliği, etkili iletişim ve hızlı ve

doğru karar alma gibi pek çok konu ile yakından ilişkili

48 10/6/2020