04/06/2020 Μπορούσαμε να νικήσουμε στην Μικρασιατική Εκστρατεία; • Conserva

Μπορούσαμε
Μπορούσαμε να
να νικήσουμε
νικήσουμε στην
στην Μικρασιατική
Μικρασιατική Εκστρατεία;
Εκστρατεία;
Θα μπορούσε ο εφιάλτης να αποφευχθεί;

Ένα από τα μεγάλα ερωτήματα της ιστορίας αποτελεί το αν η Ελλάς μπορούσε να τελειώσει το 1920 ότι άρχισε με την επανάσταση του
1821. Δηλαδή την απελευθέρωση των πληθυσμών της από τον ξένο ζυγό. Η τελειωτική φάση αυτού του εγχειρήματος, που ονομάστηκε
Μεγάλη Ιδέα, φαινόταν πως ήταν με το τέλος του Α’ Π.Π. η παρουσία του Ελληνικού στρατού στην Μικρά Ασία, στην Θράκη και στην
Πόλη. Το πρόβλημα είναι πως για διάφορους λόγους, που έχουμε αναλύσει, η προσπάθεια αυτή δεν πήγε καθόλου καλά και σήμερα
είμαστε εδώ που είμαστε. Τι θα γινόταν όμως αν ο πόλεμος είχε ας πούμε, μια άλλη τροπή; Θα αναλύσουμε λοιπόν όλες τις πτυχές που
θα μπορούσε να λάβει ο πόλεμος στην Μ. Ασία αυτά τα 2 χρόνια που διήρκησε από το 1920 ως το 1922 και πως θα μπορούσαμε αν όχι
να νικήσουμε εντελώς τους Τούρκους, να μην χάσουμε τα πάντα από την προσπάθεια αυτήν. Πριν ξεκινήσουμε όμως, οφείλουμε να
βάλουμε μερικά πράγματα στην θέση τους.

Αρχικά, η συνθήκη που άνοιξε την πόρτα σε όλο αυτό το όραμα, η συνθήκη των Σεβρών, ισχύει ότι ήταν ένα απλό κουρελόχαρτο χωρίς
ιδιαίτερη αξία; Πρέπει να τονίσουμε εδώ πως στο διπλωματικό πεδίο μια συνθήκη δεν έχει ιδιαίτερη αξία όπως είπαμε, αν και μόνο αν
αυτός που την υπογράφει δεν μπορεί να την επιβάλλει. Διότι, οι Βρετανοί και οι Γάλλοι μια χαρά πήρανε με βάση την συνθήκη τις
Αραβικές κτήσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και τις μετέβαλαν σε αποικίες τους. Αλλά, αυτό συνέβη μετά από την έλευση
στρατού προφανώς σε αυτά τα χώματα που επικύρωσε την νίκη των συμμάχων του Α’ Π.Π. κατά και της Τουρκίας.

Τα παραπάνω προφανώς σημαίνουν πως και εμείς ως Ελλάς οφείλαμε να επιβάλλουμε τα θέλω μας με βάση την συνθήκη των Σεβρών
με την πίεση του στρατού μας. Καμία συνθήκη εξάλλου δεν επιβάλλεται μέσω της πειθούς, του διεθνούς δικαίου και της καλής θέλησης.
Από την άλλη, οι σύμμαχοι δεν αρκέστηκαν μόνο σε αυτό βέβαια. Όπως ματώσαμε εμείς, έτσι μάτωσαν και αυτοί για να κρατήσουν τις
όποιες κτήσεις τους. Δεν γίνεται να μην αναφέρουμε τις μάχες που έδωσαν τα Γαλλικά στρατεύματα στην Κιλικία έναντι των
Οθωμανών και φυσικά τις μάχες των Βρετανών στην περιοχή των Στενών έναντι επίσης των Τούρκων.

Οπότε, συνάγουμε από τα παραπάνω πως ΟΧΙ η συνθήκη των Σεβρών από μόνη της δεν ήταν κουρελόχαρτο και πως η τελική μας
σύγκρουση με τους Κεμαλικούς ήταν 100% σίγουρη και θα συνέβαινε κάποια στιγμή αναπόφευκτα για να αποδείξουμε ότι μπορούμε να
επιβάλλουμε τα όσα προέβλεπε η συνθήκη. Δηλαδή, να πάρουμε τα παράλια της Μικράς Ασίας εν τέλει, την Ανατολική Θράκη, ο
Πόντος και η Αρμενία να φτιάξουν κράτος και στο μέλλον ίσως έπεφτε στα χέρια μας και το διεθνές τότε έδαφος της Πόλης. Το
ερώτημα όμως είναι, πως θα γινόταν η σύγκρουση αυτή και πόσο μεγάλη θα έπρεπε να είναι;

Γάλλοι και Αρμένιοι παρουσιάζουν τα όπλα στην αντικατάσταση των Βρετανικών στρατευμάτων από τα Γαλλικά στην Άινταμπ τον Νοέμβριο του 1919

Ο Βενιζέλος συνεπώς γνώριζε πως θα χρειαστούν πολλές δυνάμεις για να επιτευχθεί η εκστρατεία μας. Οι σύμμαχοι εξάλλου τον είχαν
προειδοποιήσει ότι για να νικηθεί ο όποιος Τουρκικός στρατός στα βάθη της Μ. Ασίας θα χρειαστεί ένα στράτευμα 400.000 ανδρών. Εν
αντιθέσει αυτού, η Ελλάς το 1920 είχε μόλις 90.000 άνδρες στην Μ. Ασία και ο πρωθυπουργός ήλπιζε πως το κενό στην στρατιωτική
δύναμη θα το κάλυπταν οι Αρμένιοι και οι σύμμαχοι. Και εδώ είναι ένα από τα λάθη του Βενιζέλου. Ο Λευτέρης βασίστηκε υπερβολικά

https://conserva.gr/niki-mikra-asia/?fbclid=IwAR1Bo-VBBbiYFWXB7nRzaIk1MvKbmb7dCcHSGD11itCOcEMiO-au1kvvkwU 1/7
04/06/2020 Μπορούσαμε να νικήσουμε στην Μικρασιατική Εκστρατεία; • Conserva

πολύ στην συμμαχική υποστήριξη. Οι σύμμαχοι όντως βοήθησαν την Ελλάδα με χρηματική και υλική υποστήριξη μέχρι και τις εκλογές
του 1920, αλλά το ρητό: ‘’αν θες κάτι να γίνει καλά, κάντο μόνος σου’’ έπρεπε να είναι ο οδηγός μας και να μας βοηθήσει να
αντιληφθούμε τι πραγματικά μπορούμε να πετύχουμε, χωρίς να κάνουμε επικίνδυνες επενδύσεις.

Παρόλα αυτά, ας αρχίσουμε εδώ τις υποθέσεις μας. Δηλαδή μπορούσαμε να νικήσουμε τους Τούρκους με την βοήθεια των συμμάχων;
Ο Μεταξάς στο άκουσμα ότι θα αποβιβαστούμε στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου, προέβλεπε πως ένας επιτυχημένος πόλεμος στην
Μικρά Ασία θα μπορούσε να επιτευχθεί ΜΟΝΟ ΑΝ οι δυνάμεις ερχόντουσαν για βοήθεια με επαρκές στράτευμα. Οπότε ας πάρουμε το
πρώτο σενάριο. Ο Βενιζέλος δεν δρομολογεί τις εκλογές ήδη από το 1919 και κηρύττει την χώρα επίσημα σε δικτατορική κατάσταση
για να αρχίσει ο πόλεμος. Τι μορφή θα είχε αυτός και ποια ήταν η πολιτική του πρωθυπουργού;

Πάμε οπότε στο 1ο σενάριο

Με βάση τα όσα έπραξε ως το 1920 η πολιτική του Βενιζέλου ακολουθούσε το δόγμα της πλήρης συνεννόησης με τους συμμάχους.
Δηλαδή, η όποια επέκταση της ζώνης της Σμύρνης επί αυτού έγινε μόνο την κατάλληλη στιγμή. Για παράδειγμα, με αφορμή
διπλωματικές συγκρούσεις των Τούρκων με τους συμμάχους το 1920, οι Έλληνες καθαρίζουν κάθε αντίσταση μεταξύ Δαρδανελίων και
Σμύρνης κυριεύοντας την Προύσα ως τον Ιούλιο του 1920. Με αυτόν τον τρόπο ο πρωθυπουργός προσπαθούσε να συνεχίσει προφανώς
την επέκταση της Ελληνικής κυριαρχίας και εν τέλει να ελευθερώσει τα εδάφη όπου οι Έλληνες είχαν σημαντικούς αριθμούς με τακτικό
και αργό τρόπο.

Εν τέλει όμως, το γεγονός ότι οι Ιταλοί βοηθούσαν εξαρχής τον Κεμάλ και οι Γάλλοι δεν γούσταραν την συνθήκη των Σεβρών και
συνάμα έχασαν στην Κιλικία δεν θα άλλαζε. Επιπλέον, το ότι το κόστος του πολέμου θα ήταν τρανό για την Ελλάδα προφανώς θα ήταν
ηλίου φαεινότερον. Οπότε εδώ χωρούν δύο υποσενάρια με τον Βενιζέλο, αν λάβουμε υπόψιν τις διπλωματικές του κινήσεις τα
προηγούμενα χρόνια με βάση το δόγμα της ρεαλιστικής πολιτικής του.

Α) Θα κρατούνταν άμυνα σε όσα εδάφη έχουμε πάρει και θα προετοιμαζόμασταν για έναν Ελληνοτουρκικό πόλεμο, έχοντας όμως το
πλεονέκτημα των οχυρώσεων. Επιπλέον, όσοι Ελληνικοί πληθυσμοί θα ήταν εκτός της ζώνης θα ερχόντουσαν σε αυτήν για ασφάλεια.
Συνάμα, θα υποστηρίζαμε τους Ποντίους μέσω της Μαύρης θάλασσας και μέσω αυτών τους Αρμενίους οι οποίοι θα ασκούσαν αντί της
Ελλάδος πίεση στον Κεμάλ, ενώ πάντα θα υπήρχε ο φόβος μιας ενδεχόμενης Ελληνικής εξόρμησης από την Δύση. Την πρόταση αυτή
την είχε προτείνει στους βασιλικούς και ο Μεταξάς, όταν αρνήθηκε το 1921 την αρχιστρατηγία στην Μ. Ασία

Με αυτόν τον τρόπο είτε θα γινόταν μακρά σύγκρουση, με τους Τούρκους να μετρούν χιλιάδες νεκρούς επιτιθέμενοι εναντίον μας, είτε
θα γινόταν ανακωχή και έπειτα θα επικεντρώναμε την προσοχή μας σε όσα μπορούσαμε να κερδίσουμε στα υπόλοιπα εδάφη που
επιζητούσαμε στην Β. Ήπειρο, στην Δωδεκάνησο και στην Κύπρο, με αμφίβολο να είναι αν θα είχαμε την δύναμη να το πράξουμε διότι
ήδη θα είχαμε ξοδέψει πολλές δυνάμεις στην Μ. Ασία. Παρόλα αυτά το κέρδος δεν θα μας απογοήτευε. Η Ελλάδα θα είχε 100%
κυριαρχία στο Αιγαίο, ενώ και η Πόλη νομοτελειακά εν τέλει θα κατέληγε σε εμάς, αφού όποιος ελέγχει τα στενά, ελέγχει και την Πόλη.

Β) Σε ένα άλλο σενάριο, θα εκκενώναμε την Μικρά Ασία με μια τύπου συμφωνία όπως αυτή του 1923, χωρίς όμως να χάσουμε την
Ίμβρο και την Τένεδο, την Ανατολική Θράκη και φυσικά τόσα εκατομμύρια σφαγμένων Ελλήνων. Ο Κεμάλ είναι γεγονός ότι δεν
επιθυμούσε ακόμα και τότε ειρήνευση, αν δεν έφευγαν οι Έλληνες τελείως από τα ‘’Τουρκικά εδάφη’’. Αλλά, δεν θα μπορούσε να κάνει
κάτι στην Ανατολική Θράκη, καθότι τα στενά θα συνέχιζαν να είναι υπό διεθνή έλεγχο και φυσικά ο στρατός μας θα ήταν 100 φορές πιο
οχυρωμένος και επικίνδυνος στην Θράκη από ότι στην Σμύρνη.
https://conserva.gr/niki-mikra-asia/?fbclid=IwAR1Bo-VBBbiYFWXB7nRzaIk1MvKbmb7dCcHSGD11itCOcEMiO-au1kvvkwU 2/7
04/06/2020 Μπορούσαμε να νικήσουμε στην Μικρασιατική Εκστρατεία; • Conserva

Έπειτα, εν αντιθέσει με την Τουρκία που ήταν αφοπλισμένη από τον Α’ Π.Π. η Ελλάς θα μπορούσε να ασκήσει πιέσεις για τις υπόλοιπες
Ελληνικές πατρίδες που διεκδικούσε. Η Β. Ήπειρος και φυσικά θα Δωδεκάνησα πολύ εύκολα θα έπεφταν στα χέρια μας, διότι η Ιταλία
που ήταν η κυρίαρχος επί αυτών θεωρούσε ότι ο πλούτος της Σμύρνης είναι πολύ πιο πολύτιμος από την Β. Ήπειρο και τα Δωδεκάνησα.
Εξάλλου, ήδη είχαν γίνει τα πρώτα βήματα προς κάτι τέτοιο με την συμφωνία Βενιζέλου-Τιτόνι το 1919 όταν και η Ελλάς παραιτήθηκε
από κάποιες διεκδικήσεις της στην Μ. Ασία και η Ιταλία υποσχέθηκε ότι θα μας δώσει την Β. Ήπειρο και τα Δωδεκάνησα. Το σύμφωνο
μεν δεν καρποφόρησε, αλλά κανείς δεν ξέρει τι θα γινόταν ας πούμε αν δίναμε στους Ιταλούς, όπως είπαμε, περισσότερα στην Μ. Ασία.

Την Κύπρο βέβαια πολύ δύσκολα θα την αποκτούσαμε, καθότι οι Άγγλοι μεν μας την υποσχέθηκαν ήδη από τον Α’ Π.Π. πόλεμο, αλλά
δεν ήθελαν να φύγουν, αφού την προσάρτησαν ολοκληρωτικά από τους Τούρκους με βάση την συνθήκη των Σεβρών. Παρόλα αυτά θα
κάναμε τρομερή πρόοδο και ακόμα αν εν τέλει οι Πόντοι και οι Αρμένιοι έχαναν, θα είχαμε άπλετο χρόνο και δύναμη να εκκενώσουμε
εκείνες τις περιοχές επίσης και να μην ακολουθήσουν οι σφαγές που έγιναν. Αυτά λοιπόν αν ο Βενιζέλος έμενε στην εξουσία.

Ο Βενιζέλος και ο Βασιλιάς Αλέξανδρος Α’

Πάμε τώρα στο 2ο σενάριο.

Έστω ότι κανονικά ο Βενιζέλος χάνει τις εκλογές το 1920 και έρχονται οι Βασιλικοί. Οι σύμμαχοι δυσαρεστούν με την επιστροφή του
Κωνσταντίνου, σταματούν την όποια υποστήριξη υπέρ ημών και είμαστε μόνοι μας με τους Άγγλους να μας βοηθούν μόνο στα λόγια.
Είναι ξεκάθαρο ότι ο πόλεμος θα χαθεί χωρίς συμμαχική στήριξη και οι Βασιλικοί πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να
πάρουν σημαντικές αποφάσεις. Έστω λοιπόν ότι κρατούσαν την προεκλογική τους υπόσχεση και κήρυτταν αποστράτευση και εκκένωση
της Μ. Ασίας. Πως θα γινόταν αυτό και τι θα είχαμε ως αντάλλαγμα;

’Άστα αυτά, οι Βασιλικοί απλά ποτέ δεν θα πήγαιναν στην Μ. Ασία και ούτε γάτα ούτε ζημιά. Ο Βενιζέλος ήθελε να τα καταστρέψει όλα και
να γενοκτονηθεί ο Ελληνισμός’’. Λάθος. Ο Γούναρης είχε την ίδια άποψη με τα όσα έκανε ο Βενιζέλος στην Μ. Ασία. Ο Γούναρης είχε
εκμυστηρευτεί στον ανιψιό του Παναγιώτη Κανελλόπουλο ότι: ‘’καλά έκανε ο Βενιζέλος και πήγε στην Μ. Ασία, διότι επιτυγχάνεται η
εθνική ολοκλήρωση. Και εγώ το ίδιο θα έκανα. Θα συνεχίσουμε την εκστρατεία και ο Θεός βοηθός…’’ Οπότε μια χαρά θέλανε και οι
Βασιλικοί την εκστρατεία, αλλά τι θα γινόταν αν οι διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν με τις Μ. Δυνάμεις δεν κατέληγαν στο κενό;

Στις διαπραγματεύσεις για το τι θα γίνει στις αρχές του 1921 οι σύμμαχοι πρότειναν η Σμύρνη να λάβει καθεστώς αυτονομίας και να
γίνει υποχώρηση στην ανατολική Θράκη με την νέα μεθόριο να είναι στην Αδριανούπολη. Αν οι Βασιλικοί τηρούσαν τις επίσημες
θέσεις τους και αποδεχόντουσαν αυτήν την λύση, τα σύνορα με την Τουρκία θα ήταν λίγο πιο Ανατολικά του Έβρου, δεν θα χάναμε την
Ίμβρο και την Τένεδο και προφανώς πλην της περιοχής της Σμύρνης που θα ήταν αυτόνομη και της Πόλης που θα ήταν υπό διεθνή
έλεγχο, οι Έλληνες των άλλων περιοχών θα ερχόντουσαν ασφαλείς στην Ελλάδα. Κάτι τέτοιο θα χρειαζόταν 4 μήνες, χωρίς να χαθούν
ζωές.

Την θέση αυτή εξάλλου την υποστήριζε στην πραγματικότητα και ο Βενιζέλος, διότι με βάση τα νέα δεδομένα ήταν μια πολύ καλή
ευκαιρία η Ελλάς να δείξει ένα καλό πρόσωπο και αν ο Κεμάλ αρνούνταν την λύση οι σύμμαχοι θα αναγκάζονταν να επέμβουν
στρατιωτικά ανακατεύοντας ξανά την τράπουλα των πιθανοτήτων. Έπειτα, προφανώς η Ελλάς θα προχωρούσε σε διεκδικήσεις επί των
υπολοίπων εδαφών που ήθελε, με το τιμόνι της χώρας απλά να το έχουν οι βασιλικοί.

https://conserva.gr/niki-mikra-asia/?fbclid=IwAR1Bo-VBBbiYFWXB7nRzaIk1MvKbmb7dCcHSGD11itCOcEMiO-au1kvvkwU 3/7
04/06/2020 Μπορούσαμε να νικήσουμε στην Μικρασιατική Εκστρατεία; • Conserva

Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος Α’ και τα αλάνια του.

Πάμε εν τέλει στο 3ο σενάριο

Στο σενάριο αυτό θα αναλύσουμε ποιο ήταν το επιτελικό σχέδιο των βασιλικών για κατάληψη της Άγκυρας και αν αυτό είχε εν τέλει
κάποια λογική ή όντως κάναμε χαζομάρες στην Μ. Ασία πράττοντας αυτοκτονία. Όλα λοιπόν πάνε όπως και στην πραγματικότητα και ο
στρατός μας καταφέρνει να φτάσει ως τον Σαγγάριο, νικάει τους Τούρκους και η Άγκυρα είναι εμπρός του. Μπορεί να μπει μέσα στην
Άγκυρα; Η νίκη ήταν στο τσεπάκι πρακτικά, γιατί η Άγκυρα ήταν περί τα 40 χιλιόμετρα πιο πέρα, αλλά οι γραμμές ανεφοδιασμού δεν
μπόρεσαν να φτιαχτούν μετά τις τρομερές θυσίες στην μάχη του Σαγγαρίου και συνάμα οι Τούρκοι έκαναν αυτοί την στρατηγική
οχύρωσης μέχρι το τέλος, με αποτέλεσμα η κούραση του στρατού μας να οδηγούσε πιθανότατα σε μια τρομερή ήττα, κύκλωση του
στρατού μας και ακόμα μεγαλύτερη καταστροφή από αυτήν του 1922.

Τώρα, εδώ χωρούν 2 υποσενάρια. Α) Η κυβέρνηση μπορούσε να δεχτεί να γίνει διαμεσολάβηση των συμμάχων, οι οποίοι έκαναν
πρόταση στην Ελλάδα 3 φορές για κάτι τέτοιο! Μια φορά τον Οκτώβριο του 1921 τον Μάρτιο του 1922 και την άνοιξη του 1922. Όλα
αυτά τα σχέδια προέβλεπαν ότι πλέον η Σμύρνη δεν θα είχε αυτονομία, γιατί η συνθήκη των Σεβρών με την ενδυνάμωση του Κεμάλ δεν
είχε λόγο ύπαρξης, ότι οι Χριστιανοί θα ήταν υπό την προστασία των δυνάμεων και θα εκκένωναν την Μ. Ασία, ότι ο Ελληνικός
στρατός θα έμενε στην Μ. Ασία για την προστασία των Ελληνικών πληθυσμών και πως τα νέα σύνορα Ελλάδος-Τουρκίας θα
βρίσκονταν στην Αδριανούπολη. Αποδεχόμενοι όμως έστω και την ύστατη στιγμή κάποια από τις προτάσεις των ξένων, προφανώς δεν
θα φτάναμε στην καταστροφή του 1922.

Β) Έστω ότι δίναμε στον Γούναρη ένα μαγικό ραβδάκι που θα του εμφάνιζε λεφτά και στρατό. Τι ακριβώς θα πετυχαίναμε με την
κατάληψη της Άγκυρας, εφόσον θα είχαμε αρκετές δυνάμεις να την καταλάβουμε; Πριν αρχίσουμε την ανάλυση, να πούμε ότι κύριος
στόχος ήταν η αιχμαλωσία του Τουρκικού στρατεύματος. Οι Τούρκοι όμως υποχώρησαν εσπευσμένα προς Σαγγάριο και έτσι οι Έλληνες
δεν κατάφεραν να περικυκλώσουν τις Τουρκικές δυνάμεις. Η εύκολη νίκη για να κυκλωθεί ο εχθρός απέτυχε. Οπότε για χάρη του
σεναρίου προκειμένου να δούμε πως θα αναπτυσσόταν το πλήρες σχέδιο μας, λαμβάνουμε a priori ως δεδομένο ότι δεν κυκλώσαμε το
Τουρκικό στράτευμα. Ως προς την ανάλυση των μετέπειτα σκοπών μας έχουμε τα εξής.

Πρώτη φάση του σχεδίου των Βασιλικών που υπήρχε και στην πραγματικότητα ήταν η κατάληψη της γραμμής Εσκί σεχίρ-Αφιόν
καραχισάρ-Κιουτάχεια για να καταλάβει η Ελλάς τις σιδηροδρομικές γραμμές που οδηγούν προς την Κιλικία και την μέση Ανατολή και
να αποκόψει τον στρατό του Κεμάλ από ενισχύσεις μέσω τραίνου. Η δεύτερη φάση ήθελε να γίνει προέλαση προς Άγκυρα για να
καταστραφούν οι βάσεις των Κεμαλικών. Η τρίτη φάση προέβλεπε προέλαση προς Ικόνιο που θα επέτρεπε την λειτουργία της
προηγουμένως καταληφθείσας σιδηροδρομικής γραμμής και ένωσης της με τις δυνάμεις των συμμάχων στην Μέση Ανατολή.

https://conserva.gr/niki-mikra-asia/?fbclid=IwAR1Bo-VBBbiYFWXB7nRzaIk1MvKbmb7dCcHSGD11itCOcEMiO-au1kvvkwU 4/7
04/06/2020 Μπορούσαμε να νικήσουμε στην Μικρασιατική Εκστρατεία; • Conserva

Η τέταρτη φάση ήθελε την εγκατάσταση της Ελληνικής γραμμής αμύνης Ανατολικά της Άγκυρας στον Άλυ ποταμό. Στην πέμπτη και
τελευταία φάση του σχεδίου πλέον, αν η επίθεση πετύχαινε, η Ελλάς θα στερούσε από τον αντίπαλο έναν πληθυσμό 3 εκατομμυρίων
Μουσουλμάνων για επιστράτευση, το μέτωπο των 630 χλμ θα μειωνόταν σε 430 χλμ εν τοις πράγμασι, διότι τα φυσικά κολλήματα θα
ανάγκαζαν την Ελλάδα να αμυνθεί σε μερικές διόδους προς την Δυτική Μικρά Ασία χωρίς την ανάγκη πολυάριθμου στρατού και τέλος
η επάνδρωση του στρατού θα γινόταν με πλοία και με την σιδηροδρομική γραμμή εύκολα, μέχρι να επιβληθούν οι Ελληνικές
διεκδικήσεις.

Από τα παραπάνω οπότε κατανοούμε πως ΟΧΙ η εκστρατεία δεν ήταν απλά μια εξόρμηση αυτοκτονίας χωρίς σχέδιο και φαίνεται πως
υπήρχαν ελπίδες ως το τέλος ότι ενδεχομένως θα κυκλώναμε το Τουρκικό στράτευμα. Αν παρόλα αυτά είχαμε τις δυνάμεις να φτάσουμε
ως τον Άλυ, η θέση μας θα ήταν τρομερά καλή, καθότι θα είχαμε επικοινωνία με τους Πόντιους αντάρτες και με τους συμμάχους μας
στην Μέση Ανατολή, ενώ οι Τούρκοι θα κατέφευγαν στα βουνά για να κάνουν αντάρτικο, με το διπλωματικό παιχνίδι να είναι πλέον
κατά αυτών. Έτσι κάποια στιγμή θα γινόταν ειρήνευση με εντελώς δικούς μας όρους και εν τέλει θα επιβάλλαμε την συνθήκη των
Σεβρών με την δημιουργία της Ποντιαρμενικής δημοκρατίας, με τις κτήσεις μας στα παράλια και την Θράκη, ενώ κανείς δεν ξέρει ποιες
θα ήταν οι επιπλέον υποχωρήσεις της Τουρκίας έναντι των δυνάμεων.

Παρόλα αυτά όμως η καταστροφή του 1922 είναι μια πραγματικότητα. Όμως δεν παύει να υπάρχει και εδώ ερώτηση για το αν μπορούσε
να αποφευχθεί ή έστω να μην χάσουμε τα πάντα από την συνθήκη των Σεβρών. Οπότε προς ολοκλήρωση του λόγου μας πάμε να δούμε
και αυτήν την επιπλέον υπόθεση με τα δύο υποσενάριά της. Α) Προφανώς όπως αποδείξαμε πριν, η υποχώρηση προς τα παράλια και η
άμυνα εκεί μέχρις εσχάτων, ενώ όλοι οι Έλληνες θα μαζεύονταν εκεί, ήταν εξαρχής επιλογή και μάλιστα από τις πιο προσιτές. Συνεπώς,
αντί να είμαστε εμείς αυτοί που ματώναμε να πάρουμε την Άγκυρα, θα ήταν ο Κεμάλ που θα μάτωνε να πάρει την Σμύρνη και οι ρόλοι
θα αντιστρέφονταν. Οπότε είτε αυτή η λύση, είτε η λύση παραμονής μας τουλάχιστον στην Ανατολική Θράκη με έναν στρατό που
υποχώρησε συντεταγμένα και μπορεί να προβάλει διεκδικήσεις, είναι από τα καλύτερα σενάρια για ένα διαφορετικό τέλος το 1922.

Β) Τρελιάρικη ήταν και η λύση για την μονομερή αυτονόμηση της Μικράς Ασίας με σχηματισμό στρατού καθαρά από Μικρασιάτες. Η
λύση αυτή όμως δεν μπορούσε να σταθεί, ειδικά αν λάβουμε υπόψιν πως εδώ το Ελληνικό στράτευμα υποχώρησε από την Μικρά Ασία,
οι αγύμναστοι Μικρασιάτες θα κρατούσαν το μέτωπο; Εξάλλου, μόλις 25.000 από το σύνολο των Ελλήνων στα παράλια κατατάχθηκαν
εθελοντές εξ’ αρχής, την στιγμή που η άμυνα της Σμύρνης χρειαζόταν τουλάχιστον 50.000! Οπότε αυτό το σχέδιο ήταν πάρα πολύ
παράτολμο.

https://conserva.gr/niki-mikra-asia/?fbclid=IwAR1Bo-VBBbiYFWXB7nRzaIk1MvKbmb7dCcHSGD11itCOcEMiO-au1kvvkwU 5/7
04/06/2020 Μπορούσαμε να νικήσουμε στην Μικρασιατική Εκστρατεία; • Conserva

Υπήρχε η πρόταση από τον στρατιωτικό Θεόδωρο Πάγκαλο το 1923, αλλά και από το επιτελείο το 1922 να μπούμε στην Πόλη για να
ασκήσουμε έτσι πίεση στον Κεμάλ. Η επιλογή αυτή βέβαια ήταν τρις χειρότερη, διότι έτσι θα παραβιάζαμε την διεθνή κυριαρχία της και
απλά θα κάναμε τους συμμάχους να δυσαρεστηθούν περισσότερο μαζί μας. Παρόλα αυτά, μπορούσαμε να κρατήσουμε στρατιωτικά την
Ανατολική Θράκη ακόμα και με την καταστροφή του 1922, αλλά το 1923 ο Βενιζέλος που ηγούνταν των διαπραγματεύσεων ειρήνης με
την Τουρκία αποφάσισε να την ανταλλάξουμε με τις οικονομικές αποζημιώσεις που ζητούσαν από την πλέον ανώτερη πολιτικά θέση
τους οι Τούρκοι.

Συνεπώς, η καθαρή απάντηση έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα στην Μικρά Ασία για το αν θα μπορούσαμε να νικήσουμε μόνοι μας
και ολοκληρωτικά τους Τούρκους στην Μικρασιατική Εκστρατεία είναι ΟΧΙ. Υπήρχε υλοποιήσιμο σχέδιο, αλλά δεν είχαμε εν τέλει τις
δυνάμεις μόνοι μας για κάτι τόσο τρανό. Αλλά παρόλα αυτά βλέπουμε πως λόγω της μεγάλης περιόδου που εκστρατεύσαμε, είχαμε
πάρα πολλές ευκαιρίες να μεταβάλλουμε τις καταστάσεις εν τέλει υπέρ μας και να μην οδηγηθούμε στην καταστροφή του 1922. Όμως,
η διχόνοια και η μικροπολιτική σπέκουλα οδήγησαν τον Ελληνισμό ίσως στην μεγαλύτερη καταστροφή της ιστορίας του.

Πρακτική Σκέψη
Γεννημένος το 2000 στην Θεσσαλονίκη ο Νίκος είναι φοιτητής τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας. Γόνος οικογένειας Ελλήνων προσφύγων από την
πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. είχε πάντοτε ενδιαφέρον για την ιστορία και την πατριδογνωσία, λόγω των ιστοριών που άκουγε από τα παιδικά του χρόνια από τον
οικογενειακό του περίγυρο. Το 2017 κουρασμένος από την νοητική αδράνεια του κόσμου γύρω του, αποφασίζει να δημιουργήσει το δικό του κανάλι στο
Youtube εν ονόματι «Πρακτική Σκέψη», προκειμένου να μοιραστεί τις γνώσεις του με τους συνανθρώπους του. Τον Φεβρουάριο του 2019 ανακαλύπτει
την νεοσύστατη παρέα της Right Society και ενώνει δυνάμεις μαζί της. Τα χόμπι του είναι η μουσική ΡΑΠ (ανεβάζει τα κομμάτια του στο μουσικό του
κανάλι EptalofosMusic), ο αθλητισμός (είναι κάτοχος μαύρης ζώνης και ενός DAN της πολεμικής τέχνης Tae-Kwon-Do) και προφανώς οι σπουδές του
στην σχολή του.

https://conserva.gr/niki-mikra-asia/?fbclid=IwAR1Bo-VBBbiYFWXB7nRzaIk1MvKbmb7dCcHSGD11itCOcEMiO-au1kvvkwU 6/7