‫وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺷﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪:‬‬

‫‪ ‬وﻻﻧﺲ و ﱪ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬
‫‪ ‬اﯾﻮن و رادﯾﮑﺎل‬
‫‪ ‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﱪ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺎﴏ در ﻣﺮﮐﺒﺎت‬

‫‪4‬‬
‫‪ ‬اﯾ ن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻼش و ﺗﮑﺎﭘﻮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ ی ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎ و روﯾﺎ ﻫﺎ را ﺑﺮ آورده ﺳﺎزد‪).‬آﻧﺘﻮﻧﯽ راﺑﯿﻨﺰ(‬
 ‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم | وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬ ‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬

‫وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬

‫وﻻﻧﺲ ﻋﺒﺎرت از ﻗﻮه ي اﺗﺤﺎد ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺗﻌﺎﻣﻼت ﮐﯿﻤﯿﺎوي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ وﻻﻧﺲ ﻋﺒﺎرت از ﺗﻌﺪاد رواﺑﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ اﺗﻮم ﺑﺎ اﺗﻮم‬
‫ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﮐﻠﻤﻪ ي وﻻﻧﺲ از اﺻﻄﻼح ﻻﺗﯿﻨﯽ ‪  Valantia ‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮔﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻮﺳﯿﻞ ‪  Kossel ‬در اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ي ﺧﻮد ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﻫﺎ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ي اﻧﺘﻘﺎل ﮐﺎﻣﻞ اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎ از ﯾﮏ اﺗﻮم ﺑﻪ اﺗﻮم دﯾﮕﺮ‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺗﻌﺪاد اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎي ﻗﺸﺮ ﺧﺎرﺟﯽ اﺗﻮم ﻫﺎي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﻫﺸﺖ اﻟﮑﺘﺮون ﺑﺎﻟﻎ ﮔﺮدد ‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و‬
‫ﺑﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻫﺮ اﺗﻮم وﻻﻧﺲ آن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬وﻻﻧﺲ داراي ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ) درﺟﻪ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻨﯽ ( ‪:‬‬
‫ﻋﺒﺎرت از ﺗﻌﺪاد اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﯾﺎ از دﺳﺖ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻮم ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻪ اﻟﮑﺘﺮون از دﺳﺖ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‬
‫داراي ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻣﺜﺒﺖ و ﻋﻨﺎﺻﺮﯾﮑﻪ اﻟﮑﺘﺮون ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ داراي ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﻤﺒﺮ‬
‫اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ داراي ﻋﻼﻣﻪ ي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ ‪ :‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬
‫ﻣﺲ در ‪ ، Cu‬ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ در ‪ ، H2‬ﻓﺎﺳﻔﻮرس در ‪ P4‬و ﺳﻠﻔﺮ در ‪ S8‬ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮوپ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺟﺪول ﻗﺮار ذﯾﻞ اﺳﺖ ‪:‬‬

‫ﮔﺮوپ‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪IIA‬‬ ‫‪IIIA‬‬ ‫‪IVA‬‬ ‫‪VA‬‬ ‫‪VIA‬‬ ‫‪VIIA‬‬ ‫‪VIIIA‬‬

‫ﻧﻤﺒﺮ‬ ‫‪4‬‬
‫اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪4‬‬

‫‪ 1‬‬ ‫‪ ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ در ﻫﻤﻪ ي ﻣﺮﮐﺒﺎت آن ‪  1‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻫﺎﯾﺪراﯾﺪﻫﺎي ﻓﻠﺰات ﮐﻪ‬
‫ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ زﯾﺮا ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮕﺎﺗﯿﻒ ﺗﺮ از ﻓﻠﺰات اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺎﯾﺪراﯾﺪ‬

‫‪MgH 2‬‬ ‫‪NaH‬‬ ‫‪NaOH‬‬ ‫‪KHSO 4‬‬ ‫‪H 2O‬‬ ‫‪HCl‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺐ‬
‫ﻧﻤﺒﺮ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬
‫‪H2‬‬

‫‪ ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻓﻠﻮرﯾﻦ ﮐﻪ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮕﺎﺗﯿﻒ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻫﻤﻪ ﻣﺮﮐﺒﺎت آن ‪  1‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Na 3 AlF6‬‬ ‫‪SF6‬‬ ‫‪NF3‬‬ ‫‪OF2‬‬ ‫‪CaF2‬‬ ‫‪NaF‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺐ‬

‫ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪F‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬ ‫‪58‬‬

‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬

‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم | وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬

‫‪ ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﮐﺴﯿﺠﻦ در اﮐﺜﺮ ﻣﺮﮐﺒﺎت آن از ﺟﻤﻠﻪ اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ ‪  2 ‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﭘﺮاﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ ﮐﻪ‬
‫‪ 1‬‬
‫‪  1‬و در ﺳﻮﭘﺮاﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ ‪   ‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮﭘﺮاﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﭘﺮاﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ 2‬‬

‫‪KO 2‬‬ ‫‪Na 2 O 2‬‬ ‫‪Li 2 O‬‬ ‫‪NaOH‬‬ ‫‪H 2SO 4‬‬ ‫‪KMnO 4‬‬ ‫‪COCl 2‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺐ‬

‫‪1‬‬ ‫ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬

‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪O‬‬

‫‪ 2 ‬‬ ‫‪ ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﮐﺴﯿﺠﻦ در ﻫﻤﻪ ي ﻣﺮﮐﺒﺎت آن ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ در اوﮐﺴﯽ ﻓﻠﻮراﯾﺪ ‪  OF2 ‬ﮐﻪ‬
‫ﺑﻮده و در ‪  O 2 F2 ‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ ‪  1‬اﺳﺖ زﯾﺮا ﻓﻠﻮرﯾﻦ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮕﺎﺗﯿﻒ ﺗﺮ از آﮐﺴﯿﺠﻦ اﺳﺖ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬
‫آن ﻫﻤﯿﺸﻪ ‪  1‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ آﮐﺴﯿﺠﻦ ﺑﺎ ﻓﻠﻮرﯾﻦ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آن ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬ﻣﺠﻤﻮع اﻟﺠﺒﺮي ﻧﻤﺒﺮ ﻫﺎي اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺐ ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪Na Cl‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1   1  0‬‬
‫‪1 6 2‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪H2 S O4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2  1   6   4  2   2  6  8  8  8  0‬‬

‫‪ .2‬ﻣﺠﻤﻮع اﻟﺠﺒﺮي ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ آﯾﻮن ﭼﻨﺪ اﺗﻮﻣﯽ ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﭼﺎرچ آن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪4 2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪ Cl‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪CO‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ O3 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 4   3  2   4  6  2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪NH14 ‬‬ ‫‪ H3 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 3  4  1  3  4  1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .3‬ﻣﺎﻟﯿﮑﻮل ﻫﺎي ﮐﻪ از اﺗﻮم ﻫﺎي ﻋﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ ،‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ اﺗﻮم ﻫﺎي اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﻣﺎﻟﯿﮑﻮل ﻫﺎي‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪1‬‬ ‫‪H2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪H0  H0‬‬ ‫)‪2‬‬ ‫‪Cl 2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Cl 0  Cl 0‬‬

‫آﯾﻮن و رادﯾﮑﺎل ‪:  Ion and Radical ‬‬

‫اﺗﻮم ﯾﺎ ﮔﺮوپ از اﺗﻮم ﻫﺎي ﮐﻪ ﭼﺎرﭼﺪار ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻨﺎم آﯾﻮن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬آﯾﻮن ﻫﺎ ﺑﺪو ﺑﺨﺶ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ آﯾﻮن‬
‫ﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻨﺎم ﮐﺘﯿﻮن ‪  Cation ‬و آﯾﻮن ﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ را ﺑﻨﺎم اﻧﯿﻮن ‪  Anion ‬ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ زﯾﺮا آﯾﻮن ﻣﺜﺒﺖ در ﻗﻄﺐ ﻣﻨﻔﯽ‬
‫‪  Catode ‬و آﯾﻮن ﻣﻨﻔﯽ در ﻗﻄﺐ ﻣﺜﺒﺖ ‪  Anode ‬ﺟﺬب ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪59‬‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي‬

 ‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم | وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬ ‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬

‫آﯾﻮن ﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد اﺗﻮم ﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪه ي ﺷﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺪو ﺑﺨﺶ ﯾﮏ اﺗﻮﻣﯽ و ﭼﻨﺪ اﺗﻮﻣﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( آﯾﻮن ﻫﺎي ﯾﮏ اﺗﻮﻣﯽ ‪ :‬ﻋﺒﺎرت از آﯾﻮن ﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ از ﯾﮏ اﺗﻮم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺎم ﮔﺬاري آﯾﻮن‬
‫ﻫﺎي ﯾﮏ اﺗﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﮑﺎت ذﯾﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﮕﺬاري آﯾﻮن ﻫﺎي ﯾﮏ اﺗﻮﻣﯽ ﻣﺜﺒﺖ اﺑﺘﺪاي ﮐﻠﻤﻪ آﯾﻮن را ﻧﻮﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﺑﻌﺪا ﻧﺎم ﻓﻠﺰ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ آن را ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪:‬‬

‫)‪1‬‬ ‫‪Ca 2 ‬‬ ‫آﯾﻮن ﮐﻠﺴﯿﻢ‬ ‫)‪2‬‬ ‫‪K‬‬ ‫آﯾﻮن ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ‬

‫)‪3‬‬ ‫‪Al3‬‬ ‫آﯾﻮن اﻟﻤﻮﻧﯿﻢ‬ ‫)‪4‬‬ ‫‪H‬‬ ‫آﯾﻮن ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ‬

‫اﮔﺮ ﯾﮏ ﻓﻠﺰ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع آﯾﻮن را ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﺪ ‪ ،‬در اﯾﻨﺼﻮرت ﭼﺎرچ آﻧﺮا ﺑﻪ ﻋﺪد روﻣﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم آن ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪:‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪Cu1‬‬ ‫آﯾﻮن ﮐﺎﭘﺮ ‪ I ‬‬ ‫)‪2‬‬ ‫‪Cu 2‬‬ ‫آﯾﻮن ﮐﺎﭘﺮ ‪ II ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪Fe2‬‬ ‫آﯾﻮن آﻫﻦ ‪ II ‬‬ ‫)‪4‬‬ ‫‪Fe3‬‬ ‫آﯾﻮن آﻫﻦ ‪ III ‬‬

‫ﻧﺎم ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﻠﺰات ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ آﯾﻮن ﯾﮏ اﺗﻮﻣﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ‪ ،‬در ﺟﺪول زﯾﺮ اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪:‬‬

‫ﻧﺎم ﻗﺪﯾﻤﯽ‬ ‫ﻧﺎم درﺳﺖ‬ ‫ﻓﻮرﻣﻮل آﯾﻮن‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ‬

‫آﯾﻮن ﮐﺮوﻣﺲ‬ ‫آﯾﻮن ﮐﺮوم ‪ II ‬‬ ‫‪Cr 2 ‬‬
‫ﮐﺮوم‬
‫آﯾﻮن ﮐﺮوﻣﯿﮏ‬ ‫آﯾﻮن ﮐﺮوم ‪ III ‬‬ ‫‪Cr 3‬‬
‫آﯾﻮن ﻣﻨﮕﻨﺰ ‪ II ‬‬ ‫‪Mn 2‬‬
‫ﻣﻨﮕﻨﺰ‬
‫آﯾﻮن ﻣﻨﮕﻨﺰ ‪ III ‬‬ ‫‪Mn‬‬ ‫‪3‬‬

‫آﯾﻮن ﻓﺮس‬ ‫آﯾﻮن آﻫﻦ ‪ II ‬‬ ‫‪Fe 2 ‬‬

‫آﻫﻦ‬
‫آﯾﻮن ﻓﺮﯾﮏ‬ ‫آﯾﻮن آﻫﻦ ‪ III ‬‬ ‫‪Fe 3‬‬
‫آﯾﻮن ﮐﻮﺑﺎﻟﺖ ‪ II ‬‬ ‫‪Co2‬‬
‫ﮐﻮﺑﺎﻟﺖ‬
‫آﯾﻮن ﮐﻮﺑﺎﻟﺖ ‪ III ‬‬ ‫‪Co3‬‬
‫آﯾﻮن ﮐﺎﭘﺮس‬ ‫آﯾﻮن ﻣﺲ ‪ I ‬‬ ‫‪Cu ‬‬
‫ﻣﺲ‬
‫آﯾﻮن ﮐﺎﭘﺮﯾﮏ‬ ‫آﯾﻮن ﻣﺲ ‪ II ‬‬ ‫‪Cu‬‬ ‫‪2‬‬

‫آﯾﻮن ﻗﻠﻊ ‪ II ‬‬ ‫‪Sn 2‬‬

‫ﻗﻠﻌﯽ‬
‫آﯾﻮن ﻗﻠﻊ ‪ IV ‬‬ ‫‪Sn‬‬ ‫‪4‬‬

‫آﯾﻮن ﺳﺮب ‪ II ‬‬ ‫‪Pb 2‬‬

‫ﺳﺮب‬
‫آﯾﻮن ﺳﺮب ‪ IV ‬‬ ‫‪Rb‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬ ‫‪60‬‬

‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬

‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم | وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬

‫‪ .2‬ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﮕﺬاري آﯾﻮن ﻫﺎي ﯾﮏ اﺗﻮﻣﯽ ﻣﻨﻔﯽ اﺑﺘﺪا ﮐﻠﻤﻪ ي آﯾﻮن ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﻨﻪ ي ﻧﺎم ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ و در اﺧﯿﺮ ﭘﺴﻮﻧﺪ آﯾﺪ‬
‫‪  ide ‬را ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﯿﻢ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪:‬‬
‫‪1) Cl‬‬ ‫) آﯾﻮن ﮐﻠﻮراﯾﺪ( ‪Ion Chloride‬‬ ‫‪6) N 3‬‬ ‫) آﯾﻮن ﻧﺎﯾﺘﺮاﯾﺪ ( ‪Ion Nitride‬‬
‫‪2) F‬‬ ‫) آﯾﻮن ﻓﻠﻮراﯾﺪ ( ‪Ion Flouride‬‬ ‫‪7) P3‬‬ ‫) آﯾﻮن ﻓﺎﺳﻔﺎﯾﺪ ( ‪Ion Phosphide‬‬
‫‪3) I‬‬ ‫) آﯾﻮن آﯾﻮداﯾﺪ ( ‪Ion Iodide‬‬ ‫‪8) C 4‬‬ ‫) آﯾﻮن ﮐﺎرﺑﺎﯾﺪ ( ‪Ion Corbide‬‬
‫‪4) Br ‬‬ ‫) آﯾﻮن ﺑﺮوﻣﺎﯾﺪ ( ‪Ion Bromide‬‬ ‫‪9) H ‬‬ ‫) آﯾﻮن ﻫﺎﯾﺪراﯾﺪ ( ‪Ion Hydride‬‬
‫‪5) O 2‬‬ ‫) آﯾﻮن اﮐﺴﺎﯾﺪ ( ‪Ion Oxide‬‬ ‫‪10) S2‬‬ ‫) آﯾﻮن ﺳﻠﻔﺎﯾﺪ ( ‪Ion Sulfide‬‬

‫ب( آﯾﻮن ﻫﺎي ﭼﻨﺪ اﺗﻮﻣﯽ ‪ :‬ﻋﺒﺎرت از آﯾﻮن ﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ از دو ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از دو اﺗﻮم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪه ﺗﺮﯾﻦ‬
‫آﯾﻮن ﻫﺎي ﭼﻨﺪ اﺗﻮﻣﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﻋﺒﺎرت از آﯾﻮن اﻣﻮﻧﯿﻢ ‪  NH 4 ‬و آﯾﻮن ﻫﺎﯾﺪروﻧﯿﻢ ‪  H 3 O  ‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻤﺪه ﺗﺮﯾﻦ آﯾﻮن ﻫﺎي ﭼﻨﺪ اﺗﻮﻣﯽ ﻣﻨﻔﯽ در ﺟﺪول زﯾﺮ اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪:‬‬

‫ﻓﻮرﻣﻮل ﮐﯿﻤﯿﺎوي اﻧﯿﻮن‬ ‫ﻧﺎم اﻧﯿﻮن‬ ‫ﻓﻮرﻣﻮل ﮐﯿﻤﯿﺎوي اﻧﯿﻮن‬ ‫ﻧﺎم اﻧﯿﻮن‬

‫‪SiO 32 ‬‬ ‫ﺳﯿﻠﯿﮑﺖ‬ ‫‪HCO 3‬‬ ‫ﺑﺎي ﮐﺎرﺑﻮﻧﯿﺖ‬

‫‪CN ‬‬ ‫ﺳﯿﺎﻧﺎﯾﺪ‬ ‫‪CO32 ‬‬ ‫ﮐﺎرﺑﻮﻧﯿﺖ‬

‫‪SCN ‬‬ ‫ﺗﯿﻮ ﺳﯿﺎﻧﺎﯾﺪ‬ ‫‪NO 2‬‬ ‫ﻧﺎﯾﺘﺮاﯾﺖ‬

‫‪OCN ‬‬ ‫ﺳﯿﺎﻧﯿﺖ‬ ‫‪NO 3‬‬ ‫ﻧﺎﯾﺘﺮﯾﺖ‬

‫‪OH ‬‬ ‫ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪H 2 PO 4‬‬ ‫داي ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ ﻓﺎﺳﻔﯿﺖ‬

‫‪O 22 ‬‬ ‫ﭘﺮ اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪HPO 24 ‬‬ ‫ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ ﻓﺎﺳﻔﯿﺖ‬

‫‪MnO 24 ‬‬ ‫ﻣﻨﮕﻨﯿﺖ‬ ‫‪PO 34‬‬ ‫ﻓﺎﺳﻔﯿﺖ‬

‫‪MnO 4‬‬ ‫ﭘﺮﻣﻨﮕﻨﯿﺖ‬ ‫‪PO 32 ‬‬ ‫ﻓﺎﺳﻔﺎﯾﺖ‬

‫‪CrO 24 ‬‬ ‫ﮐﺮوﻣﯿﺖ‬ ‫‪HSO 4‬‬ ‫ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ ﺳﻠﻔﯿﺖ‬

‫‪Cr2 O 72 ‬‬ ‫داي ﮐﺮوﻣﯿﺖ‬ ‫‪SO 24 ‬‬ ‫ﺳﻠﻔﯿﺖ‬

‫‪CH 3COO   C 2 H 3 O 2 ‬‬ ‫اﺳﯿﺘﯿﺖ‬ ‫‪SO 32 ‬‬ ‫ﺳﻠﻔﺎﯾﺖ‬

‫‪61‬‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي‬

 ‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم | وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬ ‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬

‫رادﯾﮑﺎل ) ‪: ( Radical‬‬

‫اﺗﻮم ﯾﺎ ﮔﺮوﭘﯽ از اﺗﻮم ﻫﺎ ﮐﻪ داراي اﻟﮑﺘﺮون ﺗﺎﻗﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻨﺎم رادﯾﮑﺎل ﯾﺎد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬رادﯾﮑﺎل ﻫﺎ ﮔﺮوپ ﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﺑﻮده ﮐﻪ داراي ﭼﺎرچ‬

‫ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺼﻮرت آزاد ﻧﯿﺰ ﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Cl 2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2Cl ‬‬

‫‪Cl  Cl ‬‬ ‫رادﯾﮑﺎل ﮐﻠﻮرﯾﻦ‬

‫‪H 3 C  CH 3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2CH 3‬‬

‫‪H 3C  CH 3 ‬‬ ‫رادﯾﮑﺎل ﻣﯿﺘﺎﯾﻞ‬

‫ﺗﻌﯿﻦ درﺟﻪ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻨﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﻣﺮﮐﺐ ‪:‬‬

‫در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﺠﻤﻮع اﻟﺠﺒﺮي ﻧﻤﺒﺮ ﻫﺎي اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮﮐﺐ را ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻗﺮار داده و ﺑﻌﺪا ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﺎدﻟﻪ ي ﯾﮏ‬

‫ﻣﺠﻬﻮﻟﻪ ي درﺟﻪ ﯾﮏ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪ .‬در آﯾﻮن ﻫﺎي ﭼﻨﺪ اﺗﻮﻣﯽ ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬

‫ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺠﻤﻮع اﻟﺠﺒﺮي ﻧﻤﺒﺮ ﻫﺎي اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻨﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺎﻣﻞ آﯾﻮن را ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﭼﺎرچ آن ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬در ﻣﺮﮐﺒﺎت زﯾﺮ ﻧﻤﺒﺮ ﻫﺎي اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ؟‬

‫‪1‬‬ ‫‪x 2‬‬

‫)‪1‬‬ ‫‪Na Cl O‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1   x    2   0‬‬
‫‪1 x  2  0‬‬
‫‪x 1  0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  1‬‬
‫‪ 1 x 2‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪H 3 p O4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3  1   x   4  2   0‬‬
‫‪3 x 8  0‬‬
‫‪x 5  0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪x 2‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪Al 2 (SO 4 )3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2  3  3  x   12  2   0‬‬
‫‪6  3x  24  0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3x  18  0‬‬
‫‪3x  18‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  6‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪4‬‬ ‫‪K 2 Cr2 O1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2  1  2  x   7  2   0‬‬
‫‪2  2x  14  0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2x  12  0‬‬
‫‪2x  12‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  6‬‬
‫‪1 x‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪5‬‬ ‫‪H N O2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1   x   2  2   0‬‬
‫‪1 x  4  0‬‬
‫‪x 3  0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  3‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬ ‫‪62‬‬

‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬

‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم | وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬

‫ در ﻣﺮﮐﺒﺎت زﯾﺮ ﻧﻤﺒﺮ ﻫﺎي اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ؟‬: ‫ﻣﺜﺎل‬
x x x x
1) Na 2 O2 2) K O2 3) H Cl O2 4) N H 4Cl

1 x
1) Na 2 O 2  2  1  2  x   0
2  2x  0
2x  2  x  1
1 x
2) K O2   1  2  x   0
1  2x  0
1
2x  1  x
2
 x 2
3) H Cl O 2   1   x   2  2   0
1 x  4  0
x 3 0  x  3
x 1 1
4) N H 4 Cl   x   4  1   1  0
x  4 1  0
x 3  0  x  3

‫ زﯾﺮ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ؟‬ Complex  ‫ در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﻐﻠﻖ‬: ‫ﻣﺜﺎل‬

 x 0
 2
1)  Ni(NH 3 5  SO 4
)   x   5  0    2   0 ‫ ﺳﻠﻔﯿﺖ‬ II  ‫ﭘﻨﺘﺎ اﻣﯿﻦ ﻧﯿﮑﻞ‬

x02 0  x  2
1
 x 1  ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ ﭘﻨﺘﺎ ﺳﯿﺎﻧﻮﻓﺮﯾﺖ‬
2) K 2  Fe(SCN)5   2  1   x   5  1  0  III 
 
2x 5  0
x 3  0  x  3
1
 x 1 
3) K 4  Fe(CN) 6   4  1   x   6  1  0  II  ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ ﻫﮕﺰا ﺳﯿﺎﻧﻮﻓﺮﯾﺖ‬
 
4x6  0
x 2  0  x  2
1
 x 1 
4) K 3  Fe(CN) 6   3  1   x   6  1  0  III  ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ ﻫﮕﺰا ﺳﯿﺎﻧﻮﻓﺮﯾﺖ‬
 
x 36  0
x 3  0  x  3

63 ‫ داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي‬: ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‬

 ‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم | وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬ ‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬

‫‪1‬‬
‫‪ x‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪ 1‬‬
‫)‪5‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Co(NH‬‬ ‫‪3‬‬ ‫)‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Cl‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ Cl‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺗﯿﺘﺮا اﻣﯿﻦ داي ﮐﻠﻮرو ﮐﻮﺑﺎﻟﺖ ‪  III ‬ﮐﻠﻮراﯾﺪ ‪ x   4  0   2  1   1  0‬‬

‫‪x  0  2 1  0‬‬
‫‪x 3  0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ x‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫ﺗﯿﺘﺮا ﻫﺎﯾﺪرو داي ﮐﻠﻮروﮐﺮوم ‪  III ‬ﮐﻠﻮراﯾﺪ‬
‫)‪6‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Cr(H‬‬ ‫‪2‬‬ ‫)‪O‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Cl‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ Cl‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ x   4  0   2  1   1  0‬‬

‫‪x  0  2 1  0‬‬
‫‪x2 0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  3‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ CO(NH‬‬ ‫‪ Cl‬‬
‫)‪7‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫)‬ ‫‪6‬‬ ‫‪ 3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ x   6  0   3  1  0‬‬
‫‪x  03  0‬‬
‫‪x 3  0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  3‬‬

‫ﺗﻌﯿﻦ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﺎرﺑﻦ در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻋﻀﻮي ‪:‬‬

‫در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ ي ﮐﻮوﻻﻧﺴﯽ و ﯾﺎ رواﺑﻂ آﯾﻮﻧﯽ – ﮐﻮوﻻﻧﺴﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ‬

‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮕﺎﺗﯿﻒ ﻗﻮي ﺑﻪ ﻋﻼﻣﮥ ‪   ‬و از ﻋﻨﺼﺮ ﮐﻪ داراي ﺧﺎﺻﯿﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮕﺎﺗﯿﻒ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻼﻣﮥ ‪   ‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﻼ ‪ :‬در ﻣﺮﮐﺐ ‪  NH3 ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ ‪  1‬و از ﻋﻨﺼﺮ ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ ﮐﻪ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮕﺎﺗﯿﻒ ﺗﺮ اﺳﺖ‪  3  ،‬ﻣﯽ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﮐﺎرﺑﻦ در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻋﻀﻮي ﻧﮑﺎت ذﯾﻞ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ در اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺒﺎت ‪  ‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﮐﺴﯿﺠﻦ در اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺒﺎت ‪  2 ‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﻠﻮﺟﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي آﯾﻮدﯾﻦ در ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﻪ اﺗﻮم ﮐﺎرﺑﻦ وﺻﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪  1 ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﺎرﺑﻦ در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻋﻀﻮي ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ اﺗﻮم ﮐﺎرﺑﻦ دارﻧﺪ ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﮐﺎرﺑﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را از‬

‫دﯾﮕﺮ اﺗﻮم ﻫﺎي ﮐﺎرﺑﻦ ﺟﺪا ﮐﺮده و ﺑﻌﺪا ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﺮ ﮐﺎرﺑﻦ را ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪ .‬در رواﺑﻂ‬

‫‪ C  C‬ﯾﺎ ‪ C  C‬ﯾﺎ ‪ C  C‬ﺟﻮره اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎي راﺑﻄﻮي ﺑﻪ ﻫﯿﭽﮑﺪام ﻃﺮف ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬و ﻣﯿﺘﻮان ازﯾﻦ‬

‫راﺑﻄﻪ ﻫﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬در ﻣﺮﮐﺒﺎت ذﯾﻞ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﺎرﺑﻦ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ؟‬

‫‪x‬‬ ‫‪1‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪C H4‬‬ ‫)ﻣﯿﺘﺎن(‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  4  1  0‬‬
‫‪x40‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  4‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬ ‫‪64‬‬

‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬

‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم | وﻻﻧﺲ و ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ‬

x x 1 2
2) HCOOH ‫ ﯾﺎ‬C H 2 O 2 (‫)ﻓﺎرﻣﯿﮏ اﺳﯿﺪ‬   x   2  1  2  2   0
x24  0
x20
x  2

x 1 2 1
3) C H3  O H (‫)ﻣﯿﺘﺎﻧﻮل‬   x   3  1   2   1  0
x  3  2 1  0
x20  x  2
x 1 2
4) C H2 O (‫)ﻓﺎرم اﻟﺪﯾﻬﺎﯾﺪ‬   x   2  1   2  0
x22  0
x0

x 2
e e
5) C O2 ‫ ﯾﺎ‬O  C  O (‫)ﮐﺎرﺑﻦ داي اﮐﺴﺎﯾﺪ‬   x   2  2   0
x4 0
x  4

‫ﻣﺜﺎل( در ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻋﻀﻮي ذﯾﻞ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﺎرﺑﻦ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ ؟‬

1) CH 3  CH 2 Cl 2) CH 3  CH 2  CH 3 3) CH 2 F2 4) CH 3  CHCl  CHBr2

1) CH 3 CH 2Cl
C  3  1  0 C  2  1   1  0
C  3 C  2 1  0
C  1
2) CH 3 CH 2 CH3
C  3  1  0 C  2  1  0 C  3  1  00
C  3 C  2 C  3
3) CH 2 F2  C  2  1  2  1  0
C22  0
C0
4) CH 3 CHCl CHBr2
C  3  1  0 C   1   1  0 C   1  2  1  0
C  3 C  1 1  0 C 1 2  0
C0 C  1

65 ‫ داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي‬: ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‬