‫ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺷﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪:‬‬

‫‪ ‬ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮ ﻋﻀﻮی‬
‫‪ ‬ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮ ﻋﻀﻮی‬

‫‪12‬‬
‫‪ ‬اﮔﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﯾﺪ از آن ﭘﯿﺮوی ﮐﻨﯿﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺳﯿﺪ و آن ﻗﺎﻧﻮن را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ‪) .‬آدوﻟﻒ ﻫﺘﻠﺮ(‬
‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬

‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬ ‫ﻓﺼﻞ دوازدﻫﻢ | ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮ ﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬

‫ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮ ﻋﻀﻮي را ﺑﻨﺎم ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﯾﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوپ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت از‪ :‬ﺗﯿﺰاب ﻫﺎ‪ ،‬اﻟﻘﻠﯽ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﮑﻬﺎ اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮرد اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ و ﻧﺎﻣﮕﺬاري دﯾﮕﺮ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮ ﻋﻀﻮي ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﯿﺰاب ﻫﺎ‪ ،‬اﻟﻘﻠﯽ ﻫﺎ و‬

‫ﻧﻤﮏ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ در ﻓﺼﻞ ﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ ) ‪: ( Oxides‬‬
‫ﻋﺒﺎرت از ﻣﺮﮐﺒﺎت اﻧﺪ ﮐﻪ از ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﻋﻨﺼﺮ آﮐﺴﯿﺠﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮐﺴﺎﯾﺪﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻮم ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺑﺨﺶ ذﯾﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪ -1‬اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي‪:‬‬

‫از ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ ﻓﻠﺰات ﺑﺎ آﮐﺴﯿﺠﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ‪ .‬اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي را ﺑﻨﺎم اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﻗﻠﻮي ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪،‬زﯾﺮا از ﺗﻌﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﺎ آب‬
‫اﻟﻘﻠﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪4Na  s  O2 g ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪2Na 2Os‬‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻞ اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﺎ آب‪:‬‬

‫‪ ‬آب ‪ ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻓﻠﺰي‬

‫اﻟﻘﻠﯽ ‪‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Na 2 O (s)  H 2 O(l) ‬‬

‫)‪ 2NaOH (aq‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ Ba  OH 2 aq ‬‬
‫‪BaO  s   H 2 O    ‬‬

‫‪ -2‬اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰي‪:‬‬

‫از ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰات ﺑﺎ آﮐﺴﯿﺠﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ‪ .‬اﮐﺴﺎﯾﺪﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰي را ﺑﻨﺎم اﮐﺴﺎﯾﺪﻫﺎي ﺗﯿﺰاﺑﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا از ﺗﻌﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﺎ‬

‫آب ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي آﮐﺴﯿﺠﻦ دار ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪C s   O 2 g  ‬‬

‫‪ CO 2g ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪S s   O 2 g  ‬‬
‫‪ SO 2 g ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪N 2 g   2O 2 g  ‬‬
‫‪ 2NO 2 g ‬‬

‫ﺗﻌﺎﻣﻞ اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰي ﺑﺎ آب‪:‬‬

‫‪ ‬آب ‪ ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰي‬

‫ﺗﯿﺰاب آﮐﺴﯿﺠﻦ دار ‪‬‬

‫‪1‬‬ ‫)‪CO 2(g)  H 2 O (l‬‬ ‫‪‬‬

‫)‪ H 2 CO3(aq‬‬
‫‪2‬‬ ‫)‪NO 2(g)  H 2 O (l‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪ HNO3(aq‬‬
‫‪3‬‬ ‫)‪SO3(g)  H 2 O(l‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪ H 2SO 4(aq‬‬

‫‪201‬‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬

 ‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ | ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬ ‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬

‫‪ -3‬اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي اﻣﻔﻮﺗﺮﯾﮏ )‪:(Amphotric‬‬

‫اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي اﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺗﯿﺰاﺑﯽ و ﻫﻢ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻗﻠﻮي دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﯿﺰاب ﻗﻮي ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻗﻠﻮي و در‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻟﻘﻠﯽ ﻗﻮي ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺗﯿﺰاﺑﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪Cr2O3 , SnO , ZnO , Al2 O3 , PbO :‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮب )‪ ، (Pb‬اﻟﻤﻮﻧﯿﻢ )‪ ، (Al‬ﺟﺴﺖ )‪ (Zn‬و ﻗﻠﻌﯽ )‪ (Sn‬ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻣﻔﻮﺗﺮﯾﮏ ﺑﻮده ﮐﻪ اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ و ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪‬‬
‫ﻫﺎي ﺷﺎن ﻣﺮﮐﺒﺎت اﻣﻔﻮﺗﺮﯾﮏ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎﻣﻞ اﮐﺴﺎﯾﺪﻫﺎي اﻣﻔﻮﺗﺮﯾﮏ ﺑﺎ ﺗﯿﺰاب ﻫﺎ و اﻟﻘﻠﯽ ﻫﺎ ‪:‬‬

‫‪ZnO s   2HClaq ‬‬
‫‪ ZnCl2s   H2 O  ‬‬
‫ﺗﯿﺰاب ﻗﻮي اﮐﺴﺎﯾﺪ اﻣﻔﻮﺗﺮﯾﮏ‬ ‫ﻧﻤﮏ‬ ‫آب‬
‫‪ZnO s   2NaOH s  ‬‬
‫‪ Na 2 ZnO2s   H 2O  ‬‬
‫اﮐﺴﺎﯾﺪ اﻣﻔﻮﺗﺮﯾﮏ‬ ‫اﻟﻘﻠﯽ ﻗﻮي‬ ‫ﻧﻤﮏ‬ ‫آب‬

‫‪ -4‬اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﺧﻨﺜﯽ ‪ :‬ﻣﺮﮐﺒﺎت اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ آب ‪ ،‬ﺗﯿﺰاب و اﻟﻘﻠﯽ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪NO , CO , N 2O :‬‬

‫ﺑﺮ ﻋﻼوه ي اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪ‪ ،‬دو ﻧﻮع اﮐﺴﺎﯾﺪ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﭘﺮ اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ )‪ : (Peroxides‬در اﯾﻦ ﻧﻮع اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﮐﺴﯿﺠﻦ )‪ (-1‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺮ اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ ﺑﯿﻦ اﺗﻮم‬

‫ﻫﺎي آﮐﺴﯿﺠﻦ راﺑﻂ اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﯾﮕﺎﻧﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ ﭘﺮاﮐﺴﺎﯾﺪ ‪ ،  H 2 O2 ‬ﺳﻮدﯾﻢ ﭘﺮ اﮐﺴﺎﯾﺪ ‪  Na 2 O2 ‬و ﻏﯿﺮه‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫ب( ﺳﻮﭘﺮاﮐﺴﺎﯾﺪﻫﺎ )‪ :(Super oxides‬در اﯾﻦ ﻧﻮع اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﮐﺴﯿﺠﻦ ) ‪ ( ‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﻮﭘﺮ اﮐﺴﺎﯾﺪ ‪ ،  KO 2 ‬ﺳﻮدﯾﻢ ﺳﻮﭘﺮ اﮐﺴﺎﯾﺪ ‪  NaO 2 ‬و ﻏﯿﺮه‪...‬‬

‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﮐﺴﺎﯾﺪﻫﺎ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﻧﺎم ﮔﺬاري اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي‪ :‬اﯾﻦ اﮐﺴﺎﯾﺪﻫﺎ ﺑﺪو ﻃﺮﯾﻖ ذﯾﻞ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ -1‬ﻃﺮﯾﻘﻪ ي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‪ :‬در اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻘﻪ اﺑﺘﺪا ﻧﺎم ﻓﻠﺰ و ﺑﻌﺪاَ ﮐﻠﻤﻪ ي اﮐﺴﺎﯾﺪ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪Na 2O ‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Sudium oxide ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪CaO‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﻠﺴﯿﻢ اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Calcium oxide ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪Al2O3 ‬‬ ‫اﻟﻤﻮﻧﯿﻢ اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Aluminium oxide ‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪K 2O‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Potassium oxide ‬‬

‫ﻓﻠﺰات ﮐﻪ داراي دو ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ دو ﻧﻮع اﮐﺴﺎﯾﺪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ داده ﮐﻪ در ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﮐﺴﺎﯾﺪﻫﺎي ﺷﺎن ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﻤﺒﺮ‬

‫اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻓﻠﺰ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻧﺎم ﻓﻠﺰ ﭘﺴﻮﻧﺪ اﯾﮏ )‪ (ic‬و اﮔﺮ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻓﻠﺰ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻧﺎم ﻓﻠﺰ ﭘﺴﻮﻧﺪ اس )‪(ous‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬ ‫‪202‬‬

‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬

‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬ ‫ﻓﺼﻞ دوازدﻫﻢ | ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬

‫‪CuO‬‬ ‫ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﺎﭘﺮ ‪ 2‬اﺳﺖ‬ ‫‪  Cupperic oxide ‬ﮐﺎﭘﺮﯾﮏ اﮐﺴﺎﯾﺪ ‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Cu 2 O‬‬ ‫ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﺎﭘﺮ ‪ 1‬اﺳﺖ‬ ‫‪  Cupperous oxide ‬ﮐﺎﭘﺮس اﮐﺴﺎﯾﺪ ‪‬‬

‫‪Fe 2O3‬‬ ‫ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﻫﻦ ‪ 3‬اﺳﺖ‬ ‫‪  Ferric oxide ‬ﻓﺮﯾﮏ اﮐﺴﺎﯾﺪ ‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪FeO‬‬ ‫ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﻫﻦ ‪ 2‬اﺳﺖ‬ ‫ﻓﺮس اﮐﺴﺎﯾﺪ ‪‬‬ ‫‪ ferrous oxide ‬‬

‫‪ -2‬ﻃﺮﯾﻘﻪ ي آﯾﻮﭘﮏ )‪ : (IUPAC‬در اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻘﻪ اﺑﺘﺪا ﻧﺎم ﻓﻠﺰ ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻓﻠﺰ داﺧﻞ ﻗﻮس ﺑﻪ ﻋﺪد روﻣﯽ ﺑﺪون ﻋﻼﻣﻪ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﺮ ﺷﺪه و در اﺧﯿﺮ ﮐﻠﻤﻪ ي اﮐﺴﺎﯾﺪ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ )  oxide‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻓﻠﺰ ﺑﻪ ﻋﺪد روﻣﯽ ﺑﺪون ﻋﻼﻣﻪ ( ‪ ‬ﻧﺎم ﻓﻠﺰ‬

‫ﻧﺎم‬
‫ده‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫ﻫﺸﺖ‬ ‫ﻫﻔﺖ‬ ‫ﺷﺶ‬ ‫ﭘﻨﺞ‬ ‫ﭼﻬﺎر‬ ‫ﺳﻪ‬ ‫دو‬ ‫ﯾﮏ‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ‬
‫اﻋﺪاد‬
‫‪X‬‬ ‫‪IX‬‬ ‫‪VIII‬‬ ‫‪VII‬‬ ‫‪VI‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪IV‬‬ ‫‪III‬‬ ‫‪II‬‬ ‫‪I‬‬
‫روﻣﯽ‬
‫ﻧﺎم‬
‫‪Dica Nona Octa‬‬ ‫‪Hepta‬‬ ‫‪Hexa Penta Tetra‬‬ ‫‪Tri‬‬ ‫‪Di‬‬ ‫‪Mono‬‬
‫ﻻﺗﯿﻨﯽ‬

‫‪1‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪Na 2 O‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ‪  I ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Sodium (I) Oxide‬‬
‫‪1‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪K2 O‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ ‪  I ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Porassium (I) Oxide‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪Ca O‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﻠﺴﯿﻢ ‪  II ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Calcium (II) Oxide‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪4‬‬ ‫‪Mg O‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣﮕﻨﺰﯾﻢ ‪  II ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Magnesium (II) Oxide‬‬
‫‪3‬‬
‫)‪5‬‬ ‫‪Al 2 O3‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻤﻮﻧﯿﻢ ‪  III ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Aluminium (III) Oxide‬‬
‫‪3‬‬
‫)‪6‬‬ ‫‪Fe2 O3‬‬ ‫‪‬‬ ‫آﻫﻦ ‪  III ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Frrum (III) Oxide‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪7‬‬ ‫‪Fe O‬‬ ‫‪‬‬ ‫آﻫﻦ ‪  II ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Frrum (II) Oxide‬‬
‫‪1‬‬
‫)‪8‬‬ ‫‪Cu 2 O‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺎﭘﺮ ‪  I ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Cupper (I) Oxide‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪9‬‬ ‫‪Cu O‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺎﭘﺮ ‪  II ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Cupper (II) Oxide‬‬
‫‪3‬‬
‫)‪10‬‬ ‫‪Cr 2 O3‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺮوم ‪  III ‬اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Chrom (III) Oxide‬‬

‫‪203‬‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬

 ‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ | ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬ ‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬

‫ب ( ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﮐﺴﺎﯾﺪ ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰي ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺒﺎت اﺑﺘﺪا ﺗﻌﺪاد اﺗﻮم ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ ) در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﯾﮏ ﻧﺒﺎﺷﺪ ( و ﻧﺎم ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻌﺪا ﺗﻌﺪاد اﺗﻮم‬
‫آﮐﺴﯿﺠﻦ و ﮐﻠﻤﻪ ي اﮐﺴﺎﯾﺪ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪  oxide‬ﺗﻌﺪاد اﺗﻮم ﻫﺎي آﮐﺴﯿﺠﻦ ‪ ‬ﻧﺎم ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ ‪ ) ‬ﺗﻌﺪاد اﺗﻮم ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﯾﮏ ﻧﺒﺎﺷﺪ (‬

‫)‪1‬‬ ‫‪NO‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ ﻣﻮﻧﻮ اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Nitrogen mono oxide ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪NO2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ داي اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Nitrogen di oxide ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪SO‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻠﻔﺮ ﻣﻮﻧﻮ اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Sulfur mono oxide ‬‬
‫)‪4‬‬ ‫‪SO2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻠﻔﺮ داي اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪Sulfur di oxide ‬‬
‫)‪5‬‬ ‫‪N2 O‬‬ ‫‪‬‬ ‫داي ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ ﻣﻮﻧﻮ اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Dinitrogen mono oxide ‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺐ ﺑﻨﺎم ﻫﺎي " ﻧﺎﯾﺘﺮس اﮐﺴﺎﯾﺪ" و " ﮔﺎز ﺧﻨﺪه آور " ﻧﯿﺰ ﯾﺎد ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫)‪6‬‬ ‫‪N2O5‬‬ ‫‪‬‬ ‫داي ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ ﭘﻨﺘﺎ اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Dinitrogen penta oxide ‬‬
‫)‪7‬‬ ‫‪N2O3‬‬ ‫‪‬‬ ‫داي ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ ﺗﺮاي اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Di nitrogen tri oxide ‬‬
‫)‪8‬‬ ‫‪N 2 O4‬‬ ‫‪‬‬ ‫داي ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ ﺗﯿﺘﺮا اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Di nitrogen tetra oxide ‬‬
‫)‪9‬‬ ‫‪SO3‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻠﻔﺮ داي اﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Sulfur tri oxide ‬‬
‫ﻧﺎم ﮔﺬاري ﺗﯿﺰاب ﻫﺎ ‪:‬‬
‫ﺗﯿﺰاب از ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ ﻋﻨﺼﺮ آﮐﺴﯿﺠﻦ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺎن ﺑﺪو ﺑﺨﺶ ذﯾﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي ﺑﺪون آﮐﺴﯿﺠﻦ ) ﻫﺎﯾﺪرو اﺳﯿﺪﻫﺎ ( ‪ :‬اﯾﻦ ﺗﯿﺰاب ﻫﺎ داراي ﻋﻨﺼﺮ آﮐﺴﯿﺠﻦ ﻧﺒﻮده ﮐﻪ از ﻋﻨﺼﺮ ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ و‬
‫ﯾﮏ ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي ﺑﺪون آﮐﺴﯿﺠﻦ ﻃﻮر ذﯾﻞ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪  ic  acid‬ﺗﻨﻪ ي ﻧﺎم ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ ‪hydro ‬‬

‫)‪1‬‬ ‫‪HF‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻫﺎﯾﺪرو ﻓﻠﻮرﯾﮏ اﺳﯿﺪ‬ ‫‪ Dydroflouric acid ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪HCl‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻫﺎﯾﺪرو ﮐﻠﻮرﯾﮏ اﺳﯿﺪ‬ ‫‪ Hydrochloric acid ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪HBr‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻫﺎﯾﺪرو ﺑﺮوﻣﯿﮏ اﺳﯿﺪ‬ ‫‪ hydrobromic acid ‬‬
‫)‪4‬‬ ‫‪HI‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻫﺎﯾﺪرو آﯾﻮدﯾﮏ اﺳﯿﺪ‬ ‫‪ hydroiodic acid ‬‬
‫)‪5‬‬ ‫‪H2S‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻫﺎﯾﺪرو ﺳﻠﻔﻮرﯾﮏ اﺳﯿﺪ‬ ‫‪ hydrosulfuric acid ‬‬
‫ب( ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي آﮐﺴﯿﺠﻦ دار ) اوﮐﺴﯽ اﺳﯿﺪ ﻫﺎ ( ‪ :‬اﯾﻦ ﺗﯿﺰاب ﻫﺎ داراي ﻋﻨﺼﺮ آﮐﺴﯿﺠﻦ ﺑﻮده ﮐﻪ از ﻋﻨﺼﺮ ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ ‪،‬‬
‫آﮐﺴﯿﺠﻦ و ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ دﯾﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ .‬ﻧﺎم ﮔﺬاري اﯾﻦ ﺗﯿﺰاب ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﺎن ﺻﻮرت‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬ ‫‪204‬‬

‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬

‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬ ‫ﻓﺼﻞ دوازدﻫﻢ | ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬

‫‪ -1‬ﻧﺎم ﮔﺬاري ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﺎن ﻫﻠﻮﺟﻦ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﻫﻠﻮﺟﻦ ﻫﺎ در ﺗﯿﺰاب و ﻧﻤﮏ ﻫﺎي آﮐﺴﯿﺠﻦ دار ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬

‫ﭼﻬﺎر ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻣﺜﺒﺖ )‪ 3, 5, 7‬و ‪ 1 (1‬را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﻠﻮﺟﻦ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺑﺮاي‬

‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﺎن ﻫﻠﻮﺟﻦ اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﻦ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي در ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي آﮐﺴﯿﺠﻦ دار ‪ ،‬از ﻓﻮرﻣﻮل ذﯾﻞ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ ‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫) ﺗﻌﺪاد اﺗﻮم ﻫﺎي ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ ( ‪ ) -‬ﺗﻌﺪاد اﺗﻢ ﻫﺎي آﮐﺴﯿﺠﻦ ( ‪ = 2‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي آﮐﺴﯿﺠﻦ دار‬

‫)‪1‬‬ ‫‪H2SO4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  2  4   2  8  2  6‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ‪S‬‬

‫)‪2‬‬ ‫‪HClO4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  2  4   1  8  1  7‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ‪Cl‬‬

‫‪ ‬اﮔﺮ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﻠﻮﺟﻦ در ﺗﯿﺰاب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ ‪  7 ‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺗﯿﺰاب را ﻃﻮر ذﯾﻞ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬

‫‪  ic  acid‬ﺗﻨﻪ ﻧﺎم ﻫﻠﻮﺟﻦ ‪Per ‬‬

‫)‪1‬‬ ‫‪HClO4‬‬ ‫ﭘﺮﮐﻠﻮرﯾﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﻠﻮرﯾﻦ ‪ 7‬اﺳﺖ( ‪‬‬ ‫‪ perchloric acid ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪HBrO4‬‬ ‫ﭘﺮ ﺑﺮوﻣﯿﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺑﺮوﻣﯿﻦ ‪ 7‬اﺳﺖ ( ‪‬‬ ‫‪ perbromic acid ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪HIO4‬‬ ‫ﭘﺮ آﯾﻮدﯾﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﯾﻮدﯾﻦ ‪ 7‬اﺳﺖ( ‪‬‬ ‫‪ periodic acid ‬‬

‫‪ ‬اﮔﺮ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﻠﻮﺟﻦ در ﺗﯿﺰاب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ ‪  5 ‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺗﯿﺰاب را ﻃﻮر ذﯾﻞ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬

‫‪  ic  acid‬ﺗﻨﻪ ي ﻧﺎم ﻫﻠﻮﺟﻦ‬

‫)‪1‬‬ ‫‪HClO3‬‬ ‫ﮐﻠﻮرﯾﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﻠﻮرﯾﻦ ‪ 5‬اﺳﺖ( ‪‬‬ ‫‪ Chloric acid ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪HBrO3‬‬ ‫ﺑﺮوﻣﯿﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺑﺮوﻣﯿﻦ ‪ 5‬اﺳﺖ ( ‪‬‬ ‫‪ Bromic acid ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪HIO3‬‬ ‫آﯾﻮدﯾﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﯾﻮدﯾﻦ ‪ 5‬اﺳﺖ( ‪‬‬ ‫‪ Iodic acid ‬‬

‫‪ ‬اﮔﺮ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﻠﻮﺟﻦ در ﺗﯿﺰاب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺗﯿﺰاب را ﻃﻮر ذﯾﻞ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬

‫‪  ous  acid‬ﺗﻨﻪ ي ﻧﺎم ﻫﻠﻮﺟﻦ‬

‫)‪1‬‬ ‫‪HClO2‬‬ ‫ﮐﻠﻮرس اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﻠﻮرﯾﻦ ‪ 3‬اﺳﺖ( ‪‬‬ ‫‪ Chlorous acid ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪HBrO2‬‬ ‫ﺑﺮوﻣﺲ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺑﺮوﻣﯿﻦ ‪ 3‬اﺳﺖ ( ‪‬‬ ‫‪ Bromous acid ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪HIO2‬‬ ‫آﯾﻮدس اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﯾﻮدﯾﻦ ‪ 3‬اﺳﺖ( ‪‬‬ ‫‪ Iodous acid ‬‬

‫‪ 1‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻓﻠﻮرﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آن ﻫﻤﯿﺸﻪ ‪ 1‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪205‬‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬

 ‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ | ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬ ‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬

‫‪ ‬اﮔﺮ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻫﻠﻮﺟﻦ در ﺗﯿﺰاب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ ‪  1‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺗﯿﺰاب را ﻃﻮر ذﯾﻞ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬

‫‪  ous  acid‬ﺗﻨﻪ ي ﻧﺎم ﻫﻠﻮﺟﻦ ‪hypo ‬‬

‫)‪1‬‬ ‫‪HClO‬‬ ‫‪  hypochlorous acid ‬ﻫﺎﯾﭙﻮ ﮐﻠﻮرس اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﻠﻮرﯾﻦ ‪ 1‬اﺳﺖ( ‪‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪HBrO‬‬ ‫‪  hypobromous acid ‬ﻫﺎﯾﭙﻮ ﺑﺮوﻣﺲ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺑﺮوﻣﯿﻦ ‪ 1‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪HIO‬‬ ‫ﻫﺎﯾﭙﻮ آﯾﻮدس اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ آﯾﻮدﯾﻦ ‪ 1‬اﺳﺖ( ‪‬‬ ‫‪ hypoiodous acid ‬‬

‫‪ -2‬ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي ﮐﻪ اﺗﻮم ﺷﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺮوپ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﭼﻬﺎرم ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻢ و ﺷﺸﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﺑﺮاي ﻧﺎم ﮔﺬاري اﯾﻦ‬
‫ﺗﯿﺰاب ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ذﯾﻞ وﺟﻮد دارﻧﺪ‬
‫‪ ‬اﮔﺮ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي ﺗﯿﺰاب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺒﺮ ﮔﺮوپ آن ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺗﯿﺰاب ﻃﻮر زﯾﺮ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪:‬‬

‫‪  ic  acid‬ﺗﻨﻪ ي ﻧﺎم ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي‬

‫)‪1‬‬ ‫ﺗﯿﺰاب ﮐﺎرﺑﻦ ﯾﺎ ‪  Carbonic acid ‬ﮐﺎرﺑﻮﻧﯿﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﺎرﺑﻦ ‪ 4‬اﺳﺖ ( ‪H2CO3 ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪HNO3‬‬ ‫ﺗﯿﺰاب ﺷﻮره ﯾﺎ ‪  Nitric acid ‬ﻧﺎﯾﺘﺮﯾﮏ اﺳﯿﺪ ‪ ) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ ‪ 5‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪H3PO4‬‬ ‫‪  Phosphoric acid ‬ﻓﺎﺳﻔﻮرﯾﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻓﺎﺳﻔﻮرس ‪ 5‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫)‪4‬‬ ‫‪H2SO4‬‬ ‫ﺗﯿﺰاب ﮔﻮﮔﺮد ﯾﺎ ‪  Sulfuric acid ‬ﺳﻠﻔﻮرﯾﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺳﻠﻔﺮ ‪ 6‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫)‪5‬‬ ‫‪H2SeO4‬‬ ‫‪  Selenic acid ‬ﺳﻠﯿﻨﯿﮏ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺳﻠﯿﻨﯿﻢ ‪ 6‬اﺳﺖ ( ‪‬‬

‫‪  ous  acid‬ﺗﻨﻪ ي ﻧﺎم ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي‬

‫)‪1‬‬ ‫‪H2CO2‬‬ ‫‪  Carbonous acid ‬ﮐﺎرﺑﻮﻧﺲ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﮐﺎرﺑﻦ ‪ 2‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪HNO2‬‬ ‫ﺗﯿﺰاب ﺷﻮره ﯾﺎ ‪  Nitric acid ‬ﻧﺎﯾﺘﺮس اﺳﯿﺪ ‪ ) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ ‪ 3‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪H3PO3‬‬ ‫‪  Phosphorous acid ‬ﻓﺎﺳﻔﻮرس اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻓﺎﺳﻔﻮرس ‪ 3‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫)‪4‬‬ ‫‪H2SO3‬‬ ‫‪  Sulfurous acid ‬ﺳﻠﻔﻮرس اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺳﻠﻔﺮ ‪ 4‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫)‪5‬‬ ‫‪H2SeO3‬‬ ‫‪  Selenous acid ‬ﺳﻠﯿﻨﺲ اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺳﻠﯿﻨﯿﻢ ‪ 4‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫‪ ‬اﮔﺮ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي ﺗﯿﺰاب ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺒﺮ ﮔﺮوپ آن دو واﺣﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺗﯿﺰاب ﻃﻮر زﯾﺮ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﯿﮕﺮدد‪:‬‬

‫‪  ous  acid‬ﺗﻨﻪ ي ﻧﺎم ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي‬

‫)‪1‬‬ ‫‪  hyponitrous acid ‬ﻫﺎﯾﭙﻮﻧﺎﯾﺘﺮس اﺳﯿﺪ ‪ ) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻧﺎﯾﺘﺮوﺟﻦ ‪ 1‬اﺳﺖ ( ‪HNO ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪H3PO2‬‬ ‫‪  hypophosphorous acid ‬ﻫﺎﯾﭙﻮ ﻓﺎﺳﻔﻮرس اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻓﺎﺳﻔﻮرس ‪ 1‬اﺳﺖ ( ‪‬‬
‫)‪4‬‬ ‫‪  hyposulfurous acid ‬ﺳﻠﻔﻮرس اﺳﯿﺪ ‪) ‬ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺳﻠﻔﺮ ‪ 2‬اﺳﺖ ( ‪H2SO2 ‬‬

‫ﻧﻮت ‪ :‬اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاي ﺗﯿﺰاب ﻫﺎي ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﮔﺮوپ ﭼﻬﺎرم اﺻﻠﯽ اﺳﺖ ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬ ‫‪206‬‬

‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬

‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬ ‫ﻓﺼﻞ دوازدﻫﻢ | ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬

‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﻟﻘﻠﯽ ﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﻟﻘﻠﯽ ﻫﺎ اﺑﺘﺪا ﻧﺎم ﻓﻠﺰ و ﺑﻌﺪا ﮐﻠﻤﻪ ي ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ ‪  hydroxide ‬ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪:‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪NaOH‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  Sodium hydroxide ‬ﺳﻮدﯾﻢ ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬
‫)‪2‬‬ ‫‪Ca  OH  2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  Calcium hydroxide ‬ﮐﻠﺴﯿﻢ ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬
‫)‪3‬‬ ‫‪Al  OH 3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  Aluminium dydroxide ‬اﻟﻤﻮﻧﯿﻢ ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬
‫)‪3‬‬ ‫‪KOH‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  Potassium hydroxide ‬ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬

‫اﮔﺮ ﻓﻠﺰ داراي دو ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﻓﻠﺰ ﭘﯿﻮﻧﺪ اﯾﮏ ‪  ic ‬و ﺑﺎ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﭘﯿﻮﻧﺪ اس ‪  ous ‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﻟﻘﻠﯽ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪Cu  OH  2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺎﭘﺮ ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Cupperic hydroxide ‬‬

‫)‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪CuOH‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺎﭘﺮس ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Cupperous hydroxide ‬‬
‫‪Fe  OH 3‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻓﺮﯾﮏ ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Ferric hydroxide ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Fe  OH  2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻓﺮس ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Ferrous dydroxide ‬‬
‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻧﻤﮏ ﻫﺎ ‪:‬‬
‫ﻧﻤﮏ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻋﻨﺼﺮ آﮐﺴﯿﺠﻦ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺎن ﺑﺪو ﺑﺨﺶ آﮐﺴﯿﺠﻦ دار و ﺑﺪون آﮐﺴﯿﺠﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻧﻤﮏ ﻫﺎي ﺑﺪون آﮐﺴﯿﺠﻦ ‪ :‬اﯾﻦ ﻧﻤﮏ ﻫﺎ داراي آﮐﺴﯿﺠﻦ ﻧﺒﻮده و از ﯾﮏ ﻓﻠﺰ و ﯾﮏ ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﯾﻦ ﻧﻤﮏ ﻫﺎ ﻃﻮر ذﯾﻞ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪:‬‬

‫‪  ide‬ﺗﻨﻪ ي ﻧﺎم ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰ ‪ ‬ﻧﺎم ﻓﻠﺰ‬

‫)‪1‬‬ ‫‪NaCl‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ﮐﻠﻮراﯾﺪ‬ ‫‪Sodium chloride ‬‬

‫)‪2‬‬ ‫‪CaBr2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ﺑﺮوﻣﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Calcium bromide ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪Al2S3‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻤﻮﻧﯿﻢ ﺳﻠﻔﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Aluminium sulfide ‬‬

‫اﮔﺮ ﻓﻠﺰ داراي دو ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬در ﻧﺎم ﮔﺬاري ﻧﻤﮏ از ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻫﺎي ‪  ic ‬و ‪  ous ‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪CuCl2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺎﭘﺮﯾﮏ ﮐﻠﻮراﯾﺪ‬ ‫‪ Capperic chloride ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪CuCl‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺎﭘﺮس ﮐﻠﻮراﯾﺪ‬ ‫‪ Cupperous chloride ‬‬

‫ب( ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻧﻤﮏ ﻫﺎي آﮐﺴﯿﺠﻦ دار ‪ :‬اﯾﻦ ﻧﻤﮏ ﻫﺎ داراي آﮐﺴﯿﺠﻦ ﺑﻮده و ﻧﺎﻣﮕﺬاري اﯾﻦ ﻧﻤﮏ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺎم ﺗﯿﺰاب‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ي آن ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﺎم ﺗﯿﺰاب ﺑﻪ ‪  ic ‬ﺧﺘﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﺎم ﻧﻤﮏ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ي آن ﺑﻪ ‪  ate ‬ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﺎم ﺗﯿﺰاب ﺑﻪ ‪  ous ‬ﺧﺘﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﺎم ﻧﻤﮏ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ‪  ite ‬ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﻧﺎم ﺗﯿﺰاب ﭘﯿﺸﻮﻧﺪ ﭘﺮ و ﯾﺎ ﻫﺎﯾﭙﻮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﻧﺎم ﻧﻤﮏ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺸﻮﻧﺪ ﭘﺮ و ﯾﺎ ﻫﺎﯾﭙﻮ ﺑﻌﺪ از ﻧﺎم ﻓﻠﺰ ﯾﺎد آوري ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪207‬‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬

 ‫ﮐﯿﻤﯿﺎي‬
‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ | ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺎن‬ ‫ﻏﯿﺮﻋﻀﻮي‬

‫)‪1‬‬ ‫‪KNO3‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ ﻧﺎﯾﺘﺮﯾﺖ‬ ‫‪ Potassium nitrate ‬‬

‫)‪2‬‬ ‫‪KNO2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ ﻧﺎﯾﺘﺮاﯾﺖ‬ ‫‪ Potassium nitraite ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪CaSO4‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﻠﺴﯿﻢ ﺳﻠﻔﯿﺖ‬ ‫‪ Calcium Sulfate ‬‬
‫)‪4‬‬ ‫‪CaSO3‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﻠﺴﯿﻢ ﺳﻠﻔﺎﯾﺖ‬ ‫‪ Calcium Sulfite ‬‬
‫)‪5‬‬ ‫‪NaClO‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ﻫﺎﯾﺪرو ﮐﻠﻮراﯾﺖ‬ ‫‪Sodium hypochlorite ‬‬
‫)‪6‬‬ ‫‪NaClO2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ﮐﻠﻮراﯾﺖ‬ ‫‪Sodium Chlorite ‬‬
‫)‪7‬‬ ‫‪NaClO3‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ﮐﻠﻮرﯾﺖ‬ ‫‪Sodium Chlorate ‬‬
‫)‪8‬‬ ‫‪NaClO4‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ﭘﺮ ﮐﻠﻮرﯾﺖ‬ ‫‪Sodium perchlorate ‬‬
‫در ﻧﺎم ﮔﺬاري ﻧﻤﮏ ﻫﺎي ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ دار ) ﺗﯿﺰاﺑﯽ ( اﺑﺘﺪا ﻧﺎم ﻓﻠﺰ و ﺑﻌﺪا ﮐﻠﻤﻪ ي ﻫﺎﯾﺪرو ﯾﺎ ﺑﺎي را ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﺮده و دراﺧﯿﺮ ﻧﺎم اﻧﯿﻮن )‬
‫آﯾﻮن ﻣﻨﻔﯽ ( را ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪KHCO3‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﯿﻢ ﺑﺎي ﮐﺎرﺑﻮﻧﯿﺖ‬ ‫‪ Potassium bi Carbonate ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪NaHSO4‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ﺑﺎي ﺳﻠﻔﯿﺖ‬ ‫‪Sodium bi Sulfate ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪NaH2 PO4‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ داي ﻫﺎﯾﺪروﺟﻦ ﻓﺎﺳﻔﯿﺖ‬ ‫‪ Sodium dihydrogen phosphate ‬‬

‫در ﻧﺎم ﮔﺬاري ﻧﻤﮏ ﻫﺎي ﮐﻪ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺧﻮد ﮔﺮوپ ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﯿﻞ دارﻧﺪ ) ﻧﻤﮏ ﻫﺎ ﻗﻠﻮي ( در اﺑﺘﺪا ﻧﺎم ﻓﻠﺰ و ﺑﻌﺪ ﮐﻠﻤﻪ ي ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﯽ‬
‫را ذﮐﺮ ﻧﻤﻮده و در اﺧﯿﺮ ﻧﺎم اﻧﯿﻮن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪Ca  OH  Cl‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﻠﺴﯿﻢ ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ ﮐﻠﻮراﯾﺪ‬ ‫‪ Calcium hydroxy chloride ‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪Fe  OH  Br‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻓﺮس ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﯽ ﺑﺮوﻣﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Ferrous hydroxy bromide ‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪Fe  OH 2 Br‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻓﺮﯾﮏ داي ﻫﺎﯾﺪروﮐﺴﺎﯾﺪ ﺑﺮوﻣﺎﯾﺪ‬ ‫‪ Ferric dihydroxy bromide ‬‬
‫ﻧﺎم ﮔﺬاري ﻧﻤﮏ ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻘﻪ ي آﯾﻮﭘﮏ ‪:  IUPAC ‬‬
‫در اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻘﻪ اﺑﺘﺪا ﻧﺎم ﻓﻠﺰ ) ﮐﺘﯿﻮن ( و ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺒﺮ اﮐﺴﯿﺪﯾﺸﻦ ﻓﻠﺰ ﺑﻪ ﻋﺪد روﻣﯽ ﺑﺪون ﻋﻼﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و در اﺧﯿﺮ ﻧﺎم آﯾﻮن ﻣﻨﻔﯽ‬
‫) اﻧﯿﻮن ( ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪Na Cl‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ‪  I ‬ﮐﻠﻮراﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Sodium (I) chloride‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪Ca Br2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﻠﺴﯿﻢ ‪  II ‬ﺑﺮوﻣﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Clscium (II) bromide‬‬
‫‪3‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪Fe Cl3‬‬ ‫‪‬‬ ‫آﻫﻦ ‪  III ‬ﮐﻠﻮراﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Iron (III) chloride‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪4‬‬ ‫‪Fe Cl2‬‬ ‫‪‬‬ ‫آﻫﻦ ‪  II ‬ﮐﻠﻮراﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Irom (II) chloride‬‬
‫)‪5‬‬ ‫‪Al2S3‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻤﻮﻧﯿﻢ ‪  III ‬ﺳﻠﻔﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Almunium (III) sulfide‬‬
‫)‪6‬‬ ‫‪Na 2CO3‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ‪  I ‬ﮐﺎرﺑﻮﻧﯿﺖ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Sodium (I) carbonate‬‬
‫)‪7‬‬ ‫‪Al  NO3 3‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻤﻮﻧﯿﻢ ‪  III ‬ﻧﺎﯾﺘﺮﯾﺖ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Almunium (III) nitrate‬‬
‫)‪8‬‬ ‫‪Na 2SO4‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ‪  I ‬ﺳﻠﻔﯿﺖ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Sodium (I) Sulfate‬‬
‫)‪9‬‬ ‫‪Na 2SO3‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻮدﯾﻢ ‪  I ‬ﺳﻠﻔﺎﯾﺖ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫‪Sodium (I) sulfite‬‬
‫)‪10‬‬ ‫‪Na 2SO2‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﯾﺎ ﺳﻮدﯾﻢ ‪  I ‬ﻫﺎﯾﭙﻮ ﺳﻠﻔﺎﯾﺖ‬ ‫‪Sodium (I) hydposulfite‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪ :‬داﮐﺘﺮ اﺣﻤﺪﺿﯿﺄ ﮔﻮﻫﺮي و اﻧﺠﻨﯿﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن‬ ‫‪208‬‬