2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı

Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Çalışma Kâğıdı

Tarih: ..... / 4 / 2021 Çalışma Kâğıdı No:19

Adı-Soyadı: Sınıf: HAZIRLIK

Ünite: Şiir

Konu/Kazanım: Şiirin biçimsel özellikleri

Aşağıdaki şiirleri ölçü ve uyak türleri açısından inceleyiniz.

SESSİZ GEMİ

Artık demir almak günü gelmişse zamandan, zaman-dan

Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan. liman-dan dan=redif an=tam uyak

Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol; yol

Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol. kol ol=tam uyak

Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli, elem-li

Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli. nem-li li=redif em=tam uyak

Biçare gönüller! Ne giden son gemidir bu! gemi-dir

Hicranlı hayatın ne de son matemidir bu! matemi-dir dir=redif emi=zengin uyak

Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler; bekle-r

dönemeyecek-ler ekler=zengin uyak
Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler.

Birçok gidenin her biri memnun ki yerinden, yerin-den

Birçok seneler geçti; dönen yok seferinden. seferin-den den=redif erin=zengin uyak
Yahya Kemal Beyatlı

mef û lü / me fâ î lü / me fâ î lü / fe û lün
GÜZELLİĞİN ON PAR’ETMEZ

Güzelliğin on par’etmez aşk

Bu bendeki aşk olmasa
Eğlenecek yer bulaman köşk şk=tam uyak
Gönlümdeki köşk olmasa

Tabirin sığmaz kaleme kalem-e

Derdin dermandır yareme yarem-e
İsmin yayılmaz âleme âlem-e e=redif em=tam uyak
Âşıklarda meşk olmasa

Kim okurdu kim yazardı yazar-dı

Bu düğümü kim çözerdi çözer-di
Koyun kurt ile gezerdi gezer-di dı/di=redif r=tam uyak
Fikri başka başk’olmasa

Güzel yüzün görülmezdi görülmez-di

Bu aşk bende dirilmezdi dirilmez-di
Güle kıymet verilmezdi verilmez-di di=redif mez=zengin uyak
Âşık ve maşuk olmasa

Senden aldım bu feryadı feryad-ı

Bu imiş dünyanın tadı tad-ı
Anılmazdı Veysel adı ad-ı ı=redif ad=tam uyal
O sana âşık olmasa
Âşık Veysel
SALKIM SÖĞÜT

Akıyordu su
gösterip aynasında söğüt ağaçlarını. ağaç-larını
Salkımsöğütler yıkıyordu suda saçlarını! saç-larını larını=redif aç=tam uyak
Yanan yalın kılıçları çarparak söğütlere söğütler-e
koşuyordu kızıl atlılar güneşin battığı yere! yer-e e=redif er=tam uyak
Birden
kuş
bire kuş gibi vurulmuş uş=tam uyak
vurulmuş gibi
kanadından kanadın-dan
yaralı bir atlı yuvarlandı atından! atın-dan dan=redif ın=tam uyak
Bağırmadı,
gidenleri geri çağırmadı, bağır-madı
baktı yalnız dolu gözlerle çağır-madı madı=redif ağır=zengin uyak
uzaklaşan atlıların parıldayan nallarına!

Ah ne yazık!
Ne yazık ki ona
dörtnal giden atların köpüklü boynuna bir daha yatmayacak, yat-mayacak
beyaz orduların ardında kılıç oynatmayacak! oynat-mayacak mayacak=redif
at= tam uyak
Nal sesleri sönüyor perde perde,
perde
atlılar kayboluyor güneşin battığı yerde! yerde erde=zengin uyak
Atlılar atlılar kızıl atlılar, at-lılar
atları rüzgâr kanatlılar! kanat-lılar lılar=redif at=tam uyak
Atları rüzgâr kanat...
Atları rüzgâr...
Atları...
At...

Rüzgâr kanatlı atlılar gibi geçti hayat!

Akar suyun sesi dindi. din-di

Gölgeler gölgelendi gölgelen-di
renkler silindi. silin-di
Siyah örtüler indi in-di di=redif n=yarım uyak
mavi gözlerine, gözlerin-e
sarktı salkımsöğütler üzerin-e e=redif erin=zengin uyak
sarı saçlarının
üzerine!

Ağlama salkımsöğüt ağla-ma

ağlama, bağla-ma ma=redif ağla=zengin uyak
Kara suyun aynasında el bağlama!
el bağlama!
ağlama!