SFERO DÖKME DEMİR ÜRETİMİNDE

KÜRESELLEŞTİRME MEKANİZMASI

Gökhan YILDIRIM
Metalurji Yük Müh.
ASK Chemicals TR. Tic Ltd. Şti
 ➢ Dökme Demirlerde Grafit Morfolojisi
➢ Küresel Grafitli Dökme Demir
➢ Küreselleştirme Mekanizması
➢ Magnezyum ile Tretman
➢ FeSiMg Alaşım Malzemeleri & Üretimi
İÇERİK ➢ Magnezyum Tretmanını Etkileyen Faktörler
➢ Magnezyum Tretman Yöntemleri
➢ Termal Analiz ve Magnezyum Tretmanı
➢ Küresel Grafitli Dökme Demir Mikroyapıları
➢ Küresel Grafitli Dökme Demir Döküm Hataları
➢ Soru & Cevaplar

09.03.2021
Dökme Demirlerde Grafit Morfolojisi

Yapraksi (Lamel) Vermiküler (Kompakt) Küresel

09.03.2021
Dökme Demirlerde Grafit Morfolojisi
Lamel ve Küresel Grafitlerin yük altında şematik görünümü

09.03.2021
 Küresel Grafitli Dökme Demir
❑ Sfero Dökme Demir malzemesinin en önemli avantajı mekanik özellikler bakımından çok yönlü olmasıdır.
Örneğin, yüksek uzama ve tokluk özelliklerine sahip ferritik sfero dökme demirlerden GJS-400-18LT, -40
֯C’de bu özellikleri sağlar. Ya da perlitik sfero dökme demirlerden GJS-800-2 yüksek çekme mukavemeti
gösterir.
❑ Yüksek performans kapasitesi ile birlikte nispeten daha düşük maliyetler diğer avantajlarındandır.
DIN EN 1563 ve DIN EN 1564 uygun Sfero Dökme Demirler

09.03.2021
Küresel Grafitli Dökme Demir & SKW

09.03.2021
Küreselleştirme Mekanizması
& Çekirdeklenme üzerindeki
etkisi

09.03.2021
Küreselleştirme Mekanizması

Magnezyum (Mg), Ca, Ce, La gibi elementler;

çekirdeklenme mekanizmasında ve grafit
büyümesinde etkili olan Kükürt (S) ve Oksijen
(O) gibi yüzey aktif elementlerin
konsantrasyonunu düşürür ve küreselleşmeyi
destekler.

09.03.2021
Küreselleştirme Mekanizması

09.03.2021
Magnezyum; Küreselleşme için gerekli element!
❑ Küreselleşme için gereken temel özellikler :

- Yüzey geriliminin yüksek olması

- Oldukça düşük S içerikli olması (<%0,012)
- Oldukça düşük Oksijen içermesi (ao < 107)

❑ Ergimiş metale bu özellikleri kazandırabilen her element teorik olarak küresel grafitli
dökme demir oluşturmak için uygundur.
❑ Ancak yıllar boyunca ticari olarak bu işlem için Magnezyum ve Ce-Misch Metal
kullanılmıştır.
❑ Ekonomik ve Metalurjik avantajları nedenleri ile küreselleşme mekanizması için genellikle
Mg kullanılmaktadır.

09.03.2021
Küreselleşmede Magnezyum & Avantajları
❑Mg, saf demir içerisinde çözünemez (demirin 1,26 x 10-10 olan atomik çapına göre Mg’un atomik çapı
1,6 x 10-6 ). Mg, kristal kafes yapısının içine giremez.

❑Demir içerisindeki C, Si, Ni, Cu gibi elementler, Mg’un ancak son derece düşük miktarlarını ve sınırlı
ölçüde içlerine alabilirler.

❑Metal matris yapısında ya çok küçük miktarlarda bulunur ya da hemen hemen hiç bulunamaz.

❑Mg’un kaynama sıcaklığı 1102 0C’dir. Bu sıcaklık normal tretman sıcaklıklarının çok altındadır.

❑Böylece, metal içinde reaksiyon sonucunda oluşan bileşikler, gazlar ve inklüzyonlar gibi reaksiyon
ürünlerinin ayrılması için iyi bir temizleme/yıkama etkisi bulunmaktadır.

❑Döndü malzemeleri ocakta yeniden ergitildiğinde Mg buharlaşır.

❑En önemlisi ise Mg’un sfero döküm üretimi için temel bir gereksinim olan, son derece etkin bir kükürt
giderme (desülfürizasyon) ve oksijen giderme (deoksidasyon) özelliği bulunmaktadır.

09.03.2021
Magnezyum ile Tretman
Magnezyum reaksiyon davranışı

Saf Mg Buhar Basıncı ve Sıcaklık arasındaki ilişki

❑ Düşük kaynama noktası sayesinde yüksek Mg

buhar basıncı elde edilir.
❑ Mg, 1 atm (760 mmHg) basınçta 1102 ֯C sıcaklıkta
kaynamaktadır.
❑ 1500 ֯C’de denge durumundaki buhar basıncı,
sistem üzerinde 10 atm’e ulaşır.
❑ Normal tretman sıcaklık aralıklarında ve buhar
basıncının düşürülmesi gibi özel koşullar
olmadığında, reaksiyon şiddeti ve potadan metal
sıçramalarında artış gözlenir.

09.03.2021
Magnezyum ile Tretman
Mg’u eriyik içinde nasıl tutarız ?
I) Buhar basıncının düşürülmesi (Tretman odaları)

❑ Basıncı düşürmek için özel ekipmanlar kullanılabilir.

Kaçan Mg buhar basıncı yakalamak için basınçlı hava ve gazlar ile
çalışan basınç tankları veya basınç odaları ekipmanları kullanma –
metal yüzeyi üzerinde karşı basınç oluşturulur.
❑ GF Konverter sistemi buhar basıncını düşüren tretman
yöntemlerindendir.
❑ Saf Mg içerikli tel magnuzyum yönetemi, özel tasarımları ve potaya
uygun besleme ile buhar basıncı düşük bir da olsa azaltılabilir.

09.03.2021
Magnezyum ile Tretman
Mg’u eriyik içinde nasıl tutarız ?
II) Mg’un diğer şekillerde sıvı metale verilmesi
Kok ve Sünger Demir gibi gözenekli malzemelerin erimiş magnezyum ile emdirilmesi sayesinde Mg’un
bu bölmeler ve hücre duvarları arasında yayılması sağlanır ve erimiş Mg yoğunluğu düşürülür.
Örneğin iki parçalı tretman potası yöntemi ile Mg buhar basıncı düşürülebilir.

III) Alaşımlandırma (FeSiMg, NiMg, CuMg)

Si, Ni ve Cu gibi elementler 1450-1520 °C'lik normal tretman sıcaklıklarının üzerinde kaynamaya
noktalarına sahiptirler. Bu elementler demirin dengesini bozmadan Mg ile alaşım oluşturmalıdır. Mg
serbest kalması engellenerek, daha düşük konsantrasyona sahip bağlı bir form oluşturması ile buhar
basıncı düşürülür.

ASK Chemicals Metalurji ürünleri: FeSiMg alaşım telleri Inform M tipi ve granül FeSiMg alaşımları VL63, VL53, Ni
ve Cu bazlı Mg alaşımları

09.03.2021
Magnezyum ile Tretman
Mg’u eriyik içinde nasıl tutarız ?
Alaşımlandırmada bilinmesi gerekenler;

❑ Mg ile alaşım elementleri arasındaki bağlar ne kadar yüksek ve FeSiMg alaşımındaki / teldeki
Mg içeriği ne kadar düşükse, eriyikteki Mg buhar basıncı o kadar küçük olur.

❑ Yüksek Mg içerikli bir FeSiMg alaşımı / teli, düşük Mg içerikli bir alaşımdan daha yüksek bir
Mg buhar basıncına ve dolayısıyla daha güçlü bir Mg buharlaşmasına yol açar.

09.03.2021
Magnezyum ile Tretman
Mg’u eriyik içinde nasıl tutarız ?
Alaşımlandırma ile seyreltme yoluyla Mg buhar basıncının düşürülmesi

Mg içeriği ve alaşım elementleri içeriği ile Buhar Basıncı ilişkisi

Buhar basıncını düşürmek için alınan önlemler ile,

nihayetinde günümüzde kullanılmakta olan tretman
yöntemleri ortaya çıkmıştır.

Erimiş dökme demir için tretman sıcaklığı aralıklarında, Mg buhar basıncı

09.03.2021
Magnezyum ile Tretman

09.03.2021
 Magnezyum ile Tretman

FeSiMg alaşımlarının
Mg içerikleri & Verimleri

FeSiMg alaşımının Mg içeriği arttıkça Mg verimi düşer!

09.03.2021
Magnezyum ile Tretman

09.03.2021
Magnezyum ile Tretman
Mg Tretmanı Reaksiyon Ürünleri ve Ebatları

09.03.2021
Magnezyum ile Tretman
Kalıcı Mg ve Mg Sönümü
Mg içerikli bileşenlerin Tretman uygulanmış
metalin bekletme sırasında sönümü ve
potadaki şematik görünümleri.

Düşük Kükürt ve Oksijen ile çalışmak tercih

edilmeli; MgO ve MgS kayıpları azalır,
ayrıca tretman öncesi cüruf alımı verimi
artıracaktır.

Curuf parçacıkları Stokes’ Kanunu’na göre

yüzecek ve yüzeye hareket edecektir. Kalıcı
Mg kontrol kriteri olarak kabul eden
dökümhaneler çok sıkı numune alma
prosedürleri uygulamalıdırlar.

09.03.2021
FeSiMg Alaşımı Bileşenleri

FeSiMg alaşımları, sfero döküm için yüksek kalite

küreselleştiricidirler. Baz metaldeki zararlı elementlerin
etkilerini (yapı bozuklukları gibi) Ce ve diğer RE içeriği
sayesinde nötralize ederler. RE-La ayrıca grafitin
büyüme hızını kontrol ederek mikro çekinti riskini
azaltır.

Nadir Toprak Elementler (REE): La, Ce, Nd, Pr vb.

FeSiMg içindeki Kalsiyum (Ca); Mg tretmanı sırasında tretman reaktivite kontrolünü sağladığı gibi oksit ve sülfit
oluşturma özelliği sayesinde aşılama etkinliğini artırır. Küresel yapıların iyileşmesinde etkilidir. Dezavantajı ise Curuf
oluşumunu artırmasıdır. Sıkı pota bakım yönetimi gerektirir. FeSiMg içindeki düşük Al içeriği ise yaş kum kalıplamalarda
pinhol hatalarını minimize eder.

09.03.2021
FeSiMg Alaşım Mikroyapısı

FeSiMg alaşımı; %5 Mg, %1 RE, %1 Ca

09.03.2021
FeSiMg Alaşımı Bileşenleri
FeSiMg Alaşımı / Telinde Yüksek Kalsiyum (Ca) İçeriği

AVANTAJLAR DEZAVANTAJLAR
Reaksiyon sakin gerçekleşir (Mg buhar basıncı düşük) Cüruf oluşumu artar, iyi cüruf alma gereksinimi yaratır
Yüksek Mg verimi elde edilir Pota kulanım/bakım yönetimini zorlaştırır
Oksit giderme özelliği sayesinde aşılamayı iyileştirir
FeSiMg ilavesi nispeten daha düşüktür
Kükürt giderilme oranı daha yüksektir
Küre oluşumunu destekler

09.03.2021
FeSiMg Alaşımı Bileşenleri
FeSiMg Alaşımı / Telinde Düşük Kalsiyum (Ca) İçeriği

AVANTAJLAR DEZAVANTAJLAR
Cüruf oluşumu azalır Kuvvetli reaksiyon gerçekleşir
Potada daha az cüruf sarma sorunu yaşanır Mg verimi düşer
Küre oluşumu azalır
Mekanik özellikler bozulur
Artan Kükürt değeri ile tüketim artar

09.03.2021
Eser Elementler & Nadir Toprak Elementleri

Nadir Toprak Elementleri (RE) elementleri (La, Ce, Nd, Pr); eser elementler (Ti, Cr, Sb,
As, Pb, Zn) ile intermetalik bileşikler oluşturarak eser elementlerin zararlı etkilerini
nötralize ederler.

09.03.2021
 ASK Chemicals Metalurji – K faktörleri
❑ K-index faktörü : Sfero dökümlerde eser elementlerin grafit yapısına
olan etkileri için faktör.
• K1 = 4,4*Ti + 2,0*As + 2,3*Sn + 5,0*Sb + 290*Pb + 370*Bi + 1,6*Al
• K1 faktörü < 1 olmalı.
• Büyük veya küçük döküm parça için fark etmez. K1 eğer 1’den büyük
ise ve özellikle Ce içeriği, 10-30 ppm ise ve kesit kalınlığı 50 mm’den
büyük ise Chunky Grafit oluşumu görülmektedir.

❑ K2 faktörü : Potadaki Mg tretmanı ile ilgili kontrol faktörü

• K2 = K1 / Metaldeki Kalıcı Mg miktarı.
• K2 faktörü < 10 olmalı.

09.03.2021
ASK Chemicals - Tipik FeSiMg Alaşımları
Standart tane boyutları:
• 0.125 - 1 mm
• 1 - 4 mm
• 4 - 10 mm
• 1 - 10 mm
• 10 - 30 mm

➢ Alaşımlar ve ebatlarının seçimleri

dökümhane tretman yöntemine ve
diğer ihtiyaçlarına göre
belirlenmelidir.

09.03.2021
Magnezyum Tretmanını Etkileyen Faktörler
Etkin bir küreselleştirme için gerekli Mg ilave oranı;
❑ Mümkün olduğu kadar az olmalı
❑ Kimyasal kompozisyon gereklilikleri
❑ Çekinti kontrolü
❑ Reaksiyon kontrolü (O & S)
❑ Zararlı elementlerin kontrolü
❑ Tretman sıcaklığı
❑ Tretman yöntemi

➢ Düşük Mg ilavesi, yetersiz küreselleşmeye neden olabilir!

➢ Fazla Mg ilavesi, karbür oluşumuna neden olabilir!
➢ Katılaşma hızının düşmesi Mg ihtiyacını artırır!

09.03.2021
Magnezyum Tretmanını Etkileyen Faktörler
❑Küreselleştirici kimyasal kompozisyonu; %Mg, %Ca, %RE, %Al
Yüksek Mg; şiddetli reaksiyon ve düşük verim, yüksek Ca; düşük reaksiyon şiddeti, verim artışı diğer taraftan
ise cüruf oluşumu artışına neden olur. RE-Seryum; düşük Mg içerikli alaşım ve düşük kalıcı Mg ile çalışmaya
ve verim artışına neden olur. Çekirdeklenme için pozitif etkisi olan Al olası pinhole hataları için düşük
tutulmalıdır.
❑Sıvı Metaldeki Mg / Mg içeriğinin buharlaşma hızı
Alaşımın Mg içeriği ne kadar yüksekse, buharlaşma hızı o kadar yüksek olur, Mg eriyikten daha hızlı ayrılır.
Bununla birlikte, ana alaşımdaki yüksek Mg içeriği, eriyikte güçlü bir yıkama etkisine yol açacaktır.
❑Sıvı Metal Yüksekliği / Tretman pota boyutları
Genel olarak, tretman potanın yüksekliği ile pota çapı arasında 2:1 ilişkisi sağlanmalıdır. Bu sayede, yüksek
bir Mg verimi elde edilebilir. Eriyik yüzeyi ile potanın ağzı arasındaki boşluk en az 300 mm olmalıdır.
❑Tretman sıcaklığı
Tretman sıcaklığı ne kadar yüksekse verim o kadar düşük olur. İstenilen döküm sıcaklığı, çoğu durumda
tretman sıcaklığını belirler.
09.03.2021
Magnezyum Tretmanını Etkileyen Faktörler
❑Baz Metaldeki Kükürt içeriği
Baz metal Kükürt içeriği ne kadar yüksekse her zaman çok fazla Magnezyum alaşım kullanımı anlamına gelir,
maliyeti artırır. Yüksek Kükürt ile cüruf-dross oluşumu aratacak ve eriyiğin akışkanlığı kötüleşecektir. Kalıplamada
kullanılan filtre tıkanabilir. Düşük Kükürt ve düşük Mg ilavesi tavsiye edilir.

❑Tretman malzemesi tane boyutu ve boyut dağılımı

Mg alaşımın tane boyutu tretman yapılacak sıvı metal miktarına bağlı olarak 40 mm'den büyük olmamalıdır.
Tane boyutu seçimi tretman yöntemine göre belirlenmelidir. Mg alaşım parçalarının ve buharının eriyik
yüzeyine kadar yüzebilmesi ve yanabilmesi için pota ebatları büyüdükçe daha büyük taneli ürün seçilebilir.
Sandwich metodunda tane boyutu dağılımı geniş olan malzemeler seçilmelidir.
❑Örtü malzemesi tipi ve miktarı
Örtü malzemesi olarak nemsiz çelik sac kırpıntıları, döküm parçacıkları veya FeSi kullanabilir. Örtü ile
reaksiyonun başlaması ertelenerek verim iyileştirilir. Ancak örtü kullanımı ile maliyetler artacak ve sıcaklık
kaybı yaşanacaktır. Mg alaşımın örtülmesi neredeyse tüm açık tretman potalarında tercih edilir. Cep
kullanımı var ise kontrolü önemlidir.
09.03.2021
Magnezyum Tretmanını Etkileyen Faktörler

❑Sıvı Metalin Tretman Potasına Doldurulma Hızı – Reaksiyonun başlaması

Tüm açık tretmanlarda çok hızlı bir şekilde demir bir sütun (hidrostatik basınç) elde etmek için çok hızlı bir
şekilde transfer yapılması gerekir. Tandiş kapak yönteminde doldurma hızı kapaktaki delik ölçüsü ile
ayarlanır. Düşük doldurma hızı sıcaklık ve buharlaşmada kayıplara neden olur. Pota içinde bir önceki
tretmana ait sıvı metal kalmadığından emin olunmalıdır.
❑ Mg ilavesi ile sıvı metal transferi arasında geçen süre mümkün olduğu kadar kısa olmalıdır.
❑ Tretman öncesi metalden cüruf alınması Mg verimini artıracaktır.

09.03.2021
Magnezyum Tretmanını Etkileyen Faktörler

09.03.2021
Magnezyum Tretmanını Etkileyen Faktörler

09.03.2021
Tretman Sıcaklığı & Mg Verim İlişkisi

Hem reaksiyon şiddetini düşürmek hem de yüksek Mg buharlaşmasını dolayısı ile düşük Mg verimini
engellemek için Tretman Sıcaklığı mümkün olan en düşük değerde tutulmalıdır!

09.03.2021
Baz Metal
Kükürt İçeriği &
Kalıcı Mg
Baz Metal Kükürt İçeriği Etkisi

09.03.2021
Baz Metal Kükürt İçeriği & Tretman Malzemesi Seçimi

09.03.2021
Nihai Kükürt İçeriği ve Kalıcı Mg

09.03.2021
Parça modülüne göre hedef kalıcı Mg

09.03.2021
Kalıcı Mg ile Çekinti arasındaki ilişki

09.03.2021
Kalıcı Mg ile Nodül Sayısı arasındaki ilişki

09.03.2021
ASK Chemicals Metalurji
FeSiMg Alaşım ve Tel Mg Verim Hesaplama Denklemleri

09.03.2021
FerroSilis Üretim Prosesi

09.03.2021
FerroSilis Üretim Prosesi

09.03.2021
FerroSilis Üretim Prosesi

09.03.2021
FerroSilis Üretim Prosesi

09.03.2021
Tretman Yöntemleri

09.03.2021
Tretman Yöntemleri

09.03.2021
Tretman Yöntemleri

09.03.2021
Tretman Yöntemleri

09.03.2021
Tretman Yöntemleri

09.03.2021
Tretman Yöntemleri

09.03.2021
Kalıp İçinde Tretman

09.03.2021
Konverter Yöntemi

09.03.2021
Tandiş Kapaklı Pota Tretmanı

09.03.2021
Kapak Tasarımları

09.03.2021
Kapak Kaldırma Tasarımları

09.03.2021
Çaydanlık Tipi Pota Tretmanı

09.03.2021
Açık Pota & Tandiş Pota Karşılaştırması

09.03.2021
Sandwich Yöntemi

09.03.2021
Tretman Yöntemleri ve Mg İlave Oranı

09.03.2021
Tel Mg Prosesi (Cored Wire)
Avantajlar :
➢ Yüksek kükürt içerikli baz metalde sfero döküm üretimine uygun.
➢ CGI dökme demir üretimine uygun.
➢ Her dökümhaneye ve tretman yöntemine özel analizde dolgu malzemesi.
➢ İlave oranı ve tretman sırasında sıcaklık kaybı düşük.
➢ Kullanımı ve işletmesi oldukça kolay.
➢ Son derece esnek üretim imkanı sağlar.
➢ Sürekli ve tekrar edilebilen sonuçlar veren bir proses.
➢ Otomasyonu ve tretman sonuçlarının izlenebilirliği kolay.
➢ Çevre dostu bir proses.

09.03.2021
Tel Mg Tretman İstasyonu

09.03.2021
 Tel Mg Prosesi (Cored Wire)
Performansı etkileyen faktörler :

❑ Baz metal Kükürt içeriği

Yüksek %S; düşük verim, yüksek curüf &
maliyet)
❑ Tel ve dolgu malzemesi tipi
❑ Pota ebatları
❑ Tel besleme hızı
❑ Tretman sıcaklığı
❑ Telin yönlendirme kanalı

09.03.2021
Farklı Tip Mg telleri ile Mg Tretmanı
Performansı etkileyen faktörler :

09.03.2021
Farklı Tip Mg telleri ile Mg Tretmanı
Performansı etkileyen faktörler :

09.03.2021
Tel Tretman Potası Geometrisi

09.03.2021
Telin tretman potası içindeki davranışı

09.03.2021
Tel Sürme Makinesi & Tretman Potası Yerleşimi

09.03.2021
Tel Besleme hızı & Tretman Sıcaklığı

09.03.2021
Farklı çapta tellerin kesit alan görünümleri

09.03.2021
Mg Tretman Malzemeleri, Yöntemleri ve Proses Etkinlikleri

09.03.2021
Termal Analiz & Mg Tretmanı

09.03.2021
Termal Analiz & Mg Tretmanı

09.03.2021
Termal Analiz & Mg Tretmanı

TL : İlk katı taneciğin oluştuğu sıcaklık. (Kimyasal analiz, sıvı

metal içindeki çözünmüş Oksijen miktarı)

TElow : Çekirdeklenme ve ötektik katılaşmadan ortaya çıkan gizli

ısının ortama verilmeye başlandığı sıcaklık. (çekirdek durumu, çözünmüş
Oksijen ve Oksitler)
TEhigh : Gizli ısının serbest kaldığı son noktadır.

TS : Son sıvı taneciğin katılaştığı sıcaklıktır. Baz metalde zararlı

elementler.
TEgray : Karbonun grafit olarak kusulduğu ötektik sıcaklık.
TEwhite : Karbonun sementit olarak kusulduğu ötektik sıcaklık.

GRF1 : Çekirdeklenme potansiyelini gösterir.

GRF2 : Yapıya hakim olan grafit miktarı ve şekli hakkında bilgi verir.
Recalescence (R) : Grafit kusulma hızı (çekirdeklenme hızı-ötektik büyüme)

09.03.2021
Termal Analiz & Mg Tretmanı
Küresel Grafitli Dökme Demir için Optimum Soğuma Eğrisi

• Primary (birincil) östenit yok

• Modüle bağlı doğru kompozisyon
• Yüksek TElow
• Sınırlı Recalescence ( R )
• Yüksek GRF1
• Düşük GRF2

09.03.2021
Termal Analiz & Mg Tretmanı
Termal Analiz ile Mg Tretman Malzemesi karşılaştırması

09.03.2021
Termal Analiz & Mg Tretmanı
FeSiMg FeSiMg
type 3 type 1

260
➢ Tip 1 FeSiMg alaşımı ; 50 mm’lik küp dahi çekinti göstermektedir.
(termal analizin tahmin ettiği gibi)

215
➢ Tip 3 FeSiMg alaşımı ; hiç bir kesitte çekinti göstermemektedir;
sadece modül > 2 cm’den sonra chunky tipi grafit hataları
gözlemlenmiştir.
150

120

90

50

09.03.2021
Küresel Grafitli Dökme Demir Mikroyapıları

09.03.2021
Küresel Grafitli Dökme Demir Mikroyapıları
Ferrit / Perlit matris oranına göre;

09.03.2021
Küresel Grafitli Dökme Demir Mikroyapıları
Küreselleşme oranlarına göre;

09.03.2021
Küresel Grafitli Dökme Demir Mikroyapıları
Küresel grafitlerin ebatları ve Nodül sayısı / mm2

09.03.2021
KGDD’de DÖKÜM HATALARI
Kompakt Grafit
Alınabilecek önlemler
• Mg ve/veya RE artırılabilir.
• Baz metal %S düşürülebilir.
• Mg sönümü uzun olmalıdır.
• Aşılama iyileştirilebilir.
• CGI dökümden veya şarj malzemelerinden
gelebilecek Ti birikimi düşürülebilir.
09.03.2021
Düşük Nodül Sayısı
Alınabilecek önlemler
• Aşılama iyileştirilebilir / Sönüm süresi uzun aşı seçilebilir.
• Aşırı ısıtma / uzun bekletmeden kaçınılabilir.
• Baz metalin ön aşılayıcı ile çekirdek seviyesi artırılabilir.
• Yüksek Mg içeriğinden kaçınılabilir.
KGDD’de DÖKÜM HATALARI
Chunky Grafit Patlamış Grafit

Alınabilecek önlemler Alınabilecek önlemler

• Küreselleştiricide RE içeriği veya küreselleştirici • CE düşürülebilir.
ilave oranı düşürülebilir. • Soğuma hızı artırılabilir.
• Diğer RE kaynakları ilavesi azaltılabilir. • Küreselleştiricide RE içeriği veya küreselleştirici ilavesi
• Yüksek RE etkisini nötralize edebilmek için
düşürülebilir.
Kükürt veya Kükürt içeren Karbonverici ilavesi
yapılabilir. • RE / Kükürt oranı düşürülebilir.
• RE segregasyonunu düşürebilmek için aşılama
iyileştirilebilir.
09.03.2021
KGDD’de DÖKÜM HATALARI
Spiky Grafit Düzensiz Grafit

Alınabilecek önlemler Alınabilecek önlemler

• Pb, Bi, Sb gibi zararlı-eser element oranı • Aşılama iyileştirilebilir.
düşürülebilir. • Geç aşılama uygulanabilir.
• Çelik hurdadan gelebilecek olan Pb • Aşılama sonrası uzun bekleme sürelerinden kaçınılabilir.
kontrol altında tutulabilir. • Mg ilave oranı düşürülebilir.
• Bi içerikli aşılama malzemesi
kullanımından kaçınılabilir.
• RE ilavesi artırılabilir.
09.03.2021
KGDD’de DÖKÜM HATALARI
Sıralanmış Küreler Demir Karbür (Çil)

Alınabilecek önlemler Alınabilecek önlemler

• CE artırılabilir.
• Kaliteli aşılayıcı seçimi yapılabilir.
• Döküm sıcaklığı düşürülebilir.
09.03.2021
• CE ve/veya Si içeriği artırılabilir.
• RE ve/veya Mg içeriği düşürülebilir.
• Karbür yapıcı elementlerin (Mn, Cr, V, Mo vb.) içeriği
düşürülebilir.
• Aşılama iyileştirilebilir.
• Tellür içeriğinden kaçınılabilir.
• Döküm sıcaklığı artırılabilir.
KGDD’de DÖKÜM HATALARI
Karbür Segregasyonu
Alınabilecek önlemler
• Cr, V, Mo gibi karbür yapıcı zararlı-eser
elementlerin içeriği düşürülebilir.
• Segregasyonu azaltmak için daha iyi
aşılama yapılabilir.
• Aşılamayı, çekirdeklenmeyi iyileştirecek
daha iyi küreselleştirici seçimi yapılabilir.
09.03.2021
Grafit Yüzmesi
Alınabilecek önlemler
• CE özellikle C içeriği düşürülebilir.
• Döküm sıcaklığı düşürülebilir.
• Soğuma hızı artırılabilir.
• Aşılama iyileştirilebilir.
KGDD’de DÖKÜM HATALARI
Düşük Ferrit/Perlit Oranı
Alınabilecek önlemler
• Mn, Cu, Sn, Sb gibi perlit dengeleyici
elementlerin içeriği düşürülebilir.
• Daha yüksek saflıkta şarj malzemesi (pig
demiri gibi) seçimi kullanılabilir.
• Aşılamayı iyileştirilebilir.
• Si içeriği artırılabilir.
• Sıcak kalıp bozulmasından kaçınılabilir.
09.03.2021
Cüruf İnklüzyonları
Alınabilecek önlemler
• Cüruf alma prosesi iyileştirilebilir.
• İki tretman arasında potanın boş olması sağlanmalıdır.
• Döküm prosesi iyileştirilebilir.
• Türbulanslı dolumu önüne geçebilmek için yolluk tasarımı
iyileştirilebilir.
• Kalıplamada filtre kullanılabilir.
• Mg/küreselleştirici ilavesi düşürülebilir.
KGDD’de DÖKÜM HATALARI
Yüzeyde Lamel Grafit
Alınabilecek önlemler
• Kalıp kumundan gelen Kükürt içeriği
düşürülebilir. (Yaş kum veya Furan
Reçineli kum)
• Kalıp boyası kullanılabilir.
• Uzun yolluk sistemlerinden kaçınılabilir.
• Döküm sıcaklığı düşürülebilir.
• Döküm hızı artırılabilir.
• RE içeren aşılayıcı kullanılabilir.
09.03.2021
Çekinti Besleyici altı Grafit bozulması
Alınabilecek önlemler Alınabilecek önlemler
• Kalıp mukavemeti artırılabilir. • Flor içermeyen besleyici kullanımı
• Yolluk ve besleyici tasarımları tercih edilebilir.
iyileştirilebilir.
• C içeriği %3,8’e kadar yükseltilebilir.
• Mg ilave oranı düşürülebilir.
• Alaşımlandırma düşürülebilir.
• Daha iyi aşılayıcı seçimi yapılabilir.
• Sönüm süresi uzun aşı kullanılabilir.
KGDD’de DÖKÜM HATALARI
Metalurjik hataları engellemek için;

❑ Yüksek kaliteye sahip hammadde seçimi yapılmalıdır. (zararlı-eser elementlerin içeriği

düşük tavsiye edilir)

❑ Tekrarlanabilen sonuçlar veren, izlenebilirliği sağlanabilen ve yüksek verimli, aşırı sıcaklık

kayıplarına neden olmayacak istikrarlı tretman malzemeleri ve yöntemleri tercih edilmelidir.

❑ Kimyasal kompozisyon ve tane boyutu bakımından yüksek kalite küreselleştirici malzeme

kullanılmalıdır.

❑ İstenen özellikleri ve gereksinimleri sağlayabilecek yüksek kalite aşılayıcı kullanılmalıdır.

09.03.2021
Teşekkür ederiz !

ASK Chemicals TR
+90 (312) 212 72 84
info.turkey@ask-chemicals.com