7.

1 Ketaksamaan

Hubungan antara dua kuantiti yang tidak sama nilai.

Kiri kanan Kiri kanan

-8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 4 3 2 1 0 1- 2- 3-

-2 terletak di sebelah kanan -7, -2 terletak di sebelah kiri 3,

-2 lebih besar daripada -7, -2 kurang daripada 3,
-2 > -7 -2 < 3
-2 < 3 dan -2 > -7 dinamakan ketaksamaan.

Latihan

1. Padankan yang berikut.

2. Isikan tempat kosong dengan simbol ‘>’ atau ‘<’ supaya menjadi pernyataan benar.
Seterusnya, tulis ketaksamaan bagi setiap pernyataan dengan menggunakan
‘lebih besar’ atau ‘kurang’.

(a) - 6 0 (b) (c) 0.42 0.072

-6 ___________ daripada 0. 0.42 _________________.

_______________.

3. Isikan petak dengan menggunakan integer diberi.

4. Tulis hubungan ketaksamaan antara dua nombor pada garis nombor dengan simbol ‘<’
atau ‘>’.
Garis nombor Hubungan antara
dua nombor
a

1
5. Tulis ketaksamaan linear dalam satu pemboleh ubah, x, yang diwakili oleh setiap garis
nombor berikut.

6. Dalam garis nombor di bawah, perihalkan hubungan antara dua kuantiti.

Hubungan ketaksamaan
a.
y 12
b.
3 b
c

x y

7. Mewakilkan ketaksamaan pada garis nombor.

Simbol ≥
 Melebihi dan sama dengan
 Sekurang-kurangnya
 Tidak kurang daripada
 minimum
Simbol ≤
 kurang dan sama dengan
 selebih-lebihnya
 tidak lebih daripada
 maksimum

a. Padankan yang berikut.

b. Wakilkan ketaksamaan linear pada garis nombor.

(a) x > 5 (b) y < 6

(c) a ≥ -3 (d) b ≤ 2

2
8. Tandakan ‘√’ bagi pewakilan betul atau ‘X’ bagi pewakilan salah.

Ketaksamaan Garis nombor

9. Mengenal hubungan.

C Papan tanda lalu lintas ini memberi peringatan

O kepada pemandu bahawa laju kenderaan v kurang daripada atau sama
N seharusnya tidak melebihi 110 km/j. dengan 110 km/j.
T
O
H
v = 110 km/j atau v < 110 km/j

80 90 100 110 120 130

v ≤ 110
Jika Ali memandu dengan kelajuan 140 km/j,
apakah risiko yang akan dihadapi olehnya? Ali mungkin disaman oleh polis trafik.

a Fatimah memperoleh upah kerja lebih masa

apabila dia bekerja sekurang-kurangnya 9 jam
sehari. (i)

(i) Jika t ialah bilangan jam bekerja sehari,

perihalkan ketaksamaan berdasarkan situasi.

(ii) Wakilkan ketaksamaan itu dengan garis (ii)

nombor.

(iii) Terbitkan ketaksamaan algebra hubungan ini. (iii)

3
 ketaksamaan
10. Tulis sifat akas 10 < 24
bagi 6.5 > 1.5
ketaksamaan. 8 > -8 -23 > -32

Sifat akas:
Jika b > a, maka a < b

11. Tulis sifat transitif bagi ketaksamaan.

Jika a kurang daripada b, dan b kurang daripada c, maka a kurang daripada c.

Sifat transitif bagi ketaksamaan:

Jika a < b < c, maka a < c.

a -5 < -1 < 9 b -15 < -8 < 0 c

Sifat transitif: Sifat transitif:

Sifat transitif:

12. Operasi penambahan atau penolakan terhadap ketaksamaan.

a -8 16 b 8 16

-8 + 2 16 + 2 8x2 16 x 2

-8 – 2 16 - 2 8÷2 16 ÷ 2

4
13. Kes istimewa bagi ketaksamaan: (simbol ketaksamaan disongsangkan)

I apabila nombor positif depan ditukar kepada nombor negatif

II apabila operasi salingan dilakukan.

a 6 12 b 6 12 c 6 12

6 x (-3) 12 x (-3)
6 ÷ (-3) 12÷(-3) -6 -12

Jika 6 < 12 dan d negatif

d 6 12 e 6 12 f
6d 12d

14. Padankan yang berikut.

15. Isi petak yang disediakan dengan simbol ‘>’ atau ‘<’.

5
16. Tandakan ‘√’ bagi betul atau ‘X’ bagi salah untuk pernyataan berikut.

17. Tulis ketaksamaan baharu dengan melakukan operasi pada ketaksamaan diberi.

Ketaksamaan Operasi Ketaksamaan Baharu

a 3 < 8 +2
18. Diberi c < 0
b 2>-4 -5
dan .
c X9 Bulatkan
hubungan
antara a
dan d -6 < -3 ÷ (-3) b yang
betul.

19. Berdasarkan maklumat di bawah, tandakan ‘√’ bagi betul atau ‘X’ bagi salah untuk
setiap yang berikut.
x > 0 dan y < 0

20. Lengkapkan penyelesaian bagi ketaksamaan berikut.

6
7.2 Ketaksamaan Linear dalam Satu Pemboleh Ubah

7.2a Membentuk ketaksamaan Linear berdasarkan situasi harian dan sebaliknya.

1. Tulis ketaksamaan dengan simbol yang sesuai.

Pernyataan Ketaksamaan Linear
a x adalah lebih besar daripada 5.

b -7 adalah kurang daripada t.

c h adalah kurang daripada atau sama dengan 12.

d u adalah lebih besar atau sama dengan 3.

2. Markah minimum yang perlu diperoleh seorang murid dalam ujian Matematik ialah 70.
Jika m mewakili markah Matematik, maka ketaksamaan yang terlibat ialah

A m ≤ 70 B 70 > m C m > 70 D 70 ≤ m

3. Bulatkan penyelesaian bagi ketaksamaan.

4. Rajah berikut menunjukkan jumlah wang yang ada dalam sebuah beg.

Jumlah wang ini adalah sekurang-kurangnya RM 37. Bulatkan nilai x yang terkecil.

14 15 16

7
5. Bentukkan ketaksamaan linear berdasarkan setiap situasi yang berikut.
Pernyataan / Situasi Ketaksaman linear
a Pak Samad ialah seorang pembuat gasing uri di Kelantan.
Masa, t hari, yang diambil oleh Pak Samad untuk
membuat gasing uri kurang daripada 42 hari.

b Dalam suatu pertandingan memancing, peserta dapat

memenangi hadiah jika panjang, p cm, ikan yang
ditangkap sekurang-kurangnya 32 cm.

c Harga, RMx, bagi sebuah rumah berkembar dua tingkat

ialah RM 450 000 dan ke atas.

d Markah lulus bagi suatu ujian Matematik ialah 50. Hajar

mendapat y markah dan dia gagal dalam ujian itu.

e Murid yang membaca sekurang-kurangnya 18 buah buku

sebulan akan menerima satu hadiah. Lily membaca x
buah buku dalam sebulan dan dia tidak mendapat hadiah.

6. Tulis situasi bagi setiap ketaksamaan linear yang berikut.

Ketaksamaan linear Pernyataan / Situasi

a h ≥ 110 dengan keadaan h ialah
tinggi penumpang, dalam cm, yang
dibenarkan menaiki roller coaster.

7.2b Menyelesaikan Masalah yang melibatkan Ketaksamaan Linear.

1. Selesaikan setiap ketaksamaan yang berikut.

a. x – 2 ≤ 6 b. x + 4 ≥ 10 c. x + 5 ≤ -2
d.

e. x + 8 > 12 f. q – 7 < -5 g. x – 1.5 > 0.25 h. -5 < 4 + r

8
i. x – 5 ≤ 3 k. k + 6 ≤ 0 l. -10 ≥ k - 21
j.

a. b. c. d.

e. 3x > 21 f. 2x < -14 g. 6y ≥ -42 h. 11y ≤ 88

k. -6 ≥ 3q l. 1 > 5k
i. j.

a. -2x > 22 b. -3x ≤ -36 c. -7x < 49 d. -8y ≥ 4

h. -0.75x > 1
e. f. g.

9
a. 4x – 5 ≥ 15 c. 6 – 4p > 4
b. d.

e. 3x + 7 ≤ -20
f. g. h.

a. 2x – 5 > x + 11 b. 7x + 4 ≥ -3x - 6 c. 4 – 2x < 5x - 10

10
 e. 2p – 9 < p + 3 f. -9x + 8 ≤ 24 – 5x g. 10 - 6x ≥25 - x

2 a. Padankan semua nilai integer x yang memuaskan setiap ketaksamaan yang berikut.

-1 < x < 3 -1, 0, 1, 2, 3

-1 ≤ x ≤ 3 -1, 0, 1, 2

-1 ≤ x < 3 0, 1, 2

b. Jika x ialah satu integer positif, nyatakan nilai-nilai x yang memuaskan ketaksamaan

i. x < 7. x = ________________________________

ii. x ≤ 7 x = ________________________________

iii. 4≤x<7 x = ________________________________

3. Dalam suatu kempen membaca, sebuah gerai mengadakan promosi jualan buku
dengan harga RM12.50 setiap buku. Ghani membelanjakan tidak lebih daripada
RM80 untuk membeli buku di gerai tersebut. Hitung bilangan maksimum buku yang
dapat dibeli oleh Ghani.

4. Sadiah mempunyai RM120 dalam tabung simpanannya dan dia menyimpan RM40
setiap bulan. Berapakah bilangan minimum bulan yang diperlukan oleh Sadiah untuk
menyimpan wangnya supaya melebihi RM500? (Berikan jawapan anda dalam nombor
bulat).

11
7.2c Menyelesaikan ketaksamaan linear serentak

1. Tandakan ‘√’ bagi betul atau ‘X’ bagi salah pada petak yang disediakan.

Garis nombor Nilai-nilai

sepunya

2. Padankan ketaksamaan linear serentak dengan garis nombor yang betul.

3. Asingkan ketaksamaan di bawah kepada tiga lagi ketaksamaan.

a -1 ≤ 2- k < 2 + k b 3x – 16 ≤ 2 < x -1

i. _______________________ i. _______________________

ii.________________________ ii.________________________

iii.________________________ iii.________________________

c 5y – 8 < y + 4 ≤ 3y + 10 d 3 ≤ 2x + 5 < x + 9

i. _______________________ i. _______________________

ii.________________________ ii.________________________

iii.________________________ iii.________________________
12
4. Nyatakan ketaksamaan setara bagi setiap ketaksamaan linear serentak berikut.
a x < 3 dan x < 5 b. m > 5 dan m > 10 c x > 2 dan x < 7

d x ≤ 3 dan x ≤ 5 e. m ≥ 5 dan m ≥ 10 f x ≥ 2 dan x ≤ 7

g x+2>4 dan 4 x < 20 h x – 3 ≥ -6 dan 3x – 4 ≤ 5

i 2x + 3 > 0 dan 9x – 2 ≤ 16 j 5x – 3 < 2 dan 4x + 6 ≥ x + 3

13
k 5x – 7 ≤ 13 dan 7x + 4 > 16

l
dan

m. -17 < 6x + 1 < 1 n. 4 ≤ 3x – 2 < 19

3. Senaraikan nilai-nilai yang memenuhi ketaksamaan linear serentak berikut.

Ketaksamaan linear serentak Nilai-nilai x
a x > -3 dan x <7

b x > -4 dan x ≤ 0

c x ≥ 15 dan x ≤ 20

14
d x > -2 dan x < 8

15