Guideline 1 ፡ Project Concept Note Preparation and

Preliminary Screening

መመሪያ 1፡ የፕሮጀክቶች ፅንሰ ኃሳብ አዘገጃጀት እና

የመጀመሪያ ደረጃ ግምገማ አቀራረብ መመሪያ

Planning and Development Commission

0
Contents
1. Introduction .................................................................................................................................... 1
2. The Benefits of first level Screening of Public Investment Project Proposals ................................ 2
3. Purpose and Scope of the Project Concept Note ........................................................................... 3
4. Internal Quality Control in Proposing Authorities .............................................................................. 5
5. How to Complete the Project Concept Note .................................................................................. 6
 GUIDELINE I

Project Concept Note Preparation and Preliminary Screening Guideline

1. Introduction
1.1 This Guideline supports the new Project Concept Note (hereinafter referred to as the
PCN), which is now available to line ministries. The guidance also responds to the Federal
Government Public Project Management System Regulation (hereinafter PPMS Regulation) [insert
specific reference when the regulation is in its final draft] for the benefit of officials who have the
responsibility for submitting public capital investment project proposals. Any governmental body that
has the authority to create and generate public investment projects in accordance with the PPMS
Regulation (proposing authority) is subject to the requirements of the PCN and must therefore comply
with the instructions and guidance contained in this document.

1.2 Capital funds are precious and must be spent wisely. The PCN requires more information
about project proposals than may have been previously required but this is necessary in order to assess
their need, rationale and quality of initial preparation. This is part of a drive by the Government of
Ethiopia to improve the overall quality of public investments. Quality assurance is a process that needs
to run through the entire project cycle but it begins with the PCN, and it is particularly important that it
is completed, fully and accurately. The information in the submitted PCN will be used as a means of
identifying high quality proposals for inclusion into the public investment program. Project proposals
for which the proposer is unable to demonstrate a sufficient need or quality of preparation will be either
returned for further work, or rejected.

1.3 The completed PCNs should be submitted to the National Planning Commission (NPC)
for compliance and quality assessment. A copy should be sent to the Budget Department at the
Ministry of Finance and Economic Cooperation (MOFEC). The requirements for achieving compliance
and attaining sufficient quality standards are also explained in this document so that there is full
transparency for both proposer and assessor. Both have access to exactly the same information and
guidance and proposers should therefore be able to understand what is required in order to develop a
good quality project proposal.

1.4 It is expected that MOFEC will examine the affordability issues contained in the PCN,
particularly those in Section 3 – Financial Information.. Although NPC is responsible for the overall
assessment of the PCN, it is expected that in the event that the project appears to be unaffordable within
the known constraints of the MTEF, that MOFEC will, as soon as possible, inform NPC about the
possible lack of affordability. NPC will then reflect the views of MOFEC in its assessment.
Affordability must be considered in the context of the availability of capital and O&M requirements
over the lifetime of the project.

1.5 There are a number of ways in which new projects can be conceived by proposing
authorities:
• Legal fulfilment: sometimes projects are necessary in order to fulfil legal requirements – an
example of which would be to comply with environmental standards; but could also relate to

1
 new safety legislation on highways for example. Projects driven by legal necessity are likely to
be strong candidates for approval, provided that they are prepared correctly.
• GTP, National Development Plan can identify key development projects and their priority
sequencing. Other published government programs that require investment for their fulfilment
can also point towards good project ideas.
• Sectoral strategic plans may highlight priority areas for public investment and therefore guide
project identification.
• Asset Registers, where they exist, can provide information on the condition and remaining life
of specific capital assets – such as buildings or equipment – and be used to identify those assets
requiring replacement or renovation in the near future.
• Participation by relevant stakeholders, including local communities, in identifying new public
investment ideas is also recognised as a legitimate way of identifying project ideas, provided
that a structured approach to consultation has been used.

2. The Benefits of first level Screening of Public Investment Project

Proposals
2.1 The PCN will provide the means to conduct a first level screening of public investment
project proposals. First level screening is the decision point that decides the fate of an initial project
proposal – whether it is to be rejected or allowed to continue to be developed.

2.2 The objective of first level screening is to improve the quality and consistency of
information received from project proposers. This will allow properly informed decisions to be made
on whether projects should be considered for funding (in the case of small projects) or allowed to
continue to the next stage of project preparation (in the case of medium and large projects1). Checking
the quality at this early stage increases the probability of successful project results (outputs outcomes
and impacts) and decreases the probability of poor outcomes and wasted investments. It is intended to
exclude from further consideration those projects that:

• Are not needed

• Are lacking rationale or logic
• Are inconsistent with government or sector priorities
• Are unlikely to be viable
• Involve unacceptable risks
• Lack the required implementation capacity
• Have little chance of being affordable under foreseeable fiscal circumstances

2.3 All investment projects, large, medium or small, are expected to follow the same format
for first level screening. A positive decision at this early stage requires that the strategic policy
relevance, rationale, demand and realism of the project proposal have been demonstrated to the
satisfaction of the assessors at the NPC and a convincing case has been made to justify expenditure,
whether it is to consider funding to directly implement a small project or on further project planning
and appraisal for a larger one.

2.4 There are a number of reasons why only quality assured projects should become eligible
for capital expenditure:

1
The legal definition of ‘small’, ‘medium’ and ‘large’ projects can be found in the Federal Government Public
Project Management System Regulation.

2
 • A well-prepared project is less likely to over-spend – thereby preventing budget problems in
future years; or run over time – meaning that they are likely to contribute more quickly to the
economic and social development of the nation.
• First level screening also prevents financial and human resources from being wasted on
feasibility studies for projects that would never be funded after years of waiting on a list of
potential projects, and assists in reducing pressures on the budget or on development partners
and implementing ministries by keeping the project pipeline at a manageable level.
• First level screening provides an important opportunity for the proposing authorities to test the
robustness of their project proposals in terms of need, risk and sustainability. It is, after all, in
the interests of the proposing authorities that their projects provide real solutions to real
problems or deliver benefits when opportunities arise. Therefore, it makes sense to check that
proposals are planned well so that they can be implemented effectively. This would include
considering risks related to climate change, disasters, and environmental in today’s projects to
increase the long-term success of development efforts. Doing this helps to avoid problems
throughout the operational life of the project – problems that impact long-term on the users as
well as the authority that would be responsible for fixing these problems.

3. Purpose and Scope of the Project Concept Note

3.1 The overall purpose of the PCN is to improve the quality of public investments in
Ethiopia. It will achieve this through a more consistent presentation of information by project proposers
and careful quality checking of that information. This will require line ministries to complete a PCN for
each project idea, creating a single entry-point for all project proposals regardless of size, type of project
or implementing body.

3.2 The PCN has been designed in order to make an initial assessment of new project
proposals in Ethiopia, irrespective of funding source. The reasons for this are:

• It is important that the government has a comprehensive overview of all economic and social
development activity so that it can be properly coordinated planned and sequenced.

• Even though the capital costs of a project are often financed from external funding sources, the
long term operational and maintenance costs are usually paid from national or local budgets. It
is therefore important that these long-term costs are taken into account in budget planning and
decision-making before commitments are made for approving the project.

3.3 The PCN is a single template that serves two related purposes depending on the scale
and/or complexity of the proposed project:

a) For small projects the PCN will serve as the only document through which authorized public
authorities can make a request for small scale capital funding for a project.

If the proposal is assessed positively, it will be assigned a Unique Project Reference Number and will
enter into a pipeline of assessed projects to be considered for funding, alongside other project proposals
that have achieved the same status. In the event of a delay of 12 months or more between approval and
funding, a further review of the project assumptions and implementation readiness will be undertaken,
before considering a project eligible for funding. In line with the PPMS Regulation, it may still be

3
possible for the NPC to request a feasibility study for a small project for example in the case of new
technologies or processes being introduced2.

b) For medium and large projects the PCN will still be the only document through which authorized
public authorities can make a request for capital funding for a project. However, these larger (or more
complex) projects will be required to undergo more detailed appraisal under conditions that will be
prescribed by further regulation and/or guidance. Therefore, in the event that the proposal is assessed
positively, the project will be assigned a Unique Project Reference Number and will be allowed to
progress to the next stage of preparation which will involve more detailed preparation and appraisal
during which a feasibility study (including a more detailed risk assessment), will be prepared. This
feasibility study will then be assessed in accordance with Guidance II.

3.4 In the case of small projects ‘Approval’ of a project proposal and ‘Selection’ for financing
should not be seen as the same thing. It is possible to approve a project as a ‘good’ project without
necessarily having the funds to allocate to it immediately. It may be a good project and approved
through the quality check in the PCN, but not a current priority compared to other approved projects.

3.5 In the case of medium or large projects, the PCN should only be seen as a means of
identifying potentially good projects. ‘Approval’ in this case allows them to proceed to the next stage
of planning, preparation and appraisal – a feasibility study (FS) - ensuring they are adequately presented
with all relevant information. It can be seen therefore as a ‘stepping stone’. The PCN in larger projects
represents the first stage of a quality management process that will also involve the checking of
feasibility studies as they are prepared at a later stage.

2
Public project management and administration system proclamation

4
Figure 1: The Role of the PCN in Project Submissions

4. Internal Quality Control in Proposing Authorities

4.1 The quality of project proposals is the ultimate responsibility of the proposing authorities.
When a PCN is being prepared and prior to its submission for assessment to the Planning Commission,
the proposing authority should take measures to ensure that the quality of the PCN is good enough to
stand the best possible chance of success. It is in nobody’s interest to submit a poor quality PCN because
it wastes the time not only of the NPC and MOFEC but also of the proposing authority itself.

4.2 All projects that are being conceived or developed should be internally reviewed in the
relevant line ministry prior to the submission of the PCN. This is not only to check for completion
and overall quality but also to guard against simple mistakes or omissions that could result in them
being returned or rejected and, consequently, wasting time. Therefore, all departments and agencies of
proposing authorities must first present their projects in the PCN format to their minister’s office for
initial review and approval. The minister may at his/her discretion appoint a senior official or advisor
to conduct the internal quality review of all new project proposals prior to signature and formal
submission of the PCN.

4.3 A PCN can only be submitted by the responsible line ministry and requires the signature
of the minister as well as the most senior official holding overall responsibility in the public entity

5
that is proposing the project. For example, in the case of an agency this would be the head of the
agency. Projects may be proposed by any public body in the administration with legal authority to do
so but without these signatures it will be assumed that the proposal does not have the support of the
minister. This will also mean that the PCN cannot be validated and will be returned without assessment.

5. How to Complete the Project Concept Note

5.1 The table below is a full reproduction of the PCN template and contains all the same
sections and text. For the purposes of this guidance note, at each section or sub-section heading is a
narrative description of the information required and an explanation of how to complete that section.
This narrative is shown in blue italic font. Please read ALL the notes provided before attempting to
complete the PCN.

Project Concept Note

Section 1: Executive Information

Executive Information is provided to allow decision makers easy access to relevant data. It may be
preferable or even easier to complete this section after the other detailed sections have been
completed.
Name of Proposing Public Body:

Responsible Line Ministry

Be sure to use the correct title of the project in full. Avoid any
Name of Project: abbreviated names or ‘working titles’. Once a project has been
accepted and issued with a reference number the title shown in this box
will become its official name.
Provide only enough information to illustrate the physical nature of the
Physical Description of
the Project:
project. For example: 10km of 2-lane highway running between [town]
and [town].
Name the location of the project or locations if the
Location(s): project includes more than one site. If possible please
use map reference or GPS co-ordinates.

6
Estimated Capital Cost of the Project (Total):
1. This is the total capital cost required to complete the proposed project which must include all
items necessary to allow the project to achieve its designed functions and objectives. As an example,
in a health clinic, in addition to building and construction costs, all the medical equipment, fixtures,
fitments and furniture should be included. The costs of acquiring land (including compensation
and settlement costs) as well as all technical consultancy fees and costs should also be included.
Please also include the add-on costs of bringing necessary utility service to the site eg water pipe,
electricity cable or even a service road to create access.

2. It is also necessary to specify the total amount of the capital requirement in terms of
a) National Budget funds required (state the actual amount required) and
b) The amount of the capital required that will be in ETB and how much will be in foreign
currency (please state actual amount estimated and which foreign currency).
c) Estimated capital costs should be presented in real costs

Estimated operation and maintenance costs (first full fiscal year of operation):
This is the total cost of operating, supplying and maintaining the project in the first full budget year
after the time of entry of the project in to its operational phase. The purpose of this information is
to inform the budgeting process of future additional annual costs that would be incurred through
implementing the project. It should include an estimate of all salaries, utility costs as well as the
cost of supplies, and services.
Some operational costs may already be taken into account in the budget planning. For example, in
the case of replacing an old school with a new one, some - or maybe all - teachers’ salaries are
covered by the existing budget. It is important to identify separately those operational costs that
will be new calls on the budget. In the case of completely new projects, all operational costs are
usually new calls on the budget.

The requirement to complete this section applies equally to externally funded projects.

Note: If the project is due to enter service part way through a budget year a separate note must be
made of the costs of operation in the months immediately following the date of the project’s entry
in to operation to the end of the fiscal year.

Estimated start date of the project (month / year):

The start date would be:
1. In the case of a small project not requiring a Feasibility Study – the point at which the
Procurement Notice is published
2. In the case of medium and large projects where a Feasibility Study is required – the point at
which the Feasibility Study begins. This is the point at which expenditure starts to be committed
(for the FS).
Estimated date of operation of the completed project (month / year):
In all cases, this would be the date at which the project is expected to enter operational service
and start delivering the expected benefits, even if those benefits are only partial benefits at the
start.

Section 2: Purpose and Justification

7
2.1 Why does this project need to be implemented (In
terms of problem to be resolved or opportunity to be
exploited)? Include basic information about the scale of
the problem or opportunity.
a) Projects can be generated either to fix a problem that
only the government can resolve or an opportunity that
the private sector has been unable to address.
b) To stand the best possible chance of justifying the
commitment of government or external funding, it is
essential to describe the nature and scale of the problem
or opportunity that the proposed project will address.
Quality Score
Fail = Fails to describe the problem or
opportunity or that the problem /
opportunity is described but is not
considered important
Not Clear = There is inadequate numerical
information about the scale of the problem
or opportunity.
Pass = The problem, its reasons and
causes are explained fully or opportunities
are explained fully with evidence of scale.

c) The description should explain the causes of the

problem and its effect(s) or the origin of the opportunity.
It should also explain why the problem/opportunity has
occurred and for how long it has been a problem or
opportunity.

d) The scale of the problem / opportunity should be

explained in terms of (as examples) how many people are
affected by a problem or what size of market might be
available in a certain market opportunity scenario.
Please be clear about the numbers involved and where
the evidence to support the numbers comes from.
2.2 Could this project be implemented by the private
sector or an NGO? If not, please explain the reasons,
No government can fulfil all tasks required in an
economy. It is therefore more realistic to focus only on
the projects that only the government can do because
the private sector or NGO sector cannot.
Here, the project proposer should explain why only the
public sector can achieve the requirements of the
project and why another sector cannot.
Quality score
Fail = No serious attempt to address the
question
Not Clear = It is not clear whether the
project could be best implemented by the
public sector / private sector / NGO
Pass = It is clear why either the public
sector / private sector / NGO would be the
best implementer of this project proposal

2.3 What would happen if this project proposal is not

implemented? Quality score
Describe briefly what would happen if the project was Fail = The consequences are not
not approved or implemented. Would there be described or if they are described they are
immediate consequences? Would there be not significant
consequences in the medium and long term? If so Not Clear = Consequences are described
but are not clear
explain what they would be. If most scenarios there
Pass = Consequences are clearly
could be a wide range of possible consequences
described and are significant
ranging from ‘very little change’ to ‘continued loss of
lives’.

8
2.4 Are there any precedents in the country, in the
sector or the sub-sector? (Either answer yes or no - if 'yes'
please describe the lessons learned - if 'no' please describe
the extra measures that will be taken to address this risk).
Projects that have not had precedents are almost
always at additional implementation risk. The purpose
of this question is to ensure that:
a) If there is a precedent for the project previously in
Ethiopia, were the outputs and outcomes satisfactory
and most importantly what were the lessons learned
that could benefit the present proposal?
b) If there are no precedents, what mitigation measures
have been considered to manage the risks of time and
budget over-runs?
2.5 What is / are the objective(s) of the proposed
project?
State the objectives that the proposing authority aims to
meet with this proposal.
There should be a single primary objective expressed in
no more than two or three sentences.
The objectives should be specific to dealing with the
problem/opportunity described in section 2.1; they
should be measurable (to achieve what by when?). They
should also be realistic against previous experience of
similar projects.
An example of an objective might be ‘to reduce fatal
road accidents in [location] to less than [number] by
[date] through [construction of…]’
A number of secondary objectives may also be listed if
appropriate.
2.6 What are the intended activities, outputs
(deliverables) and outcomes of the proposed project?
Activities:
List the main activities of the proposed project.
Activities are the tasks or actions required to achieve
the objective; for example the construction of a new
clinic at [location]; fit out with equipment and
supplies; ensure adequate staffing and all other staff
necessary to operationalize the clinic.
Outputs (deliverables)
List the main outputs and outcomes of the project.
Quality score
Fail = Either: there are no precedents for
the project in the country, sector or sub-
sector and no credible mitigating measures
have been described OR: there have been
precedents in the country, sector or sub-
sector but the outcomes were poor with no
obvious mitigating measures.
Not Clear= Mitigating measures are not
included or described.
Pass = Either: There has been no
precedent for the project in the country,
sector or sub-sector but credible mitigating
measures have been described OR: There
have been precedents and the outcomes
were positive.
Quality score
Fail = Objectives not described
Not Clear = Objectives described but not
clearly in accordance with Guidance
Pass = Objectives clearly described
Quality Score
Fail = Either activities, outputs and
outcomes are not described
Not Clear = Activities, outputs and
outcomes are described but not clearly
or appear not to be linked to the
description of the project
Pass = Intended activities, outputs and
outcomes are described clearly
9
Outputs might include (as examples) number of
kilometers of new road or number of school places or
hospital beds added by a certain date.

Outcomes
Outcomes should relate to resolving the problem
described in section 2.1: What will have been gained by
implementing the project and how can we measure the
degree of success of the project?
For example in the case of a new road, one of the
outcomes might be described as a 50% reduction in
accidents in the first year of the new road. In the case of
new hospital beds, a successful outcome might be the
reduction of waiting times in hospital admissions by 2
hours in the first 12 months.

Outcomes are likely to be variable over the operational

life of the facility created by the project – often less in
the first year of operation and greater in subsequent
years as operating efficiency improves. Conversely as
demand grows, delivery efficiency may be
compromised if a facility has to operate at over-
capacity. This variability should be reflected in stating
the estimated outcomes – i.e. what will be achieved by
when?

2.7 What would be the benefits of the proposed project Quality Score
if it is implemented properly? Fail = fails to describe the intended
List here the benefits of a successful project. benefits of the project
Not Clear = Intended benefits of the
Benefits project not described clearly
The direct benefits of a project could include for Pass = Intended benefits of the project are
described clearly
example in the case of a new road: reduced journey
times and reduced accidents. Benefits could also
include environmental improvements to air quality,
improved economic activity through being able to move
goods and services around more efficiently.

2.8 Who are the intended beneficiaries of the project
and how many?
Depending on the nature of the proposed project,
describe the main beneficiaries of the project. Estimate
the predicted use of the project using relevant available
statistics. When forecasts are being quoted, please
include the source of the forecast data.
Quality Score
Fail = fails to describe intended
beneficiaries of the project
Not Clear = Intended beneficiaries of the
project not clearly described or quantified
Pass = Intended beneficiaries of the
project are described clearly and quantified

As an example, if the project relates to a road, provide

traffic statistics. If the project relates to healthcare,
provide statistics on numbers and the nature of

10
hospitalizations within the project’s target area of
coverage. If the project relates to a school, use
population data to show how many school age children
live within a realistic radius of the school.

The source of the evidence should be provided as well

as the date at which the statistics were gathered.
Historic data showing trends would further strengthen
the proposal, if available.
Rather than just providing basic statistics, try to relate
the numbers to the proposed scale of the project.
2.9 State how the project will fulfil objectives of the Quality Score
National Development Plan, Sector Plan or any other Fail = No link was established between the
government policy. project and GTP, NDP or sector programs
Not Clear = Reference has been made to
the relevant national or sector programs
Project proposals need to demonstrate that they are
but their link to the proposed project is not
being pursued in the interests of the economic or social clear
development needs of the nation or a local area. The Pass = Reference has been made to the
government policies or strategies that are relevant to the relevant Plan or Strategy and a clear
explanation has been provided about the
proposed project, such as the GTP2, must be referenced link to the proposed project.
here, and it must be elaborated how the project
contributes to their achievement. The project may only
meet a single policy objective or it may aim to meet more
than one. If this is the case, each one must be referenced.

2.10 List the options that have been considered for Quality Score
achieving the objectives. Explain why the preferred Fail = No options listed or considered
option has been chosen. Not Clear = Options listed but no
List all the options that were considered for achieving explanation about why the preferred option
was chosen or others rejected
the objectives and outcomes of the project and for
Pass = Options are listed and it is clear
addressing the problem or opportunity outlined in why the preferred option was chosen
section 2.1. It should include all relevant non-capital
options which may include for example ‘better public
awareness’ or regulatory options, and alternative
implementation options such as Public Private
Partnerships (PPP).

Against each option, a sentence or two should explain

why each option was rejected. The preferred option
should be clearly identified with an explanation of why
it is preferred.

The preferred option should contain at least basic

evidence to support the view that it should be considered
the best option.

11
2.11 List all the positive and negative effects of the Quality Score
project. In addition, please explain if the project may Fail = fails to list any effects of the project
negatively affect different groups (by gender, race, OR the negative effects are unacceptable
religion, disability etc.) and if so how these effects can Not Clear = positive and negative effects
be mitigated. are listed but not explained clearly
List the positive effects of the project. All worthwhile Pass = positive and negative effects are
projects should create positive effects. explained clearly and appear acceptable
Some projects can disproportionately benefit some
groups more than others. Often this is intended; for
example in the case of a project to build better access
to government buildings for disabled people.
Project proposers should consider the positive effects
that the project would likely have on different groups of
people or communities.
Many projects have some form of negative impact, the
most common of which are climate change, disasters
and environmental, and the displacement of people in
order to free up space for a project. Careful
consideration should be given to all negative impacts
and how they can be mitigated. They should be listed
here.
Some projects may negatively affect a minority group
disproportionately for example a proposed road that
crosses a site that has some religious significance for a
certain religious group. Again these disproportionate
negative impacts should be listed here. This should
include measures on how to reduce nuisance from
construction activities from the project, in the local
area.
Section 3: Financial Information
In this section, estimates must be shown of all capital, operational and maintenance costs necessary
in order to realize the project. (all amounts in ETB). NPC may ask MOFEC for their opinion in
terms of financial affordability.
It is recognized that in larger projects, it is more difficult to estimate costs at an early stage prior
to feasibility studies being made, however ‘best endeavours’ should be employed using precedent
costs and as a principle should aim to include more contingency to cover unknown future costs.
Quality Score
3.1 Estimated Total Capital Cost to Fail = The information is
complete the project: not realistic or credible
Costs must include, in addition to construction costs, pre-construction Not Clear = The
information may be
costs such as feasibility studies, architecture and engineering, land credible but requires
acquisition / expropriation / compensation and settlement costs, and the clarification
costs of all materials, equipment and services (including consultant Pass = The data is clear
and estimates provided
costs) necessary to complete the project. seem realistic
The capital costs must be estimated to the best ability of the proposing
authority and the source or basis for these estimates should be shown or
attached as separate documents.

12
3.2 Capital Requirement for each year
(total must equal the amount shown above)
Costs for the first year during which disbursements are expected to be
made should be shown even if it is only to pay for a feasibility study.
Future years’ figures should include the estimated disbursement in the
case of multi-year implementation or phased projects. Please add
additional years for extended period projects. State the exact year in all
cases.
Fiscal Year Amount Required
…………… …………………….
…………… ……………………..
…………… …………………......
…………… ……………………..

3.3 Sources of Capital Funding

Use the table below to input all sources of capital funding for the
project by amount in ETB and also as a percentage. The total values
will automatically calculate when the data for the Type of Finance has
been inputted.
Foreign
Type of Finance Amount (ETB) Amount (%)
Currency
Treasury
External project loan
External Grant Aid
Domestic Borrowing
Sales Revenue
Tolls and Fees
Community Contribution
Total (calculated values) 0 0 0

Quality Score
3.4 Annual Operating Costs (ETB): Fail = The information is
The estimated on-going operating (recurrent) costs required to sustain not realistic or credible
Not Clear = The
the project over its useful life must be estimated and expressed as: [x
information may be
amount] of ETB operating costs per annum. The figure should include credible but requires
costs for salaries, utilities, maintenance, supplies and materials etc. The clarification.
source or basis for these estimates must be shown or can be attached as Pass = The data is clear
and estimates provided
a separate document if necessary. seem realistic.

As shown below, the operating costs should be expressed in terms of how

much can be paid from the proposing authority (administrative unit) Note: the Quality
regular running costs and how much will be additional cost. Score applies to the
Total Estimated Annual Operating Costs of the Project
combined responses to
State the total estimated cost of operating the project questions 3.4 and 3.5.
for the first full fiscal year.
How much of this will be recovered from the existing
budget?

13
Some projects involve replacing existing facilities
meaning that there is already a budget attached to an
old or previous facility. If this is the case enter here the
amount in the existing budget.
If the project is completely new, with no related
previous budget, please enter ‘0’ here.
New operating costs (calculated value)
Please do not attempt to enter data into this box unless
the PCN is being submitted in PDF or paper form.
When the data in the preceding two boxes is inputted,
this value will automatically calculate. 0
3.5 Sources of additional operating and maintenance costs:
State here how the additional operating costs will be funded. This
should amount to the same figure as shown immediately above in ‘New
operating costs (calculated value).
When sources other than Treasury funding are anticipated please add
evidence of the offer to do so. This could be in the form of a letter of
intent or email exchange. Sales revenues, tolls and fees should have
calculated values and assumptions to support the predicted values of
the income.
( ) Treasury
( ) External Loan
( ) External Grant
( ) Domestic Borrowing
( ) Sales Revenue
( ) Tolls and Fees
( ) Community Contribution
3.6 Is land expropriation required? (Yes / No) Quality Score
If ‘YES’, state the total expenses required to achieve this (compensation / Fail = The information
re-settlement costs etc) was provided but does
Simply write ‘YES’ or ‘NO’ here depending on which is the case. In the not seem realistic
case of a ‘YES’ answer, this amount should already have been included Not Clear = The
information provided may
in the total values shown at 3.1 and 3.2 but should be identified be realistic but requires
separately here. clarification
If expropriation is required in order to realize the project, this must be Pass = The information
made clear at this point. The estimated cost of the entire expropriation is clear and appears to
should also be included here and should include all compensation and be realistic
re-settlement costs if necessary.
The total cost of expropriation is
estimated at: ETB

3.7 Will the project generate revenues? (Yes / No) Quality Score
If ‘YES’ provide the estimated revenues, their sources and the Fail = The information
anticipated project IRR: was provided but does
Answer either ‘YES’ or ‘NO’ here. not seem realistic
If the answer is NO’ move to the next section. Not Clear = The
information provided may
If the answer is ‘YES’ meaning that revenues are anticipated (e.g. fees be realistic but requires
from use of the facility or sales from goods produced) they should be clarification
estimated and expressed as ETB per annum according to the table Pass = The information
below.

14
If the first operational year is a part year as is often the case, the is clear and appears to
reduced values should be shown with the following three full years’ be realistic
estimates.
1st operational year Year 2 Year 3 Year 4

Sources of Revenue:
State here where the anticipated revenue will come from. The answer
given here should concur with the information given in sections 3.3 and
3.5.

Anticipated Project IRR:

State here the estimated project IRR based on the revenue figures
shown in the table above. Calculations should be shown in all cases.
4. Implementation
This section should provide evidence that a basic implementation plan has been considered.
Although detail will not be possible or necessary at this early stage, basic planning will require
consideration of the main challenges in implementing the project even though this may be adjusted
as detailed planning progresses.
Basic information at this stage should include a timeline for implementation and a consideration
of the risks involved in implementing the project effectively as well as a consideration of
engagement with stakeholders in the project.
The proposed governance and decision making process should be explained with clear roles and
responsibilities. This should also identify which official is ultimately accountable for the project.
4.1 Outline the planned timing of the project: Quality Score
All the important stages of project preparation and implementation Fail = Timings are not
should be listed in the table below with the planned target dates to credible
Not Clear = The plan
achieve each one: presented appears
Stage Target Date credible but requires
Preparation / Appraisal Complete clarification
Pass = The plan is clear
Procurement Notice and appears to be
Award of Contract realistic.
Works Begin
Works Finalize
Project becomes Operational

4.2 List the human resources, goods, works and services necessary for Quality Score
the implementation and operation of the project. How will they be made Fail = No serious
available on time? attempt to address the
The answer given to 4.2 should first and foremost justify the Target issues
Dates shown in 4.1 above. Not Clear = List of
resources provided but
The physical resources necessary to implement the project in the no consideration of how
required timescale should be listed here with approximate quantities they will be made
and lead times for procuring them. State whether these resources are available
available domestically or might need to be imported; from where and Pass = Resources are
what availability is possible. For example, there is no point in planning listed with a credible
acquisition plan
for a 12-month completion on a project if a key piece of technical
equipment might not be available on site for 14 months.

15
Resources can include manpower, technical advice, plant and
equipment; building materials and technical equipment required for the
commissioning of the project.
An example of this might be a renewable energy project that requires
specialized equipment to be procured, designed, manufactured and
shipped to Ethiopia from another country. The time is takes to complete
all these steps will have a significant bearing on the date by which the
project becomes operational.

4.3 What previous experience does the proposing body have in Quality Score
implementing similar projects? In the case of limited or no experience, Fail = No previous
explain how this issue will be addressed or mitigated. experience and no
a) If the proposing authority has previous experience of implementing credible mitigation
similar projects (for example ‘repeat’ projects like clinics or schools) Not Clear = No previous
experience but mitigation
this offers a high degree of confidence that the proposed project can be might address the issue
delivered well if it is approved for funding. The proposing authority with further work
should list the similar projects that it has successfully implemented over Pass = Previous relevant
the previous 5 years. implementing experience
b) Conversely if there has been no previous experience or the proposed is listed and can be
verified OR No previous
project contains significant levels of innovation, this will be seen as experience but the
potentially risky in terms of successful delivery. In this case, the proposed mitigation
proposing authority should describe the measures (for example hiring measures appear
specialist staff or external consultants) that would improve the credible.
prospects for success.

4.4 List the agencies, utilities or regulatory institutions that will need to Quality Score
be involved in the implementation of the proposed project and what legal Fail = No credible
issues will need to be addressed? response
Many implementation problems arise due to the need for liaison with Not Clear = Institutions
utilities and regulatory bodies not being addressed at an early enough listed but with some
obvious gaps on legal /
stage. This is a common cause for delays in many projects across the institutional issues
world and early planning and contact with these bodies will help to Pass = All likely
plan the work and negotiations required to keep a project on track. institutions are listed with
Therefore please list all the agencies, utilities and regulatory bodies clear information on legal
that will need to be consulted – in particular but not exclusively – the / institutional issues to be
addressed
Ministry of Construction. Also write a very brief description of the legal
/ regulatory /permitting / institutional issues that need to be discussed
with each of these bodies.

4.5 List the stakeholders in the project and state whether they have been Quality Score
consulted Fail = No stakeholders
‘Stakeholders’ are interested parties in the project. They are either are listed
persons or representative bodies that have an interest in the outcome of Not Clear =
Stakeholders are listed
the proposal or those that may be affected by it. List them here. but no consultation has
taken place so far or the
Against each of the stakeholders, indicate whether they have been stakeholder list appears
consulted and if so, in a word or two, whether they support or do not incomplete
support the project. This can be ascertained through initial contact / Pass = Stakeholders list
appears complete and
consultation. initial consultation has
started
Describe Risk How will the risk be managed?

16
4.7 In the event of a successful pre-screening, for projects that require a feasibility study or pre-
feasibility study:

A. What budget would be required for a (pre)feasibility study?

Please estimate the total costs for completing a feasibility study for the project. Since larger
projects also need a pre-feasibility study, also include this cost-estimate.
B. What is the source of funding for the (pre)feasibility study?
Where will the funding for the (pre) feasibility study come from? Be precise about the source of
funding particularly if it is being co-financed. If the (pre)feasibility study is being funded
externally please provide supporting evidence (in writing) of the external funder’s intent to fund.
C. Describe how the preparations / feasibility study will be completed
Describe here what activities would need to take place between notification of a successful PCN
and the completion of the feasibility study. This should include approximate time-lines and
include realistic estimates of procurement lead times.
The completion date for the preparations and (pre) feasibility study should also be estimated
here.

Section 5: Contact details and Sign-off

Name Signature

This should be the person who

Project prepared by : has completed this PCN.

Telephone No:
Email:
The most senior official
holding overall responsibility
Approval (Department Head)
in the public entity that is
proposing the project.

Approval (Minister)

This Section is for the use of Reviewers only

Once the Minister has signed his / her approval, the proposing authority must not write anything
underneath. All comments from this point are made only by the assessors.

17
A PCN will be assessed by the NPC according to the instructions and quality assessment criteria
that are clearly visible in the right hand column of the template shown above. The quality
assessment criteria are deliberately included in the template in order to demonstrate full
transparency but also so that project proposers can have no doubt as to what level and quality of
information is required in order to get a project proposal successfully pre-screened.

The initial assessment will be administrative to ensure that all sections of the template have been
completed and that there are no missing areas for completion. The PCN will also need to be
signed by the relevant minister and most senior official in the proposing entity. The completion of
all sections is mandatory, and the PCN will be returned to the originator for completion in the
event of any gaps or incomplete questions in the template.

Once the administrative check has been completed satisfactorily, the assessors will follow the
quality assessment criteria shown in the right-hand column of the template. These quality criteria
are specifically designed for each section to ensure that responses to the questions posed and the
information required are of a sufficient quality. Officials completing the template are able to view
the criteria for each section as they complete the template in order to ensure that the answers they
give, and the information that they provide, are sufficient to score the maximum number of points.
Those completing the template have exactly the same information and guidance as the assessors,
so there is every opportunity for a good project to proceed further. It is therefore in the interests of
officials completing the template to follow the criteria and the instructions faithfully to give their
proposal the best chance of success.

In order for a project to proceed further it is necessary to achieve a ‘Pass’ in each assessment
question in the template. Each question in the PCN offers the possibility of three outcomes: ‘Fail’;
‘Not Clear’ or ‘Pass’. Each outcome will be awarded entirely on the criteria shown in the Scoring
Guidance shown to the right hand side of the question. Assessors do not have the authority to use
any other criteria.

The assessors will conclude their assessment in one of three ways:

1: “Pre-Screening Successful” subject to funding (for smaller projects) or approved to proceed

to a feasibility study (for larger projects) – this means that passes have been achieved in all
assessment questions

A unique project reference number will be assigned to the project at this point. Even though a PCN
may be approved it could still be subject to conditions attached to the approval. These could require
the resolution of issues such as land acquisition or the successful obtaining of permits and licenses.

2: “Return for Further Work” (clarifications required) – this conclusion would be reached if the
proposal shows signs of being of value but the explanations provided are not clear, meaning that
it is not possible to provide a ‘Pass’. It could also indicate that not enough information has been
provided for the assessor to reach a conclusion or there is no supporting evidence when the
question requires it.

18
When a PCN is assessed like this, the template will be returned with a reasoned description of
where clarification or further information is required and giving instructions as to how the issue(s)
identified could be resolved in order to improve the proposal. In order to save time, in the case of
minor clarifications it may be possible to resolve an issue via an exchange of emails. When the
proposing authority is confident that it has resolved the issue(s) identified, it will return the PCN
to the NPC for further assessment.
Therefore returning a Template for further work is a consequence of one or more questions being
assessed as 'Not Clear'. In the event that 30% or more of the questions are assessed as ‘Not Clear’
this will be considered as a ‘Fail’

3: “Rejected” – unable to satisfy the assessors of the value of the project

In the event that one or more assessed questions of the PCN are awarded a ‘Fail’, it will be rejected.
However, the assessor is obliged to give written reasons on the returned template for the score
given. The proposing authority will then need to decide whether or not the proposal could be re-
submitted after dealing with the identified inadequacies by adjusting it or to abandon the proposal
as a bad idea.

The Budget Department at MOFEC will be informed by the NPC of the outcome in the event of
a positive assessment.

Comments by reviewers:

( ) Pre-Screening successful (Passes received in all assessment questions )

( ) Return for further work ( less than all passes but not enough for Rejection)
Reason(s):

( ) Rejected (received ‘fail’ for more than one assessment question)

Reason(s):

Reviewed by: Name Signature

Date

19
 መመሪያ 1
የፕሮጀክቶች ፅንሰ ኃሳብ አዘገጃጀት እና የመጀመሪያ ደረጃ
ግምገማ አቀራረብ መመሪያ

የፕላንና ልማት ኮሚሸን

0
 መመሪያ 1

ማውጫ
1. መግቢያ .............................................................................................................. 2
2. የመንግስት ፕሮጀክቶች ፅንሰ ሀሳብ ላይ የሚደረግ መጀመሪያ ደረጃ ምልመላ
አስፈላጊነት እና ጠቀሜታ፤ ....................................................................................... 4
3. የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ሰነድ ዓላማ እና ወሰን...................................................... 7
4. በፕሮጀክት አመንጪ አካል/በፕሮጀክት ባለቤት ተቋማት ውስጥ የፕሮጀክት የጥራት
ቁጥጥር፤.................................................................................................................. 10
5. የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ቅፅ ማጠቀለያ አቀራረብ፤ .............................................. 11

1
 መመሪያ 1

መመሪያ 1

የፕሮጀክቶች ፅንሰ ኃሳብ አዘገጃጀት እና የመጀመሪያ ደረጃ ግምገማ

አደራረግ መመሪያ

1. መግቢያ
1.6 ይህ መመሪያ የፕሮጀክቶች ፅንሰ ኃሳብ አዘገጃጀት እና የመጀመሪያ ደረጃ ግምገማ
አቀራረብ መመሪያ ነው፡፡ መመሪያው ተግባራዊ በሚሆንበት ወቅት በሴክተር መስሪያ
ቤቶች የፕሮጀክቶች ፅንሰ ኃሳብ ለማዘገጃት ጥቅም ላይ ይውላል፡፡ ይህ መመሪያ
በመንግስት የልማት ፕሮጀክቶች አስተዳደር እና አመራር የህግ ማዕቀፍ አንቀፅ….
መሰረት የፕሮጀክት ሰነድ ለሚያዘጋጁ የመንግስት አካላት በጥቅም ላይ እንዲውል
የተዘጋጀ ነው፡፡ በመንግሰት ፕሮጀክቶች አስተዳደር እና አመራር ደንብ መሰረት
የመንግስት ፕሮጀክቶችን የማመንጨት እና የማዘጋጀት ስልጣን ያለው ማንኛውም
መስሪያ ቤት በዚህ ሰነድ የተካተቱ አስፈላጊ ቅድመ ሁኔታዎችን እና መመሪያዎች
ተግባራዊ ማድረግ አለበት፡፡

1.7 የመንግስት ካፒታል በጀት ውስን በመሆኑ በአግባቡ ጥቅም ላይ ሊውል ይገባል፡፡
ይህ የፕሮጀክቶች ፅንሰ ኃሳብ ዝግጅት እና የመጀመሪያ ደረጃ ግምገማ መመሪያ
በፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ላይ አስፈላጊ የሆኑ መረጃዎችን የሚጠይቅ ሲሆን ፤ በዋናነት
የፕሮጀክቶችን አስፈላጊነት፣ ፍላጎት እና የመጀመሪያ ደረጃ የፕሮጀክቱን የዝግጅት ጥራት
ለመገምገም ያግዛል፡፡ ይህ አሰራር በዋናነት የፌደራል መንግስት ፕሮጀክቶችን ጥራት
ለማሻሻል የሚያደረገውን ጥረት ይበልጥ ለማጎልበት ያለመ ነው፡፡

1.8 የፕሮጀክቶችን ጥራት ለማስጠበቅ በፕሮጀክቶች ኡደቶች ላይ በመመስረት

መከናወን ያለበት ሲሆን የፕሮጀክቶች ፅንሰ ሀሳብ ዝግጅት እና የመጀመሪያ ደረጃ
ምልመላ በኡደቶቹ ሂደት ውስጥ ጥራትን ለማረጋገጥ ቅድሚያ የሚሰጠው ተግባር ነው፡፡
በዚህ ሂደት በመመሪያው መሰረት አስፈላጊ መረጃዎች በትክክል እና በምሉዕነት መቅረብ
አለባቸው፡፡ በፕሮጀክቶች ፅንሰ ሀሳብ ማቅረቢያ ቅጾች መሰረት ተሞልተው ከሚቀርቡ
ፕሮጀክቶች ውስጥ ከፍተኛ ጥራት ያላቸውን በመለየት በመንግስት የኢንቨስትመንት
ፕሮግራም ውስጥ እንዲታቀፉ ይደረጋል፡፡ በዚህ መመሪያ መሰረት ስለፕሮጀክቶቹ
አስፈላጊነት በሚፈለገው ደረጃ መረጃ ያልቀረበባቸው እና ስለፕሮጀክቱ የቀረቡት

2
 መመሪያ 1

መረጃዎች ጥራት በተቀመጠው መስፈርት መሰረት ያልተሟላ በሚሆንበት ወቅት

ፕሮጀክቱ ውድቅ የሚደረግ ወይም መረጃው ያልተሟላ ከሆነ በድጋሚ እንዲዘጋጅ
ለፕሮጀክቱ ባለቤት ሊመለስ ይችላል፡፡

1.9 በፕሮጀክቶች ፅንሰ ሃሳብ ማቅረቢያ ቅፅ መሰረት የተዘጋጀና የተሞላ የፕሮጀክቶች

ፅንሰ ሀሳብ ሰነድ ፕሮጀክቱ በአግባቡ መዘጋጀቱን እና ጥራቱን ለማረጋገጥ ለብሔራዊ
የፕላን ኮሚሽን መላክ አለበት፡፡ በተጨማሪም የተሞላው ቅፅ ኮፒ በገንዘብና ኢኮኖሚ
ትብብር ሚኒስቴር ለበጀት ዳይሬክቶሬት መላክ አለበት፡፡ በዚህ ሰነድ የፕሮጀክቶች ፅንሰ
ሀሳብ በአግባቡ እንዴት መቅረብ እንዳለበት እና የሚፈለገውን የጥራት ደረጃ ለማሟላት
መደረግ ያለባቸው ጉዳዮች የተዘረዘሩ ሲሆን ይህን አሰራረር መከተል በፕሮጀክት
አቅራቢውም ሆነ በፕሮጀክት ገምጋሚው ዘንድ ግልፅ የሆነ አሰራር ለመፍጠር ያግዛል፡፡
ማለትም ፕሮጀክት አቅራቢውም ሆነ ገምጋሚው አካል ስለ ፕሮጀክቱ ይዘት እና
አቀራረብ ሂደት ተመሳሳይ መረጃ እንዲኖራቸው በማድረግ ጥራቱን የተጠበቀ ጥሩ
የፕሮጀክት ፅንሰ ሃሳብ ሰነድ እንዲኖር ያደርጋል፡፡

1.10 በፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ማቅረቢያ ቅፅ ክፍል ሶስት ላይ የተመለከቱት በፕሮጀክቱ

ፋይናንስ ጉዳዮች ጋር የተያያዙ የግምገማ ነጥቦች በተለይ ስለፕሮጀክቱ በመንግስት
ፋይናንስ የመሸፈን ዕድል ላይ (affordability) መሰረት በማድረግ የገንዘብና ኢኮኖሚ
ትብብር ሚኒስቴር ምክረ ሀሳብ እንዲሰጥ ይደረጋል፡፡ ምንም እንኳ ብሔራዊ የፕላን
ኮሚሽን በአጠቃላይ የፕሮጀክቶች ፅንሰ ሀሳብ ሰነድ ላይ ውሳኔ የመስጠት ኃላፊነት
ቢኖርበትም፤ የገንዘብና ኢኮኖሚ ትብብር የቀረበው የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ሰነድ
በመካከለኛ ዘመን የማክሮ ኢኮኖሚ ማዕቀፍ ውስጥ የመሸፈን እድል ስለፕሮጀክቱ መረጃ
በደረሰው አጭር ጊዜ ለብሔራዊ የፕላን ኮሚሽን ማሳወቅ አለበት፡፡ በሚያገኘው ምክረ
ሀሳብ መሰረት ብሔራዊ የፕላን ኮሚሽን በፕሮጀክቶች ፅንሰ ሀሳብ ሰነድ ላይ አጠቃላይ
ግምገማውን ያከናውናል፡፡ የፕሮጀክቶች በበጀት ውስጥ የመሸፈን ዕድል በዋነኘነት
ለፕሮጀክቱ ትግበራ የካፒታል በጀት አቅርቦት እንዲሁም ተጠናቀው ወደ
ምርት/አገልግሎት መስጠት ለሚገቡ የሚያስልግ የስራ ማስኬጃን የበጀት ፍላጎት መሰረት
በማድረግ ሊከናወን ይገባል፡፡

1.11 በፕሮጀክት ባለለቤቶች አዳዲስ ፕሮጀክቶች የተለያዩ ሁኔታዎችን ከግምት

በማስገባት ሊመነጩ ይችላሉ፡- እነዚህም፤

3
 መመሪያ 1

• በህግ የሚጠበቅበትን ለማሟላት፡- በአንዳንድ ሁኔታ ተቋሙ በህግ የተቋቋመበትን

ዓላማ ለማሳካት ወይም በህግ መሰረት ማሟላት ያለበትን ደረጃ ለማሟላት
ፕሮጀክቶችን ሊያመነጭ ይችላል፡፡ ለምሳሌ በአካባቢ ጥበቃ ላይ የወጡ
ደረጃዎችን ለማሟላት ወይንም የመንገድ ደህንነትን ለማስጠበቅ የወጡ ደንቦችን
ለማስፈፀም በሚመለከተው አካል ፕሮጀክቶች ሊመነጩ ይችላሉ፡፡ በግልፅ በህግ
የተደነገገ ደረጃን ወይም ደንብን መሰረት አድርገው የሚመነጩ ፕሮጀክቶች
በአግባቡ በተቀመጠው የጥራት መስፈርት ተዘጋጅተው ከቀረቡ የመፅደቅ
እድላቸው ከፍተኛ ይሆናል፡፡
• ከመካከለኛ ዘመን የልማት ዕቅድ ወይም ከዕድገትና ትራንስፎርሜሽን ዕቅድ)
የመነጩ ፕሮጀክቶች፡- ፕሮጀክቶች በሀገር አቀፍ ደረጃ ተግባራዊ ከሚደረግ
የልማት ዕቅድ እና ከሴክተር ፕሮግራሞች መሰረት በማድረግ ሊመነጩ ይችላሉ፡፡
• ከሴክተር ስትራተጂክ ፕላን፡- እነዚህን መሰረት በማድረግ በሴክተር ደረጃ
የሚተገበሩ ኢንቨስትመንቶች የሚለዩ ሲሆን ከዚህ በመነሳት የፕሮጀክት ሀሳብ
ሊመነጭ ይችላል፤
• ከመንግስት ሀብት ምዝገባ ስርዓት፡- የመንግስትን ሀብቶች መሰረት በማድረግ
በሚደረጉ የሀብት ምዝገባዎች ሀብቶቹ ካላቸው አጠቃላይ ሁኔታ እና ወደፊት
ሊኖር የሚችልን ፍላጎት መሰረት በማድረግ ፕሮጀክቶች ሊመነጩ ይችላሉ፡፡
እነዚህ በዋናነት ህንፃዎችን ወይንም መገልገያ መሳሪያዎችን ለመተካት ወይንም
አገልግሎት እየሰጡ ያሉ መሰረተ ልማቶችን ደረጃ ለማሻሻል ወይም ለመተካት
ሊሆን ይችላል፡፡
• በማህረሰብ ምክክር እና ፍላጎት አማካኝነት፡- በተለያየ ደረጃ ከማህበረሰቡ ጋር
በሚደረግ ውይይት አዳዲስ ፕሮጀክቶች ሊመነጩ ይችላሉ፡፡ በዚህ አግባብ
የሚመነጩ ፕሮጀክቶች ደረጃውን በጠበቀ መልክ ህብረተሰቡን በአግባቡ ያሳተፉ
መሆን ይኖርባቸዋል፡፡

2. የመንግስት ፕሮጀክቶች ፅንሰ ሀሳብ ላይ የሚደረግ መጀመሪያ ደረጃ

ምልመላ አስፈላጊነት እና ጠቀሜታ፤
2.1 የፕሮጀክቶች ፅንሰ ሀሳብ የመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ ለማደረግ መሟላት ያለበት
አካሂድ ነው፡፡ የመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ ሂደት የፕሮጀክቱን ሀሳብ የወደፊት ዕጣ/ዕድል

4
 መመሪያ 1

ለመወሰን የሚያስችል ሂደት ሲሆን ይህም፤ የፕሮጀክቱ ፅንሰ ሀሳብ ሂደቱን እንዲቀጥል
ወይም እንዲቋረጥ የሚወሰንበት አግባብ ነው፡፡

2.2 የመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ ዋና አላማ ከፕሮጀክት አመንጭዎች ትክክለኛነቱ

የተረጋገጠ የፕሮጀክት መረጃዎችን በመውሰድ የፕሮጀክቶችን የጥራት ደረጃ
ማሻሻል/ማዳበር ነው፡፡ ይህ በመረጃ ላይ የተመሰረተ ውሳኔ ለመስጠት የሚያስችል አሰራር
ነው፡፡ ፕሮጀክቶቹ ትላልቅ እና መካከለኛ ተብለው የተመደቡ ከሆኑ ወደ ፕሮጀክት ጥናት
ዝግጅት እንዲያልፉ የሚወሰንበት፤ አነስተኛ ተብለው የተመደቡ ፕሮጀክቶች ከሆኑ ደግሞ
ወደ ቅደም ተከተል ማስያዝ እና መረጣ የሚተላለፉበት ሂደት ይሆናል፡፡ በዚህ ሂደት
የፕሮጀክቶችን የጥራት ሁኔታ ማረጋገጥ ፕሮጀክቶች ስኬታማ የመሆን ዕድል (
የፕሮጀክቱን ውጤት፣ ስኬት እና ፋይዳ) የሚጨምር ሲሆን በሌላ በኩል ደግሞ ውጤታማ
ያልሆነ የመንግስት ኢንቨስትመንት የመተግበር ዕድልን ይቀንሳል፡፡ በዚህ ደረጃ
የሚደረግ ግምገማ በሚከተሉት ምክንያት ፕሮጀክቶች ወደ ቀጣይ ደረጃ እንዳይሸጋገሩ
ለማድረግ ያልማል፤
• በቂ የሆነ የፕሮጀክት ተጠቃሚ የሌላቸውን ወይንም የማያስፈልጉ ፕሮጀክቶች፤
• በቂ የሆነ ምክንያት ወይንም አመክንዮ የሌላቸው ፕሮጀክቶች፤
• ከመንግስት የልማት አቅጣጫ እና ከሴክተሮች ዕቅድ ጋር ያልተሳሰሩ ፕሮጀክቶች፤
• አዋጭነታቸው አተጠራጣሪ የሆኑ ፕሮጀክቶች፤
• ከፍተኛ የሆነ እና ተቀባይነት የሌለው ስጋት/ሪስክ ያላቸው ፕሮጀክቶች፤
• ለመተግብር የሚያስችል ቢቂ አቅም የማይኖራቸው ፕሮጀክቶች ፤
• በመንግስት የበጀት እና የፋይናንስ ማዕቀፍ ውስጥ የመሸፈን እድላቸው ዝቅተኛ
የሆኑ ፕሮጀክቶች ናቸው፡፡

2.3 በሁለም ምድብ ስር የተመደቡ የመንግስት ፕሮጀክቶች ለመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ

አንድ አይነት የግምገማ ቅፅ የሚከተሉ ይሆናል፡፡ የፕሮጀክቱ ስትራተጂያዊ አስፈላጊነት፣

የመነጨበት ምክንያት፣ ለፕሮጀክቱ ውጤት የተገመተ ፍላጎት እና የፕሮጀክቱን
የመተግበር ዕድል ባማከለ ሁኔታ የፕሮጀክቱ ፅንሰ-ሀሳብ ለብሔራዊ የፕላን ኮሚሽን
ይቀርባል፡፡ በዚህ ደረጃ ፕሮጀክቱ አወንታዊ ውሳኔ ካገኘ ወደ ቀጣይ ደረጃ የሚሸጋገር
ይሆናል፡፡ ይህንን ያሟሉ ትናንሽ ተብለው የተመደቡ ፕሮጀክቶች በቀጥታ ወደ ቅደም
ተከተል ማስያዝ እና መረጣ ደረጃ የሚሸጋገሩ ሲሆን ትላልቅ እና መካክለኛ ፕሮጀክቶች
ደግሞ ወደ ፕሮጀክቶች አዋጭነት ጥናት ይሸጋገራሉ፡፡

5
 መመሪያ 1

2.4 በካፒታል የበጀት አመዳደብ ሂደት ውስጥ በጥራት ደረጃቸው የተረጋገጡ

ፕሮጀክቶች ብቻ ማካተት አስፈላጊነት የሚከተሉት ምክንያቶችን መጥቀስ ይቻላል፤

• በአግባቡ የተዘጋጀ እና የጥራት ደረጃው የተረጋገጠ ፕሮጀክት በትግበራ ጊዜ

የበጀት ፍላጎቱ/ ወጭው ከታቀደው በላይ የመሆን እደሉ ዝቅተኛ ነው፡፡ በዚህም
በፕሮጀክቱ ላይ የሚከሰት የበጀት እጥረት እና የጊዜ መራዘምን ለማስቀረት
ወይንም ለመቀነስ ያስችላል፡፡ ስለሆነም ፕሮጀክቶች በታለመላቸው አግባብ
ለሀገሪቱ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ልማቶች መሳካት አስተዋፅኦቸው ከፍተኛ
እንዲሆን ያደርጋል፡፡

• በዚህ ደረጃ የሚደረግ ግምገማ እና ምልመላ ፕሮጀክቶች በቀጣይነት የመተግበር

እድላቸው ዝቅተኛ በሆነበት አግባብ ፕሮጀክቶች ወደ አዋጭነት ጥናት
እንዳይሄዱ በማድረግ የፋይናንስ እና የሰው ሀይል አላግባብ እንዳይባክን
ያደርጋል፡፡ በዚህም በፕሮጀክቶች ባለቤቶች ሊተገበሩ የሚችሉ አዋጭ ፕሮጀክቶች
ውስን እንዲሆኑ በማድረግ በመንግስት በጀት እና በለጋሽ አካላት ላይ አላስፈላጊ
ጫና ይቀንሳል፤ የፕሮጀክቶች ባለቤቶችም ለማስተዳደር በሚችሏቸው
ፕሮጀክቶች ላይ ብቻ እንዲያተኩሩ ያግዛል፤

• በዚህ ደረጃ የሚደረግ ምልመላ የፕሮጀክቶች ባለቤቶች ስለአቀረቧቸው ፕሮጀክቶች

አስፈላጊነት፣ ሊያጋጥሙ የሚችሉ ስጋቶች እና ስለፕሮጀክቶቹ ቀጣይነት የተሟላ
ግንዛቤ እንዲይዙ እና ለዚህም በቂ ማረጋገጫ እንዲኖራቸው ያደርጋል፡፡
የፕሮጀክቶች ባለቤቶች ለተከሰቱ ችግሮች፤ ተጨባጭ የሆነ መፍትሔ መስጠት
ወይንም መልካም እድሎች በሚያጋጥሙበት ወቅት ተጨባጭ ውጤቶችን
ማስመዝገብ ከተቋቋሙበት አላማ አንፃር አብሮ የሚሄድ በመሆኑ በዚህ ደረጀ
የሚደረግ ምልመላ ተመራጭ እንዲሆን ያደርገዋል፡፡ ስለሆነም የፕሮጀክቶች ፅንሰ-
ሀሳቦች በአግባቡ ታቅዳ ውጤታማነታቸውን በማረጋገጥ እንዲተገበሩ ማድረግ
ያስፈልጋል፡፡ ይህም ፕሮጀክቶች ወደ ምርት/አገልግሎት ከገቡ በኋላ
የሚያጋጥሙ ችግሮችን ለመፍታት እንዲሁም በፕሮጀክቱ የረዥም ጊዜ
ተጠቃሚዎች ላይ ተፅእኖ የሚያደርሱ ሁኔታዎችን ለማስወገድ እንዲሁም
ሊያጋጥሙ የሚችሉ ችግሮችን የመፍታት ኃላፊነትን በአግባቡ አቅዶ እንዲሰራ
የሚያግዝ ነው፡፡

6
 መመሪያ 1

3. የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ሰነድ ዓላማ እና ወሰን

3.1 የፕሮጀክቶች ፅንሰ ኃሳብ አቀራረብ ስርዓት አጠቃላይ ዓላማ በፌደራል መንግስት
የሚከናወኑ የልማት ፕሮጀክቶችን የጥራት ደረጃ ማሻሻል ነው፡፡ ይህ በዋናነት የሚረጋገጠው
በፕሮጀክቶች ባለቤቶች የተሟላ እና የማይቃረን መረጃ ስለ ፕሮጀክቶች እንዲቀርብ በማድረግ
እና በተቀመጠው መስፈርት መሰረት የጥራት ደረጃቸውን በገምጋሚ አካል በማረጋገጥ ይሆናል፡፡
የፕሮጀክቱን ፅንሰ ኃሳብ ጥራት ደረጃን ማስጠበቅ የሚቻለው የፕሮጀክቶች ባለቤቶች ሁሉንም
ፕሮጀክቶች በፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ማቅረቢያ ቅፅ አማካኝነት ስለፕሮጀክቶች መረጃ
እንዲያቀርቡ በማድረግ ወጥ የሆነ የፕሮጀክቶች አቀራረብና አሰራር እንዲኖር በማድረግ ነው፡፡
ይህ አቀራረብ የፕሮጀክቶቹን መጠን፣ አይነት ወይንም የፕሮጀክቱን ተግባሪ አካል ከግምት
ሳያስገባ በሁሉም ፕሮጀክቶች ላይ ተፈፃሚ ይሆናል፡፡

3.2 የፕሮጀክቶች ፅንሰ ኃሳብ እና የመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ በሁሉም የፋይናንስ

ምንጮች በፌደራል መንግስት የሚሸፈኑ ፕሮጀክቶች ላይ የመጀመሪያ ደረጃ ግምገማ
ለማድረግ የተቀረፀ ሰርዓት ነው፡፡ ይህ በዋናነት፡-

• መንግስት ስለ አጠቃላይ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ የልማት ስራዎች ምሉዕ የሆነ

ዕይታ እንዲኖረው በማድረግ እነዚህ የልማት ስራዎች እቅድ ተቀናጅተው እና
ደረጃ በደረጃ እንዲተገበሩ ማድረግ አስፈላጊ በመሆኑ፤
• የአንዳንድ ፕሮጀክቶች ወጭ በለጋሽ ሀገራት የሚሸፈን ቢሆንም ፕሮጀክቶቹ
ረዥም አገልግሎት/ምርት እየሰጡ ለማቆየት፣ የጥገና እና ተያያዥነት ያላቸው
ሌሎች ወጭዎች በአብዛኛው ከመንግስት በጀት የሚስፈልጋቸው ናቸው፡፡
ስለሆነም እነዚህ በረዥም ጊዜ በመንግስት ሊሸፈኑ የሚገባቸው ወጭዎች በእቅድ
እና ውሳኔ ውስጥ እንደሚገቡ ከግምት በመውሰድ አስፈላጊ የመንግስት የበጀት
አመዳደብ ስርዓት እንዲኖር ያስችላል፡፡

3.3 የፕሮጀክቶች የፅንሰ ሓሳብ ማቅረቢያ እና የመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ ማቅረቢያ ቅፅ እንደ
ፕሮጀክቶች የምደባ ዘርፍ ሁለት አይነት የተያያዙ ጠቀሜታዎች እንዲሰጥ ተደርጎ የተዘጋጀ
ነው፡፡

ሀ)ትናንሽ ተብለው ለተመዱ ፕሮጀክቶች፡- ቅፁ ትናንሽ ተብለው ለተመደቡ ፕሮጀክቶች

የካፒታል በጀት ለማግኘት በፕሮጀክት ባለቤቶች ጥያቄ የሚያቀርቡበት ሆኖ ያገለግላል፡፡

7
 መመሪያ 1

የቀረበው ጥያቄ አወንታዊ ምላሽ ካገኘ ፕሮጀክቱ መለያ ኮድ ተሰጥቶት በተመሳሳይ ሁኔታ
አወንታዊ የግምገማ ውጤት ካገኙ ሌሎች ፕሮጀክቶች ጋር በቀጣይ ለመረጣ፣ ቅደም ተከተል
ማስያዝ እና በጀት ላይ የመትክል ሂደት ይተላለፋል፡፡ ትናንሽ ፕሮጀክቶቹ አወንታዊ የግምገማ
ምላሽ አግኝተው በአንድ አመት ጊዜ ውስጥ ወደ በጀት እንዲገቡ ውሳኔ ካልተሰጠባቸው፤ በቀጣይ
እንደገና ሊሚኖረው የፕሮጀክቶች መረጣ፣ ቅደም ተከተል ማስያዝ እና በጀት ላይ የመትከል
ሂደት በድጋሚ ለመቅረብ በፕሮጀክቶች ፅንሰ ኃሳብ እና የመጀመሪ ደረጃ ምልመላ መረጣ ቅፅ
አማካኝነት ከዚህ-በፊት የተደረገውን ግምገማ መሰረታዊ እሳቤዎች እና የፕሮጀክቱ ባለቤት
ፕሮጀክቱን የመፈፀም ዝግጁነት ላይ በድጋሚ ግምገማ ተደርጎበት ወደ ቀጣዩ ሂደት
ይተላለፋል፡፡ በመንግስት ፕሮጀክቶች አስተዳደር እና አመራር ማዕቀፍ አንቀፅ… መሰረት
እንደአስፈላጊነቱ ለትናንሽ ፕሮጀክቶች በተለይ ፕሮጀክቶቹ ለሀገሪቱ ያልተለመዱ ከሆኑ እና
አዳዲስ የሆኑ ቴክኖሎጂዎችን እና አሰራርን የሚጠቀሙ ወይንም የሚያመጡ ከሆነ፤ የፕሮጀክቶች
ፅንሰ ሀሳብ ቀርቦባቸው አዎንታዊ ምላሽ ላገኙ ትናንሽ ፕሮጀክቶችም ቢሆኑ የአዋጭነት ጥናት
እንዲካሄድ ብሔራዊ የፕላን ኮሚሽን ሊወሰን ይችላል፡፡

ለ) መካክለኛ እና ትላልቅ ተብለው ለተመደቡ ፕሮጀክቶቸ፡- ለእነዚህ ፕሮጀክቶች የፅንሰ ኃሳብ

እና የመጀመሪያ ደረጃ ምልመላና መረጣ ቅፅ፤ የፕሮጀክቶች ባለቤቶች በጀት የሚጠይቁበት
ብቸኛው መንገድ ነው፡፡ ሆኖም ግን ቢዚህ ደረጃ አወንታዊ ውሳኔ ያገኙ ፕሮጀክቶች ዝርዝር
የቅድመ አዋጨነት እና አዋጭነት ጥናት ተደርጎባቸው በተጭማሪ የአዋጭነት ቅድመ-ትግበራ
ግምገማ የሚጠይቁ ናቸው፡፡ (በእነዚህ ፕሮጀክቶች ጥናት በኋላ የሚደረግ የአዋጭነት ቅድመ-
ትግበራ ግምገማ በሌላ መመሪያ የሚብራራ ይሆናል፡፡) ስለሆነም በዚህ ደረጃ ላይ ፕሮጀክቶቹ
በቀረበው ቅፅ መሰረት አወንታዊ ምላሽ ካገኙ ልዩ የሆነ መለያ ኮድ ተሰጥቷቸው ወደ ቀጣይ
ደረጃ ማለትም ወደ ፕሮጀክቶች የቅድመ አዋጭነት ወይም የአዋጭነት ጥናት ሂደት ይተላለፋሉ፡፡
በፕሮጀክቶች ላይ በሚደረገው የቅድመ አዋጭነት /አዋጭነት ጥናት መሰረት የፕሮጀክቶቹ ቅድመ
ትግበራ ግምገማ በቅፅ 2 መሰረት ይከናወናል፡፡

3.4 ትናንሽ ፕሮጀክቶች በመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ የሚያገኙት አወንታዊ ምላሽ

ፕሮጀክቶቹን የመረጣ፣ የቅደም ተከተል ማስያዝ እና በጀት ላይ የመትከል ሂደት፤ ተመሳሳይ
የሆነ ሂደትን እንዳለፉ መወሰድ የለበትም፡፡ አንድ ትንሽ ተብሎ የተመደበን ፕሮጀክት
በመገምገሚያ ቅፅ መሰረት ጥሩ የሆነ ፕሮጀክት ተብሎ ውሳኔ መስጠት ቢቻልም፤ ለፕሮጀክቱ
በቂ የሆነ በጀት ላይኖር ይችላል፡፡ በተቀመጠው የፕሮጀክት ፅንሰ ሃሳብ እና የመጀመሪያ ደረጃ
ምልመላ ቅፅ የተሟላ እና ጥሩ ተብሎ የተገመገመ ፕሮጀክት ከሌሎች ፕሮጀክቶች ጋር
በሚወዳደርበት ጊዜ ቅድሚያ ላይሰጠው ይችላል፡፡

8
 መመሪያ 1

3.5 ትላልቅ እና መካክለኛ ተብለው የተመደቡ ፕሮጀክቶች በመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ

የሚያገኙት አወንታዊ ምላሽ ጥሩ ፕሮጀክቶችን የመለያ መንገድ ብቻ እንደሆነ ግንዛቤ ሊወሰድ
ይገባል፡፡ በዚህ ደረጃ የሚሰጥ ውሳኔ ፕሮጀክቶቹ የአዋጭነት ጥናት እንዲጠናላቸው ወደ ቀጣይ
ምዕራፍ ተሸጋግረው የቅድመ ትግበራ ግምገማ ማድረግ የሚያስችል ግብዓት እንዲኖር ያደርጋል፡፡
ስለሆነም ለትላልቅ እና መካክለኛ ፕሮጀክቶች ይህ ደረጃ በዋናነት በመጀመሪያ ደረጃ የጥራት
ቁጥጥር በማደረግ በቀጣይ ስለፕሮጀክቶቹ በቂ የሆነ መረጃ በማግኘት በዕውቀት ላይ የተመሰረተ
ውሳኔ ለመስጠት ያለመ ነው፡፡

ምስል 1: የፅንሰ ኃሳብ እና ቅድመ ምልመላ መረጣ ሂደት በፕሮጀክት አቀራረብ ሂደት ውስጥ
ያለው ሚና

ተቀባይነት
አግንቷል
ተቀባይነት
አግንቷል

ፕሮጀክቶች የፕሮጀክት ፅንሰ የፕሮጀክት ፅንፀ

ያመነጨው ሀሳብ ሰነድ ሀሳብ ሰነዱን የፕሮጀክቶች
አካል ለግምገማ መገምገም መረጣ፣ ቅድም
ማቅረብ ተከተል ማስያዝ
እና በጀት ላይ
መትከል ሂደት
ተቀባነት አላገኘም

9
 መመሪያ 1

4. በፕሮጀክት አመንጪ አካል/በፕሮጀክት ባለቤት ተቋማት ውስጥ የፕሮጀክት የጥራት ቁጥጥር፤

4.1 የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ሰነድን የጥራት ደረጃ ማስጠበቅ የፕሮጀክት ባለቤቶች ዋና
ኃላፊነት ነው፡፡ የፕሮጀክት ፅንሰ ሃሳብ ለብሔራዊ የፕላን ኮሚሽን ለመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ
ከመቅረቡ በፊት ፕሮጀክቱ ተቀባይነት እንዲያገኝ የፕሮጀክቱ ባለቤት በተቀመጠው አግባብ
መሰረት የፕሮጀክቱ ፅንሰ ኃሳብ ሰነድ እና የማጠቃለያ ቅፅን ደረጃውን በጠበቀ መልክ
መዘጋጀቱን የጥራት ቁጥጥር ማድረግ አለበት፡፡ የጥራት ደረጃውን ያልጠበቀ የፕሮጀክት ፅንሰ
ሀሳብ ሰነድ ለግምገማ ማቅረብ የብሔራዊ የፕላን ኮሚሽንን ፣ የገንዘብና ኢኮኖሚ ትብብር
ሚኒስቴርን እና የፕሮጀክቱን ባለቤት የስራ ጊዜ የሚያባክን በመሆኑ የጥራት ቁጥጥር በቅድሚያ
በፕሮጀክቱ ባለቤት ደረጃ ማድረግ እጅግ ወሳኝ ነው፡፡

4.2 የተለዩ እና የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ የተዘጋጀላቸው ፕሮጀክቶች በፕሮጀክት ባለቤት

በውስጥ አቅም የጥራት ደረጃቸው ተረጋግጦ ለመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ መቅረብ አለባቸው፡፡
ይህ ቅፁ በአግባቡ መሞላቱን እና የጥራት ደረጃውን ማረጋገጥ ላይ ብቻ ያተኮረ ሳይሆን በቅፁ
ላይ የተጠቀሱ መረጃዎች የተሳሳቱ ሲሆኑ ለማረም እንዲሁም ሳይካተቱ የቀሩ ጉዳዮችን በአግባቡ
በመለየት እና በማካተት ፕሮጀክቶች በግምገማ ወቅት በድጋሚ ለማሻሻያ የሚላኩበትን እንዲሁም
ተቀባይነት ያላገኙ ፕሮጀክቶች ደግሞ ለመገምገም የሚባክነውን ጊዜ ለመቀነስ ያግዛል፡፡ ስለሆነም
በአስፈፃሚ መ/ቤቶች የፕሮጀክት አመንጪ አካል የፕሮጀክቱን መሰረታዊ ይዘት በፅንሰ ሀሳብ

10
 መመሪያ 1

ማቅረቢያ ቅፅ አማካኝነት በአግባቡ ካጠቃለለ/ከሞላ በኋላ ለተቋሙ የበላይ አካል ወይም ለሚኒስትር
ለግምገማ እና ለውሳኔ አሰጣጥ ያቀርባል፡፡ ሚኒስትሩ/ የመስሪያ ቤቱ የበላይ ኃላፊ እንደፕሮጀክቱ
ተጨባጭ ሁኔታ ትክክል ነው ብሎ በሚያምንበት አግባብ ከፍተኛ ባለሞያዎችን ወይም አማካሪዎችን
በመወከል የፕሮጀክቱን የጥራት ደረጃ በውስጥ አቅም እንዲገመገም በማድረግ የጥራት ደረጃው
የተረጋገጠ የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ሰነድን እና የተጠቃለለ ቅፅን በፊርማ በማረጋገጥ ለመጀመሪያ ደረጃ
ምልመላ እንዲቀርብ ያደርጋል/ይልካል፡፡

4.3 የፕሮጀክቶች ፅንሰ ሀሳብ ሰነድ እና ማጠቃለያ ቅፅ ለመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ

የሚቀርበው በሚመለከተው ሴክተር ሚኒስቴር መስሪያ ቤት ወይንም በሚመለከተው የመስሪያ
ቤቱ ከፍተኛ ኃላፊ ተረጋግጦ ሲቀርብ ብቻ ነው፡፡ መስሪያ ቤቱ አጀንሲ ወይም ባለስልጣን ከሆነ
በእነዚህ ተቋማት ዳይሬክተሮች ተረጋግጦ ሲቀረብ ብቻ ግምገማ ይደረግበታል፡፡ ፕሮጀክቶች
በማንኛውም የመንግስት አካል ተለይተው የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ሰነድ ሊዘጋጅላቸው ይችላል፡፡
ሆኖም ግን ፕሮጀክቶቹ የተቋሙ የበላይ ኃላፊ ሳያረጋግጣቸው ለመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ
ቢቀርቡ በመስሪያ ቤቱ እውቅና ያላገኙ እንደሆኑ ተቆጥረው ግምገማ አይካሄድባቸውም፤ በዚህም
ወደ ቀጣይ ሂደት አይተላለፉም፡፡

5. የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ቅፅ ማጠቀለያ አቀራረብ፤

5.1 ቀጥሎ የሚታየው ሰንጠረዥ የፕሮጀክቶች ፅንሰ ሀሳብ ማቅረቢያ ቅፅ ላይ ያሉ ጉዳዮችን

በማካተት የቀረበ ነው፡፡በዚህ መመሪያ ውስጥ በእያንዳንዱ እና በንዑሳን ክፍሎች በፅንሰ ሀሳብ

ማቅረቢያ ቅፅ ላይ የተካተቱ ነጥቦች እንዴት መጠቃለል እንዳለባቸው ማብራሪያ

ያቀርባል፡፡ስለሆነም የፕሮጀክት አቅራቢ መስሪያ ቤቶች የፕሮጀክቶች የፅንሰ ሀሳብ ማቅረቢያ

ቅፅ ከመሙለታቸው በፊት በሰንጠረዡ የቀረበውን ማብራሪያ እንደመመሪያ እንዲከተሉት

ይመከራሉ፡፡

11
 መመሪያ 1

የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ማቅረቢያ እና ማጠቃለያ ቅፅ

ክፍል 1: ድርሞ
ድርሞ ውስጥ በዋነት ከፍተኛ ለሆኑ ውሳኔ ሰጭ አካላት ስለ ፕሮጀክቱ አጭር እና በቀላሉ መረዳት በሚያስችል መልክ መረጃ
የሚቀርብበት ክፍል ነው፡፡ ይህ ክፍል በዋናነት በቅፁ ውስጥ የተጠየቁት ዝርዝር ነጥቦች በመመሪያው መሰረት ከተሞሉ በኋላ
ቢጠናቀር ቀላል ይሆናል፡፡
ለፕሮጀክቱ ኃላፊነት የወስደው የመንግስት አስፈፃሚ አካል

ሃላፊነቱን የሚወስደው ሴክተር ሚንስቴር

የፕሮጀክቱ ትክክለኛ ስም መገለፅ አለበት፡፡ የፕሮጀክቱን ስም በምህፃረ
ቃል ብቻ መስቀመጥ አይቻልም፡፡ ፕሮጀክቱ በግምገማ ተቀባይነት ካገኘ
የፕሮጀክቱ ስም
በፕሮጀክቱ ባለቤት በተሰጠው ስም መሰረት መለያ ኮድ የሚሰጠው ሲሆን፤
ይህ የፕሮጀክቱ መለያ ስም ይሆናል፡፡
በፕሮጀክቱ በተጨባጭ የሚከናውወነው ስራ እና የሚገኘው ውጤት ምን እንደሆነ, መገለፅ አለበት፡፡
የፕሮጀክቱ የፊዚካል መግለጫ: ለምሳሌ ያህል በሀ ክልል በከተማ 1 እና ሁለት መካከል 10 ኪ.ሜ የአስፋልት መንገድ ተብሎ
ሊቀመጥ ይችላል፡፡
ፕሮጀክቱ ተግባራዊ የሚደረግበት ቦታ ወይንም ቦታዎች በግልፅ መገለፅ
አለባቸው፡፡ መረጃ የሚፈቅድ ከሆነ ፕሮጀክቱ የሚተገበርበት ቦታን በካርታ
ፕሮጀክቶቹ የሚተገበርበት ቦታ(ዎች)
ላይ ማጣቀሻ በመስጠት ወይንም የጂፒኤስ ኮኦርድኔቶችን በማመለክት ሊቀርብ
ይገባል፤

12
 መመሪያ 1
የፕሮጀክቱ አጠቃላይ የተገመተ ወጭ
1. ይህ ፕሮጀክቱን ለማጠናቀቅ የሚያስፈልግ አጠቃላይ የካፒታል ወጭ ን በሚያካትት መልክ መቅረብ አለበት፡፡ የወጭው
ዝርዘር ፕሮጀክቱን ለማጠናቀቅ እና ያታለመውን አላማ ለማሳከት እና በፕሮጀክቱ የታሰበውን ጠቀሜታ መስጠት እንዲያስችል
ሁሉንም አይነት ወጭዎች ባካተተ መልክ መቅረብ አለበት፡፡ ለምሳሌ ፤ የሆስፒታል ግንበታ ፕሮጀክት የሆስፒታሉን ህንፃዎች
ከመገንባት አንፃር በተጨማሪ የህክምና ቁሳቁሶችን ፣ እና የሆስፒታል ልዩ ልዩ መገልገያዎችን እና የመሳሰሉትን በማካተት
የፕሮጀክቱ ወጭ አጠቃላየይ ግምት ሊቀርብ ይገባል፡፡ በተጨማሪም ለሆስፒታሉ ግንባታ ወሰን ለማሰከበር ( የካሳ እና
እንደገና ማሰፈር የሚያስፈልጉ) ወጭዎች የሚኖሩ ከሆነ ከፕሮጀክቱ አጠቃላይ ወጭ ጋር ተለይተው መቅረብ አለባቸው፡፡
ከዚህ በተጨማሪ ለፕሮጀክቱ የቴክኒክ አማካሪዎቸ የሚያስፈልጉ ልዩ ልዩ ወጭዎቸ ተካተው መቅረብ አለባቸው፡፡ ለፕሮጀክቱ
አላማ መሳካት አስፈላጊ የሆኑ መሰረተ ልማቶችን ለምሳሌ የመንገድ፣ የመብራት፣ የቴሌኮም፣ የውኃ እና የመሳሰሉት ወጭዎች
መካተት ይኖርባቸዋል፡፡:.

2. በተጨማሪም የፕሮጀክቱ አጠቃላይ ወጭዎች በሚከተለው አግባብ መቅረብ አለባቸው፤

ሀ) የፕሮጀክቱ ወጭ አሸፋፈን (ከፌደራል መንግሰት፣ ክክልል፣ ከወረዳ ወይንስ ከማህበረሰብ መዋጮ መሆኑ መመላከት
አለበት፡፡
ለ) ከፕሮጀክቱ አጠቃላይ ወጭ ምን ያህሉ የሀገር ውስጥ ወጪ ፤ ምን ያህሉ ደግሞ የውጭ ምንዛሪ እንደሚጠይቅ ፣ መመላከት
አለበት፤
ሐ) የተገመቱ ወጭዎች የዋጋ ግሽበትን ከግምት በማስገባት መቅረብ አለበት፤
ፕሮጀክቱን ወደ ስራ ለማስገባት እና አገልግሎት አሰጣጡን ለማስቀጠል የሚያስፈልግ ወጭ (በመጀመሪያው ወደስራ በገባበት የበጀት አመት ውስጥ
የሚያስፈልገውን ግምት)፡-
ይህ ፕሮጀክቱን ለማንቀሳቀስ፣ አስፈላጊውን ግብዓት በወቅቱ ለማቀረብ እና ለመጠገን ፕሮጀክቱ ወደ ስራ ከሚገባበት ጊዜ
ጀምሮ ባለው አንድ የበጀት አመት ውስጥ የሚያስፈልግ ወጭ ግምት ነው፡፡ የዚህ መረጃ አስፈላጊነት በበጀት አመዳደብ ሂደት
ውስጥ የፕሮጀክቱን ቀጣይ የማንቀሳቀሻ ወጭ ፍላጎት በየአመቱ በመለየት ይህ ፕሮጀክት ተግባራዊ በመደረጉ ወደፊት
የሚያስፈልገውን ወጭ ከገምት በማስገባት ፕሮጀክቱ ላይ ውሳኔ ለመስጠት የሚያስችል በመሆኑ ነው፡፡ ይህ ወጭ በዋናነት
የደመወዝ፣ የአላቂ እቃዎች ወጭን ግምት እና የሌሎች አቅርቦቶች እና አገልግሎት ፍላጎቶችን ግምት ሊያካትት ይገባል፡፡

አንዳንድ ወጭዎች በፕሮጀክቱ ጥናት ውስጥ ፕሮጀክቱን ለመተግበር ተብለው ከተለዩ ወጪዎች ውስጥ ተካተው ሊሆን
ይችላል፤ ለምሳሌ ፤ ስራ ላይ ያለ የትምህርት ቤት ህንፃን በአዲስ ለመተካት በትምህረት ቤቱ ውስጥ እያስተማሩ ያሉ
አስተማሪዎች ደመወዝ በበጀት ውስጥ ቀደሞ የተካተተ በመሆኑ በፕሮጀክቱ የስራ ማስኬጃ ወጭ ውስጥ መካተት የለበትም፡፡
ስለሆነም በሚተገበረው ፕሮጀክት ብቻ የሚመጡ አዲስ ስራ ማሰኬጃ ወጭዎችን ማካተት ያስፈልጋል፡፡ ፕሮጀክቶች አዲስ
በሚሆንበት ጊዜ በአብዛኛው የስራ ማሰኬጃቸው በበጀት ውስጥ ያልተያዘ በመሆኑ በግልፅ ሊመላከቱ ይገባል፡፡

ይህ ክፍል በውጭ ፋይናንስ ምንጭ እንዲተገበሩ በእቅድ ለተያዙ ፕሮጀክቶችም ጭምር መሟላት አለበት፡፡

ማሳሰቢያ : ፕሮጀክቱ ወደ ስራ የሚገባው የበጀት አመት ከተጀመረ በኋላ ከሆነ ለስራ ማስኬጃ የሚሆነው ወጭ ግምት የበጀት
አመቱ እስከሚያልቅ ላለው ጊዜ በአግባቡ መቅረብ አለበት፡፡

የፕሮጀክቱ ትግበራ የሚጀመርበት ጊዜ በግምት (ወር እና ዓ.ም) ፡

የፕሮጀክቱ በትግበራ የሚጀምርበት ጊዜ ማለት:
1. የአዋጭነት ጥናት በአብዛኛዎቹ የማያስፈልጋቸው ትናንሽ ተብለው በደንቡ ለተመደቡ ፕሮጀክቶች የፕሮጀክቱ ትግበራ
የሚጀመርበት ጊዜ በቅደም ተከተል ማስያዝ፣ መረጣ እና በጀት ላይ መትከል ሂደት ውሳኔ ተሰጥቶባቸው ፕሮጀክቱን
ለመተግበር ጨረታ የወጣበት ጊዜ ፕሮጀክቱ የተጀመረበት ቀን እንደሆነ ይወሰዳል፡፡
2. የአዋጭነት ጥናት የሚያስፈልጋቸው ትላልቅ እና መካከለኛ ተብለው በደንቡ ለተመደቡ ፕሮጀክቶች የአዋጭነት ጥናት
የተጀመረበት ጊዜ ፕሮጀክቱ የተጀመረበት ቀን እንደሆነ ይወሰዳል፡፡ ይህ በዋናነት ለፕሮጀክቱ በጀት በመንግሰት ተይዞለት
ፕሮጀክቱ የሚጀምርበት ጊዜ በመሆኑ ነው፡፡
ፕሮጀክቱ ወደ ስራ የሚገባበት ጊዜ በግምት ( ወር እና ዓ.ም):
ይሀ በዋናነት ፕሮጀክቱ ወደ ስራ የሚገባበት እና በፕሮጀክቱ የተያዙ ውጤቶች እና ጠቀሜታዎች በከፊልም ሆነ ሙሉ
በሙሉ በፕሮጀክቱ አማካኝነት ማግኘት የሚጀመርበት ጊዜ ነው፡፡
ክፍል 2: የፕሮጀክቱ ዓላማ እና ያስፈለገበት ምክንያት
13
 መመሪያ 1

2.1 ፕሮጀክቱን መተግበር ለምን አስፈለገ (ለችግር/ሮች መፍተሔ ለመስጠት ወይም የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
ዕድሎችን በአግባቡ ለመጠቀም?) ስለ ችግሩ ወይም ስለ መልካም አጋጣሚው ስፋት አላለፈም (Fail)= ፕሮጀክቱ ለመፍታት ያለመውን ችግር
መሰረታዊ መረጃ ቢያካትቱ?. ወይንም ለመጠቀም ያቀደውን መልካም አጋጣሚ በአግባቡ
አልተገለፀም ወይንም ችግሮቹ ወይም መልካም
ሀ) ፕሮጀክቶች በመንግስት ብቻ የሚፈቱ ችግሮችን ለመፍታት ወይንም አጋጣሚዎቹ የተገለፁ ቢሆንም አግባብነት የላቸውም፡፡
መልካም ዕድሎችን የግል ዘርፉ በአግባቡ መጠቀም ሳይችል ሲቀር
በመንግስት እንዲከናወን ሊለይ ይችላል፡፡ ግልጽ አይደለም (Not Clear) = ፕሮጀክቱ ለመፍታት
ያለመውን ችግር ወይንም ለመጠቀም ያቀደውን መልካም
አጋጣሚ ላይ በቂ የሆነ አሐዛዊ መረጃ አላቀረበም ፡፡
ለ)በመንግስትን ወይንም በወጭ ፋይናንስ አድራጊ አካላት የሚፈለገውን
የድጋፍ ደረጃ በአገባቡ በመለየት የቸግሮቹ ባህሪ እና ስፋት ወይንም አልፏል (Pass) = ችግሮች፣ የችግሮቹ ምክንያቶች፣
የመልካም አጋጣሚው ሁኔታ በአግባቡ በስፋት መመላከት አለበት፤ መንስኤዎቹ በአግባቡ በመረጃ ላይ በመመስረት ተገልፀዋል
.
ሐ) የችግሮች መንስኤ እና እያመጣ ያለው ተፅእኖ በአግባቡ መተንተን
አለበት፡፡ የመልካም እድሎች ምንጭ ተለይተው መቅረብ አለባቸው፡፡
ችግሮች/መልካም አዕድሎች ለምን እንደተከሰቱ እና ምን ያህል ጊዜ
እንደቆዩ ተዘርዝረው መቅረብ አለባቸው፡፡
መ) የችግሩ አና የመልካም አጋጣሚዎች ስፋት በተጨባጭ አሀዛዊ
መረጃ ተደግፈው መቅረብ አለባቸው፡፡ ለምሳሌ ያህል ምን ያህል
ህብረተሰብ በችግሩ ተፅዕኖ እንደደረሰበት፣ ምን ያህል የገበያ ዕድሎች
በተፈጠረው መልካም አጋጣሚ ምክንያት እንደሚኖር፡፡ መረጃዎች
በትክክል መቅረብ አለባቸው፡፡ የመረጃ ምንጭ እና መረጃዎች በምን
አይነት መንገድ እንደተሰበሰበ መገለፅ አለበት፡፡
2.2 ይህ ፕሮጀክት በግሉ ዘርፍ ወይም በመንግስታዊ ባልሆኑ ድርጅቶች የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
ሊተገብር ይችላል? መተግበር የማይችል ከሆነ ምክንያቱ ቢብራራ? አላለፈም (Fail) = በጥየቄው ላይ በቂ የሆነ ምላሽ
ማንኛውም መንግስት በኢኮኖሚው ውስጥ የሚያስፈልጉ አገልግሎቶችን አልተሰጠም፤
በብቸኝነት ሊያቀርብ አይችልም፡፡ ስለሆነም በመንግስት ብቻ ሊከናወኑ
የሚገባቸው ፕሮጀክቶች ላይ ማተኮር ያስፈልጋል፡፡ በመንግስት በዋናነት ግልጽ አይደለም (Not Clear) = የፕሮጀክቱ አተገባበር
የግሉ ዘርፍ እና መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች ሊከናወኑ የማይችሉ በመንግሰት ይሁን በግል ዘርፉ በግልፅ አልተመለከተም
ፕሮጀክቶች ላይ ብቻ ማተኮር አለበት፡፡ በዚህ ክፍል የፕሮጀክት
አልፏል (Pass) = ፕሮጀክቱ በመንግስት፣ በግል ዘርፉ
አቅራቢው አካል ፕሮጀክቱ በመንግስት ብቻ ለምን መከናወን እንዳለበት
ወይም መንግስታዊ ባልሆነ ድርጅቶች ለምን እንደሚተገበር
እና በግል እና በመንግስታዊ ባልሆኑ ድርጅቶች ለምን ማከናወን
በግልፅ ማስረጃ ቀርቦበታል፤
እንደማይቻል በቂ የሆነ ማብራሪያ ማቅረብ አለበት፡፡

2.3 ይህ ፕሮጀክት ሀሳብ ባይፀድቅ ወይም ስራ ላይ ባይውል ምን ይከሰታል?
ቢዘህ ክፍል ፕሮጀክቱ ባይፀድቅ እና ተግባራዊ ባይደረግ ምን
እንደሚከሰት መዘርዘር አለበት፡፡ ፕሮጀክቱ ባይተገበር በአጭር ጊዜ
ውስጥ የሚከሰት ችግር ምን እነደሆኑ፣ የመካከለኛ እና ረዥም ጊዜ ችግር
እንደሚያስከትል፣ የሚስከትላቸው ችግሮች ምን እንደሆኑ መዘርዘር
አለባቸው፡፡ ችግሮች በብዙ አግባብ ሊከሰቱ የሚችሉ ከሆነ እነዚህም
አብረው መገለፅ አለባቸው፡፡ ለምሳ ፕሮጀክቱ ባለመተግበሩ ምክንያት
የሚፈለገው ለውጥ አይመጣም ወይንም የማህበረሰቡን ህይወት
የሚያደናቅፍ ችግር ሊቀጥል እንደሚችል በሚሳይ መልክ ሊቀርብ
ይችላል፡፡
የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
አላለፈም (Fail) = ፕሮጀክቱ ባይፀድቅ ሊከሰት የሚችለው
ችግር በአግባቡ አልተገለፀም ወይንም ቢገለፅም ችግሩ
ተፅእኖው ዝቅተኛ ነው፡፡
አልፏል (Pass) = ሊከሰት የሚችለው ችግር ተገልፃል
ሆኖም ግን ግልፅ አይፈደለም፡፡
ግልጽ አይደለም (Not Clear) = ፕሮጀክቱ ባይተገበር
ሊከሰት የሚችለው ችግር በግልፅ ተመልክቷል፣
በተጨማሪመ ችግሩ ክፍተኛ የሆነ ተፅእኖ ያለው ነው፡፡

14
 መመሪያ 1

2.4 ስለ ፕሮጀክቱ በአጠቃላይ በኢትዮጵያ፣ በሴክተር መ/ቤቶች እና በሌሎች የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
አካላት ዘንድ በቂ ተሞክሮ አለ? ( እባክዎትን አለ ወይንም የለም ብለው አላለፈም (Fail) = በፕሮጀክቱ ላይ በሀገሪቱ ምንም ተሞክሮ
ይመልሱ?) መልስዎ አለ ከሆነ የነበረው የተሞክሮ ውጤት ምን ነበር ? መልስዎ የለም በተጨማሪም በዚህ ምክንያት የሚያጋጥሙ ችግሮችን
የለም ከሆነ በፕሮጀክቱ ላይ የሚያጋጥሙ ስጋቶችን ለመቅረፍ መደረግ ለመፍታት በቂ የሆነ እርምጃ አልተገለፀም ወይንም
ያለባቸው ተጨማሪ እርምጃዎች ቢጠቅሱ? በፕሮጀክቱ ላይ በሀገሪቱ ተሞክሮ ቢኖርም በፕሮጀክቶች ላይ
የታየው ውጤት ደካማ ነው፤ እነዚህንም ደካማ ውጤቶች
በሀገሪቱ ውስጥ ምንም አይነት ተሞክሮ የሌለባቸው ፕሮጀክቶች በተግበራ ለማረም የሚፋታበት አግባብ አልተመላከተም፤
ወቅት በአብዛኛው ከሌሎች ፕሮጀክቶች አንፃር ተጨማሪ የሆነ ስጋት
እንዲያጋጥማቸው ሊያደርግ ይችላል፡፡ ስለሆነም በዚህ ክፍል ውስጥ በዋናነት ግልጽ አይደለም (Not Clear) = በልምድ ማነስ
ሀ) በሀገሪቱ ውስጥ ስለፕሮጀክቱ ተሞክሮ ከነበረ የፕሮጀክቱ ውጤቶች እና ምክንያት የሚያጋጥሙ ችግሮችን ለመፍታት የሚያስችሉ
ስኬቶች አጥጋቢ የነበሩ መሆኑን እና በትግበራ የተወሰዱ ተሞክሮዎች ምን አልተካተቱም ወይንም አልተብራሩም፤
እነደነበሩ በመለየት ቀረበው፤ ፕሮጀክቱ ከእነዚህ ፕሮጀክቶች ተሞክሮ
የሚወስድበትን ሁኔታ ለመፍጠር፤
አልፏል (Pass) = በፕሮጀክቱ ላይ በቂ ልምድ የለም፤
ሆኖም ግን በዚህ ምክንያት ሊጋጥሙ የሚችሉ ችግሮች
ለ) በፕሮጀክቱ ላይ ተሞክሮ ከሌላ ደግሞ ሊያጋጥሙ የሚችሉ አፈታት በአግባቡ ተለይተዋል፤ ወይንም ፕሮጀክቱ ላይ
ስጋቶችን ለመከላከል እና ሪስክን በአግባቡ ለማስተዳደር የሚወሰዱ በሀገሪቱ በቂ ልምድ አለ ፤ ከዚህ በተጨማሪ ተመሳሳይ
እርምጃዎች በመለየት የፕሮጀክቶችን የጊዜ እና ወጭ መናር ለመከላከል በሆኑ ፕሮጀክቶች ላይ የታዩ አፈፃፀሞች ጥሩ ነበር፡፡
ያለመ ነው፡፡
2.5 የቀረበው ፕሮጀክት አላማ/ዎች ምንድን ናቸው? የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
በቀረበው ፕሮጀክት ለማሳካት የታሰበው ዓላማ ምን እንደሆነ አላለፈም (Fail) = የፕሮጀክቱ አላማ አልተገለፀም
በፕሮጀክቱ ባለቤት መቅረብ አለበት፡፡
ግልጽ አይደለም (Not Clear) = የፕሮጀክቱ አላማ
ከሁለት እስከ ሶስት ባለ አረፍተ ነገር በፕሮጀክቱ በግልፅ መመላከት ተገልጿል ሆኖም ግን በመመሪያው መሰረት አይደለም
አለበት፡፡ አልፏል (Pass) = የፕሮጀክቱ አላማ በአግባቡ
ተገልጿል፡፡
የፕሮጀክቱ አላማ በክፍል ሁለት 2.1 ላይ ከተመለከቱት ችግሮች ወይም
መልካም አጋጣሚዎች ጋር ተሳስረው በግልፅ መቅረብ አለባቸው፡፡
አላማዎቹ ምን; መቼ የሚለውን ጉዳይ በአግባቡ ሊያሳዩ እና ሊለካ
በሚችል መልክ መዘርዘር አለባቸው፡፡ ትግባዊ ከተደረጉ ተሞክሮች ላይ
መሰረት በማድረግ በጠጨባጭ እና ሊሳኩ የሚችሉ ግቦች መሆን
አለባቸው፡፡ .

ለምሳሌ ፤ የመንገድ ፕሮጀክት ግብ በሚከተሉት መልክ ሊቀርብ

ይችላል፡- በሀ አካባቢ ኪ.ሜ …… የሆነ መንገድ በ……ጊዜ ውስጥ
በመስራት በአካባቢው የሚታየውን የትራፊክ አደጋ በ……. ጊዜ ውስጥ
በ…… መቀነስ፡፡

እንደሁኔታው ሌሎች ተጨማሪ አላማዎች ሊመለካቱ ይችላሉ፡፡

2.6 በፕሮጀክቱ የሚከናወኑ ዝርዝር ተግባራት፣ ከፕሮጀክቱ የሚጠበቁ
ውጤቶች እና ስኬቶች ምንድን ናቸው?
ዝርዝር ተግባራት:
በፕሮጀክቱ የሚከናወኑ ትግባራት በዝርዝር መቅረብ አለባቸው፡፡ ዝርዝር
ተግባራት ማለት በፕሮጀክቱ የታለሙ አላማዎችን ለማሳካት የሚከናወኑ
ዝርዝር ስራዎች ናቸው፡፡ ለምሳሌ ፤ በአንድ ቦታ ላይ ለሚከናወን አዲስ የሆነ
የሆስፒታል ግንባታ የግንበታ ስራውን ማከናወን፣ ለሆስፒታሉ የሚያስፈልጉ
ቁሳቁሶችን እና ሌሎች አቅርቦቶችን ማሟላት፣ በቂ የሆነ የሰው ኃይል ማሟላት
እና ሆስፒታሉን ወደ ስራ ማስገባት የሚል ዝርዝር ተግባር ሊቀርብ ይችላል፡፡
ውጤት Outputs (deliverables)
የፕሮጀክቱ ውጤት በፕሮጀክቱ ትግበራ የተገኘ ተጨባጭ ምርት ወይም
አገልግሎት መስጠት የሚያስችል መሰረተልማት፣ ፣ ግብዓቶች፣ ቁሳቁስ
እና የመሳሰሉት ናቸው፡፡ ለምሳሌ ፤ በመንገድ ፕሮጀክት በኪ.ሜ የተገነባ
አስፋልት መንገድ፣ በተምህርት ፕሮጀክቶች የተገነቡ አዳዲስ የትምህርት
የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
አላለፈም (Fail) = የፕሮጀክቱ ዝርዝር ተግባራት
ወይም ውጤት ወይም ስኬት በአግባቡ አልተገለፁም
ግልጽ አይደለም (Not Clear) = የፕሮጀክቱ ዝርዝር
ተግባራት ወይም ውጤት ወይም ስኬት ተገልፀዋል ነገር
ግን ግልፅ አይደሉም ወይም ከፕሮጀክቱ ጋር የተሳሰሩ
አይደሉም
አልፏል (Pass) = የፕሮጀክቱ ዝርዝር ተግባራት
ወይም ውጤት ወይም ስኬት በአግባቡ በመመሪያው
መሰረት ቀርበዋል፡፡

15
 መመሪያ 1

ቤት ክፍሎች፤ በጤና ፕሮጀክቶች ደግሞ የተጨመሩ የሆስፒታል

አልጋዎች የሆኑ

ስኬት Outcomes
ስኬት በዋነት በክፍል ሁለት 2.1 ላይ የተገለፁትን ችግሮች ለመፍታ
ወይም መልካም ዕድሎች ከመጠቀም ጋር የተያያዘ ነው፡፡ ፕሮጀክቱን
በመተግበር ምን አይነት ስኬት ተገኘ አና ይሄንን ስኬት ለመለካት
የሚያስችል ነው፡፡
ለምሳሌ ፤ በአዲስ የመንገድ ፕሮጀክት የፕሮጀክቱ ስኬት የመንገድ ላይ
አደጋን በ50 በመቶ መንገዱ ወደ ስራ በገባበት በአንደኛ አመት ውስጥ
መቀነስ ተብሎ ሊቀመጥ ይችላል፡፡ በሆስፒታል ውስጥ ደግሞ ህሙማን
አገልግሎት ለማግኘት የሚፈጅባቸውን ጊዜ በ 2 ሰዓት ፕሮጀክቱ ወደ
ስራ በገባበት አንድ አመት ውስጥ መቀነስ በሚል ሊቀርብ ይችላል፡፡

የፕሮጀክት ስኬት ፕሮጀክቱ ወደ ስራ ከገባበት ጊዜ ጀምሮ በሚኖረው

የፕሮጀክቱ ዕደሜ ተለዋዋጭ ሊሆን ይችላል፡፡ በተለይ ወደ ስራ ከገባባት
የተወሰነ ጊዜ በኋላ የፕሮጀክቱን ውጤታማነት በማጎልበት የሚገኘው
ስኬት እየጨመረ የሚሄድ ይሆናል፡፡ ሆኖም ግን በፕሮጀክቱ ምርት
ወይም አገልግሎት ፍላጎት እየጨመረ ሲሄድ ፕሮጀክቱ ካለው አቅም
በላይ አገልግሎት ሲሰጥ የአገልግሎት አሰጣጥ ቅልጥፍና እንዲቀንስ
ያደርጋል፡፡ ስለሆነም እነዚህን ተለዋዋጭ ሁኔታዎች ከግምት በማስገባት
የፕሮጀክቱ ስኬቶች በአግባቡ ሊመላከቱ ይገባል፡፡ በተለይ ምን መቼ
እንደሚጠበቅ በግልፅ መመላከት አለበት፡፡

2.7 የታቀደው ፕሮጀክት ቢተገበር ሊያስገኝ የሚችለው ጠቀሜታ/ዎች ምንድን የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
ናቸው?
አላለፈም (Fail) = የፕሮጀክቱን ጠቀሜታ/ዎች በአግባቡ
በዚህ ክፍል ፕሮጀክቱ በአግባቡ ተግባራዊ ቢደረግ ሊያስገኝ አልተገለፁም
የሚችለው ጠ,ቀሜታዎች መዘርዘር አለባቸው፡፡
ግልጽ አይደለም (Not Clear) = የፕሮጀክቱን
ጠቀሜታዎች ጠቀሜታ/ዎች በግልፅ አልተገለፁም
የፐሮጀክት ቀጥተኛ ጠቀሜታዎች ፕሮጀክቱ በዋናነት አላማውን ቢያሳካ
የሚሰጠውን ጠቀሜታ የሚያመለክት ነው፡፡ ለምሳሌ ፤ በመንገድ አልፏል (Pass) = የፕሮጀክቱን ጠቀሜታ/ዎች በአግባቡ
ፕሮጀክቶች በመንገዱ ምክንያት የሚቀንሰ የጉዞ ጊዜ ወይንም የሚቀነሰ ተገልፀዋል፤
የትራፊክ አደጋ ሊሆን ይችላል፡፡ በተጨማሪም የመንገድ ፕሮጀክቱ
ጠቀሜታ በአካባቢ ጥበቃ፣ በኢኮኖሚ ላይ በተለይ እቃዎችን በፍጥነት
ወደሚፈለጉበት ቦታ በቅልጥፍና በማጓጓዝ የተገኘ ውጤት ሊሆን
ይችላል፡፡
2.8 የፕሮጀክቱ ተጠቃሚዎች እነማን ናቸው፤ ምን ያህል ይሆናሉ? የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
እንደ ፕሮጀከቱ ባህሪ በዚህ ክፍል በፕሮጀክቱ ተጠቃሚ የሚሆኑ አካላት አላለፈም (Fail) = የፕሮጀክቱን ተጠቃሚዎች በአግባቡ
መዘርዘር አለባቸው፡፡ በፕሮጀክቱ ተጠቃሚ የሚሆኑ አካለት ተለይተው አልቀረቡም፤
በተጨባጭ መረጃ ላይ በመመስረት መተንበይ አለባቸው፡፡ ትንበያዎቸ
ግልጽ አይደለም (Not Clear) =የፕሮጀክቱ
በሚጠቆሙበት ጊዜ ከየት እንደተገኙ መረጃዎች መቅረብ አለባቸው፡፡
ተጠቃሚዎች በግልፅ አልተለዩም ወይንም ስለተጠቃሚዎቹ
ለምሳሌ ፤ የመንገድ ፕሮጀክት ላይ የትራፊክ ስታስቲክስ መቅረብ አሀዛዊ መረጃዎች አልቀረቡም
አለበት፡፡ በጤና ፕሮጀክቶች ላይ ደግሞ በፕሮጀክቱ አካባቢ ያለ የጤና
ዘርፍ ሁኔታን የሚያመለክቱ መረጃዎች መቅረብ ይኖርባቸዋል፡፡ አልፏል (Pass) = =የፕሮጀክቱን ተጠቃሚዎች በግልፅ
ፕሮጀክቱ የትምህርት ከሆነ ለትምህርት የደረሱ ተማሪዎች እና ሌሎች ተለይተው ቀርበዋል በተጨማሪም ስለተጠቃሚዎቹ አሀዛዊ
ተያያዠነት ያላቸው መረጃዎች ከፕሮጀክቱ ተጨባጭ ሁኔታ ጋር መረጃዎች ቀርበዋል፤
ተያይዘው ተጠቃሚዎች መለየት አለባቸው፡፡

16
 መመሪያ 1

በፕሮጀክቱ ተጠቃሚዎች ላይ የሚቀርቡ መረጃዎች ምንጭ እና

መረጃዎቹ የተሰበሰቡበት ወቅት በግልፅ መመላከት አለበት፡፡ በፕሮጀክቱ
ላይ የቀረቡ መረጃዎች ታሪካዊ ዳራ ተያይዘው ቢቀርቡ የፕሮጀክቱን
ሀሳብ ተቀባይነት ከፍ ሊያደርጉ ይችላሉ፡፡ በተጨማሪም
ስታትስትክሶችን በፕሮጀከቱ ውስጥ እንደሉ ከማቅረብ ከፕሮጀክቱ ጋር
እንዴት እንደሚያያዙ ተተንትነው መቅር አለባቸው፡፡

2.9 ፕሮጀክቱ ሀገራዊ የልማት ዕቅድን፣ የሴክተሮች ዕቅድን ወይንም ሌሎች
የመንግስት ፖሊሲዎችን ለማሳካት እንዴት ያግዛል?
የሚተገበሩ ፕሮጀክቶች ሀገራዊ የልማት ዕቅድን መሰረት በማድረግ
ማህበራዊና እና ኢኮኖሚያዊ የልማት አቅጣጫዎችን ሊያሳኩ በሚችል
መልክ መሆን አለበት፡፡ ስለሆነም ከዚህ ጋር የተያያዙ የዕድገትና
ትራንስፎርሜሽን ዕቅድ ፕሮጀክቶችን መመንጨት ያለባቸው ሲሆን
የተዩ ፕሮጀክቶች በዕቅዱ የተቀመጡትን ግቦች እና ዓላማዎች ለማሳካት
ያላቸው ድርሻ መመላከት አለበት፡፡ የቀረበው ፕሮጀክት አንድ ወይንም
ከአንድ በላይ የፖሊሲ ዓላማዎችን ለማሳካት የሚያግዝ በሚሆንበት
ወቅት ከእነዚህ ጉዳዮች ጋር እንዴት እንደሚተሳሰር ተዘርዝሮ እና
ተብራርቶ መቅረብ አለበት፡፡
የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
አላለፈም (Fail) = ፕሮጀክቱ ሀገራዊ የልማት ዕቅድን፣
የሴክተሮች ዕቅድን ወይንም ሌሎች የመንግስት ፖሊሲዎችን
እንዴት ለማሳካት እንደሚያግዝ በበቂ ሁኔታ አልቀረበም፤
ግልጽ አይደለም (Not Clear) =ፕሮጀክቱ ሀገራዊ
የልማት ዕቅድን፣ የሴክተሮች ዕቅድን ወይንም ሌሎች
የመንግስት ፖሊሲዎችን እንዴት ለማሳካት እንደሚያግዝ
ቢገለፅም የተቀሰው ዝምድና ገልፅ አይደለም፤
አልፏል (Pass) = ፕሮጀክቱ ሀገራዊ የልማት ዕቅድን፣
የሴክተሮች ዕቅድን ወይንም ሌሎች የመንግስት ፖሊሲዎችን
እንዴት ለማሳካት እንደሚያግዝ በአግባቡተገልፃል፣
የተጠሰው ዝምድናም ግልፅ እና ተገቢ ነው፤

2.10 በፕሮጀክቱ የተለዩትን ዓላማዎች ለማሳካት ግምት ውስጥ የተካተቱትን
አማራጮች ዘርዝር? በፕሮጀክቱ የተመረጠው አማራጭ ለምን ተመራጭ እንደሆነ
ያብራሩ?
የፕሮጀክቱን ዓላማ ለማሳካት እና የሚጠበቁ ስኬቶችን በአግባቡ
ለማግኘት እንዲሁም በፕሮጀክቱ የተለዩ ችግሮችን እንዲሁም መልካም
እድሎችን በአግባቡ ለመጠቀም የፕሮጀክቱ ትግበራ አማራጭነት
መዝርዘር አለባቸው፡፡ በአማራጮቹ ውስጥ ፕሮጀክቱን ከመስራ;
በተጨማሪ እንደአማራጭ ሊያገለግሉ የሚችሉ non-capital የግንዛቤ
ማስጨበጫ አማራጮ (better public awareness) የቁጥጥር
አማራጮች (regulatory options) እንዲሁም አማራጭ የትግበራ
ስልቶች ለምሳሌ ፤ የመንግስት እና የግል ዘርፍ አጋርነት መታየት
አለባቸው (PPP)፡፡
የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
አላለፈም (Fail) = ምንም አይነት ፕሮጀክቱን በተመለከተ
አማራጭ አልቀረበም፤
ግልጽ አይደለም (Not Clear) = አማራጭ ቢቀርብም ፣
ከቀረቡት አማራጮች አንፃር የተመረጠው የፕሮጀክቱ
አማራጭ ለምን እንደተመረጠ አልቀረበም፣ ያልተመረጡት
ለምን ተፈላጊ እንደሆኑ በቂ ማስረጃ አልቀረበም፤
አልፏል (Pass) = አማራጮች በአግባቡ ቀርበዋል፣
ከቀረቡት አማራጮች ውሰጥ የተመረጠው አማራጭ እና
ያልተመረጡት አማራጮች የተተዉበት አግብባብ በአግባቡ
በማስረጃ ተደግፎ ቀርቧል፤

የቀረቡት አማራጮች ለምን ተመራጭ እንዳልሆኑ በአጭሩ ምክንያቶች

መገለፅ አለባቸው፡፡ ተመራጭ የሆነው ለምን እንደተመረጠ እንዲሁ
በአጭሩ ማብራሪያ ሊቀርብለት ይገባል፡፡

ፕሮጀክቱን ለመተግበር ተመራጭ የሆነው ሀሳብ በተመለከተ ከሌሎቹ

አንፃር ተመራጭ የሆነበትን እና የተሻለ መሆኑን በሚያረጋግጥ መልክ
መረጃ መቅረብ አለበት
2.11 የፕሮጀክቱን አወንታዊ እና አሉታዊ ተፅእኖዎች ይዘርዝሩ? በተጨማሪም የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
ፕሮጀክቱ በተለያዩ ቡድኖች (በፆታ፣ በሀይማኖት፣ በአካል ጉዳተኞች እና አላለፈም (Fail) = ፕሮጀክቱ የሚያደርሰው ተፅእኖ
በመሳሰሉት) ላይ የተለያየ አሉታዊ ተፅእኖዎች የሚያደርስ ከሆነ እነዚህ አልቀረበም፣ ፕሮጀክቱየሚደርሰው አሉታዊ ተፅእኖ
ተፅእኖዎች ተዘርዝረው ያቅርቡ? እነዚህን ለመከላከል ምን መደረግ እንዳለበት ተቀባይነት የለውም፤
ይዘርዝሩ?
ግልጽ አይደለም (Not Clear) = ፕሮጀክቱ
የፕሮጀክቱ አወንታዊ ተፅዕኖዎች መዘርዘር አለባቸው፡፡ ተመራጭ የሆኑ የሚያደርሰው ተፅእኖ ቀርቧል፣ ሆኖም ግን በሚገባ
ፕሮጀክቶች አወንታዊ ተፅዕኖዎች ይኖራቸዋል፡፡ አንዳንድ ፕሮጀክቶች እልተብራራም
ተመጣጣኝ ባልሆነ መልኩ አንዳንድ ቡድኖችን ተጠቂ ሊያደርጉ ይችላሉ፡፡
ለምሳሌ ፤ የአካል ጉዳተኞች ለሆኑ ሰዎች የመንግስትን አገልግሎት በአግባቡ

17
 መመሪያ 1

ማግኘት እንዲችሉ የመንግስት ህንፃዎችን ለእነዚህ አካላት ተደራሽ ለማድረግ አልፏል (Pass) = ፕሮጀክቱ የሚያደርሰው ተፅእኖ
ፕሮጀክቶች ሊቀርቡ ይችላሉ፡፡ በአግባቡ ቀርቧል፣ ፕሮጀክቱ የሚያደርሰው አሉታዊ ተፅእኖ
ተቃባይነት አለው፤
ስለሆነም ፕሮጀክት አቅራቢዎች በፕሮጀክቱ የሚገኙ አወንታዊ ተፅእኖዎች
በተለያዩ ማህረሰቦች ላይ ሊያስከትሉ የሚችሉትን ተፅእኖ ባማከለ መልክ
መቅረብ አለባቸው፡፡

አንዳንድ ፕሮጀክቶች በማህበረሰቡ ላይ አሉታዊ ተፅእኖ ያስከትላሉ፡፡

በአብዛኛው በፕሮጀክቶች ምክንያት የሚከሰት አሉታዊ ተፅእኖ ከአካባቢ እና
ለፕሮጀክቱ የሚያስፈልግ ቦታን ወሰን ለማስከበር ማህበረሰቡን ከማፈናቅል ጋር
የተያያዘ ነው፡፡ ስለዚህ በፕሮጀክት አቀራረብ ላይ እነዚህ አሉታዊ ተፅእኖዎች
እንዴት እንደሚፈቱ እና ተደራሽ እንደሚሆኑ በአግባቡ መለየት አለባቸው፡፡

አንዳንድ ፕሮጀክቶች በአናሳ ቡድኖች (minority group) ላይ አሉታዊ

ተጽእኖ ሊያስከትሉ ይችላሉ፡፡ ለምሳሌ ፤ ለመተግበር የታቀደ የመንገድ
መሰረተ ልማት የአንድን ሀይማኖት ቅዱስ ስፍራ የሚነካ ሊሆን ይችላል፡፡
ስለሆነም እንደዚህ አይነት አሉታዊ ተፅእኖዎች እንዴት ሊወገዱ እንደሚችሉ
በፕሮጀክቱ በአግባቡ ተለይተው መቅረብ አለባቸው፡፡
.
ክፍል 3: የፕሮጀክቱ የፋይናንስ መረጃዎች
በዚህ ክፍል የካፒታል፣ ስራ ማስኬጃ እና የጥገና ወጭዎች ፕሮጀክቱን በታለመው መልክ ለማከናወን በሚያስችል መልክ
ግምታቸው መቅረብ አለበት፡፡ (በዋናነት በሀገር ውስጥ ምንዛሬ) ከፋይናንስ ጋር በተያያዘ ብሔራዊ የፕላን ኮሚሽን የገንዘብና
ኢኮኖሚ ትብብር ሚኒስቴርን በፕሮጀክቶች ፋይናንስ የመሸፈን ዕድል ላይ ምክረ ሀሳብ የሚጠይቅ ይሆናል፡፡

ትላልቅ እና መካከለኛ ተብለው በደንቡ ውስጥ ለተለዩ ፕሮጀክቶች በዚህ ሂደት ዝርዝር የፕሮጀክቱን የፋይናንስ መረጃዎች
ማቅረብ አዳጋች እንደሆነ እሙን ነው፡፡ በዋናነት የትላልቅ እና መካለኛ ፕሮጀክቶች ዝርዝር የፋይናንስ ፍላጎት የሚታወቀው
በፕሮጀክቶቹ የአዋጭነት ጥናቶች ቢሆንም ፕሮጀክቱን ያመነጨው አካል በዚህ ደረጃ በተቻለ መጠን ስለፕሮጀክቱ ፋይናንስ
በመረጃ ላይ የተመሰረተ ግምት ማቅረብ አለበት፡፡ ይህ ለምሳሌ ፤ ከተተገበሩ ተመሳሳይ ፕሮጀክቶች እና ተያያዥነት ያላቸውን
መጠባበቂያ ወጭዎችን ከግምት በማስባት መሆን ይችላል፡፡.

3.1 ፕሮጀክቱን ለማጠናቀቅ ጠቅላላ ወጭ ግምት:

እነዚህ ወጭዎች ከኮንስትራክሽ ወጭዎች በተጨማሪ ፕሮጀክቱ ትግበራ ከሚጀምርበት ጊዜ የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
በፊት ያሉ ለፕሮጀክቶች አዋጭነት ጥናት፣ ለዝርዝር የዲዛይን እና ኢንጂነሪንግ ጥናቶች፣ ወሰን አላለፈም (Fail) = የቀረበው
ለማስከበር የሚያስፈልግ ወጭ እና በፕሮጀክቱ የሚነኩ ማህበረሰቦችን እንደገና ለማስፈር እና መረጃ ተአማኒነት የለውም ወይም
ለካሳ ክፍያዎች የሚያስፈልጉ ወጭዎችን ባማከለ መልክ መቅረብ አለበት፡፡ እነዚህ የወጭ ተጨባጭ ሁኔታን አያሳይም
ግምቶች በተቻለ መጠን ደረጃቸውን ጠብቀው ግምታቸው ሊቀርብ ይገባል፡፡ የወጭ ግምት
ግልጽ አይደለም (Not Clear)
የተከናወነበት ምንጭ እና አሀዛዊ መረጃዎች በአግባቡ በፕሮጀክቱ ሰነድ ላይ መመላከት
= የቀረበው መረጃ ተአማኒነት
አለባቸው፡፡ . አለው ሆኖም ግን ተጨማሪ
3.2 ፕሮጀክቱን ለመተግበር ለእያዳንዱ አመት የሚያስፈልግ የካፒታል ፍላጎት ማብራሪያ ይፈልጋል፤
(የእያንዳንዱ ድምር በ3.1 ላይ ከተጠቀሰው ጋር ተመሳሳይ መሆን አለበት)
ለፕሮጀክቱ የካፒታል ወጭ የሚያስፈልግበት በጀት አመት ለአዋጭነት ጥናት ብቻ ቢሆን አልፏል (Pass) = የቀረበው
አንኳ በመጀመሪያው አመት ላይ መመላከት አለበት፡፡ የቀጣይ አመታት የፕሮጀክቱ የካፒታል መረጃ ግልፅ አና ተአማኒነት ያለው
ወጭ ፍላጎት ተገምተው የፕሮጀክቱን የትግበራ አመታት ባማከለ መልክ ተዘርዝረው መቅረብ ነው፡፡
አለባቸው፡፡ እንደአስፈላጊነቱ ፕሮጀክቱ እንደሚወስደው የትግበራ በጀት አመት/ አመታት
ማሳሰቢያ፡ ይህ የግምገማ መመዘኛ
ጨምሮ መሙላት የሚቻል ሲሆን ፕሮጀክቱ በሚጠናቀቅበት ትክክለኛ ጊዜ መቀመጥ ነጥብ በተራ ቁጥር 3.1፣ 3.2
የበጀት አመት የሚያስፈልግ የካፒታል ወጭ መጠን እና 3.3 ለተዘረዘሩት ጥያቄዎችን
…………… ……………………. ምላሽ በጋራ በማየት የሚመዘን
…………… …………………….. ይሆናል፤
…………… …………………......
…………… ……………………..

18
 መመሪያ 1

3.3 ለፕሮጀክቱ የታቀደ የካፒታል ወጭ ምንጭ

ለፕሮጀክቱ የታለመው የከፒታል ወጭ ቀጥሎ በተመለከተው ሰንጠረዥ አማካኝነት መቅረብ
አለበት፤ በካፒታል ምንጭ የተገለፀው የፕሮጀክቱ ወጭ ከአጠቃላዩ የፕሮጀክቱ ካፒታል
ወጭ ያለው መቶኛ ድርሻ መቅረብ አለበት፡፡
በውጭ ምንዛሬ
የፋይናንስ ምንጭ መጠን (በኢት. ብር) መጠን(%) ፕሮጀክቱ ያለው
ፍላጎት
ግምጃ ቤት
የውጨ ብድር
የውጭ እርዳታ
የሀገር ውስጥ ብድር
ከፕሮጀክቱ ምርት ሽያጭ የሚገኝ ገቢ
ከፕሮጀክቱ ተጠቃሚዎች ክፍያ
ከማህበረሰብ መዋጮ/አስተዋኦ
አጠቃላይ
የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
3.4 አመታዊ የስራ ማስኬጃ ወጭ (በኢትየ.ብር) አላለፈም (Fail) = የቀረበው
Annual Operating Costs (ETB): መረጃ ተአማኒነት የለውም ወይም
ፕሮጀክቱ ተጠናቆ ወደ ስራ ከሚገባት ጊዘ ጀምሮ የፕሮጀክቱን ቀጣይነት ያለው ምርት ወይም ተጨባጭ ሁኔታን አያሳይም
አገልግሎት አሰጣጥ ለማረጋገጥ በየዓመቱ የሚያስፈልገው የስራ ማስኬጃ ወጭ በዝርዝር
መቅረብ አለበት፡፡ ይህ ወጭ የሰራተኞችን ደመወዝ፣ የጥገና ወጭ፣ የአገልግሎት መስጫ ግልጽ አይደለም (Not Clear)
ግብዓቶች እና ልዩ ልዩ የሚያስፈልጉ አቅርቦቶችን ባማከለ መልክ መቅረብ አለበት፡፡ የዚህ = የቀረበው መረጃ ተአማኒነት
ወጭ ግምት ለማዘጋጀት ጥቅም ላይ የዋሉ መረጃ ምንጮች፣ እሳቤዎች በፕሮጀክቱ ሰነድ አለው ሆኖም ግን ተጨማሪ
ማብራሪያ ይፈልጋል፤
ውስጥ በአግባቡ መታየት አለባቸው፡፡
አልፏል (Pass) = የቀረበው
ቀጥሎ እንደተመለከተው የፕሮጀክቱ ስራ ማስኬጃ ወጭ ከፕሮጀክቱ ከሚገኝ ገቢ ምን ያህል መረጃ ግልፅ አና ተአማኒነት ያለው
እንደሚሸፈን እና ምን ያህል ተጨማሪ አንደሚስፈልግ በሚያሳይ አግባብ መቅረብ አለበት፡፡ ነው፡፡
የፕሮጀክቱ አጠቃለይ ስራ ማስኬጃ ወጭ ግምት ለመጀመሪያው በጀት አመት?
የፕሮጀክቱ ስራ ማስኬጃ ወጭ ግምት ለመጀመሪያ የበጀት አመት .
መቅረብ አለበት፤
ከስራ ማስከጃው ወጭ ምን ያህሉ ከፕሮጀክቱ ባለቤት በጀት ወይም ከፕሮጀክቱ
ይሸፈናል? ማሳሰቢያ፡ ይህ የግምገማ መመዘኛ
አንዳንድ ፕሮጀክት በስራ ላይ ያሉ መስረተ ልማቶችን ወይም መገልገያ ነጥብ በተራ ቁጥር 3.4 እና
3.5 ለተዘረዘሩት ጥያቄዎችን ምላሽ
መሳሪያዎችን ለመተካት በጃት ያላቸውሊሆኑ ይችላሉ፤ በዚህም በጋራ በማየት የሚመዘን ይሆናል፤
ለፕሮጀክቶች ስራ ማስኬጃ በጀት ውስጥ ገብተው አገልግሎት እየሰጡ .
የተመደበው በጀት ሊመላከት ይገባል፡፡ ፕሮጀክቱ አዲስ ከሆነ በዚህ
ሰንጠረዥ ስር ዜሮ ተብሎ መሞላት አለበት፡፡ .
አዲስ ስራ ማስኬጃ ወጭ (የተሰላ ወጭ) 0
3.5 የስራ ማስከጃ እና ጥገና ወጭዎች ምንጭ:
ለፕሮጀክቱ ስራ ማስከጃ እና የጥገና ወጭዎች የሚሸፈኑበት የፋይናንስ ምንጭ በዚህ ክፍል
መመላከት አለበት፡፡ ይህ ወጭ ቀደም ብሎ በክፍል 3.4 የተጠቀሰው ወጭ ሲሆን በዚህ ክፍል
ወጭው ከሌሎች የፋናንስ ምንጮች ምን ያህል እንደሚሸፈን በሚያሳይ መልክ መቅረብ
አለበት፡፡
የፕሮጀክቶችን የስራ ማስኬጃ እና ጥገና ወጭዎች ከግምጃ ቤት የበጀት ምንጭ ውጭ የሚሸፈኑ
ከሆነ በዚህ ክፍል በግልፅ ሊመላከቱ ይገባል፡፡ በተለይ ከለጋሾች የሚገኝ የፋይናንስ ምንጭ
ከሆነ ፋናንስ ከሚያደርገው አካል የተገኘ ይሁኔታን የሚያመለክት ሰነድ ከፕሮጀክቱ ሰነድ ጋር
ተያይዞ መቅረብ አለበት፡፡ ከአገልግሎት መጠቀሚያ ክፍያ እንዲሁም ከምርት እና አገልግሎት
ሊገኝ የሚችል ገቢ ለስራ ማስኬጃ እና ጥገና እንደሚውል ከተቀመጠ እነዚህ ምንጮች
በአግባቡ ሳይንሳዊ በሆነ መንገድ ተተንትነው እና የተወሰዱ እሳቤዎችን በሚያመለክት መልክ
ማስረጃ መቅረብ አለበት፡፡
( ) ከግምጃ ቤት

19
 መመሪያ 1

( ) ከውጭ ብድር
( )ከውጭ እርዳታ
( ) ከሀገር ውስጥ ብድር
( ) ከአገልግሎት ወይም ከምርት ሽያጭ
( ) ከአገልግሎት መጠቀሚያ ክፍያ
( ) ከማህበረሰብ መዋጮ/አስተዋፅኦ
3.6 ፕሮጀክቱ በሌላ አካል የተያዘ መሬትን ማስለቀቅ ይፈልጋል? (ያስፈልገዋል/አያስፈልገውም) የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
አላለፈም (Fail) = የቀረበው
የሚስፈልገው ከሆነ መሬቱን ለማስለቀቅ የሚያስፈልግ ወጭ ቢጠቅሱ ( የካሳ ወይም እንደገና ለማስፈር መረጃ ተአማኒነት የለውም ወይም
የሚያስፈልግ ወጭ) ተጨባጭ ሁኔታን አያሳይም

በዚህ ክፍል የሚሰጠው ምላሽ ያስፈልገዋል ወይም አያስፈልገውም በሚል እንደሁኔታው ግልጽ አይደለም (Not Clear)
ምላሽ ሊሰጥ ይችላል፡፡ ምላሹ መሬት ማስለቀቅ ያስፈልጋዋል ከሆነ፤ የዚህ ወጭ በክፍል = የቀረበው መረጃ ተአማኒነት
3.1 እና 3.2 በፕሮጀክቱ አጠቃላይ ወጭ ላይ የተካተተ ቢሆንም በዚህ ክፍል በግልፅ ለዚህ አለው ሆኖም ግን ተጨማሪ
የሚያስፈልግ ወጭ ተለይቶ መቅረብ አለበት፤ ማብራሪያ ይፈልጋል፤

መሬትን ለሌላ ጥቅም ላይ እያዋለ ከሚገኝ አካል ለማስለቅቅ ፕሮጀክቱ የሚጠይቅ ከሆነ፤ አልፏል (Pass) = የቀረበው
በዚህ ክፍል በግልፅ መቀመጥ አለበት፡፡ መሬትን ለማስለቀቅ የሚስፈልገው አጠቃላይ ወጭ መረጃ ግልፅ አና ተአማኒነት ያለው
መመላከት ያለበት ሲሆን ኪዘህ ጋር በተያያዘ ከመሬቱ የሚኒሱ የህብረተሰብ ክፍሎችን ነው፡፡
እንደገና ለማስፍር እና ለካሳ ክፍያ የሚያስፈልግ ወጭ መቅረብ አለበት፡፡
ለፕሮጀክቱ የሚስፈልግ መሬትን ለማስለቀቅ የሚያስፈልግ
ወጭ ግምት: የኢት.ብር

3.7 ፕሮጀክቱ ገቢ የመነጫል? (ያመነጫል/ አያመነጭም) የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት

ምላሹ ያመነጫል ከሆነ የገቢው ግምት እና የገቢው ምንጭ መመላከት አለበት፡ በተጨማሪም የፕሮጀክቱ አላለፈም (Fail) = የቀረበው
Intrnal rate of Return (IRR) ምን ያህል ነው? መረጃ ተአማኒነት የለውም ወይም
ተጨባጭ ሁኔታን አያሳይም
በዚህ ክፍል ምለሹ አወንታዊ ወይንም አሉታዊ ሊሆን ይችላል፡፡ ምላሹ አወንታዊ ከሆነ
ማለትም ገቢ ከፕሮጀክቱ የሚጠበቅ ከሆነ በተለይ ከአገልግሎት ወይም ከምርት እነዚህ ግልጽ አይደለም (Not Clear)
ገቢዎች ተገምተው ገቢው በሚገኝበት ጊዜ ተዘርዝረው መቅረብ አለባቸው፡፡ = የቀረበው መረጃ ተአማኒነት
አለው ሆኖም ግን ተጨማሪ
ፕሮጀክቱ ስራ የገባበትየመጀመሪያ ማብራሪያ ይፈልጋል፤
አመት
ሁለተኛ አመት ሶስተኛ አመት አራተኛ አመት
አልፏል (Pass) = የቀረበው
መረጃ ግልፅ አና ተአማኒነት ያለው
ነው፡፡
ከፕሮጀክቱ የሚጠበቅ ገቢ ምንጭ:
ከፕሮጀክቱ የሚጠበቅ ወጭ ከየትኛው ምንጭ እንደሚገኝ በዚህ ክፍል መቅረብ አለበት፡፡
ቢዘህ ክፍል የሚሰጥ ምላሽ በክፍል 3.3 እና 3.5 ከተመለከቱት መሰረት ተዛምዶ መቅረብ
አለበት፡፡.

ከፕሮጀክቱ የሚጠበቅ IRR (Anticipated Project IRR):

በዚህ ክፍል ከፕሮጀክቱ የሚጠበቅ ገቢን መሰረት በማድረግ የIRR ግምት መቅረብ
አለብት፡፡ ይህንን በተመለከተ በፕሮጀቱ ሰነድ ውስጥ በአግባቡ እንዴት እንደተሰላ እና
የተወሰዱ እሳቤዎች መመላከተ አለባቸው፡፡
4. የፕሮጀክት ትግበራ ዕቅድ (Implementation)
ይህ ክፍል ፕሮጀክቱን ተግባራዊ ለማድረግ የፕሮጀክት ትግበራ ዕቅድ መኖሩን ለማስረዳት ማቅረብ አለበት፡፡ በዚህ ደረጃ
የፕሮጀክቱን የትግበራ ዕቅድ በዝርዝር ማቅረብ የሚቻል ባይሆንም መሰረታዊ የትግበራ ዕቅድ በፕሮጀክቱ ትግበራ ላይ
ሊያጋጥሙ የሚችሉ ተግዳራቶችን ቀድሞ ለመለየት በሚያስችል መልክ መቅረብ አለባቸው፡፡ በዚህ ደረጃ የተቀመጠ የፕሮጀክት
ትግበራ ዕቅድ በቀጣይ ሂደት ፕሮጀክቱ ላይ በሚደረጉ ዝርዝር ጥናቶች ሊከለሱ እና ይበልጥ ሊዳብሩ ይችላሉ፡፡

20
 መመሪያ 1

በዚህ ደረጃ ስለፕሮጀክት ትግበራ ዕቅድ የሚቀርቡ መረጃዎች በዋናነት የፕሮጀክቱ ተግብራ የሚጀመርበትን ጊዜ፣ በፕሮጀክቱ
ላይ ሊያጋጥሙ የሚችሉ ተግዳራቶችን በአግባቡ ማመለካት ያላበቸው ሲሆን ኪዘህ በተጨማሪ በፕሮጀክቱ ተግበራ ላይ
ከባላድርሻ አካላት ጋር ስለሚኖረው የስራ ግንኙነት በዝርዝር ማመላካት አለበት፡፡
የፕሮጀክቱ ትግበራ ተቋማዊ አደረጃጀት ፍኖተ ካርታ እና የውሳኔ አሰጣጥ ሰንሰለት ከሚመለከታቸው አካላት ስልጣንና ትባራት
አኳያ በዚህ ክፍል ሊመላከት ይገባል፡፡ በተጨማሪም ለዚህ ፕሮጀክት በዋናነት ተጠሪ እና ተጠያቂ የሚሆነውን መስሪያ ቤት
እና ኃላፊ በሚያመለክት አግባብ መቅረብ አለበት፡፡
4.1 የፕሮጀክቱ ዋና ዋና ኡደቶች የሚከናወኑበት ጊዜ ዕቅድ (Outline the planned timing of the የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
project): አላለፈም (Fail) = የትግበራ ጊዜ
ተአማኒነት የለውም፤
ፕሮጀክቱ ከዝግጅት ጀምሮ እስከ ትግበራ ባለው ጊዜ ውስጥ በዋና ዋና ሂደቶች የሚከናወኑ
ግልጽ አይደለም (Not Clear)
ስራዎች መቼ እንደሚከናወኑ በዚህ ክፍል በግልፅ መቅረብ አለባቸው:
= የቀረበው የፕሮጀክቱ የትግበራ
ሂደት የሚከናወንበት ጊዜ ጊዜ አማኒነት አለው ሆኖም ግን
የፕሮጀክቱ አዋጭነት ጥናት እና ቅድመ ትግብራ ግምገማ የሚጠናቀቅበት ጊዜ፤ ተጨማሪ ማብራሪያ ይፈልጋል፤
የፕሮጀክቱ ጨረታ የሚወጣበተ ጊዜ፤
አልፏል (Pass) = የቀረበው
የፕሮጀክቱ ኮንትራክት የሚሰጥበት ጊዜ
የፕሮጀክቱ የትገበራ ጊዜ ግልፅ፣
የፕሮጀክቱ ስራ በሳይት ወይንም በተጨባጭ ትግበራ የሚጀመርበት ጊዜ ተጨባጭ ሁኔታዎችን ከግምት
የፕሮጀክቱ ትግበራ የሚጠናቀቅበት ጊዜ ያስገባ አና ተአማኒነት ያለው ነው፡፡
ፕሮጀክቱ ስራ የሚጀምርበት ጊዜ

4.2 ፕሮጀክቱን ለመተግበር እና ወደ ምርት/አገልግሎት መስጠት ለማስገባት የሚያስፈልጉ የሰው ኃይል፣ የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
የአገልግሎት አቅርቦት ይዘርዝሩ? እነዚህ ፍላጎቶች በወቅቱ እንዴት ይቀርባሉ ? አላለፈም (Fail) = ይህንን ጉዳይ
በክፍል 4.1 የተመለከቱትን ዋና ዋና የፕሮጀክቱን የትግበራ ሂደት ምዕራፎች ጋር በማስተሳሰር በሚመለከት ትኩረት ተሰጥቶ
ይህ ክፍል ሊቀርብ ይገባል፡፡ በተለይ ከላይ የተጠቆሙት ዕቅዶች ከዚህ ክፍል ውስጥ መረጃ አልቀረበም፣
ከተጠቀሱት ዋና ዋና አቅርቦቶች አኳያ አሳማኝ በሆነ መንገድ ሊቀርቡ ይገባል፡፡
ግልጽ አይደለም (Not Clear)
ፕሮጀክቱን ለመተግበር አስፈላጊ የሆኑ የፊዚካል ሀብቶች በሚፈለገው ጊዜ ሊቀርቡ =ለፕሮጀክቱ የሚያስፈልጉ
እንደሚችሉ ተገቢውን የሆነ ትንተና በመስጠት መቅረብ ይኖርባቸዋል፡፡ በተለይ እነዚህ ግብዓቶች ተጠቅሰዋል ሆኖም ግን
ግብዓቶች ከግዥ የሚሞሉ ከሆነ በየትኛው ጊዜ ሊገዙ እንደሚችሉ በሚያለክት መልክ እንዴት እንደሚቀርቡ ባአግባቡ
መቅረብ አለባቸው፡፡ ለፕሮጀክቱ የሚያስፈልጉ ግብዓቶች ከሀገር ውስጥ ገበያ ወይንም አልተብራሩም፡፡
ከውጭ እንደሚገኙ እና ከየት እንደሆነ በአግባቡ መገለፅ አለበት፡፡ ለምሳሌ ፤ ለፕሮጀክቱ
የሚስፈልግ ቁልፍ ግብዓትን ለማግኘት 14 ወራት የሚፈጅ ከሆነ አንድ ፕሮጀክትን በ12 ወር አልፏል (Pass) = =ለፕሮጀክቱ
ውስጥ ማጠናቀቅ የሚል እቅድ መቅረብ የለበትም፡፡ የሚያስፈልጉ ግብዓቶች በአግባቡ
ተጠቅሰዋል በተጨማሪም እንዴት
ለፕሮጀክቱ እንደሚቀርቡ
ለፕሮጀክቱ ጥቅም ላይ የሚውሉ ግብዓቶች ሰው ሓይል፣ የቴክኒክ ድጋፍ እና ምክር፣ የፋብሪካ
በበአግባቡ ተጠቅሷል፤ ሆኖም ግን
ፕላንት ወይም ቁሳቁሶች፣ የግንባታ ዕቃዎች እንዲሁም ሌሎች ቴክኒካል መሳሪያዎች ሊሆኑ እንዴት እንደሚቀርቡ ባአግባቡ
ይችላሉ፡፡ አልተብራሩም፡፡
ለምሳሌ ፤ የታዳሽ ሐይልን በመጠቀም ኃይል እንዲያመነጭ በእቅድ የተያዘ ፕሮጀክት
ለፕሮጀክቱ ልዩ የሆኑ መሳሪያዎች ዲዛይን ተዘጋጀቶላቸው እና በሚመለከተው አካል
ተሰርተው ከውጭ መግባት ሊኖርባወቸው ይችላል፤ እነዚህ ሂደቶች ፕሮጀክቱ ተጠናቆ ወደ
ስራ እንዲገባ የሚወስድበትን ጊዜ የተራዘመ እንዲሆን ሊያደርግ ይችላል፡፡ ስለሆነም
በፕሮጀክት ትግብራ ዕቅድ ውስጥ እነዚህ ጉዳዮች በአግባቡ ተዘርዘረው በፕሮጀክቱ
ትግበራ ላይ ያላቸው ተፅእኖ መቅረብ አለበት፡፡
4.3 የፕሮጀክቱ ባለቤት ከዚህ ፕሮጀክት ጋር በተያያዘ የመተግበር ልምድ አለውን? የፕሮጀክቱ ባለቤት የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
ውስን የሆነ ወይም ምንም በፕሮጀክቱ ላይ የትግበራ ልምድ ከሌለው በትግበራ ላይ የሚያጋጥመውን አላለፈም (Fail) = በፕሮጀክቱ
የአቅም ችግር እንዴት እንደሚፈታ ይግለፁ? ላይ ምንም አይነት ተሞክሮ
ሀ) ፕሮጀክቱን ያቀረበው አካል ከዚህ ፕሮጀክት ቀደም ብሎ ተመሳሳይ የሆኑ ፕሮጀክቶችን የለውም በተጨማሪም ሊጋጥም
ተግባራዊ የማድረግ ልምድ ከነበረው ፕሮጀክቱን የመተግበር ዕድሉ ከፍተኛ ይሆናል፡፡ የሚችል ተግዳራቶችን ለመፍታት
ለምሳሌ ያህ ቀደም ብሎ ትምህርት ቤቶች ወይም የጤና ተቋማትን የሚመለከቱ ፕሮጀክቶችን የሚያስችል ሁኔታ የለም ወይመ
ተግባራዊ ያደረገ መስሪያ ቤት ተመሳሳይ ፕሮጀክቶችን ተግባራዊ ለማድረግ የሚያስችል ልምድ
እንደሚኖረው ይጠበቃል፤ በተጨማሪም ፕሮጀክቶችን በተቀመጠላቸወው ወጭ የማጠናቀቅ
21
 መመሪያ 1

እድሉ ከፍ እንዲል ያደርጋል፡፡ ስለሆነም የፕሮጀክቱ ባለቤት ፕሮጀክቱን የመተግበር አቅም የመወሰዱ እርምጃዎች
እንዳለው ለማሳየት ከዚህ በአምስት አመት ጊዜ ውስጥ የተገበራቸው ተመሳሳይ ፕሮጀክቶች እልቀረቡም፤
ካሉ መዝርዝር አለበት፤
ግልጽ አይደለም (Not Clear)
ለ) በሌላ መልኩ ስለፕሮጀክቱ ከዚህ ቀደም ምንም አይነት ልምድ ፕሮጀክቱን ያቀረበው
አካል ከሌለው ወይንም የቀረበው ፕሮጀክት ከፍተኛ የሆነ ፈጠራን የሚጠይቅ ከሆነ ፕሮጀክቱ =በፕሮጀክቱ ላይ ምንም አይነት
ከፍተኛ የሆነ የትግበራ ስጋት እንዳለው ያመለክታል፡፡ ስለሆነም የፕሮጀክቱ ባለቤት ተሞክሮ የለውም ሆኖም ግን
ተግዳራቶችን ሊፈቱ የሚችሉ
በፕሮጀክቱ ላይ ሊያጋጥሙ የሚችሉ ስጋቶችን መሰረት በማድረግ የፕሮጀክቶችን አፈፃፀም
ናቸው
ሊያጓትቱ እና ውጤቱ እንዳይገኝ ሊያደርጉ የሚችሉ ጉዳዮችን በመለየት እና ሊወሰዱ
የሚገባቸውን እርምጃዎች ማመላከት አለበት፡፡ ለምሳሌ ፤ ለፕሮጀክቱ ቴከከኒካል ድጋፍ አልፏል (Pass) = በፕሮጀክቱ
የሚሰጡ የውጭ አማካሪዎችን ወይንም ባለሞያዎችን መቅጠር እንደ አንድ አማራጭ ሊቀርብ ላይ ተሞክሮ አለው፣ ተሞክሮ
ይችላል፡፡ ባይኖረውም ሊያጋጥሙ ስለሚችሉ
ተግዳራቶች የሚፈቱበት አግባብ
በመረጃ ተደግፎ ቀርቧል፤

4.4 በፕሮጀክቱ ውስጥ ተሳታፊ የሚሆኑ መስሪያ ቤቶች፣ ኤጀንሲዎች፣ የመንግሰት የቁጥጥር እና አገልግሎት የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
ሰጭ ተቋማት ይዘርዝሩ? በተጨማሪም ፕሮጀክቱን ተግባራዊ ለማድረግ መለወጥ ወይንም መዳሰስ ያለባቸው አላለፈም (Fail) = ተአማኒነት
ህጎች ካሉ ይዘርዝሩ ? ያለው ምላሽ አልተሰጠም
በአብዛኛዎቹ የመንግስት ፕሮጀክቶ ትግበራ ላይ የሚያጋጥሙ ተግዳራቶች አንዱ
ከሚመለከታቸው የመንግሰት ተቋማት ጋር ፕሮጀክቶች ወደ ተግበራ ከመግባታቸው በፊት ግልጽ አይደለም (Not Clear)
ግንኙነት በመፍጠር የሚያስፈልጉ አገልግሎቶች አለመቅረባቸው ነው፡፡ ይህ በብዙ ሀገራ = በፕሮጀክቱ ውስጥ ተሳታፊ
ፕሮጀክቱ የትግበራ ጊዜ መዘግየት የሚጠቀስ ሲሆን ይህንን በተመለከተ አስቀድሞ በማቀድ የሚሆኑ ተቋማት ተዘርዝረዋል
እስፈላጊውን ግንኙነት ማድረግ በፕሮጀክቱ ትግራ ላይ በዚህ ምክንያት የሚከሰቱ ሆኖም ግን ተቋማዊ ወይንም የህግ
ተግዳራቶችን ለመቅረፍ ያግዛል፡፡ ስለሆነም በዚህ ክፍል ከፕሮጀክቱ ትግበራ ጋር ክፍተት ይጣያል
ተያያዥነት ያላቸው ተቋማት በአግባቡ መዘርዘር ያለባቸው ሲሆን፤ ከእያንዳንዱ ተቋማት
የሚፈለግ አገልግሎት እንዴት ከእነዚህ ተቋማት ጋር ምክክር እንደሚደረግ፣ አልፏል (Pass) = በፕሮጀክቱ
በኮንስትራክሽን ፕሮጀክቶች ላይ በተለይ ከኮንስትራክሽን ሚኒስቴር የሚፈለገውን ፍቃድ ውስጥ ተሳታፊ የሚሆኑ ተቋማት
እና ይሁንታ ለማግኘት የግንኙነት አግባብ መገለፅ አለበት፡፡ ከዚህ በተጨማሪ በፕሮጀክቱ ተዘርዝረዋል፤ በህጋዊ እና ተቋማዊ
ላይ ፍቃድ እና ምክር መስጠት ያለባቸው አካላት ዝርዝር ተካቶ መቅረብ አለበት፡፡ ጉዳዮች እንዴት እንደሚፈቱ
ተአማኒነት ያለው መረጃ ቀርቧል፤

4.5 በፕሮጀክቱ ላይ የሚሳተፉ ባለድርሻ አካላትን ይዘርዝሩ? ከአነዚህ አካላት ጋር ምክክር መደረጉን የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
ይገለፁ ? አላለፈም (Fail) = የፕሮጀክቱ
ባለድርሻ አካላት በፕሮጀክቱ ላይ ፍላጎት ያላቸው አካላት ናቸው፡፡ እነዚህ በዋናነት ግለሰቦች ባለድርሻ አካላት አልተገለፁም፤
ወይንም ግለሰቦቹን የሚወክሉ ማህበራት እና በፕሮጀክቱ ላይ ፍላጎት ያላቸው አካላት
ወይንም በፕሮጀከቱ ምክንያት ተፅዕኖ የሚደርስባቸው አካላት ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ስሆነም በዚህ ግልጽ አይደለም (Not Clear)
ክፍል እነዚህ ባለድርሻ አካላት መዘርዘር አለባቸው፤ የፕሮጀክቱ ባለድርሻ አካላት
ተገልፀዋል፤ ሆኖም ግን ምክክር
ከተዘረዘሩት እያንዳንዳቸው ባለድርሻ አካላት በአግባቡ ምክክር መደረጉን እና በአጨሩ ማድረግ ከሚገባቸው ባላድርሻ
ስለፕሮጀክቱ ያላቸው አስተያየት እና ራዕይ ምን እንደሆነ በዚህ ክፍል መገለፅ አለበት፡፡ ይህ አካላት ጋር ምክክር አልተደረገም
በዋናነት ስለፕሮጀክቱ በመነሻነት በሚደረግ ግንኙነት እና ምከክር ሊሆን ይችላል፤፤ ወይም የተዘረዘሩት ባለድርሻ
አካላት የተሟሉ አይደሉም፤

አልፏል (Pass) = የፕሮጀክቱ

ባለድርሻ አካላት ተገልፀዋል፤
ሆኖም ግን ምክክር ማድረግ
ከሚገባቸው ባላድርሻ አካላት ጋር
ምክክር ተድርጓል ወይም
የተዘረዘሩት ባለድርሻ አካላት
የተሟሉ ናቸው፤

22
 መመሪያ 1

4.6 በፕሮጀክቱ ስኬታማ ትግበራ ላይ ሊያጋጥሙ የሚችሉ ስጋቶችን ይዘርዝሩ ? በፕሮጀክቱ ትግበራ ላይ የጥራት ደረጃ ግምገማ ውጤት
ሊያጋጥሙ የሚችሉ ተግዳሮቶች እና እነዚህ ተግዳሮቶች ወይም ስጋቶች እንዴት በአግባቡ እንደሚፈቱ አላለፈም (Fail) = የፕሮጀክቱ
ይዘርዝሩ? ሪስኮች በአግባቡ አልቀረቡም
ወይም በተሟላ ሁኔታ
በፕሮጀክት ዝግጅት እና ትግበራ ወቅት ብዙ ችግሮች ሊያጋጥሙ ይችላሉ፡፡ በአብዛኛው አልቀረቡም፤
በዚህ ምክንያት ፕሮጀክቶች የሚጠናቀቁበት ጊዜ ወይንም የፕሮጀክቶቹ ወጭ ከተጠበቀው
በላይ ሊሆን ይችላል፡፡ ግልጽ አይደለም (Not
Clear)= የፕሮጀክቱ ሪስኮች
ስለሆነም የታቀደውን ፕሮጀክት ስኬታማ ትግበራ ላይ ተፅእኖ ሊያደርሱ የሚችሉ ስጋቶች በአግባቡ ቀርበዋል ወይም
ተለይተው በዚህ ክፍል መቅረብ አለባቸው፡፡ የሚወሱት እርምጃዎችም ወይም
ሪስኩን ለማስተዳደር የሚስችል
በእነዚህ እያዳንዳቸው ስጋቶች እንዴት አንደሚፈቱ ፣ ስጋቶቹ እንዴት እንደሚወገዱ ወይንም እርምጃዎች በአግባቡ አልቀረቡም፤
እንደሚቀነሱ መገለፅ አለባቸው፡፡ በተጨማሪም ፕሮጀክቱን በተቀመጠው ጊዜ ለማጠናቀቅ
በሌሎች ባለድርሻ አካላት ላይ የፕሮጀክቱ ትግበራ መሰረት ያደረገባቸው ጉዳዮች እና አልፏል (Pass) = የፕሮጀክቱ
እሳቤዎች መለየት አለባቸው፡፡ ይህ በዋናነት ለፕሮጀክቱ ፍቃድ መስጠት፣ የመሬት አቅርቦት፣ ሪስኮች በአግባቡ ቀርበዋል ወይም
የሚወሰዱት እርምጃዎችም ወይም
የሚፈለግ የፋይናንስ አቅርቦትን እና መሰረተ ልማቶችን ማዕከል አድርጎ መቅረብ
ሪስኩን ለማስተዳደር የሚስችል
ይኖርበታል፡፡. በፕሮጀክት ላይ ሊያጋጥሙ የሚችሉ ስጋቶች አቀራረብ ቀትሎ ባለው መልክ እርምጃዎች በአግባቡ ቀርበዋል፤
መቅረብ አለበት፡፡
ማሳሰቢያ:
በፕሮጀክቱ ላይ ሊያጋጠሙ የሚችሉ ስጋቶችን ለይቶ ማቀረብ በፕሮጀክቱ ላይ እንደ ድክመት
የሚታይ አይደለም፤ ይልቁንም በአግባቡ የታቀደ እና የታሰበበት ፕሮጀክት ሊጋጥሙት
የሚችሉት ስጋቶች የሚታወቁ በመሆኑ እንደ ፕሮጀክት ዝግጅት ጥንካሬ የሚታዩ ናቸው፡፡
ሊያጋጥም የሚችል ስጋት ስጋቱ የሚፈታበት አግባብ?

4.7 አወንታዊ የመጀመረያ ደረጃ ምልመላ ግምገማ ውጤት አግኝተው ወደ ፕሮጀክት ቅድመ አዋጭነት/ አዋጭነት ጥናት ሂደት ሊሚሸጋገሩ
ፕሮጀክቶች:

ሀ. የፕሮጀክቱን ቅድመ/አዋጭነት ጥናት ለማከናወን የሚያስፈልግ በጀት ምን ያህል ነው?

በዚህ ክፍል የአዋጭነት ጥናት ለማጠናቀቅ የሚያስፈልግ አጠቃላይ ወጭ መቅረብ አለበት፡፡ ትላልቅ ተብለው ለተመደቡ
ፕሮጀክቶች የቅድመ አዋጭነት ጥናት ስለሚያስፈልግ ለዚሁ የሚያስፈልግ የበጀት ፍላጎት መቅረብ አለበት፡፡
ለ. የፕሮጀክቱን ቅድመ አዋጭነት/አዋጭነት ጥናት በጀት ምንጭ ከየት ነው?
ለፕሮጀክቶች ቅድመ አዋጭነት/አዋጭነት ጥናት ምንጭ ከየት እንደሚሆንበተለይ የአዋጨነት ጥናት በውጭ ፋይናንስ
ከሚያደርጉ አካላት የሚሸፈን ከሆነ ይህንን የሚያሳይ ማስረጃ መቅረብ አለበት፡፡
ሐ. የፕሮጀክቱን ቅድመ አዋጭነት/አዋጭነት ጥናት እንዴት እና በማን እንደሚከናወን ይግለፁ?

በዚህ ክፍል ፕሮጀክቱ የመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ መረጣ ውሳኔ እና በፐሮጀክቱ አዋጭነት ጥናት ዝግጅት ባላው ጊዜ
ውስጥ የሚከናወኑ ተግባራት መዘርዘር አለባቸው፡፡ በዚህ ክፍል አዋጭነት ጥናቱን ለማካሄድ የሚደረጉ ዝግጅቶችን፣
ጥናቶች የሚከናወኑበት እና የሚጠናቀቁበት ጊዜ ግምት መቅረብ አለበት፡፡

23
 መመሪያ 1

ክፍል 5: የፕሮጀክቱ ባለቤት አድራሻ እና ስከለፕሮጀክቱ ማረጋገጫ

ስም ፊርማ

ይህ በዋናነት ይሀንን ቅፅ የሞላው አካል

ፕሮጀክቱን ያዘጋጀው አካል : ነው፡፡

ስልክ ቁጥር:
የኢሚል አድራሻ:
ከፕሮጀክቱ ጋር በተያያዘ በቀጥታ ኃላፊነት
ያረጋገጠው አካል (የስራ ክፍል ኃላፊ) ያለው አካል ማለት ነው፡፡

ያፀደቀው አካል (ሚኒስትር)

ይህ ክፍል ፕሮጀክቱን ለሚገመግመው አካል ብቻ የሚያገለግል ክፍል ነው፡፡

በፕሮጀክት ማቅረቢያ ቅፅ ላይ በፕሮጀክት አቅራቢው መስሪያ ቤት በአግባቡ መቅረባቸውን በተቋሙ ከፍተኛ ኃላፊ ማለትም ሚኒስትር
ተረጋግጦ ፕሮጀክቱ ለግምገማ ይላካል፡፡ ሚኒስቴሩ ከተረጋገጠው ቅፅ ላይ ምንም አይነት ሌላ ተጨማሪ ማብራሪያም ሆነ ፅሁፍ
ማስቀመጥ የተከለከለ ነው፡፡ በቅፁ ላይ ከተቀመጡት ነጥቦች አንፃር ስለፕሮጀክቱ ሀሳብ የመስጠት ስልጣን ፕሮጀክቱን የሚገመግመው
አካል ኃላፊነት ነው፡፡

ተሞልቶ በአግባቡ በቀረበ ፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ቅፅ ላይ ብሔራዊ የፕላን ኮሚሽን በሰንጠረዡ ቀኝ በኩል በተገለፁት
መስፈርቶች መሰረት እየንዳንዱ ነጥቦች ላይ የግምገማ ነጥብ ይሰጣል፡፡ የነጥብ አሰጣጡ አግባብ ለፕሮጀክት አቅራቢዎች
በግልፅ እንዲታይ ተደርጎ ታስቦበት የቀረበ ሲሆን የግምገማ አሰራር ስርዓቱን ግልፀኝነት ባላው ሁኔታ ለማከናወን እና የፕሮጀክት
ባለቤቶች በሚያቀርቡት መረጃ መሰረት በእያንዳንዱ መገምገሚያ ነጥብ ላይ ፕሮጀክቱ ሊያስገኝ የሚችለው የግምገማ ነጥብ
ላይ ጥርጣሬ እንዳይኖር ለማድረግ ነው፡፡

በዚህ ቅፅ ላይ የሚደረግ ገምገማ በመጀመሪያ ደረጃ አስተዳደራዊ ሲሆን በዚህም በቅፁ ላይ የተጠቀሱት የግምገማ ነጥቦች
በአግባቡ በፕሮጀክቱ ባለቤት መሞላታቸውን የሚረጋገጥበት ነው፡፡ የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ማቅረቢ ቅጽ በመስሪያ ቤቱ የበላይ
ኃላፊ ፀድቆ መላክ ያለበት ሲሆን ይህም በዚህ ደረጃ የሚረጋገጥ ይሆናል፡፡ በቅፁ ላይ የተጠቀሱትን ሁሉንም ጥያቄዎች እና
ነጥቦች መሙላት ግዴታ ሲሆን ያልተሞላ ወይም ያልተጠናቀቀ ቅፅ ለፕሮጀክቱ ባለቤት ተመላሽ ይሆናል፡፡

የአስተዳደራዊ የመጀመሪያ ደረጃ ግምገማ ከተጠናቀቀ በኋላ ፕሮጀክቱን የሚገምገምው አካል የጥራት ማረጋገጫ መስፈርቶቹን
መሰረት በማድረግ በእያንዳንዱ ነጥቦች ላይ የግምገማ ነጥብ ይሰጣል፡፡ እነዚህ ጥራት ማረጋገጫ መስፈርቶች በዋነኝነት
የተዘጋጁት በእያንዳንዱ ክፍል ለተጠየቁት ጥያቄዎች በአግባቡ መመለሳቸውን እና በቂ የሆነ መረጃ ቀርቦባቸው መሆኑን
ለመገምገም ያለሙ ናቸው፡፡ ቅፁ ግምገማ የሚያደርገው አካል የሚሰጠውን የግምገማ ነጥብ እና የቀረበውን ምላሽ
በሚያመሳክር መልክ ግምገማ እንዲያካሄድ አድርጎ የተዘጋጀ ነው፡፡ ፕሮጀክቱን ከቀረበው አካል ስፕሮጀክቱ አስፈላጊውን
መረጃ በቅፁ ላይ የሚመሉ አካላት የሚያቀርቡትን ማስረጃ ከተጠየቀው አንፃር ፕሮጀክቱ ተቀባይነት እንዲያገኝ በሚያስችል
መልክ መሆኑን እራሳቸው ግምገማ እንዲያካሄዱ ያግዛል፡፡ ስለሆነም ቅፁን የሚሞሉት እና ቅፁን የሚገመግሙት አካለት
ተቀራራቢ የሆነ መረጃ እንዲኖራቸው ያደርጋል፡፡ በዚህም ምክንያት በጥሩ ሁኔታ የተዘጋጀ ፕሮጀክት ወደ ቀጣይ ሂደት
እንዲተላላፍ ያግዛል፡፡ ስለሆነም ፕሮጀክት የሚያዘጋጁ አካላት ያቀረቡት ፕሮጀክት ተቀባይነት እንዲያገኝ በቅፁ የተጠየቁትን
መረጃ ሁሉንም በአግባቡ ማቅረብ አለባቸው፡፡

የቀረበው የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ወደ ቀጣይ ደረጃ መሸጋገር የሚችለው በግምገማው ነጥብ አልፏል (Pass) የሚል ውጤት
ካገኘ ብቻ ነው፡፡ በፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ የተዘረዙት ጥያቄዎች በሶስት መልክ የግምገማ ነጥብ ይሰጣቸዋል፡፡ እነዚህም ነጥቦች
አልፏል (pass) ፣ ግልፅ አይደለም (not Clear) እና አላለፈም (Fail) ናቸው፡፡ እነዚህን ነጥቦች መሰረት በማድረግ በእያንዳንዱ
ጥያቄዎች ላይ የግምገማ ነጥብ የሚሰጥ ይሆናል፡፡ ፕሮጀክቱን የሚገመገመው አካል ከእነዚህ ነጥቦች ውጭ ሌላ መስፈርቶችን
ለግምገማ መጠቀም አይችልም፡፡

የፕሮጀክቱ ገምገሚ አካል የፕሮጀክቱን የግምገማ ውጤት በሚከተሉት ሶስት ውሳኔዎች ይደመድማል/ያጠቃልላል፤

24
 መመሪያ 1

1: የተሳካ የፕሮጀክት የመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ : በዚህ ውሳኔ ፕሮጀክቱ ትንሽ ተብሎ የተመደበ ከሆነ ወደ ቅደም ተከተል
ማስያዝ፣ መረጣ እና በጀት ላይ መትከል ሂደት የሚተላለፍበት፤ ትላልቅ እና መካከለኛ ፕሮጀክቶች ተብለው የተመደቡ ከሆኑ
ደግሞ ወደ ቅድመ አዋጭነት ጥናት /አዋጭነት ጥናት ሂደት ይተላለፋሉ፡፡ አንድ ፕሮጀክት የተሳካ የመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ
ውሳኔ ለማግኘት በእያንዳንዱ በቅፁ ላይ በተመለከቱት ጥያቄዎች አልፏል (pass)የግምገማ ውጤት ካገኘ ብቻ ይሆናል፡፡

በዚህ ደረጃ ለፕሮጀክቱ ልዩ መለያ ኮድ ይሰጠዋል፡፡ ፕሮጀክቱ የተሰካ የሆኖ የግምገማ ነጥብ ቢያገኝም በግምገማው
የተመለከቱ ቅድመ ሁኔታዎችን ማሟላት ሊያስፈልገው ይችላል፡፡ ከዚህ ጋር በተያያዘ በተለይ የወሰን ማስከበር፣ አስፈላጊውን
ፍቃድ የማግኘት እና የመሳሰሉትን ጉዳዮች የሚያካትት ነው፡፡

2: ፕሮጀክቱ እንደገና እንዲዘጋጅ መመለስ (ተጨማሪ ማብራሪያ የሚጠይቅ ፕሮጀክት) ፡ ይህ በዋናነት በቅፁ ላይ
ከተቀመጡት ነጥቦች አንፃር ፕሮጀከቱ ፋይዳ ካለው ነገር ግን የቀረቡት ማስረጃዎች በቂ በማይሆኑበት ሁኔታ ፕሮጀክቱ
ተቀባይነት አግኝቷል የሚለውን የግምገማ ውጤት መስጠት በማይቻልበት ወቅት ነው፡፡ ይህ በተጨማሪ ውሳኔ መስጠት
የሚያስችል በቂ የሆነ አጋዥ መረጃዎች በለመቅረባቸው ምክንያት ሊሆን ይችላል፡፡

የፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ማቅረቢያ ቅፅ በዚህ አግባብ የግምገማ ውጤት በሚጊኝበት ወቅት ለፕሮጀክቱ ባለቤት ፕሮጀክቱ ላይ
ሊደረጉ ስለሚገባቸው ማሻሻያዎቸ፣ ግልፅ ስላልሆኑ መረጃዎችን በመለየት ምላሽ መላክ አለበት፡፡ ከዚህ በተጨማሪ
ፕሮጀክቱን ለማሻሸል መደረግ ስላለባቸው ለውጦች በሚያመለክት መልክ ግብረ መልስ መሰጠት አለበት፡፡ ክብደታቸው
ቀላል ለሆኑ ማሻሻያዎች በፕሮጀክቱ ባለቤት የተቀሱትን አደራሻዎች መሰረት በማድረግ በተለያዩ የግንኙነት ዘደዎች ፕሮጀክቱ
ላይ ማብራሪያ ሊጠየቅ ይችላል፡፡ የፕሮጀክቱ ባለቤት በተሰጠው ግብረ መልስ መሰረት የተጠየቁትን ጥያቄዎች በአግባቡ
እንዲያብራራ ባመነበት አግባብ ወይም የተጠቀሱት ማሻሻያዎች በአግባቡ መከለሳቸውን በተረጋገጠበት ጊዜ ፕሮጀክቱን
ለድጋሚ ግምግማ መላክ አለበት፡፡

በፕሮጀክት ፅንሰ ሀሳብ ማቅረቢያ ቅፅ ላይ የተጠቀሱ ነጥቦች ውስጥ አንድ ፕሮጀክት ከአንድ በላይ ለሆኑ ጥያቄዎች የተሰጠው
ምላሽ ግልፅ አይደለም (not Clear) በሚል ከተገመገመ እንደገና እንዲዘጋጅ የሚመለስ ይሆናል፡፡ በፕሮጀክቱ ላይ የቀረበው
-------ምላሽ ከጥያቄዎቹ 30 በመቶ በላይ ከሆነ ፕሮጀክቱ ተቀባይነት እንዳላገኘ ይቆጠራል፡፡

3: ተቀባይነት ያላገኘ የፕሮጀከት ፅንሰ ሀሳብ–

በፕሮጀክት ማቅረቢ ቅፅ ላይ አንድ እና ከዛያ በላይ በሆኑ የመገምገሚያ ነጥቦች አላለፈም (Fail) የሚል ውጤት ያገኘ ፕሮጀክት
ተቀባይነት እንደሌለው ፕሮጀክት ተቆጥሮ ውሳኔ ይሰጥበታል፡፡ ሆኖም ግን ገምጋሚው አካል ፕሮጀክቱ ተቀባይነት ያላገኘበትን
ምክንያት በፅሁፍ በመዘርዘር መስጠት ይኖርበታል፡፡ በዚህም መሰረት የፕሮጀክቱ ባለቤት ከተሰጠው ምላሽ አኳያ ፕሮጀክቱን
በድጋሚ አሻሽሎ የማቅረብ ወይንም ከነጭራሹ የመተው ውሳኔ ይሰጣል፡፡

የብሔራዊ የፕላን ኮሚሽን ፕሮጀክቱ በዚህ ደረጃ ተቀባይነት ያለው የግምገማ ውጤት ካገኘ ለገንዘብና ኢኮኖሚ ትብብር
ሚንስቴር ያሳውቃል፡፡
የፕሮጀክቱ ገምጋሚ አስተያየት:

( ) በመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ ግምገማ ተቀባይነት አግኝቷል (Pre-Screening successful) (

( ) በድጋሚ ለመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ ግምገማ ልንዲቀርብ ፕሮጀክቱ እንደገና እንዲዘጋጅ ግበረ መልስ ተሰጥቶበታል

25
 መመሪያ 1
ምክንያት(ቶች):

( ) በመጀመሪያ ደረጃ ምልመላ ግምገማ ተቀባይነት አላገኘም (Totaly Rejected )

ምክንያት(ቶች):

የገመገመው አካል: ስም ፊርማ

ቀን

26