See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/350648653

INFORMATIKË BIZNESI Ligjërata e tretë online

Presentation · April 2021

CITATIONS

1 author:

Edmond Beqiri
University of Peja Haxhi Zeka
144 PUBLICATIONS   37 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Libra universitarë View project

Research Papers (Articles) View project

All content following this page was uploaded by Edmond Beqiri on 06 April 2021.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

INFORMATIKË
BIZNESI
Ligjërata e tretë online
- Data: 16.03.2021
- Orari: Gr.1: 09:00-11:15 dhe Gr.2. 11:30-13:45

Prof.Asoc.Dr. Edmond Beqiri

INFORMATIKË BIZNESI
Software
Përmbajtja

Ndarja e softverit
Softveri sistemor
Sistemi operativ
Sistemet operative mobile
Softveri programor
Softveri aplikativ
 SISTEMET OPERATIVE
Ndarja sipas qëllimit
 Klasifikimi i SO sipas qëllimit
 SO me qëllim të përgjithshëm
 Për punët aplikative: përpunimin e tekstit, tabelave, imazheve, etj.

 P.sh: Windows 8, Windows 10, ..

 SO i specializuar
 Kryesisht për serverë të dedikuar

 P.sh: serveri i bazës së të dhënave, serveri i aplikacionit, serveri i

rrjetit, ...

 P.sh: DNS, SQL Server, Server Aplikacioni WebSphere …

 Përmbledhje e sistemit operativ

Microsoft familja SO:

 MS-DOS
 Windows 3.1/3.11/95/98
 Windows NT 3.51/4.0
 Windows 2000/XP/Vista/7/8/10

Platformat tjera:
 Unix/Linux
 Macintosh MAC OS X Lion
8 MAC OS X Chrome OS
(2012) 10.8 Mountain Lion (2012)
 Google Chrome OS (2012)

 …
 Windows 7
 Publikuar më 2009
 Për kompjuterët personalë (shtëpi
dhe biznes)
 Mundësi të reja
 handwriting recognition

 Mbështetje e përmirësuar për

procesorët multi-core, boot,
DirectAccess, kernel, ...

 Ekzistojnë gjashtë versione zyrtare

 Kërkesat minimale për instalim :
 32b: 1 GB RAM-a, 16GB hapësirë në HD

 64b: 2 GB RAM-a, 20GB hapësirë në HD

Windows 8

Posedon Metro-style
interfejsin i projektuar për
touchscreen futje të të
dhënave ngjashëm me
Windows Phone aplikacion dhe
Xbox 360
E përkrahë ARM (Advanced
RISC Machine) arkitekturën e
procesorëve
Windows 10
SO i lancuar më 29 korrik 2015, Windows 10 u drejtua më shumë drejt përdoruesve
të celularëve sesa përdoruesve të kompjuterave.
Disa përmirësime nga versionet e mëparshme të SO janë:
1) Kthimi i menusë së fillimit (startimit)
 Ndryshimi më i madh në Windows 10 është menyja startuese. Shiriti i kërkimit
është shumë më i avancuar gjithashtu.
2) Platforma të shumëfishta. Një sistem operativ.
Windows mund të përdoret në formën e një smartphone, tablet ose PC. Zakonisht
me këto platforma të ndryshme deri më tani vinin sisteme operative të ndryshme.
OS nuk do të duket saktësisht i njëjtë nga smartphone në kompjuter, por të njëjtat
aplikacione dhe funksione janë shumë të ngjashme. Kur përdorni një tabletë me
tastierë dhe miun të lidhur, OS vepron si një PC. Pasi miun dhe tastierën janë
shkëputur, UI kalon menjëherë në një ndërfaqe miqësore me celular.
 Unix

 Unix përdoret kryesisht në një mjedis shkencor ose kërkimor

 Ka një numër versionesh të njohura
 Ky është një OS me shumë përdorues (multiuser) për detyra të
shumta të njëkohshme (multitasking)
 Multitasking - punë të shumta (procese) ndajnë të njëjtin resurs
përpunimi (siç është CPU)
 Rendi për ekzekutim, me përparësi
 Iluzioni i paralelizmit
Shtresat e arkitekturës UNIX

Kernel (Jezgro):
• Program koji obavlja osnovne funkcije OS i uvek
se nalazi u memoriji (ROM)
• Skup uslužnih sistemskih programa
Unix – Desktopi tipik
 Linux
 Linus Torvalds - autor i sistemit operativ
Linux
 Linux SO është një nga programet më të
famshëm me burim të hapur (open source
software)
 Sot, Linux ekzekuton serverë në internet,
stacione pune për filma dhe animacione,
super kompjuterë dhe më shumë.
 Mbi 50% të SO të serverëve të instaluar në
botë.
 10 superkompjutera e parë në botë
 Mund të instalohet në pajisje të ndryshme : Linus Benedict Torvalds –
 Për telefonat mobilë, konzolla lojrash, PC, softver inxhinier dhe haker
mainframe, super kompjuterë etj.
 Linux

 Ekzistojnë versione të shumta të të

ashtuquajturave “distribucione"
 Versionet:
 Redhat – për open source kompjuterikë
 Susse – stabiitet dhe siguri (te mainframe
kompjuterët)
 Mandrak – i thjeshtë për përdorimi,
kryesisht për nevoja shtëpiake.
 Dhe shumë të tjera
 Ndërfaqja përdoruese
 Kinja komanduese CLI
 Pnterfejsi grafik i përdoruesit GUI
 Linux SO - Përparësitë dhe disavantazhet
Përparësitë
• Çmim i ulët dhe stabilitet i madh
• Kërkesa për pajisje më të lirë
• Imune ndaj shumicës së viruseve,
trojanëve dhe dobësive të Windows
• Funksionon në një numër të madh
të CPU-ve të ndryshme
• Lexon shumicën e sistemeve të
fajllave dhe mund t'i instalojë ato si
"vetëm për t’u lexuar" (read only)
Të metat
• Ka tendencë të përdoret nga
përdoruesit mesatarë
• Më pak aplikacione softverësh të
disponueshëm
• Më pak ekspertë dhe
administratorë të sistemit
• Nuk mbështetet në mënyrë
universale nga furnizuesit kryesorë
 Linux desktopi

Main Menu
Button Desk Guide
Task List
 Apple Macintosh

 Versioni i parë u botua në Janar

1980.
 User-friendly alternativa
 100% GUI:
 Asnjë urdhër për t’u kujtuar
 E përdorë miun për funksionimin
direkt me klik

 SO të shumta të azhurnuara ndër

vite
 SO aktuale (OS X) bazuar në Unix
/ Linux
Mac Lion OS X Screenshot
 Sistemet operative mobile

 SO mobil është një sistem operativ që kontrollon telefonat inteligjentë,

tabletët, PDA ose pajisjet e tjera mobile
 Kombinon tiparet e sistemeve operative të PC me:
 touchscreen
 Bluetooth
 Wifi
 GPS navigacionin mobil
 Kamerën
 njohja e të folurit
 regjistrimin e zërit
 Player muzikor
 asistentin digjital personal (Personal Digital Assistant, PDA) etj.
 Historia e zhvillimit të sistemit operativ mobil

 Historia dhe zhvillimi:

 1993 - smartphone i parë, IBM Simon me ekranin touchscreen, postë elektronike dhe
veçori PDA
 1996 - Sistemi operativ mobil Palm OS
 1996 - Handheld - PC pajisjet e para në Windows CE
 2000 - Symbian bëhet sistemi i parë modern mobil për smartphone (Ericsson R380)
 2001 - Kyocera 6035 është smartphone i parë me Palm OS
 2002 - Smartphone të Microsoft Windows CE (Pocket PC)
 2002 - BlackBerry shpall telefonin e parë të zgjuar.
 2007 - Apple iPhone me iOS prezanton iPod, "celular" dhe "komunikues në internet"
 2007 - Open Handset Alliance (OHA) u formua nga Google, HTC, Sony, Dell, Intel,
Motorola, Samsung, LG dhe të tjerë.
 2008 - OHA lëshon Android 1.0 për HTC Dream (T-Mobile G1) si telefoni i parë Android
 2009 - Samsung shpall Bada OS me lëshimin e Samsung S8500
 2011 - MeeGo është Linux-i i parë mobil i prezantuar me Nokia N9 në bashkëpunim me
Nokia, Intel dhe Linux
 2012 - Lenovo K800 do të jetë smartphone i parë i Intel-it (Android OS)
Pjesëmarrja në treg
Çfarë është Androidi?

 Fjala android nënkupton një robot ose

organizëm sintetik, i dizajnuar të sillet dhe
të duket si një njeri
 Një pirg i programeve celularë që përfshin
sistemet operative, të nivelit të mesëm
(middleware) dhe aplikacionet kryesore
 Android SDK (Software Development Kit)
siguron mjetet dhe API të nevojshme për
të zhvilluar aplikacione në platformën
Android duke përdorur gjuhën e
programimit Java
 http://developer.android.com
 Versioni i fundit Android 10.0
Android arkitektura
 Programi (softveri)

 Vetë kompjuteri është një makinë e

shpejtë, por e padijshme:
▪ Softveri ose program e bën atë të
mençur
 Zhvilluesit së bashku me projektuesit
e softverëve zhvillojnë programe duke
përdorur mjete të ndryshme CASE
(Computer Added System Engineering)
 Hapat e zhvillimit të programit janë :
 Modelimi i sistemit me anë të vizatimit
të diagramit, algoritmit etj.
 Zhvillimi dhe testimi i sistemit me anë
të implementimit të pajisjeve konkrete,
gjuhëve programuese etj.
 Bugs – gabime softverike, për shkak të
të cilave programi nuk jep rezultatet e
pritura (arnimet- gjatë shfrytëzimit)
 Algoritmi Fillimi

Llamba nuk punon

 Një seri
procedurash hap A furnizohet
JO
llamba me Ndize Llambën
pas hapi që energji elektrike?
zgjidhin një punë
të caktuar (proces
PO
të punës)

A është PO
Ndërroje poçin
djegur poçi?

JO

Bleje llambën tjetër

Fundi
CASE mjetet
 Inxhinieringu sistemor përmes kompjuterit (Computer-Aided
System Engineering, CASE) është një aplikim që automatizon tërë
metodologjinë e zhvillimit të sistemit.
 Qëllimi: të përshpejtohen proceset e zhvillimit të sistemit dhe të
përmirësohet cilësia e tij
 Ekzistojnë tri klasa të mjeteve të automatizuara të zhvilluesve :
Mjedisi i zhvillimit të aplikacionit (Application Development Environments)
Microsoft Visual Studio.net, Oracle Developer, IBM Websphere, Sybase
Powerbuilder ...
Teknologjitë e ndihmuara me kompjuter (Computer-aided technologies)
CAD, CAM dhe mjetet tjera për dizajn, analizë dhe prodhim
Menaxhimi i projekteve dhe proceseve (Project and process management)
RSA, IBM WebSphere Business Modeler…
26
Ju falënderoj në
vëmendje!

Pyetje dhe
komente?
 27

Shënim!

Ky prezantim është jokomercial.

Slajdet mund të kanë materiale të marra nga Interneti, me përmbajtje
profesionale dhe shkencore, të cilat janë të mbrojtura me Ligjin e të
drejtave autoriale. Ky prezentim do të përdoret vetëm përkohësisht
gjatë shpjegimit nga mësimdhënësi me qëllim të informimit dhe
udhëzimit të studentëve në punë të mëtejme profesionale, kërkuese
dhe shkencore dhe për qëllime të tjera nuk mund të përdoret.
.........................................................................................................................................................
Edmond Beqiri
Edmond.Beqiri@unhz.eu

View publication stats