MJEDISI I JASHTËM BIZNESOR

Sokol Krasniqi PhD C

Pas përfundimti të kësaj ligjerate do të:
 Mësoni për mega mjedisin dhe faktorët
që ndikojnë në të
 Mësoni pët Mikromjedisin dhe kush
vepron në atë mjedis
 Roli determinues i mjedisit – teoria e seleksionimit natyral
 Roli determinues i organizatës – përshtatje e influencim
 Roli determinues i mjedisit dhe organizatës
 3.2

Mjedisi i përgjithshëm
Ndikimi kulturor
Ndikimi politik - ligjor

i
t em

Sis
Ndikimet teknologjike
Ndikimet e

tem
si s
konkurencës
o

ip
Ek

oli
tik
Biznesi

m ik
Dem o no
o gra ie k
fia em
Sist
Faktoret Faktorët
ndërkombëtarë Politiko ligjore

Ndërmarrja

Faktorët Faktorët
teknologjikë ekonomike

Faktorët Social-
kulturore
1. Faktorët Ekonomik
 Përqindja e rritjes ekonomike
 Përqindja e interesit
 Inflacioni
 Papunësia
2. Faktorët Social-Kulturore

 Normat
 Zakonet
 Qëndrimet
 Sjellja
 Ndryshimet e shijeve
3. Faktorët Politiko-ligjor
 Kuadri ligjor
 Politikat fiskale
 Stabiliteti politik
 Shembull:
 Taksa e SME-ve

 Iniciativat për thjeshtimin e

barrierave administrative
 (çmimi i energjisë/ tarifat dog. për
importet)
4. Faktorët Teknologjike
Pasqyrim i njohurive aktuale të prodhimit

 Ndikimet në procesin e punës

 Produkte të reja
 Makineri, pajisje
 Inovacionet
 Shembull:
 Tv me ekran të rrafshtë
 USB
 Programe kompjuterike
5. Faktorët Ndërkombëtare
 Jo vetëm kompanitë shumëkombëshe por edhe firmat vendase
 Rrit mundësinë për stabilizim të çmimeve
 Rrit hapësirat e tregjeve përtej atyre kombëtare
 Investimet e huaja, prodhojnë produkte, punësojnë njerëz dhe
janë burim njohurish përmes shkëmbimit të eksperiencave

 Kurset e këmbimit
 Import/eksportet
 Sindikatat

Fuqia punëtore Partnerët

Organizata
e biznesit

Klientët Rregullatorët

Konkurrentët Furnitorët
1. Klientet- blejnë mallrat dhe shërbimet e firmës
 Individë /organizata
 Karakteristikat :
 Numri
 Përbërja demografike
 Aftësia për të negociuar
 Sasia e parave në dispozicion
 Shijet dhe preferencat (zhvillimi ekonomiko social)
2. Konkurrentët ofrojnë p/sh të njejta ose alternative

 Studimi i konkurrencës
 Mallrat zëvendësuese
 Numri/përqëndrimi
 Shembull:
Blerja e një makine
3. Furnitorët ofrojnë lëndë të para ose p/sh

 Numri i lartë i furnitoreve

 Bashkëpunimi
 Integrimi

Problemet lidhen me çmimin, afatet e lëvrimit dhe cilësinë e

produkteve
4. Sindikatat brenda një firme biznesi ose në kuadër të industrisë

 Përcaktimi i objektivave
 Marrja e vendimeve të rëndësishme
(Përcaktimi i pagave)

 Shembull:
 Minierat (Grevat)
5. Punonjësit oferta = të gjithë individët që mund të punësohen
 Çmimi i fuqisë punëtore
 Madhësia e ofertës së fuqisë punëtore
 Cilësi e fuqisë punëtore
6. Rregullatorët përpiqen të influencojnë objektivat e organizatave
 Komiteti i mbrojtjes së mjedisit
 Komiteti i çmim standardeve
 Shoqata për mbrojtjen e konsumatorëve
 Entet rregullatore

7. Partnerët
1. Evolucioni i biznesit në shekullin XX- shfaqja e shumëkombëshve
2. Rritja e pasigurisë së mjedisit ku veprojnë organizatat- studimi dhe
prognozimi i mjedisit
3. Lindja e klasës së menaxherëve- Domosdoshmëri për shkak të rritjes
së bizneseve dhe kompleksitetit të mjedisit
4. Rritja e ndërhyrjes së shtetit në ekonomi- forcimi i kuadrit rregullator
dhe rritja e pjesëmarrjes së biznesit në proces
5. Rritja e rolit të sindikatave- rritja e sferës së veprimtarisë dhe ndikimit
6. Progresi i shpejtë teknik- teknologjik- vjetërim i shpejtë i produkteve,
investime të mëdha, kërkim-zhvillimi
7. Teknologjia e avancuar e informacionit- e-business, e-commerce
8. Zgjerimi i biznesit ndërkombëtar- organizata ndërkombëtare
9. Rritja e nivelit arsimor e kulturor të popullsisë- kërkesa për tu trajtuar
si subjekt dhe jo si objekt
10. Rritja e standardit të jetesës- game dhe strukturë e re nevojash e
kërkesash.
11. Ndërgjegjësimi i qeverisë për të ulur kostot sociale të bizneseve-
shpërndarje më e drejtë e të ardhurave, demokracia industriale,
pjesëmarrja aktive e punonjësve në menaxhim
 Modeli ekonomik i përgjegjësisë sociale
 Të prodhojë p/sh cilësore për të cilat ka nevojë shoqëria
 Të arrijë një nivel fitimi të pranueshëm e të ofrojë vende pune

 Modeli socio-ekonomik i përgjegjësisë sociale

 Korporata është krijim i shoqërisë
 Nëse nuk vepron si qytetar i mirë, shoqëria kërkon ndryshime
 Është më mirë të tregojnë vetë interes, sesa të bëhen objekt i
veprimeve ligjore nga grupe sociale
Modeli ekonomik Modeli socio-ekonomik
Theksi vihet ne: Theksi vihet në:
1. Prodhim 1. Cilësinë e jetës
2. Shfrytëzimin e burimeve 2. Konservimin e burimeve
natyrore natyrore
3. Vendime të brendshme të 3. Vendime të orientuara nga
orientuara nga tregu tregu me një fare kontrolli nga
komuniteti
4. Bazimi në fitimin 4. Balancimin e aspektit ekonomik
dhe social
5. Interesin e firmës apo 5. Interesin e firmës dhe
manaxherit komunitetit
6. Rolin e vogel të qeverisë 6. Angazhimin aktiv të qeverisë
 1-Pёr arsye personale tё manaxherёve
 a-arsye tё psikologjisё sё individёve (të trajtohen si mbështetës të
zhvillimit ek)
 b-Egomania ose megalomania (për korporatat - kanë fuqi
ekonomike)
 c-Motive religjioze apo filantropike
 2- Pёr arsye ekonomike (firma ka përfitime ek)
 3-Marketingu (punonjësit, klientët dhe investitorët)
OBJEKTI I PËRGJEGJËSIVE SOCIALE

Komuniteti e Konsumatorët
shoqëria

Ndërmarrja

Punonjësit Aksionerët
 Sistemi i transportit
 Sistemi i taksimit
 Furnizimi me energji
 Mbrojtja e pasurisë
 Fuqia punëtore
 Lëndët e para

A shkon përmbushja e detyrimeve sociale në sens të kundërt

me motivin e fitimit ???
 Legjislacioni i punës

 Sigurime shëndetësore
 Dalja në pension
 Shëndeti e siguria në punë
 Trajtimi i drejtë e i barabartë
 Fitim i pranueshëm për investimin
 Konflikt me manaxhimin për riinvestimin e
dividendeve

 Problem për manaxhimin:

Balancimi i objektivave konfliktuese e grupeve të
interesit (stakeholders)
 Konsumerizmi- kërkesa që biznesi t’i kushtojë
vëmendje kërkesave e nevojave të konsumatorëve

 Postulatet e konsumerizmit
(J. Kennedy, 1962)

1. Konsumatorët kanë të drejtë të jenë të sigurtë

2. Konsumatorët kanë të drejtë të informohen
3. Konsumatorët kanë të drejtë të zgjedhin
4. Konsumatorët kanë të drejtë të dëgjohen

Preokupim për shoqërinë sot:

Shëndeti/Siguria dhe Cilësia e produkteve
 Obligimi social
 Reagimi social
 Inkludimi social

 Përkrahje e qëndrimeve të
opinionit publik, Inkludimi Obligimi
 gatishmëri për ndihmë për çdo social social Reagimi
grup,
social
 parashikim i nevojave të
ardhshme të shoqërisë,
 komunikim e bashkëveprim i
vazhdueshëm me komunitetin
Javën tjeter ejani edhe më të pregaditur se sot