Ka te beje me ekonomine tredimensionale e cila perfshine:

Konkurrenca- dimensioni horizontal Komanden- dimensioni vertikal dhe Ndryshimin dimensioni kohor

Konkurrenca a te beje me aspekte ekonomike ku

Komanda ka te beje me marrdheniet ekonomike ku forca luan rol vendimtar

Ky dimension orienton nga individet apo grupe te cilet jane jo te barabarte
Pra dikush eshte me I larte se te te tjeret te cileve u besohen vendimet

Kembimi dhe zgjedhja e lire kane rol dominues ne reformat e tregut

 Ky dimenzion ka te beje me evolucionin historik te sistemeve ekonomike Faktor kyq I ndryshimeve eshte sistemi I investimeve me qellim fitimin Kjo percillet me ndryshimet dhe zhvillimin e shkences dhe teknologjise Dimensioni kohor mund te verehet edhe ne kete kontekst:
Depertonprocesi I nderlidhjes dhe ndervaresise se individeve , rajoneve dhe kombeve Verehet pavaresi me e theksuar e individeve/ me kreativ

 Paraqet menyren e organizimit te punes se njeriut

Menyre per te rujtur vazhdimesine e prodhimit te te mirave materiale dhe sherbimeve si dhe Caktimin e menyres se shfrytezimit te ketyre te mirave

Sistemi ekonomik paraqet marrdheniet ne mes njerezve Sipas teorise ekzstojne tri vlera themelore
Efikasiteti Drejtesia dhe demokracia

 Efikasiteti matet
Me raportin ne mes sasise se dhene dhe te inputeve te perdorura per prodhimin e sasise se caktuar te te mirave materiale dhe sherbimeve Njerezit ne ndonje sistem ekonomik ne menyre te barabarte mbajne barre dhe gezojne leverdi nga ky sistem ekonomik Drejtesia perfhsine dy nocione: Veprim I drejte eshte-menyra e kryerjes se ndonje pune (angazhimi I drejte I njerezve ne pune) rregullat e lojes Rezultati I drejte- rezultat jo diskriminues igrupit apo individeve (brendesia e rregullave te lojes)
Sa fitojne individet dhe cka ndohe me ata te cilet humbin Veprimet e drejta dhe rezultatet e drejta

Drejtesia do te thote se

 Demokracia ka dy drejtime te ndyshme:

Eshte vullnet I njerezve qe vet ti orgnaizojne punet/ se paku te vendos se kush ti drejtoje ato Eshte libelarizim I definuar si bashkesi
Shoqerore dhe politike Bashkesi e qendrimeve dhe vlerave Te cilat ekzistojne ne zbatimin e ligjeve dhe ekzistimin e te drejtave Kerkesa per liri Kerkese per pavaresi

Demokracia ka te beje me vendosje individuale si: Zhvillimi i shpejt i demokracise

Njerezit kane te drejta demokratike Levizja demokratike shpie drejt qellimit te pergjithsehm Demokracia e tepruar mund te shipe ne cungimin e te drejatve te njeriut

Sistemet ekonomike ku

Produkti final nga puna e punetoreve kontrollohet nga grup I vogel njerezish Kjo ndryshe quhet kapitalizem, i pare si I suksesshem per keto arsye:
Per shkak te ekzistimit te prones private dhe menyres se organizimit te ndermarrjeve Shtimi dhe zhvillimi I kapitalizmit kundrejt socializmit

Ekonomia e tregut dhe demokracia krijojne hapsire Poashtu kapitalizmi demokratik lidhet ngusht me
Ndermarresine Kreativiteti dhe Forma e vecante e perbashkesise

Model I investimeve I quajtur Trfurk Esenca e ketij modeli qendron ne ndertimin intenziv te repartve prodhuese, zhvillimi I marketingut, distribuimi, furnizimi dhe udheheqja

 Ne zhvillimin bashkekohor resurset ekonomike ndahen ne keto kategori: Ndermarresia- nenkupton arsimim dhe shkathtesi kombinimi Organizim dhe qeverisje te resurseve ekonomike ne menyre efikase Gatishmeri per respektimin e autonomise se ndermarrjeve dhe bartjen e rrezikut Eshte shprehje e kreativitetit ne aktivitetit per
Prodhimin e produkteve te reja Krijimin e metodave te reja Gjer te tregu dhe realizimi I fitimit Merr persiper rrezikun

Toka, puna dhe teknologjia Ndermarresia dhe teknologjia

 Ndermarresi paraqitet si inovator Ndermarresi eshte individ I cili specializohet per aprovimin e vendimeve rreth koordinimit te resurseve ekonomike Ai eshte agjent I ndryshimeve Ne zhvillimin e Ndermarresise ndikojne keto procese:
Zhvillimi I sektorit privat permes NVM Analiza e pervojave histroike tregon se:
NVM rrisin konkurrencen reale dhe potenciale- ndikojne ne stabilitetin e cmimeve NVM paraqesin mbeshtetje per zhvillimin teknologjik NVM jane fleksibile dhe leht pershtaten ndaj ndryshimeve ne treg NVM jane burimi kryesor I punesimeve te reja Ekonomia e ndermarresise nenkupton ekonomi ne levizje te vazhdueshme

Permiresimi I kushteve te sektorit shteteror/shoqeror

 Ndertimi I ekonomise se ndermarresise ne tranzicion arrihet permes:

Lirise se ndermarrjeve gjate realizmit te reformave ekonomike dhe Lirise se individit
Procesi I pare shkakton derregullim ekonomik (zvogelim I rolit te shtetit ne organizimin e ekonomise), ndersa Procesi I dyte shkakton privatizimin

Kerkesat e ndermarresise paraqiten ne te gjitha nivelet e organizimit

Ne nivelin e individit Ndermarrjes
problem eshte niveli I arsimit, e cila eshte pjese integrale e aktivitetit ekonomik dhe shoqeror Arrihet cilesi e produktit dhe plotesim I nevojave te konsumatoreve

Politika makroekonomike

 Ilustrohet permes ketyre indikatoreve:

Pozita e ndermarrjes ne tregun e caktuar Gjenerimit te inovacioneve ne procesin e prodhimit Rritja e produktivitetit te punes ne krahasim konkurrentet tjere Permes likuiditetit dhe ecurive te kapitalit Permes profitabilitetit ne afarizmin ekonomik, I cili realizohet permes:
Cmimeve te kappitalit Prodhimit te produkteve dhe sherbimeve te reja Testimit te profitabilitetit ne aspektin cilesor dhe

 Nenkupton marrjen e masave per shtytjen e programeve edukative

Ne sektorin privat dhe Ne administraten shteterore ne keto nivele
Ndertimi I nje rrjeti institucional

Ne zhvillimin dhe ngecjen e ndermarresise ndikojne keta faktor:

Individualizmi kulturor Kultura e kolektivizmit Ndikimi negative:
Individet ballafaqohen me me rrezikun dhe pergjegjesite e vendimeve te aprovuara Nxit nenshtrimin e interesave individuale ndaj interesave kolektive ku
Rreziku dhe pergjegjesia bie mbi bashkesine

Ne drejtimin institucional- aplikim I sistemit te korruptuar te tatimeve mbi te ardhurat Zvogelimi I diferencave dhe kushteve te jetes ne mes antareve te shoqerise

 Drejtimet zhvillimore ne boten bashkohore shpien drejt decentralizimit dhe flaksibilitetit ne strukturen ekonomike
E njohur si koncept I ri I ndermarresise Kjo percillet me ndryshimet ne planin ekonomik Menaxhimin Teknologji te reja ne procesin e punes Kjo dukuri e re eliminon ndermarresine hierarkike Kalimi ni procesin e decentralizimit Vecori tjeter eshte globalizimi I kapitalit

Subjektet prodhuese varen nga njeri tjetri dhe bashkohen ne tregun global Keshtu prodhimi, kembimi, konsumi kane karakter global Me globalizimin e kapitalit dhe prodhimit krijohen ndryshime ne procesin epunes dhe poziten e tyre
E cila prodhon cilesi ne dhe jo sasi

 Realizohet permes unioneve strategjike siq jane:

Partenriteti Investimet e perbashketa dhe Pjesemarrja e aksioneve te vegjel ne qeverisje permes
Aktivizimit ose investimeve ne zhvillimin e prodhimit primar

Vecori tjeter e ndermarresise si koncept I ri eshte edhe:

Eliminimi I qeverisjes ne cilesin totale te menaxhimit Poashtu kalimi nga organizimi ne baze te forces ne ate me pergjegjesi
Pra organizim I mbeshtetur ne dituri

 Teoria e ndermarresise bazohet ne keto elemente:

Te jesh I pari dhe njekohesisht me I miri Pervetesimi I pozites prijese dhe dominimi ne treg Ti godasesh aty ku nuk presin Te zbuluarit dhe pushtuarit e ndarjes ekologjike
Imitim kreativ, me pikenisje nga tregu jo nga rpodukti, si dhe nga konsumatori jo nga prodhuesi Ka per qellim arritjen e monopoliste ne nje segment te ngusht te tregut apo prodhimit Paraqet ndryshimet ekonomike si
Ndryshimi I tregut Kalimi nga tregu hapsinor ne ate rrjetor dhe degeve ekonomike Kalimi nga deget tradicionale ne dege te zhviluara teknologjike

Ndryshimi I karakteristikave te tregut ose deges ekonomike

 Karakteristike e perbashket e strategjise se ndermarresise eshte se ato:

Krijojne dhe gjejne konsumatoret (si qellim I cdo politike afariste

Keto qellimi arrihen permes

Krijimit te fitimit Percaktimit te cmimeve perkatese Adaptimit ne realitetin shoqeror ekonomik Permes lansimit ne treg te produkteve dhe sherbumeve si vlere per konsumatoret

 Ekonomia nen kapitalizmin bashkekohor eshte kapitaliste Sistemi I pushtetit eshte demokratik Disharmonia ne mes kapitalizmit dhe demokracise shprehet ne keto drejtime:
Sot te mirat materiale nuk jane ne duart e nje pjese te vogel Eshte shtuar roli ekonomik I shtetit Keto paraqesin konflikt ne mes rregullave te lojes se ekonomise kapitaliste dhe Pushtetit demokratik

 Per zgjidhjen e kesaj disharmonie ekzistojne keto mundesi:

Ekonomia dhe shteti vazhdojne te shkaktojne probleme Evolucioni I ardhshem I ekonomise dhe shtetit duhet bazuar ne Regonomika
Ekonomia konservative- sipas se ciles fitimi duhet te udheheqne ekonomi ndersa Votat duhet te udheheqin ne politike
Rol I kufizuar I shtetit ne jeten ekonomike

Evolucioni ne mes ekonomise dhe perkufizimi I kontrollit demokratik ndaj pushtetit shteteror Evolucioni ne sistemin e arsimit Evolucioni I demokracise ekonomike

 Qe te eliminohet recesioni ekonomik duhet te

Aplikohet kontrolli demokratik ndaj Proceseve te punes dhe
Vendimeve per investime Shembulli I Norvegjise Sistemi I rezervave per investime publike Drejtimi I ndryshimeve teknologjike percaktohet permes marrveshjeve ne mes: Punetoreve Punedhenesve dhe Shtetit
Pra pjesa me e madhe e investimeve behet nga shteti jo korporatat Ne Suedi ne lidhje me nielin e pagave ndikim me te madhe ka marreveshja kolektive dhe udheheqja demokratike e politikes shteterore se sa tregu