PROJEKT

LENDA:HYRJE NE EKONOMI
VITI:1
GRUPI:16
PUNOI:BORANA MYFTARI
DENISA POPSHII
ERISA
 Problematikat ekonomike :
Problematikat ekonomike janë sfida dhe çështje të
ndryshme që ndikonë në mirëqenien ekonomike të një
vendi, rajoni apo bote në përgjithësi. Këto probleme shpesh
kanë shkaktarë të ndryshëm dhe kërkojnë qasje dhe
zgjidhje të ndryshme nga politikat ekonomike. Disa nga
problematikat ekonomike më të zakonshme përfshijnë:

1. Papunësia: Një nivel i lartë i papunësisë mund të shkaktojë

varfëri dhe pasiguri ekonomike. Ndërkohë, edhe
papunësia e ulët mund të sjellë sfida në rekrutimin e fuqisë punëtore dhe në rritjen e pagave.

2. Inflacioni: Inflacioni, ose rritja e çmimit të përgjithshëm të mallrave dhe shërbimeve, mund të
ndikojë në vlerën e parave dhe mund të krijojë pasiguri në treg. Inflacioni i lartë shpesh sjell
uljen e fuqisë blerëse të konsumatorëve.

3. Tregtia dhe Bilanci i Pagesës: Disbalancat në tregtinë ndërkombëtare dhe në bilancin e pagesës
mund të shkaktojnë probleme ekonomike. Vendet që kanë deficite të mëdha në llogarinë e tyre
të tregtisë mund të hasin sfida në ruajtjen e stabilitetit ekonomik.
4. Varfëria dhe Pabarazia: Varfëria dhe pabarazia ekonomike janë sfida të mëdha në shumë
vende. Pabarazitë në shpërndarjen e pasurisë dhe mundësive ekonomike mund të krijojnë
tensione shoqërore dhe politike.
5. Ndryshimet Klimatike: Këto ndryshime mund të kenë ndikime të mëdha në sektorët ekonomikë,
përfshirë bujqësinë, energjinë dhe infrastrukturën. Kostot dhe sfidat e ndryshimeve klimatike
mund të shpërndahen ndryshe në nivel global.

6. Bujqësia dhe Ujitja e Burimeve: Mënyra se si përdoret dhe administrohet uji, si dhe problemet
në bujqësi, përfshirë shpërdorimin e tokës dhe varfërimin e fermerëve, janë sfida të
rëndësishme në shumë vende.

7. Globalizimi dhe Teknologjia: Edhe pse këto janë fuqitë më të mëdha transformuese, ato sjellin
edhe sfida. Për shembull, ndryshimet në tregtinë ndërkombëtare mund të sjellin avantazhe dhe
sfida për vendet dhe sektorët e tyre të ekonomisë.

Përpjekjet për zgjidhjen e këtyre problematikave përfshijnë krijimin e politikave ekonomike efektive,
përmirësimin e arsimit dhe shkollimit profesional, rritjen e investimeve në inovacion dhe
infrastrukturë, si dhe ndërhyrjet e qeverisë për të promovuar zhvillimin ekonomik të qëndrueshëm
dhe të drejtë.

PUNOI:BORANA MYFTARI
 MIKROEKONOMIA :

Mikroekonomia është një degë e ekonomisë që fokusohet në studimin e sjelljes së individëve,

firmeve dhe tregjeve të vogla, duke analizuar marrëdhëniet ndërmjet ofertës dhe kërkesës për
produkte dhe shërbime në një nivel të vogël. Kjo disiplinë ofron një kuptim të thellë të
faktorëve që ndikojnë në vendimet e individëve dhe firmave në një treg të caktuar.

Disa koncepte kryesore të mikroekonomisë përfshijnë:

1. Kërkesa dhe Oferta: Studion siç ndikojnë çmimet në kërkesën dhe ofertën e një
produkuti apo shërbimi në treg.
2. Elasticiteti: Mëson se sa ndryshues është kërkesa ose oferta në përgjigje të ndryshimeve
në çmim.
3. Shpenzimet e Konsumentit: Analizon vendimet e individëve rreth shpenzimeve dhe
konsumit të mallrave dhe shërbimeve.
4. Teoria e Prodhuarjes: Hulumton proceset e prodhimit në firmat dhe marrëdhëniet
ndërmjet faktorëve të prodhimit.
5. Kostoja Marginale dhe Kërkesa Marginale: Identifikon se si ndryshojnë kostot dhe
kërkesa për një njësi shtesë të mallit ose shërbimit.
6. Konkurrenca e Plotë dhe e Përftuar: Analizon sjelljen e firmave në tregjet ku ka shumë
konkurrencë dhe ato që janë monopolistike.
7. Tregjet e Faktorëve të Prodhuarjes: Hulumton tregjet e fuqisë punëse, kapitalit dhe të
tokës.
8. Rregullimi i Tregut: Kërkon të kuptojë se kur dhe pse tregjet mund të kenë nevojë për
rregullime nga qeveria.

Mikroekonomia ndihmon në kuptimin e mënyrës së funksionimit të individeve dhe

firmave në një nivel të detajuar dhe ndihmon në hartimin e politikave ekonomike që
mund të përmirësojnë efikasitetin dhe efektivitetin në treg.

PUNOI:BORANA MYFTARI
Makroekonomia

Makroekonomia është dega e ekonomisë që merret me shqyrtimin e sjelljes

së elementeve të mëdha ekonomike, siç janë prodhimi i përgjithshëm,
inflacioni, papunësia, konsumi, investimet, dhe marrëdhëniet
ndërkombëtare ekonomike. Në kundërshtim me mikroekonominë, e cila
fokusohet te sjellja e individëve, firmave dhe tregjeve të veçanta,
makroekonomia shqyrton fenomene që ndodhin në planin e gjerë
ekonomik, në nivelin e një ekonomie të tërë.

Disa nga konceptet kryesore në makroekonomi përfshijnë:

1. Produkti Kombëtar Bruto (PKB): Është shuma e të gjitha vlerave të

mallrave dhe shërbimeve të prodhuara në një vend në një periudhë
kohore të caktuar. PKB është një shifër kyçe që përdoret për të
matur madhësinë e ekonomisë.

2. Inflacioni: Rritja e përgjithshme e çmimeve të mallrave dhe

shërbimeve në një periudhë kohore të caktuar. Inflacioni ndikon në
fuqinë blerëse të parave.

3. Papunësia: Përqindja e forcës punëtore që nuk është e punësuar,

por është në kërkim të punës.

4. Politika Fiskale dhe Monetare: Këto janë mjete qeveritare që

përdoren për të ndikuar në ekonominë makro, duke përfshirë
nivelin e taksave, shpenzimet publike, normën e interesave dhe
oferta monetare.

Makroekonomia ndihmon në kuptimin e strukturës dhe performancës së

ekonomisë në nivele të ndryshme kombëtare dhe ndërkombëtare, duke
lejuar hulumtuesit dhe politikanët të marrin vendime mbi politikat dhe
strategjitë ekonomike.

PUNOI:BORANA MYFTARI
 VARIABLAT EKONOMIKE

Variablat ekonomikë janë ngjarjet me ndikim fiskal, natyror ose gjeopolitik që ndikojnë gjerësisht në një
ekonomi rajonale ose kombëtare. Ato tentojnë të ndikojnë në pjesët e gjera të popullatave, në vend se
vetëm disa individë të zgjedhur.

Ato mund të përfshijnë kosto të tilla si pagat, normat e interesit, aktivitetet qeveritare, ligjet, politikat,
normat e taksave dhe papunësinë. Të gjitha këto variabla ndodhin jashtë biznesit ose vetë investimit, por
ato ndikojnë shumë në vlerën e investimit në të ardhmen.

Këto variabla mund të përfshijnë gjithashtu çdo informacion që ka një efekt në vlerën aktuale ose të
ardhshme të asaj që po shqyrtohet.
.

Për çfarë shërbejnë variablat ekonomikë?

Variablat ekonomikë janë sinjalet ose treguesit kryesorë që shënojnë tendencat aktuale në ekonomi.

Ato janë të dhëna themelore në lidhje me tregun dhe ekonominë, të cilat merren parasysh kur llogaritni
vlerën e një investimi ose biznesi.

Me fjalë të tjera, investitorët dhe sipërmarrësit duhet t'i kushtojnë vëmendje forcave të jashtme
ekonomike kur vlerësojnë një investim, përveç vlerës së brendshme të aktivit.

Nga ana tjetër, si të gjithë ekspertët, qeveria për të bërë një punë të mirë të menaxhimit makroekonomik
të ekonomisë duhet të studiojë, analizojë dhe kuptojë variablat kryesorë që përcaktojnë sjelljen aktuale të
makroekonomisë.

Prandaj, qeveria duhet të kuptojë variablat e rritjes ekonomike, pse dhe kur ndodh recesioni ose inflacioni,
dhe të parashikojë këto tendenca, si dhe se cili kombinim i politikave do të jetë më i përshtatshmi për të
zgjidhur sëmundjet e ekonomisë.

Kështu, këto variabla të performancës ekonomike monitorohen nga afër nga qeveritë, bizneset dhe
konsumatorët.
 PUNOI : DENISA POPSHINI

Llojet e variablave ekonomikë

Parashikuesit

Këto variabla ndryshojnë para se të bëhen rregullimet e mëdha ekonomike. Si të tilla, ato mund të përdoren për të
parashikuar trendet e ardhshme.

Bursë

Kjo variabël është ajo që shumica e njerëzve e shohin në fillim. Meqenëse çmimet e aksioneve bazohen pjesërisht në
atë që pritet të fitojnë kompanitë, kjo mund të tregojë drejtimin e ekonomisë, nëse vlerësimet e fitimeve janë të sakta.

Aktiviteti prodhues

Ndikon fuqishëm në prodhimin e brendshëm bruto (PBB). Një rritje në këtë aktivitet sugjeron një kërkesë më të lartë
për mallra të konsumit dhe, për këtë arsye, një ekonomi të shëndetshme.

Nivelet e inventarit

Nivelet e larta të inventarit mund të pasqyrojnë dy gjëra shumë të ndryshme: Një rritje e kërkesës për inventar pritet
ose ka mungesë të kërkesës.Në skenarin e parë, kompanitë qëllimisht rrisin inventarin për t'u përgatitur për rritjen e
konsumit në muajt e ardhshëm. Kompanitë me inventar të lartë mund të plotësojnë kërkesën dhe për këtë arsye të
rrisin fitimet e tyre.Sidoqoftë, në skenarin e dytë, inventarët e lartë pasqyrojnë që furnizimet e ndërmarrjes tejkalojnë
kërkesën.Kjo jo vetëm që u kushton para bizneseve, por gjithashtu tregon se shitjet me pakicë dhe besimi i
konsumatorit janë në rënie.

Shitjet me pakicë

Shitjet e larta me pakicë rrisin direkt PBB-në, gjithashtu forcojnë monedhën vendase.Kur përmirësohen shitjet,
kompanitë mund të punësojnë më shumë punonjës për të shitur dhe bërë më shumë produkte, gjë që nga ana tjetër
vë më shumë para në xhepat e konsumatorëve.

Tregu i banesave

Një rënie e çmimeve të shtëpive tregon që oferta tejkalon kërkesën, se çmimet ekzistuese janë të papërballueshme,
ose që çmimet janë të fryra dhe duhet të korrigjohen si rezultat i një flluske strehimi.Uljet në këtë treg kanë një ndikim
negativ në ekonomi për disa arsye:

1. Ato ulin pasurinë e pronarëve.

2. Ato zvogëlojnë sasinë e punës ndërtimore të nevojshme për ndërtimin e shtëpive të reja, gjë që rrit papunësinë.
 PUNOI : DENISA POPSHINI

Prodhimi i Brendshëm Bruto (PBB)

Ekonomistët e konsiderojnë PBB-në si variablin më të rëndësishëm në shëndetin aktual të ekonomisë. Kur PBB rritet,
kjo është një shenjë që ekonomia është e fortë.

Shkalla e papunësisë

Mat numrin e punëkërkuesve si përqindje e fuqisë punëtore totale. Në një ekonomi të shëndetshme, shkalla e
papunësisë do të jetë 3% deri 5%.Megjithatë, kur shkalla e papunësisë është e lartë, konsumatorët kanë më pak para
për të shpenzuar, duke ndikuar negativisht në dyqanet me pakicë, PBB-në dhe tregjet e shtëpive, ndër të tjera.

Indeksi i çmimeve të konsumatorit

Ajo pasqyron rritjen e kostos së jetesës. Isshtë llogaritur duke matur kostot e mallrave dhe shërbimeve thelbësore, të
tilla si kujdesi shëndetësor, strehimi, ushqimi dhe transporti.Inflacioni përcaktohet nga rritja e kostos mesatare të
shportës totale të produkteve gjatë një periudhe kohore.

Normat e interesit

Ato paraqesin koston e huazimit të parave. Ato bazohen në normën e fondeve federale, e cila është norma e huazimit
të parave nga një bankë në tjetrën. Këto norma ndryshojnë si rezultat i ngjarjeve ekonomike dhe të tregut.Kur rritet
niveli i fondeve federale, bankat duhet të paguajnë norma më të larta interesi për të marrë para. Nga ana tjetër, ata
huazojnë para me ritme më të larta, duke i bërë huamarrësit të gatshëm të marrin hua.Kjo dekurajon bizneset nga
zgjerimi, dhe konsumatorët nga huazimi. Si rezultat, rritja e PBB-së ngec.Nga ana tjetër, normat shumë të ulta çojnë
në një kërkesë më të lartë për para dhe rrisin probabilitetin e inflacionit, i cili mund të shtrembërojë vlerën e
monedhës.

Bilanci i tregtisë

Isshtë diferenca neto midis vlerës së eksporteve dhe importeve, duke treguar nëse ekziston një suficit tregtar apo një
deficit tregtar.Tepricat tregtare janë përgjithësisht të dëshirueshme. Sidoqoftë, deficitet tregtare mund të çojnë në
borxhe të konsiderueshme të brendshme.Në planin afatgjatë, një deficit tregtar mund të çojë në një zhvlerësim të
monedhës vendase, ndërsa borxhi i jashtëm rritet.

Rëndësia

Meqenëse parashikimet e ekspertëve shpesh nuk janë të besueshme, është e rëndësishme të zhvilloni kuptimin tuaj
për ekonominë dhe faktorët që e formojnë atë. Duke i kushtuar vëmendje variablave ekonomikë mund t'ju japë një
ide se ku po shkon ekonomia në mënyrë që të mund të planifikoni financat në përgjithësi. Pritjet në lidhje me
variablat ekonomikë luajnë një rol të konsiderueshëm në një ekonomi. Ekonomistët dhe analistët shpesh i shikojnë
këta faktorë ekonomikë kur kërkojnë mënyra për të shpjeguar ose përmbushur objektivat e politikës ekonomike dhe
për të krijuar stabilitet ekonomik. Duke vepruar kështu, ata përpiqen të parashikojnë nivelet e ardhshme të punësimit,
inflacionin dhe variablat e tjerë kryesorë ekonomikë. Këto parashikime ndikojnë në vendimet e marra sot nga qeveritë,
individët dhe kompanitë.
 PUNOI : DENISA POPSHINI

Perceptimi i ekonomisë

Kur bizneset dhe publiku i gjerë e perceptojnë që ekonomia është e fortë, ata janë shumë më komodë të shpenzojnë
para. Kjo shpenzim nga ana tjetër krijon më shumë kërkesë për produkte dhe shërbime të reja dhe ekzistuese.
Bizneset do t'i përshtaten kësaj duke rritur prodhimin për të përmbushur kërkesën e rritur. Kjo mund të përfshijë
punësimin e më shumë punëtorëve dhe / ose prodhimin e më shumë inventarit, i cili nga ana tjetër mund të shërbejë
për të zgjatur një cikël të rritjes. Në përgjithësi, është shumë më e lehtë për një biznes të rrisë shitjet kur konsumatori
dhe shpenzimet e biznesit janë të forta sesa kur është i dobët. Nga ana tjetër, kur ka dyshime për drejtimin e
ardhshëm të ekonomisë, kompanitë dhe individët do të jenë më hezitues për të shpenzuar para, duke preferuar të
"luajnë me siguri" derisa të shfaqet një pamje më e mirë. Kur ekonomia ngadalësohet, kompanitë e kuptojnë se ata
kanë mbivlerësuar nevojat e tyre të prodhimit dhe vendosin që ato të priten në mënyrë drastike.

Shembuj realë
Bursë

Një treg i fortë Dow Jones ose Nasdaq në New York mund të sugjerojë që vlerësimet e fitimeve të rriten. Prandaj,
ekonomia në përgjithësi po përgatitet të përparojë. Anasjelltas, një treg në rënie mund të tregojë se fitimet e
ndërmarrjeve pritet të bien dhe se ekonomia po shkon drejt një recesioni.

Tregu i banesave

Kur shitjet bien, në përgjithësi tregon se edhe vlerat do të bien. Për shembull, shembja e flluskës së strehimit në 2007
pati efekte serioze në ekonomi dhe fajësohet gjerësisht për shtyrjen e Shteteve të Bashkuara në një recesion.

Prodhimi i Brendshëm Bruto

PBB-ja është një përcaktuese kryesore nëse një vend po hyn apo jo në një recesion. Rregulli i përgjithshëm është se
kur PBB zvogëlohet për më shumë se dy të katërtat, ndodh një recesion.

Kostot e punës

Kostot e punës kanë qenë një nga ndryshoret më të mëdha dhe më të diskutueshme ekonomike në botë. Diskutimi
në lidhje me të ka bërë që kompani të panumërta t'i drejtohen vendeve të tjera në kërkim të fuqisë punëtore të lirë.
Shumë vende kanë krijuar qendra thirrjesh, fabrika dhe ndërtesa të tjera të proceseve të prodhimit në kombet e Azisë
Jugore. Kjo sepse ata pranojnë paga shumë më të ulta.

Punoi: Denisa Popshini

 Lidhjet shkak-pasoje
Lidhjet shkak-pasojë janë mënyra se si një ngjarje ose faktor shkakton ndikime ose rezultate të tjera.
Këto lidhje janë thelbësore për të kuptuar se si ndryshimet në një aspekt mund të sjellin ndryshime në
një tjetër. Në kontekstin e ekonomisë, ka shumë lidhje shkak-pasojë që mund të identifikohen. Disa
prej tyre janë:

1. Rritja e Prodhimit dhe Rritja e Punesimit: Në një ekonomi të rritur, rritja e prodhimit të
mallrave dhe shërbimeve zakonisht shoqërohet me rritje të punësimit. Rritja e aftësisë
prodhuese krijon nevojë për më shumë fuqi punëtore, duke kontribuar në zvogëlimin e
papunësisë.
2. Inflacioni dhe Rritja e Përfitimeve: Në rastin kur ka një rritje të inflacionit, çmimet e
mallrave dhe shërbimeve rriten. Kjo mund të çojë në rritje të të ardhurave të
ndërmarrjeve dhe të përfshijë rritjen e pagave, por po ashtu mund të kenë pasoja
negative për fuqinë blerëse të konsumatorëve nëse pagat nuk rriten me të njëjtën
shpejtësi.
3. Investimet dhe Rritja Ekonomike: Investimet e mëdha në sektorët produktivë zakonisht
shkaktojnë rritje ekonomike. Investimet në infrastrukturë, inovacion dhe teknologji
mund të ndikojnë pozitivisht në produktivitet dhe konkurrueshmëri.
4. Papunësia dhe Varfëria: Papunësia e lartë mund të ketë si pasojë rritjen e varfërisë. Kur
një pjesë e madhe e popullsisë është pa punë, ky grup mund të përballet me vështirësi
të mëdha ekonomike dhe sociale.
5. Ndryshimet Klimatike dhe Kostot Ekonomike: Ndryshimet klimatike, si p.sh., rritja e
temperaturave dhe ngjarjet ekstreme të motit, mund të shkaktojnë pasoja serioze për
ekonominë. Kostot e dëmeve të ndryshimeve klimatike, si dhe nevoja për adaptim dhe
reduktim, mund të kenë ndikime të konsiderueshme ekonomike.
6. Pabarazia dhe Instabiliteti Shoqëror: Niveli i lartë i pabarazisë ekonomike mund të
shkaktojë tensione dhe mosmarrëveshje shoqërore. Instabiliteti shoqëror dhe politik
shpesh ka ndikim negativ në klimën e biznesit dhe investimeve.

Kuptimi i lidhjeve shkak-pasojë është thelbësor për analizën dhe zhvillimin e politikave ekonomike
efektive. Në shpërndarjen e burimeve dhe ndërmarrjen e vendimeve ekonomike, njohja e këtyre
lidhjeve ndihmon në hartimin e strategjive të qëndrueshme dhe të përshtatshme për të përballuar
sfidat dhe për të ndërtuar një ekonomi më të qëndrueshme.
 PUNOI:ERISA

EKONOMIA
Ekonomia është një shkencë shoqërore që merret me studimin e sjelljeve të agjentëve
ekonomikë, siç janë individët, kompanitë dhe qeveritë, në lidhje me prodhimin, shpërndarjen,
dhe përdorimin e burimeve të kufizuara. Kjo fushë përfshin analizën e marrëdhënieve midis
prodhimit të mallrave dhe shërbimeve, kërkesës dhe ofertës, dhe përdorimit efikas të burimeve.

Në përgjithësi, ekonomia mund të ndahet në dy degë kryesore:

1. Mikroekonomia: Kjo është dega e ekonomisë që merret me sjelljen e agjentëve
ekonomikë individualë, si konsumatorët, firmat dhe tregjet. Mikroekonomia analizon si ndahet
dhe përdoret çdo njësi e vogël e burimeve, siç janë mallrat dhe shërbimet në një treg të veçantë.
2. Makroekonomia: Kjo degë merret me analizën e sjelljeve ekonomike në nivelet e larta dhe
globale, duke përfshirë produksionin dhe konsumin e përgjithshëm të një ekonomie, inflacionin,
papunësinë, politikat fiskale dhe monetare, dhe aspektet tjera të ekonomisë së një vendi apo
rajoni.
Disa nga konceptet kryesore të ekonomisë përfshijnë:
 Sërishja dhe Kostot e Mundshme: Cilat janë alternativat e mundshme dhe kostot e tyre kur
duhet të marrim një vendim.
 Kërkesa dhe Oferta: Si ndikon kërkesa dhe oferta në formimin e çmimeve dhe shpërndarjen e
mallrave dhe shërbimeve në një treg.
 Teoria e Kostove dhe Teoria e të Ardhurave: Si ndryshojnë kostot dhe të ardhurat në lidhje me
nivelet e prodhimit dhe shpërndarjes.
 Mundësia e Përdorimit të Efikashtë të Burimeve: Si mund të përdoren burimet në mënyrë më
efikase për të arritur qëllimet e shoqërisë.
 Investimet dhe Zhvillimi Ekonomik: Si investimet dhe zhvillimi ekonomik ndikojnë në rritjen
dhe përparimin e një ekonomie.

Ekonomia ka shumë degë dhe fusha të specializuara, përfshirë financat, ekonominë e punës,
ekonominë e zhvillimit, dhe ekonominë ndërkombëtare, dhe shërben si një mjet i rëndësishëm për
të kuptuar funksionimin e shoqërisë dhe sfidat ekonomike të saj.

PUNOI:ERISA