Professional Documents
Culture Documents
05 fj¿u 02 l,dmh
ISSN 2279 - 1027
ñ, re'100$}
wOHdmkh
udkj meje;afï
wLKav idOlh
wr.,hg
wú ;kk
fm<.eiau
wOHdmkh( udkj meje;afï wLKav idOlh 03
fm!oa.,sl úYajúoHd, fudv,fha ienEj 11
f,dal wOHdmk w¾nqoh 18
kHdhsl foaYmd,k iÕrdj
,dxflah wOHdmkfha j;auka .eg¨ 24
2018 ckjdß - wfm%a,a
wl=re jemsÍu 31
05 fj¿u
02 l,dmh lshqndfõ wOHdmkh 46
ISSN 2279 - 1027 wOHdmk fm!oa.,SlrKh h:d¾:hlao@ 54
m%Odk ixialdrl mqrdK Y%S ,xldfõ wOHdmk l%u 59
m%ikak fmf¾rd iskud weig yiqjqKq wOHdmkh 63
l¾;D uKav,h wOHdmkh .ek f,kska 68
ffjoH tÉ'mS' Oïñl oekqfuka Tíng 76
iqÔj Èidkdhl
ffjoH iqis,a rKisxy jej rjqu 79
ìu,a r;akdhl
iqks,a .uf.a
wekagka chfldä
wdrdê; f,aLlfhda
uydpd¾h pkaok wfír;ak
wdpd¾h ckla l=udrisxy
wdpd¾h WÈ; .hdIdka .=Kfialr
lÓldpd¾h fkdfh,a úchr;ak
uqøKh
à'ã't,a' ms%kag¾ia
43$43" j,õj;a; mdr"
.xf.dvú," kqf.af.dv'
fnodyeÍu
P2 m%hsfjÜ ,sñgâ
0775 075 541
úuiSï
298" l,m¿jdj" rdc.sßh'
0777 802 707
/ialrõ {dk Ok
W.ksõ'''
ir,u foa W.ksõ'''
f;dm hq.h t<U we;'''
bf.kqug mud ke;'''
W.ksõ'
whkq wdhkq
ta uÈ nj ieneú'''
tfy;a W.ksõ fydaäh'''
wffO¾hu;a fkdjõ'''
Èh;a lrõ keK kej'''
lrõ ;rKh - úÿ ihqr wmßñ;
Wÿrd.ksõ kdhl;ajh'''æ
wkd:h yodrj - wkd:d.drfhys
isrlrej yodrj - nkaOkd.drfhys
.Dy‚hks yodrj - l=iaisfhys
yeg msreK;a yodrj'''
byg jy<la ke;;a fidhõ úÿy,'''
.; fjõ,k iS;f,ka
fud<jõ {dk w.aksh'''
id msmdid myrk
.ksõ fmd; iqr;g
Wÿrd.ksõ kdhl;ajh'''
fkdnd úuij - fidfydhqrks'''
fkdúlsfKõ Wkayg'''
n,d ;ud foi
fkdo;a nj oek.ksõ'''
fydh fydhd fkdo;a foa
/ialrõ {dk Ok'''
Wÿrd.ksõ kdhl;ajh'''æ
n¾fgda,aâ fn%IaÜ
merKs" Okm;s iudcfhka
wmg b;sßlr ;sfnk
f,dl=u Wjÿre iy
wNd.Hhka w;=frka tlls"
fmd;a iy m%dfhda.sl
Ôú;h w;r iïmQ¾K
mriamrh' ish¨ foau yels
wk¾>;u wdldrfhka
úia;r lrk fmd;a wmg
;sìKs' tfy;a w;snyq;r
.Kklau wjia:dj,§
fuu fmd;aj, wka;¾.;
jQfha b;du;a úkdYldÍ
iy jxpd iy.; fndreh'
- Okm;s iudch .ek
fndre úia;rhlah'
f,kska
Pg 2 2018|January - April
wOHdmkh
udkj meje;afï yd wdrlaIdfõ
w;HjYH wLKav idOlh
i udc ixj¾Ok
l%shdj,sh hkq
ika;;sl
m%jdyhls' th bÈßhg
iïm;a ksIamdokh
uÕska ñksid ;u Ôjk
meje;au m%;sksIamdokh
lrhs' tkï ;u ldhsl
fmdÿ YslaIK l%uhla
fyj;a yeisrùula
wjYHh' ta ;=< udkj
Y%uh whdf,a hEu j<ld
,nhs' ta wkqj YslaIK
l%shdj,sh hkq udkj
meje;afï yd wdrlaIdfõ
iudc wjYH;djhl
fufyh jk .dul yd wdOHd;añl n,h tys Wmßu ch.%yKh mek ke.Suls'
n,fõ.h ksIamdokhhs' j¾Okh lrhs' ta fj; <Õdùu b,lal ñksid ;u iudc
ksIamdok n,fõ.hkaf.a i|yd ñksid kï fuu fldg .kshs' ;jo ft;sydisl .uka ufÕys
iÔù øjHuh uQ,Od;=j iudc.; i;ajhdg tuÕska tu iudcfha tla/ia fldg .kakd
jkafka ñksidh' øjHuh wd¾Ól mokug WÑ; meje;au iy;sl lr.kq ,o Ôjk w;aoelSï
2018|January - April Pg 3
bÈß mrïmrdfjka .=Khkaf.ka iukaú; ;u f.da;%fha .egjrhd fhfoa' tf,i w;aoelSï
mrïmrdjg /f.k hdu ksYaÑ; YslaIK l%uhla wkd.;h i|yd iQodkï yd w;aú£ï ,nk kj
wOHdmkfha iajdNdúl bka cks; fõ' lrkqfha mqyqKqj uÕskah' mrmqr tajd j¾Okh
mekke.Suhs' fuf,i ñksid b.ekaùfï iy tys§ w;aoelSï iys; lrhs' kej; B<Õ
mQ¾j w;aoelSï Wlyd bf.k.ekSfï l%shdj,sh jeäysáhka wkq.ukh kj mrmqrg W.kajhs'
f.k m%.=K lrk kj wrUkafka" mrïmrd.; lsÍug bv i,iajd miqj udkj iudcfha uq,a
mrmqr tajd ;jÿrg;a w;aoelSï yqjudrejla iajdëkj w;aoelSï wjêfha l;kaor lSu"
j¾Okh lrhs' tu.ska f,iskah' jeäysá mrmqr ,eîug bv i,ihs' ;u w;aoelSï wNskfhka
fidndoyu" iudch ;u Ôjk w;aoelSï iuyr f.da;%j, bÈßm;a lsÍu" úúO
iy Ñka;kh ms<sn| ;=<ska w;aolsk m%dfhda.sl .egjrhska iudc .dhkhkaf.ka bÈßm;a
h:d¾:h;a tajd fufyh i;Hh wdNdIfhka yd .;lsÍu úfYaI W;aij lsÍu wdÈh uÕskao
fjk kshdu O¾uhkq;a mqyqKqfjka bÈß mrmqr yd wNspdÍ wjia:djla fuu wOHdmk l%shdj,sh
ish,a, yeisr úh yels fj; ,nd§u fuys njg m;afldg .kshs' isÿúh' th tla;rd
úoHd yd ;dlaIKh;a l%ufõohhs' ta i|yd iuyr f.da;% úiska tjka wdldrhl u;lfha
Ys,amSh {dkh;a ish,a, wdÈ iudcfha jeäysá mqyqKqj ,o .egjrhska yd mqreoao u; oekqï
úkaokh l< yels ck;dj úiska ;reK ;ksj jkhg uqod yßhs' rgdjka f,i ;yjqre
fi!kao¾hh;a ñksid mrmqr ;uka yd tlaj Tjqkg kshñ; ld,h lsÍuls'
fj; <Õd lr.kS' ovhï" i;aj md,kh imqrk ;=re ckdjdihg m%d:ñl iduqysl
tfukau ksYaÑ; iudc yd j.dlghq;= wd§ meñKsh fkdyel' th iudcfha wjidk wjêfha
ksIamdok rgdjlg ksIamdok lghq;=j, je<elaùu i|yd ÿkq yS we/ô wlaIr Ndú;h
wkql+, iodpdr fhdojhs' wdÈ f.da;%slhd ork msßila /ljf,ys úiska Ñka;kh ixúê;j
Pg 4 2018|January - April
NdIdj ìysùu uÕska Ñka;kh
myiq iy fõ.j;a l<d fukau
woyia ikakfs õokh yd oekqu
igyka lsÍug wlaIr Ndú;h
u.ska f,aLkh WmldÍ úh'
f,aLkh wdrïN ùu;a iuÕ
b.ekaùfï l%h s dj,sh lgmdvfï
isg igyka fldg ;nd.ekSu
olajd fjkia úh'
wfkldg m%ldY lsÍfï oekqu jk fõoh Bðma;=fõ wlaIr 3500 muK& j¾Okh
yelshdj ,enqKs' NdIdj lgmdvñka /f.k Ndú;h j¾Okh jkafka úh' bkaÈhdkq ,sÅ;
ìysùu uÕska Ñka;kh tk ,§' fõo .dhkd l%s'mQ' 2000 muK §h' NdIdjka wdrïN jkafka"
myiq iy fõ.j;a weiSu my;au l=, Bðma;= wlaIr weiqfrka n%dyaó wlaIrj,skah'
l<d fukau woyia Y=øhskag wlem úh' *sksIshka wlaIr Ndú;h ,xldfõ wlaIr n%dyaóh
ikaksfõokh yd oekqu th ryiska fyda wyUq l%s'mQ' 1100 muK wdNdIfhka wdrïN
igyka lsÍug wlaIr f,i Y=øfhl=f.a lk Ndú;hg meñKsfhah' ù foaYSh W!rejlg
Ndú;h u.ska f,aLkh jeflkq t<sorõ jqjfyd;a Ökfha l%s'mQ' 1400- iliaùu u.ska j¾;udk
WmldÍ úh' f,aLkh Tyqf.a lkg r;a f,dalv 1200 w;r wkd.; isxy, ilia úh' fou<
wdrïN ùu;a iuÕ je.srùfï isg urK jla;Dka úiska wiaÓj, wlaIro bkaÈhdfjys
b.ekaùfï l%shdj,sh oKavkh olajd l=ßre igyka lrk ,o oioyia ilia úh' ta wkqj
lgmdvfï isg igyka brKulg ,laùug .Kka wlaIr igyka jrm%idÈ; wd.ñl
fldg ;nd.ekSu isÿúh' olakg yels úh' mQ¾j mQclhska" md,lhska
olajd fjkia úh' flfia fyda ,sÅ; fldf,dïìhdkq wlaIr jeks ksYaÑ; me<eka;Ska
lgmdvñka mrïmrdfjka NdIdj f,dj mqrd úúO ud,djka udhd YsIagdpdrh fuu ,sÅ; NdIdfõ
mrïmrdjg úfYaIfhkau kuq;a wdikak jYfhka ;=< j¾ê;j olakg msysfgka ;ukg iSñ;
yqjudre jQfha wd.ñl ióm jljdkqjkays§ yels úh' ueá mqjre" jQ wOHdmkhl ksh,sKs'
oekquhs' wd.ñl oekqu jHdma; úh' th me/Ks .iaj, fmd;= ^bkaÿkSishd" ,xldfõ jqjo f,aLkh
;=< Ôjk w;aoelSï YsIagdpdrhkays l%s'mQ' áfngh iy weußldj& iy lshùu Wiia iudc
^ovhu" ,sx.sl lghq;=" 3500 hkak jgd wdikak u; wlaIr igyka ia:rhkaf.a ^NslaIQka"
iudc iïnkaO;d iy Èk fm< .eiaula f,i lsÍu miqj olakg rcqka" nuqKka iy
T!IO Ndú;h wdÈh& oelsh yelsh' l%s'mQ' 3400 ,enqKs' fuifmdf;añhdkq jxYj;=ka& jrm%idohla
.eí úh' WodyrKhla muK Bðma;=fjys wlaIr YsIagdpdrfhao úh' idudkH ck;dj
f,iska bkaÈhdkq iudcfha Ndú;h we/ôK' b,lalï we;=¿ wlaIr nK oyï jqj weish
l%s'mQ' 1500-600 w;r tajd .,a mqjre igyka Ndú;h fuu wdikak hq;= jQfha tu jrm%idÈ;
uq,a n%dyauK wd.ñl f,i yuqfõ' uOHu jljdkqjl ^l%s'mQ' .sys fyda meúÈ W.;=ka
2018|January - April Pg 5
fmd;a lshjd oek foaYkd ,efnkafka bka miqjh' me<eka;sh i|ydh' wdh;k .; isiqyq jQy'
lrk úg muKs' cd;l .%Sl NdIdfjka ziaflda,hZ idudkH ck;djg mdi,a flfia fj;;a tl,
l;d ,shd ;sfnk ffY,sh hkq úfkdao ld,h fkdùh' fïjdfha pdß;% wOHdmkh iqfLdamfNda.S
jkafkao y~kÕd .;lsÍu" Y%uhg miq úê" ix.S;h" Okq Ys,amh" jrm%idohla úh' mqrdK
ßoauhdkql+, ú,difhka úfkdaoh jeks woyila ßh meoùu iy Ñ;%dlaIr .%Sisfha iamd¾gdys yer
m%ldY lsÍu myiq jk fohs' wdrïNfha§ jeäysá kï l,djka myla fm!r rdcHhkays
wdldrhlgh' w;aoelSï nyq, mqoa.,hska W.kajk ,§' jhi 12§ wOHdmkh mqoa.,sl
iudc w;aoelSï .egjrhska yd ;reKhska kegqï .ehqïo jeäysá úh' l%s'mQ' 5jeks 4jeks
jvd;a mD:q, fj;au iuÕ i,a,dmfha fhfok l, ßh meoùu iy ishjiaj, we;Ekaiays
mrïmrdfjka w;aoelSï ia:dkhka f,i fïjd Okq Ys,amho b.ekajQ jir foll hqo mqyqKqj
iïfm%aIKh hkak iSñ; Ndú; úh' fujeks nj i|yka fõ' .eyekq fokq ,nhs'
ld¾hhla njg m;aúh' ia:dkhkays úúO iudc <uhska pdß;% úê" ksj/È mdi, fyda wOHdmk
th úiska Ôú;fha w;aoelSï yqjudre úh' yeisÍu" fiao ksIamdokh wdh;k úêu;a jk
wjYH;d imqrd,Sug fïjd miqld,Skj úfYaI iy úùu bf.k .; m%udKhgu b.ekaùfï
;rï fmdfydi;a fkdùh' YslaIK wdh;khka hq;=h' l%s'mQ' 551-479 úiQ ld¾hfha mqyqKqjla
tksid kj ;;ajh f,i mdi, hkqfjka od¾Yksl fldka*shqishia iys; úfYaI mqoa.,hska
úiska ixúOdkd;aul ixj¾Okh úh' l%s'mQ' ilia l< wOHdmk ìysùu wksjd¾hhls'
b.ekaùfï l%shdj,shl 1045-256 Ökfha zIQZ l%ufõoh jir 2000la thska z.=rejrhdZ hk
wjYH;djh mek ke.=Ks' rc fm<m; iufha muK meje;=Ks' zykaZ rc pß;h ìysfõ' z.=rejrhdZ
mrïmrdfjka oekqu kd.ßlj cd;sl uÜgfï fm<m; ^l%s'mQ' 221-206& keue;s jD;a;sh ìysùuo
yqjudre lsÍu fjkqjg mdi,a myla meje; ;sfí' iufha jir yf;a isg iudc wjYH;djhla
úêu;a YslaIK l%uhla thska zmS fhdka.aZ isiqjl= lshùu" ,sùu iy imqrd,Sfï m%;sM,hls'
f,i wOHdmkh wdfoaY hkq rdclSh úoHd,hls' .Kkh yeoEßh hq;= úh' bka blaì;sj mqoa.,
jkafka tf,isks' mdi,a tkï rdclShkag zykaZ iuh wjika jk fm!reIh f.dvkexùfï
jeks wOHdmk wdh;kj, fjkajQjls' wfkla mdi,a úg ^l%s'mQ' 220& Ökfha l%shdj,sh yd iïnkaê;j
m%d:ñl ;;ajh olakg y;r l=,Sk iy ro, 30"000lg jvd wOHdmk fukau thg Wmldr
Pg 6 2018|January - April
fjñka wOHdmkh hï tal;ajhlg f.k tau YslaIKfha iajrEmh yd msúfik úg wêm;s
YslaIK l%shdj,shla uÕska taldhk wruqKla tys wvx.=j ks¾Kh úh' fyj;a md,l ia:r
njg m;aúh' ñksia yd b,lalhla fj; Y%ñl ck;djf.ka folla úh' tlla
fm!reI;ajh yev.eiSu ñksid fufyhùu bka th ÿriaj w,i mQcl iudcfha wdOHd;añl
ixlS¾K ohf,la;sl isÿlrhs' th iudc me<eka;sfha" wêm;Skaf.a Ôú;h yeisrjQ w;r
l%shdj,shls' ñksid ndysr meje;afï wjYH;djhls' iy foam< ysñhkaf.a wfkl úiska fN!;sl
n,meïj,g m%;sl%shd YslaIK l%shdj,sfhaoS mjq,aj, jrm%idohla Ôú;h yiqrejk ,§'
olajkafka wl¾uKH ñksidf.a mQ¾j l,ams; njg m;aúh' ta wkqj f,!lsl Ôú;h yeisr
yd wú{dklj iy wruqKq iy.; wOHdmkh md,l jQfha bvï ysñ ro,
fkdfõ' Tyq b;d il%Sh l%shdjkaf.a Wmßu M,h mx;sfha .%yKhg k;= me<eka;shhs' wdOHd;añl
yd Wkkaÿ iy.; ,nd.kafka flfiao hk úh' jy,aysñ iudcfha Ôú;h yeisrjQfha
f,i ;u l%shdjkays wNsfhda.h wOHdmkfha YslaIKfha B<Õ mshjr m,a,shhs' tys§ jevjiï
fhfoa' tys§ wfkl=;a úIh ldrKh f,i mj;S' md,l mx;sfha uÜgu YslaIKh m,a,sh
iudc iïnkaO;dys M,odhS ñksil= ìyslsÍu ;yjqre lrk iy iy ro, m%fõKsodi
wLKav fukau iÔù hkq thhs' tfy;a th Yla;su;a lrk wúhla l%uh wdrlaId lrk
iïnkaO;djhla mj;ajd mx;s iudcfha idfmalaI njg m;aùuhs' Y%ufha ,§' uOH;k hq.fha
.kq ,nhs' ;uka Ôj;a ld¾hhls' thg fya;=j nqoaêuh md¾Yajh yd mQ¾j wjÈfha frdaudkq
jk mßirh" ;u mx;s iudcfha iudc ldhsl Y%uh w;r lf;da,sl m,a,s wOHdmk
wOHhk mßirh" ;u wjYH;d mx;suh jk ÿria: njla bka cks; yd idlaIr;d uOHia:dk
jD;a;sfhys kshf,k neúks' úh' nqoaêuh wOHdmkh njg m;a úh' tajfha
mßirh" fjk;a iudc m%d:ñl iduQysl md,l mx;sfha whs;shla ,;ska NdIdj iy
iïnkaO;d cd,hka iudcfha WÉP;u njg m;a lr.kakd ,§' ,sùfï l,dj b.ekaùh'
ish,a, fm!reIh wjia:dfõ th mx;s mSvl mx;sfha orejka úYajúoHd, fufyh
f.dvke.Su flfrys jYfhka fnÿKs' bka YslaIKfha§ Y%u mqyqKqj fjkafkao m,a,sh
n,mdkq ,nhs' fuu jy,a iudch wdrïNfha hkak tys lsisfia;au mokïjh' jir ish
fm!reIhkaf.a ñksiqkaf.a Okj;a nj wvx.= fkdùh' .Kkla ;siafia tajd
úúO;ajh iudc YslaIK iy ÿmam;a nj úiska jevjiï iudchg l%sia;shdks wdY%u f,iska
2018|January - April Pg 7
mej;sKs' 11jeks iy fyd¢ka lrk ,§' .kakd ,§' lDIsl¾uh m%uqL úh' ck;dj
12jeks ishjiaj, nE.avEâj, zkeK m%Odk wd¾Ólh mrïmrdfjka ,o
b;d,sh" m%xYh" ueÿrZ" mqia;ld,hla" fldg.;a tfukau iïm%odhsl lDIsl¾ufha
tx.,ka;fha ia:dms; mßj¾;k iy wOHdmk foaY.=Kfha úfYaI w;aoelSï yqjudre
úYajúoHd, ;=< l,djka" uOHia:dkhla iys; úh' ;;ajh úiska b,a,d isá fldg .;af;ah' Ys,amSyq
kS;sh" ffjoH úoHdj iy m%d:ñl iduQysl foam< in|;djh jk fyj;a leñfhda mrïmrd
foajO¾uh b.ekajkq iudcfhka miq jy,a bvïysñ foam< mqoa.,sl wOHdmkfhka YslaIKh
,eìKs' miqj i;H ysñ iy jevjiï iudc ysñldß;ajh fkdue;s ,enQy' l=U,a l¾udka;h"
úYajúoHd, ìysjqjo l%uhka Tiafia .uka ck;dj iy tlu fmaIl¾udka;h"
j;sldkq wëlaIKfhka fkdfldg kj iudc bvï ysñhd jk rcq leghï l¾udka;h
hqla; úh' 6jeks iy ixj¾Ok udj;la w;r in|;djh;a rcq wdÈfhys§o kegqï"
7jeks ishjiaj,§ .;a kef.kysr w¾O fjkqfjka nÿ /ia lrk jehqï iy fcHda;sIh
bia,dñl f,dalfha f.da,fha ck;dj w;r ueÈ ks,Orhka wdÈfhys§o mrïmrd
bf.kSfï uqia,sï wdishd;sl ksIamdok yd ck;dj w;r jk {dkh yd yqrej fhÈKs'
uOHia:dk úh' tajdfha rgdj kï ksIamdok in|;djh;a úiska n%dyauKhska" NslaIQka
ffjoHl¾u" o¾Ykh" udÈ,sh fj; <Õd úh' fuu iudcfha ksIamdok fyda fjk;a od¾Yksl
foajO¾uh iy úoHdj wdishdj" ueofmrÈ. in|;d ixhqla; lf<ah' .=re l=, m%Odkska m%uqL
W.kajk ,È' ir;=ia;% iuyr m%foaY wh;a fuu iudc l%uh fldg m%N+ me<eka;shg
wkq.dñlhska wdishd;sl ksIamdok ;=<o rdc jxYslhska" wOHdmkh ,eìKs' th
iy m¾ishka iïm%odhka rgdj jHdma; jQ rgj, ks,Orhska we;=¿ m%N+ka i|ydu muKs'
muKla fkdj .%Sl YslaIK l%uh thg l=,Skhskaf.a wOHdmk rcqg Wmfoia §ug
iy bka§h b.ekaùïo WÑ; fjkia uÕla wjYH;djh muKla mqfrdays;fhdao jQy'
Pg 8 2018|January - April
bkaÈhdfõ tu mx;sh i|yd fuhg i¾j iu fkdjqKo fndfyda ksIamdokh yiqrejkakg mq¿,a
W.kajk ;laI,d kï wOHdmk iudklï iys; wOHdmkhla úh' msßia n,hla wjYH úh' ta wkqj
wdh;khkao úh' fuys§ .=re tu wOHdmkh wdishd;sl iudcfha Y%ñl ck;dj mqyqKq lrk ck;d
m~qre f.jkq ,eìKs' tu iudcfha fmdÿ ,laIK orhs' bkaoshdfõ mdi,a wdlD;sh ìys úh' Okjd§
wkd.; rdcH Wreulaldrhdg kd,kao" ;lai,dj" WÊfÊks" iy fj<|fmd<g meñfKk kùk
Ys,am b.ekaùuo wksjd¾hhls' úl%uYs,d hkq Wiia wOHdmk ;dlaIK WmlrK mßyrKh
,xldfõ§ mkai,o wOHdmk wdh;k úh' l,dj" .Dyks¾udK i|ydo ck;dj oekqj;a lsÍfï
wdh;khls' fuys meje;s wOHdmk Ys,amh" Ñ;% l,dj" ;¾l Ydia;%h" l%shdj,shla fõ' OfkaYajr l%uhg
l%ufha úIh m:h Odrdjka folls' .Ks;h" jHdlrK" o¾Ykh" meñfKk úg úoHq;a udOH úiskao
ta" Ys,am yd Ydia;% jYfhks' fcHda;sIh" idys;H" nqoaOd.u" u;jd§ wOHdmkhla fokq ,nhs'
uOH;k hq.fha§ ,xldfõ NslaIqj yskaÿ wd.u" w¾:Ydia;%h mdi,a" Wiia wOHdmk wdh;k iy
wOHdmkfha§ oerE m%n, ia:dkh ^wd¾Ól iy foaYmd,k&" kS;sh úYajúoHd, ìyslrk ,§' wd.ï
wkqj rdcH Wreulrejd f;dard iy ffjoH úoHdj wdÈ úIhka úiskao" jeäysá mrmqr úiskao"
.ekSfï§o Tyq i;= n,hla úh' b.ekaúK' ;laI,dj ffjoH wOHmkh fokq ,nhs' wOHdmkh
fn!oaO NslaIQkao wOHdmkh ,o úoHdjg;a WÊfÊksh fcHda;sIhg;a mx;shlg iSudù ke;;a" th
msßils' Tjqyq lù;ajfhka yd jeä m%isoaêhla oeÍh' úl%uYs,d jrm%idohla f,i Okm;sh i;=fõ'
mdKaä;Hfhka fyì msßila jQy' uyd úydrh fn!oaO wOHdmk wfkl=;a mx;Skag fmdÿ wOHdmkh
NslaIq wOHdmkh i|yd msßfjka uOHia:dkhls' 18jeks ishjfia ;snqKo wOHdmkfha wruqK
kï wdh;khla úh' bkaÈhdfõo mkai,a" m,a,s" .u mokïj mdi,la jD;a;shlg iqodkï lsÍu neúka
2018|January - April Pg 9
iudcjd§ wd¾Ólfha úNd. fjkqjg ;;aj wjidkfha wOHdmkh hkq
ck;d wOHdmkh iudc mÍlaIK we.hSï l%u fm!oa.,sl foam<ska úhqla;
wjYH;djhls' tneúka fhofõ' fuh ;dlaIKh iduQysl iudc iodpdrhl
wOHdmkh iudc i;= udOH fldg b.ekafjk ksYaÑ; ld¾hhla fjkqfjka
whs;sjdislulao fõ' úoHdj" w;r tys wjika b,lalh fkdjk" jegqma fkdf.jk"
iudcúoHdj" o¾Ykh wdÈh fldñhqksiaÜjd§ YslaIKhhs' Y%uld¾hh Ôjk mqreoao
fmdÿ úIhka njg m;ajk" iudch fldñhqksiaÜ iudc njg m;a iudchl újD;
úúO úIh Odrdjka ìysfõ' wjêfha§ wOHdmkh Ñka;kh u; ilia jk
úIh Odrdj f;dard.ekSu jegqma Y%ufhka ksoyia mq¿,a udkj YslaIKhla
jD;a;Sh ;r.ldß;ajh ñksiqkaf.a fmdÿ Y%u njg m;afõ' th ñksid iy
mokïj fkdj" YsIHhdf.a yelshdj ÈhqKq lrk iy fidndoyu w;r i;=re
reÑl;ajh yd YlH;djh fmdÿ iduQysl iudc Y%u fkdjk m%;súfrdaOh .dul
u; mokïj isÿfõ' úIh YslaIKhla we;s lrk n,h njg m;afjñka
Odrdjkays wjia:dj mqyqKqjls' Y%uh je.srùug ixj¾Okh jk iudchl
iQodkï lrkqfha by; wu;rj úfõlh" úfkdaoh" meje;afï iy wdrlaIdfõ
wjYH;djh i,lñks' th riúkaokh" ks¾udKlrKh ud¾f.damfoaYkh fõ'
úNd. mdol tlla fkdj iy l%Svdj wdÈh ms<sn|
kHdh yd Ndú;h mdol mqyqKqj yd YslaIKhg
tlls' tneúka udrdka;sl wh;a fõ' ta wkqj
Pg 10 2018|January - April
fm!oa.,sl"
,dN fkd,nk
úYajúoHd,
fudv,fha ienEj
^;udrd ys,ß" ,dfka tßlaika iy fuydka fcdaka
hk f,aLlhka úiska tlai;a ckmo wOHdmk
fomd¾;fïka;=j uÕska lrk ,o ióCIK yd
o;a; mokï lrf.k ilia lrk ,o ,smshl
mßj¾;khls'
fuys uq,a ,smsh ^The Quality Crisis at America's
Private Non-profit Colleges&
wfma iriúj, isiqúhka we;=¿ jk oeÍug isÿ úh' fuu ia:rj,g <Õd ùug
m%ñ;sh fyd|o@ w;r" 2015 jif¾§ bka ;reK YsIH YsIHdjkag Wojq lrk wdh;k
wefußld ,CI 17la u tlai;a wjYH wOHdmkh ,nd § f,io ie,efla' tlai;a
tlai;a ckmoh ;=< ckmoh ;=< iriú Tjqka jev f,dalhg ckmofha úYajúoHd,
fm!oa.,sl" ,dN isiqkg wOHdmkh iß,k Y%ñlhka njg WmdêOdÍka w;r
fkd,nk j¾.SlrKhg i|yd ,nd fok Kh m;a lsÍug lghq;= ú/lshdj ishhg
wh;a jk isõ wjqreÿ uqo, ^Pell Grants& ,nd lsÍu fuu iriúj,g 2'6la muKla ùfuka
Wmdê wOHdmkhla .;a wh fj;s' 2013-14 mejÍ we;s m%Odk by; Wml,amk tla
,nd fok úYajúoHd, jir ;=< § fuu Pell j.lSuhs' wfkla w;g me;a;lska ksje/È
oyilg jeä m%udKhla Grants Kh uqo, ,nd fuu úYajúoHd, njgo .uH fõ' ukao
^1027la& ;sfí' fuu .;a isiqka m%udKh ,CI tlai;a ckmo iudcfha h;a" tlai;a ckmoh
iriúj,g jirl§ 11la jQ w;r" ta tu Kh my< yd uOHu uÜgfï ;=< WmdêOdÍ Y%ñlfhda
,CI 27la muK uqo,a ,nd §ug tlai;a wdodhï we;s iudc ;u Ôú; ld,h ;=<
mQ¾Kld,Sk isiq ckmo NdKavd.drhg mka;sj, orejkag Wmhk jegqmaj,
fvd,¾ ì,shk 4'5la iudcfha by< wdodhï tl;=j ämaf,daudOdÍ
2018|January - April Pg 11
Y%ñlfhla Ôú; ld,h fomd¾;fïka;=fõ .kakd isiqkaf.ka ;Sre fj; .uka lsÍug
;=< § Wmhk uq¿ úYajúoHd, ms<sn| w;s úYd, my< yd idudkH
jegqmaj, tl;=jg jvd o;a; úYaf,aIKh l< nyq;rhlg ;ud wdodhï ,nk mka;sj,
fvd,¾ ñ,shkhlska úg ^Department of ,nd .;a Kh isiqkag wjia:djla
muK jeä ksidfjks' Education's College f.ùug mjd Wod fõh hkqfjka fuu
u;=msg ;;ajh Score Card& fuu ,dN fkdyels fjhs' iriú ms<sn| wm rg
tfia jqj o" wOHdmk fkd,nk fm!oa.,sl fuu iriú oyfia ;nd ;sfnk úYajdih
fomd¾;fïka;=j úYajúoHd, oyfia ;;ajh úYaf,aIKh iïmQ¾Kfhka u
úiska ,nd § we;s fmdÿ ;;ajh lreKq lsßug wm úiska m%,dmhla njg
o;a; úYaf,aIKh ;=klg f.dkq l< ks¾Kdhl moaO;shla m;aj ;sfí' fuu
l< úg úfYaIfhka u yels h' ilia lrk ,§' tu úYajúoHd,j,
fm!oa.,sl yd ,dN 1' we;=<;a jk ks¾Kdhl uÕska my< we;s ù ;sfnk m%ñ;sh
fkd,nk tlai;a isiqkaf.ka wvlau yd idudkH wdodhï lvdjeàfï w¾nqoh;a
ckmo úYajúoHd,j, Wmdêh iïmQ¾K ,nk mka;s ia:rj,g wdh;ksl ì|jeàu;a
bf.kqu ,nk isõ fkdlrhs' wh;a isiqkaf.a wOHdmk i,ld n,k úg fuu
wjqreÿ mdGud,d 2' Wmdêh iïmQ¾K yd iudc - wd¾Ól iriúj, mdGud,d
yodrk mQ¾Kld,Sk lrk msßif.kao uÜgu by< oeóug .dia;= wêl uÜgñka
YsIHhkaf.a mdGud,d nyq;rhlg Wmdêh fuu iriú uÕska lrk jeä ùu ms<sn|j oekg
idOkh foi n,k wjika lr jir ,o odhl;ajh ms<sn|j we;s ù ;sfnk m%Yakhg
úg fuu iriúj, .Kkdjlg miqjo úYaf,aIKh l< úg jvd lsysm .=Khlska
we;s wdh;ksl m%udKj;a wdodhula ,efnk m%;sM,h nrm;<h' wm rfÜ
lvdjeàu w;sYh Wmhd .; yels w;sYh krlh' iriú iriúj, we;s ù
nrm;< yd lïmd /lshd fkd,efnhs' wOHdmkh ,eîu uÕska ;sfnk w;s oejeka;
lrjk iq¿h' wOHdmk 3' wOHdmkh ,nd by< iudc - wd¾Ól m%ñ;s w¾nqofha m%Odk
Pg 12 2018|January - April
me;slv lsysmhla wms ie,elsh hq;= ;j;a ,eî ;sìKs' tkï 415l tkï" ishhg
my; ieflúka i|yka lreKla kï" fuu 37]lf.a jegqma 41l u Wmdêh
lruq' iriúj, wh lrk uÜgu ämaf,daudOdÍ iïmQ¾K lrkafka
1' Èfkka Èk wvq jk .dia;= 1980 oYlfha uÜgfï fyda Bgo ishhg 50la fyda Bg
Wmdêh iïmq¾K ;snQ m%udKh fuka my< njh' wvq msßils'
lsÍfï m%;sY;h ( fo.=Khlgo jvd fmdÿfõ fuu iriúj,ska 170
fuu ,dN fkd,nk jeä ù ;sìfh§;a iriúj, Kh ^ishhg 16'6&l
fm!oa.,sl iriúj, ;;ajh fu;rï ,nd .;a mfyka muKla isiqka ishhg
jir y;rl Wmdê ÿ¾j, ùuhs' tlla ^ishhg 75lg jvd Wmdêh
mdGud,dj,g 2' wOHdmk Kh 19la& iriúfhka iïmQ¾K lrhs'
we;=<;a ù jir ,nd .;a isiqkg bj;a ù jir ;=klg fuu fm!oa.,sl
yhla ;=< fyda Wmdêfhka miqjo miqj o lsisÿ Kh ,dN fkd,nk
Wmdêh iïmQ¾K b;d wvq jegqma f.ùula lr ke;' iriúj,ska 50l
lrkafka ishhg iys; /lshd lsÍug ksYaÑ; b,lalj,g Wmdê iïmQ¾K
55ls' tkï" isÿ ùu .shfyd;a" 1027la lsÍfï m%;sY;h
j¾Ihlg isiqka 27 fuu fm!oa.,sl ,dN muK jk fuu ishhg 25lg o
,CIhlska ishhg fkd,nk iriúj, fm!oa.,sl jvd wvq h'
45la tkï" isiqyq Wmdê ,nd .;a ,dN fkd,nk fïjdfha iuyr
12"15"000la Wmdêh yd bf.kSu i|yd iriúj,ska 230 úYajúoHd,j,
iïmQ¾K fkdlr;s' rcfha wOHdmk ^ishhg 22&l Wmdê iïmQ¾K
fuu zfm!oa.,sl Kh ^Pell Grants& isiqka ishhg 25la lsÍfï m%;sY;h
,dN fkd,nk ,nd .;a isiqkaf.ka iriúfhka bj;a ù ishhg 10lg o jvd
iriú 1027lska ishhg 63la muKla jir ;=klg miqj o wvq h'
266l muKla jirlg wefußldkq Kh uqo,a f.ùu
^tkï 26]l ;u fvd,¾ 25"000la meyer yer ;sìKs' Wmdê ,nk m%udKh
isiqkaf.ka ^2$3la& blau jQ ^we't' Wod(
ishhg 67lg jvd fvd,¾ 25"000 hkq tlai;a ckmofha 1. Paul Quinn
Wmdêh jir yhla tlai;a ckmoh ;=< m%dka;j, msysgd we;s College - 2.3%
;=< iïmQ¾K lr ämaf,daudOdßhl=f.a zfm!oa.,sl ,dN 2. Boston
;sìKs' ta wkqj jd¾Isl jegqma fkd,nkZ iriúj, Architectural College,
b;sß iriú 761l iSudjhs& jegqmla Wmdêh w;rueo w;ayer Massachusetts -7.8%
Wmdê wjika lsÍfï ,nk /lshdjla hdfï m%jK;djh 3. Bacone College in
;;ajh b;du ÿ¾j, jir yhla ;=< by; iriúj,ska Oklahoma - 8.1%
w;r" tajd zmdi,a
f,i ie,el=fõ
kïZ <Õ § tlai;a
ckmo md¾,sfïka;=j
iïu; l< m%d:ñl
yd oaú;Shsl wOHdmk
mk;g wkqj Wmdêh fkd,nd
Wmdêh ,enQ
zúfYaI wjOdkhla yer .sh
fhduq l< hq;=
ÿ¾j, mdi,aZ hk
j¾.SlrKhg we;=¿
jkq we;' fuys ,d
2018|January - April Pg 13
fuu iriúj,ska mjq,l isiqfjl= ;u wOHhkh lf<uq' ì|jeàug ,la fõ'
;=fkka folla bmhSïj,ska ishhg ,dN fkd,nk
tlai;a ckmo 84la muKu ;u iriú fm!oa.,sl iriúj, 4' wOHdmk Kh
wOHdmk kS;sh wkqj wOHdmk lghq;= i|yd jir y;rl Wmdê f.ùfï u|lu
zisiqka yer hdfï fjka lr .; hq;=j mdGud,d iïmQ¾K yd wvq jegqma
lïy,aZ ^Drop out we;s neúks' Okj;a l< yd ;u wOHhk iys; /lshd w;r
factories& njg mjq,l YsIHhl=f.a lghq;=j,g Pell in|;djh
m;a ù ;sfí' fuu wOHdmk úhou Grants Kh uqo, tlai;a ckmo
mdi,a 1"027ka 761la Tjqkf.a wdodhfuka ,nd .;a isiqkf.ka f*vr,a nÿ uqo,a
tkï ishhg 74l u ishhg 15la muK fõ' ishhg 63la muKla uÕska isiqkg
jir yhla ;=< fuu ,dN fkd,nk nj iriúhg we;=¿ ù wOHdmk Kh
Wmdêh iïmQ¾K lshk fm!oa.,sl iriú jir yhlg miqj ,nd foa' isiqka tu
lrk isiqka m%udKh fndfyduhl oekaùï" mÍCId lsÍfï§ Kh /lshd ,enQ
ishhg 66lg wvq h' m;s%ld wdÈfha i|yka jirlg wefußldkq miq f.úh hq;=h'
jkafka isiqkag by< fvd,¾ 25"000lg fuys ,d n,kafka"
Wiia wOHdmkh iudc uÜgfï m%ñ;sfhka hq;a jvd jeä jegqmla Wmdêh wjika lr
Oqrdj,sfha by<g hdug Wmdêhla iy bka miqj ,nk /lshdj, fyda iriúfhka
ienE f,i u WmldÍ by< jegqma iys; ysñlrefjda ù bj;a ùfuka jir
fjhso@ /lshdjlg fodrgqj isáhy' tkï" ;=klg miq fuu
fndfyda idudkH njh' kuq;a" ieneúkau bka ishhg 37lau Kh uqo,ska tl
wefußldkqjkag tu fmdfrdkaÿ bgq ;=fkka tllg fvd,rhla fyda f.jQ
Wmdêhla hkq uQ,H fõ o@ u|la jeä Kh isiqka Kh uqo,a
ia:djrNdjh yd ÈhqKqj ,nd .;a isiqkf.a f.jk wh f,i;a"
ms<sn| iy;slhls' 3' Wmdêh" /lshdj iy jegqma uÜgu Wiia tl fvd,rhla fyda
isiqka iriúj,g jegqmaj, h:d¾:h ämaf,daudOdßhl=g jir ;=klg miq;a
we;=<;a ùfï m%Odk tlai;a ckmoh ;=< jvd wvq uÜgul f.jd ke;s wh Kh
wruqKq folla we;s Wiia mdi,a wOHdmkh úh' fkdf.jQ wh f,iska
nj zkj wefußldkq yudr l< tkï" mdi,a 170 ^17]&l ie,efla'
wOHhk lKavdhuZ ämaf,daudOdßhl=g muK isiqkaf.ka fï wkqj Wmdê ,enQ
úiska lrk ,o ,efnk /lshdjlska ishhg 50lf.a u iy Wmdê fkd,nd
wOHhkhlska fy<s ù jirlg Wmhd .; jegqma uÜgu msgj .sh ish¨ u
;sfí' yels uqo, wefußldkq jir yhlg isiqkaf.ka ishhg
fvd,¾ 25"000la njg miqj;a j¾Ihlg 19la iriúfhka
1' /lshd wjia:d jeä fmdÿfõ ms<s.kS' wefußldkq fvd,¾ bj;a ù jir
lr .ekSug ta wkqj iriú 25"000lg wvq úh' ;=klg miqj;a tl
WmdêOdßhl=g ,nd .; ta wkqj iriú fvd,rhla fyda ;u
2' jeä uqo,la bmehSug yels /lshdj, uÜgu m%fõYfhka jir wOHdmk Kh uqo,ska
ta wkqj wvq wdodhï,dNS Bg jvd jeä jk w;r" yhlg miqjo f.jd ke;' fuhg
mjq,aj, isiqkg iriú Tjqkf.a jegqmao Bg isiqkaf.ka ishhg 37la m%Odk u fya;=j
wOHdmkfhka miq jvd jeä úh hq;=h' muKlf.au wdodhï /lshd fkdue;slu
fyd| jegqmla ,nk fï ksid iriúhg uÜgu my< w.hla yd lrk /lshdj,
/lshdjla ,eîu we;=<;a ù jir yhlg .;a w;r tuÕska wvq jegqma
w;HjYH fõ' ukao miq isiqkf.a ^Wmdêh n,dfmdfrd;a;= jQ m%udKhkah'
h;a" tlai;a ckmofha iïmQ¾K l<& /lshd uQ,Huh ia:djrNdjh mdi,a 1"027ka ishhg
wvq wdodhï ,nk yd jegqma ms<sn|j wms yd ÈhqKqj hk wruqKq 22l tkï" 235la u
Pg 14 2018|January - April
iriúfhka bj;a ù flfia o@ jeämqr .dia;= tlla jkafka" ;u wOHhkfha § fmkS .sh
jir ;=klg miqj;a wh lrk wefußldkq orejdg úYajúoHd, tla lreKla kï" fuu
lsisÿ Kh f.ùula iriúj, wOHdmk wOHdmkh ,nd §u iriúj, mdGud,d
lr ke;s isiqka m%ñ;sh by<ska ;sfío@ i|yd mdGud,d ñ, § .dia;= yd Wmdêh ,nk
m%udKh ishhg 25la idudkH fjf<| NdKav .ekSug lrkq ,nk isiqjdf.a m%ñ;sh w;r
blaujhs' yd fiajdj, § th tfia wdfhdackhhs' tfy;a" lsisÿ in|;djhla ke;s
jqj o" úYajúoHd, fuu wdfhdackh nj h'
m%ñ;sh w;ska by<u
ishhg 25 iriúj,
jd¾Isl mdGud,d
.dia;=j wefußldkq
fvd,¾ 15"938la jQ
w;r" m%ñ;sfhka
my< u ishhg 25
iriúj, mdGud,d
.dia;= jirlg
wefußldkq fvd,¾
18"776la úh'
fuys w¾:h kï"
wmf.a ks¾Kdhl wkqj
by< m%ñ;sfhka hq;a
iriúj, wh lsÍï
my< m%ñ;sfhka hq;a
iriúj, .dia;=j,g
jvd wvq nj h'
6' tlai;a ckmofha
by< u m%ñ;sfhka
hqq;a úYajúoHd,j,
bf.k .kakd isiqyq
ljryq o@
tlai;a ckmoh ;=<
we;s by< m%ñ;sfhka
hq;a iriú lsysmhla
kï" ydj¾â
úYajúoHd,h
^Harvard University&"
iagekaf*daâ
5' iriúj, .dia;= yd wOHdmkfha § th ;rug .e,fmk úYajúoHd,h
m%ñ;sh w;r we;s tfia fkdfõ' fndfyda m%;s,dN f.k §ug ^Stanford University&"
in|;djh wefußldkq mjq,a úiska we;s bvlv b;du;a fldf,dïìhd
hï fm!oa.,sl ;u Ôú;h ;=< § wvq fjñka mj;S' úYajúoHd,h
iriúhl .dia;= yd lrkq ,nk b;du;a u tlai;a ckmo wOHdmk ^Columbia
wOHdmkfha m%ñ;sh jeo.;au ñ, § fomd¾;fïka;=j University&" fmdudkd
w;r in|;djh .ekSï fol ;=fkka iriú ms<sn| o;a; Wiia úoHd,h
2018|January - April Pg 15
^Pomana College&" mjq,aj, isiqka isiqfjl=u ;udf.a .kakd tajd úiska
yej¾f*daâ Wiia m%udKh wju njh' iudc - wd¾Ól wkq.ukh lrkq ,nk
úoHd,h ^Haverford fuu ks.ukhg tau uÜgu by<g f.k w;sYh widOdrK yd
College& wdÈhhs' i|yd Ndú; l< hdu i|yd Wmdê úksúoNdjfhka f;dr
fuu iriúj, yels b;d u ksje/È wOHdmkh f;dard úfYaI;d olajkakd jQ
;;ajh wOHdmk o;a;hka jkafka" ta .;a wh f,i n|jd .ekSï ms<sn|j
fomd¾;fïka;= ta iriú ;=< isák ie,elSu jrola tlai;a ckmo wOHdmk
o;a; wdYs%;j wdKavqfõ wOHdmk fkdfõ' tlai;a fomd¾;fïka;=j
úfYaf,aIKh lrk Kh ^Pell grants& ckmofha ,dN uE;l § ;u
,o w;r" tys § ,nd .;a isiqka fkd,nk fm!oa.,sl jd¾;dj,ska fmkajd §
Wmdê iïmQ¾K m%udKh fldmuK o iriúj, iuia; we;' fuys,d fuu
lrk m%udKh" hkak ne,Suhs' isiqkaf.ka ishhg iriú úiska Ndú;
.dia;=" Kh kej; tlai;a ckmoh ;=< 38la muK Pell lrkq ,nk Okj;a
f.jk m%udKh w;s úYd, isiqka grants ,nd .kakd yd W.;a isiqka n|jd
wd§ ks¾Kdhl u; m%udKhlg iriú isiqka fõ' kuq;a" .ekSug fhdod .kq
mokïj úYaf,aIKh wjia:d ,nd .ekSug tlai;a ckmofha ,nk úksúoNdjfhka
lrk ,§' tys§ tlu uÕ jkafka" by<u m%ñ;sfhka f;dr l%u lsysmhla fõ(
fy<s jQ jeo.;a u wOHdmk Khla ^Pell hq;a iriú 25la ;=< 1' úIh ndysr
lreK kï" fuu grant& ,nd .ekSuh' fuu Pell grants ,nd ls%hdldrlïj,g ,l=Kq
iriúj, bf.kqu th idudkH mjq,aj, .;a ^tkï" idudkH §u' fuys § Okj;a
i|yd jeämqr u <uhskaf.a wksjd¾h wefußldkq mjq,aj,& isiqkag muKla jeä
n|jd .kq ,nkafka f;aÍuh' 2013-14 <uhska m%udKh bvlv ,efnk úIh
Okj;a yd W.;a j¾Ifha Pell grants fldmuK o@ th ndysr ls%hdldrlïj,g
mjq,a miqìïj, ,nd .;a isiqkaf.ka ishhg 20lg wvq h' jeä ,l=Kq ,nd §u'
isiqka nj;a tu ishhg 91lau mjqf,a tlai;a ckmofha ^Wod( u,, lS%vdj,g
isiqka n|jd .ekSu jd¾Isl wdodhu by< u iriú 10ka jvd msyskqïj,g jeä
i|yd ;r. úNd. wefußldkq fvd,¾ lsysmhl Pell grants ,l=Kq ,nd §u&
,l=Kq wdÈh 50"000g wvq ,nd .;a isiqka 2' wdÈ YsIH moku
fkdi,ld Okj;a yd mjq,aj, wh ùfuka m%;sY;h n,uq' 3' fouõmshkaf.a
wOHdmk miqìu
fYa%Ks.; iriúh Pell grants ,nd .;a 4' mjqf,a b;sydih
lsÍu isiq m%;sY;h ^wfma igyk( fï
1' iagekaf*daâ úYajúoHd,h 16'0] wkqj n,k úg tlai;a
2' ähqla úYajúoHd,h 13'7] ckmofha iriú hkq
oCI;djh u; mokï ù
3' fmkais,afõkshd úYajúoHd,h 14'2]
iriú wjia:d ,nd
4' ydj¾â úYajúoHd,h 10'2] fok wdh;;kj,g
jvd ,xldfõ m<uq
W.;a mjq,aj, isiqka fuh ukdj Tmamq iriúfha m%ñ;sh jirg <uhska we;=¿
n|jd .ekSu myiq fõ' Pell grants ,nd yd idudkH mjq,aj, lsÍfï § ;sfnk
lrjk úfYaI n|jd .kakd ish¨ u isiqka isiqkaf.a m%;sY;h ;r.hl jeks ;r.hla
.ekSfï l%ufõo ÿmam;a mjq,aj,g fï wkqj tlai;a iriú msúiqug Ndú;
wkq.ukh lrk wh;a h hkak ckmofha iriúj,g lrk nj meyeÈ,sh'
nj;a fuu iriúj, ñka .uH fkdfõ' isiqka n|jd .ekSfï§ tlai;a ckmo
bf.kqu ,nk tfy;a fuu Kh fuu by<u m%ñ;sfhka iriúj, m%ñ;sfha
idudkH wefußldkq ,nd .kakd iEu hq;a iriú hehs lshd by< nj .ek l;d
Pg 16 2018|January - April
Pell grants Okj;a
isiqka isiqka ]
1' by< u m%ñ;sfhka hq;a iriú ^25]la& 257la olajd 24] 66]
2' fojeks uÜgfï m%ñ;sfhka hq;a iriú ^25]la& 257-514 olajd 34] 76]
3' ;=kajeks uÜgfï m%ñ;sfhka hq;a iriú ^25]la& 514-771 olajd 42] 58]
4' my<u uÜgfï m%ñ;sfhka hq;a iriú ^25]la& 771-1"027 olajd 55] 45]
lrk fndfyda fokd fï b,lal yd jD;a;Sh f.ùfï m%;sY;h mj;ajkq ,nk fm!oa.,sl
nj olskafkao hkak b,lal ch .ekSug b;d my<h' ,dN fkd,nk iriúj,
ieliys;h'& is;k isiqkaf.ka wd¾Ól m%Yak ksid YsIHhkaf.a wOHdmk
7' iriúfha m%ñ;sh úYd, m%udKhlg tu isiqka /lshdj,g idOkh;a tu iriúj,
yd idudkH .=Kd;aul m%ñ;sfhka we;s w;s .eUqre yd lïmd
l,skau fhduq ùu" isiqka
lrjk wdh;ksl msßySu;a
mka;sfha isiqkaf.a hq;a wOHdmkh w¾Old,Sk
iriúj,ska Wmdê ,nd
iyNd.s;ajh fkd,efnk nj;a" /lshd lrñka bf.kSu"
msgjk úoHd¾Òka úYd,
by; j.=j foi tfuka u wjidkfha § wdpd¾hjreka o jegqma
m%udKhlg ;u wOHdmk
neÆ úg fmkS hk Wmdêh ;u wd¾Ól uolu ksid w¾Old,Sk Kh f.jd .ekSug
lreKla jkafka" Pell - iudc uÜgu by< /lshd lsÍu" rdcH ;rïj;a m%udKj;a /
grants ,nd .kakd oeóug wfmdfydi;a wruqo,a ;r. l%u ksid lshdjla iriúfhka
idudkH mka;sfha isiqka jk nj;a h' m¾fhaIK ì|jeàu wd§ bj;a ù jir ;=klg
m%udKh jeä jk úg tlai;a ckmofha fya;+ fuu ;;ajhg miqjj;a fkd,eîu;a
ta iriúfha m%ñ;sh o ,dN fkd,nk n, md ;sfí' zm%ñ;sfhka by<Z iriú
fmdÿfõ my< nisk fm!oa.,sl iriúj, fï w;r u úfYaI jrm%idÈ; mka;sfha
njhs' WodyrKhla 1"027 ;=< isák iuia; yd yqfol,d WodyrK isiqkg muKla iSud lr
f,i Pell grants isiqka isiqkaf.ka ishhg 38la f,i Pell grants isiqka we;s wdldrh;a Okjdoh
m%udKh ishhg 50lg Pell grants isiqka h' jeä m%udKhla iys;j ;=< wefußldkq jev
jvd jeä iriú 214ka lrk mka;sfha orejka
uOHhkh ishhg 38ls' by< m%ñ;sfhka hq;a
uqyqK fok ienE iudc
by< u m%ñ;sfhka fuu uOHhkhg jvd wOHdmkhla ,nd fok
w¾nqoh fy<ss lrhs'
hq;a iriú ishhg Pell grants isiqka isák iriú lsysmhla o
tlai;a ckmofha
25la tkï" 257la ;=< iriú m%udKh 465ls' fõ' Wod( ì%ka.ayeï
,dN ,nk fm!oa.,sl
we;af;a" y;rla muKs' iriú ishhg 27l hx.a úYajúoHd,h iriúj, w¾nqoh óg;a
by<u iriú 514 ;=< muKla isiqkaf.ka ^Bringham Young jvd nrm;<h' tajdfha
tkï" ishhg 50 ;=< wvlg jvd Wmdêh University&" iafm,auka Wmdê wjika lsÍfï
we;af;a fuu 214ka iïmQ¾K lr;s' Wiia úoHd,h m%;sY;h ishhg 10-15;a
22la muKs' wfkla fuu iriú ^Spelman College&" w;r fõ' ,dN ,nk fyda
w;g .;fyd;a" Pell YsIHhkaf.ka ishhg äfmda,a úYajúoHd,h ,dN fkd,nk fm!oa.,sl
grants isiqka m%udKh 66lg muKla ^Depaul University& iriú fudv,h tlai;a
ishhg 50 blau jQ iriúhg we;=¿ ù jeks tajd fï w;r fõ' ckmo w¾:fhka .;a úgo
fuu iriú 214ka jir yhla wjik§ kuq;a" fuu úfYaI;d ì|jeà we;a;ls' ienEj
ishhg 61'2la u we;af;a jd¾Isl jegqm ñi fmdÿ w;aoelSï thhs'
m%ñ;sh ÿ¾j,u iriú uQ,dY% ( Department of
wefußldkq fvd,¾ fkdfõ'
Educations College Score
ishhg 25 w;rh' 25"000g jvd ,nhs'
Card Data
ñka meyeÈ,s jkafka ishhg 34l jegqma miq igyk(
wm rfÜ Pell grants Bg wvq h' tlai;a ckmofha isõ
,ndf.k ;u wOHdmk wOHdmk Kh wjqreÿ Wmdê mdGud,d
2018|January - April Pg 17
f,dal wOHdmk w¾nqoh
igyka ;=kla weiqfrka
Pg 18 2018|January - April
2017 iema;eïn¾ 26 jeks Èk f,dal ixj¾Ok jd¾;dj
ms<sn| f,dal nexl=j ksl=;a l< udOH ksfõokfha idrdxYh
fjdIskagka" iema;eïn¾ 26$2017
2018|January - April Pg 19
ck;djf.a wOHdmkh nrm;<
.eàï rdYshlg ,la ù ;sfí'
my; i|yka lrkqfha tys
me;slv lsysmhls'
Okm;s l%ufha w¾nqoh iuÕ 1' 2015 jir wjika jk úg
wOHdmkh i|yd lrkq ,nk f,dj mqrd isák wl=re kQ.;a
jeäsysá ck.ykh ñ,shk
rdcH úhoï lmamdÿj jeä ùu;a" 745'1la úh'
wOHdmk l¾udka;h nyqcd;sl 2' ;reK ckhdf.ka
ñ,shk 114lg ,sùfï yd
iud.ïj,g lsheùfï yelshdj ke;s w;r"
yd Okm;Skg a ,dN bmehSï i|yd bka ishhg 63la ;reKshka h'
,dnd, jhiska .eyekq orejka
fm!oa.,sllrKhg ,la lsÍu;a újdy lsÍug tfrysj kS;s
we;=¿ ;j;a fya;= rdYshla ksid mkjkafka kï" Wm iyrdkq
wms%ldkq rgj, muKla
f,dalfhau orejkaf.a yd ck;djf.a ;reKshkaf.a mdi,a hdfï
wOHdmkh nrm;< .eàï m%udKh ishhg 39lska jeä
l< yel'
rdYshlg ,la ù ;sfí' 3' 2014§ m%d:ñl fYa%Ksj,g
we;=<;a úh hq;= mdi,a
orejkaf.ka ñ,shk
61la mdi,aj,g we;=¿ ù
ùug we;s bvlv ishhg f,dj isá w;r" th 2000§g fkdisáhy' bka ishhg 53la
50lska jeä h' jvd hdka;ñka ishhg tll .eyekq <uhska h'
4' f,dalfha mdi,a fkdhk wvq ùuls' th 2015§ ñ,shk 4' f,dalfha ÿmam;a ck;djf.
ish¨u orejka mdi,a heùug 743la úh' ka ishhg 39lg ksishdldr
jirlg wjYH jkafka" 8' f,dj wl=re kQ.;a wOHdmkhla fkd,efí'
wu;rj wefußldkq fvd,¾ jeäysáhkaf.ka 5' 2015 jk úg wvq yd uOHu
ì,shk 39ls' ;=fkka folla ldka;djka jk wdodhï ,nk rgj, iEu
5' 2012§ <ud Y%ñlhka ^jhi w;r" tu w.h 1990 isg wvq orejka yh fofkl=f.ka
wjqreÿ 5-17& m%udKh ñ,shk fkdù mj;S' fï wdldrhg tla whl= u m%d:ñl mdi,a
168ls' .shfyd;a" f,dj ish¨ u wOHdmkh yudr fkdlrkq
6' f,dj ish¨u ldka;djka wju ldka;djka wl=re W.;alu ,eìKs'
jYfhka m%d:ñl wOHdmkh w;alr .ekqug jir 2072 6' f,dj rgj,a 193lska 30l u
iïmQ¾K lr ;sfí kï" <ud jkq we;' jeäysá idCIr;djh ishhg
ukaofmdaIKfhka fmf<k Okm;s l%ufha w¾nqoh iuÕ 70lg wvq w;r" bka rgj,a
orejka m%udKh ñ,shk wOHdmkh i|yd lrkq ,nk 22lau Wm iyrdkq wms%ldkq
1'7lska wvq lr .; yel' rdcH úhoï lmamdÿj jeä ùu;a" l,dmhg wh;a tajd fõ'
7' wdKavq fldmuK W;aidy wOHdmk l¾udka;h nyqcd;sl 7' f,dj idCIr;djh rys;
lrk nj fmkajqj o" iud.ïj,g ck.ykfhka ishhg 51la u
idCIr;djh rys; jeäysá yd Okm;Skag ,dN bmehSï i|yd Ôj;a jkafka ol=Kq wdishdkq
ck.ykfha wvq ùu b;d fm!oa.,sllrKhg ,la lsÍu;a l,dmh ;=< h'
wvqh' 2011§ wl=re kQ.;a we;=¿ ;j;a fya;= rdYshla ^tlai;a cd;Skaf.a ;sridr
jeäysáhka ñ,shk 774la ksid f,dalfhau orejkaf.a yd ixj¾Okh ms<sn| m;s%ldfjks'&
Pg 20 2018|January - April
f,dj wOHdmkhg we;s
m%Odk ndOd 10la æ
ÿmam;a rgj, 1' wOHdmkh i|yd jeäfjñka mj;sk ,nd §fï § nrm;<
orejkag mdi,a hdfï § ,nd fok úfoaY wdOdr ;;ajhka hgf;a h' úIu;djhla mj;S'
we;s jk ndOl ;sfí' wvqùu ^UNESCO&' ish¨u mdi,a
iuyr tajd tlt,af,a u f,dal wdOdr hd hq;= jhfia orejka 2' .=re ysÕh ñ,shk
fmfka' hdug mdi,la lKavdhï" ÈhqKq Okm;s mdi,a heùug wjYH 69la ùu
ke;s kï" bf.k .kafka rgj,a úiska wOHdmkh lrk uqo, wefußldkq bf.kSu i|yd wjYH
flfia o@ tfy;a" iuyr i|yd we;s úúO wruqo,a fvd,¾ ì,shk 39la jk lrk m<uq foh l=ulao@
.eg¨ tf,i fkdfmfka' u.ska ÿmam;a rgj,g w;r" th j;auka wdOdr ms<s;=r" .=rejrhl=
mdi,la ;sfnk w;r" ,nd fok wdOdr úYd, m%udKh fuka fo.=Khl isàuhs' f,dj mqrdu
.=rejrfhda o isá;s' fõ.hlska wvq fjñka wjYH;djhls' wOHdmkh .=re ysÕfhka
tfy;a" tu .=rejreka mj;S' 2013-14 ld,h mSvd ú¢hs' wju jYfhka
lsisod b.ekaùu ms<sn| fuu wdOdr 2004 ;=< § m%xYh" cmdkh" iEu mdi,a hd hq;=
mqyqKqjla ,o wh isg wvq fjñka mj;sk fko¾,ka;h yd orejl=gu m%d:ñl
fkdfõ' orejka mdi,a w;r" 2013 isg ishhg iamd[a[h hk rgj, mdi,lg we;=<;a
.sh o" bf.k .;a fohla 5lska my; jeà ;sfí' uQ,sl wOHdmkh i|yd fldg Tjqkg uQ,sl
fkdue;s ;rïh' fuu fuh isÿ jkafka mdi,a ,nd fok wdOdr ishhg b.ekaùï lsÍug kï"
m%Odk .eg¨ 10 wms hd hq;= jhfia miqjk 40lska wvq lr we;' tlai;a cd;Skag wkqj
fláfhka úuid n,uq' kuq;a" mdi,a fkdhk tlai;a rdcOdksfha fuu ;j;a .=rejreka ñ,shk
orejka ixLHdj ñ,shk lmamdÿj ishhg 21ls' 24'4la 2015 jk úg
59la olajd h<s;a tfuka u fuu wdOdr wjYHj ;sìKs' oaú;Shsl
2018|January - April Pg 21
wOHdmkh iïmQ¾K úYd, m%udKhl jeisls<s lr;s' WodyrKhla jhi wjqreÿ 1
lsÍu i|yd ;j;a myiqlï ke;' jeisls<s f,i gekaidkshdfõ - 14;a w;r
wjYH lrk .=rejreka fkdue;s ùu yd .eyekq yhjeks fYa%Ksfha orejkaf.ka wdndê;
m%udKh ñ,shk 44'4ls' <uhskag fjka jQ jeisls<s orejkaf.ka ;udgu m%udKh ñ,shk 93-150;a
w¨;au .eg¨j jkqfha" fkdue;s ùu .eyekq fm< fmd;la we;af;a olajd w;r jk nj
f,dj rgj,a 64lg orejka mdi,a fkd taug ishhg 3'5 fofkl=g lshefõ'
.=rejrekaf.ka n,mdk m%Odk fya;= muKs' leurEka ys tla bkaÈhdfõ
ishhg 25lau lsisÿ w;=ßka tlls' tfuka u fm< fmd;lg m<uq muKla jhi 6-13 w;r
mqyqKqjla fkd,enQ wh mka;s ldurhl bf.k jir mka;sfha orejka wdndê; orejkaf.ka
neúka" orejka mdi,a .kakd YsIH ixLHdjo 11 fofkl= isák w;r" ishhg 38la mdi,a
.sho ,sùu" lshùu yd jeäfjñka mj;S' u,dú fojeks jif¾ .Ks;h fkdhhs'
.Ks;h ms<sn|j ,efnk rdcHfha m<uq jir fm< fmd;lg isák kef.kysr
oekqu b;d wju ù mka;s ldurhl orejka <uhska .Kk 14 hqfrdamfha yd uOHu
;sfí' ta wkqj f,dalhg 130 fofkla muK fofkls' hqfrdamfha" reishdfõ
w¨;a .=rejreka muKla isá;s' bf.kqu i|yd fuu rgj, muKla yd mQ¾j fidaúhÜ
;j;a ñ,shk 69la wjYH iqÿiq u m%udKh isiqka fkdj mer.=fõys ckrcj,g wh;a rgj,a
nj UNESCO j mjihs' 20 fofkl= muKla ù ishhg 69lg ;udg jQ 27 ;=< muKla wdndê;
fuhska ñ,shk 17la ;sìh § ì%;dkHh" tlai;a fm< fmd;a ke;s w;r orejka ñ,shk 2'5la
Wm iyrdkq rgj,g;a" ckmoh jeks rgj, ms,smSkfha tu w.h muK isák w;r" bka
ñ,shk 15la ol=Kq mjd mka;s ldurhl ishhg 49ls' ñ,shk 1'8la u orejkag
wdishdjg;a wjYH fõ' isák isiqka .Kk 30 m%d:ñl wOHdmkh wysñ
fofkl= o blaujd ;sfí' 5' wdndê; orejkag jk nj UNESCO j
3' mka;s ldur ms,smSkfha fuu w.h 65- mdi,a wysñ ùu fmkajd fohs' ^2001 o;a;
fkdue;slu 75;a w;r fõ' UNICEF jd¾;d wkqj" wkqj&'
f,dj fndfyda rgj, f,dal fmdÿfõ ÿmam;a
orejkg bf.kSug iqÿiq 4' bf.kqï WmlrK ck.ykfhka ì,shkhla rgj, isák wdndê;
mka;s ldur fkdue;' ysÕh ^ñ,shk 1"000la& tkï orejkaf.ka ishhg
ta fjkqjg .ia hg fyda f,dalfha mdi,a fm< ishhg 15la muK l=uk 95lgu mdi,a wOHdmkh
l+vdrï ;=< bf.kqï fmd;a ysÕh fld;rï o fyda wdndê; ;;ajhl wysñ ù ;sfí'
lrkq ,nhs' tfuka u lsjfyd;a" me/Ks yd miqjk wh jk w;r"
fndfyda mka;s ldurj, bÍ .sh fm< fmd;la bka ñ,shk 110;a 190;a 6' .eyekq orejkg
^mdi,aj,& k< c, idudkHfhka yh w;r msßila oreKq wOHdmkh wysñ ùu
myiqlï ke;s w;r" fofkla muK mßyrKh wdndê; ;;ajhl isá;s' f,dalfha ;ju;a
rg lsheùï fmd;lg isák .Ks;h fmd;lg isák
<uhska .Kk ^fojeks fYa%Ksh& <uhska .Kk ^fojeks fYa%Ksh&
ieïìhdj 2 5
fldxf.da 2 4
gekaidkshdj 3 6
fgdaf.da 3 9
,hsîßhdj 3 3
W.kavdj 4 4
ol=Kq iqvdkh 5 5
peâ 6 6
leurEka 12 14
Pg 22 2018|January - April
mdi,a wOHdmkh wysñ jk m%Odk oaú;Sh wOHdmkh ,enQjka kï" hqo .egqï we;s rgj,a
fya;=jla jkafka .eyekq <uhl= <ud ukaofmdaIKh ñs,shk 12lska o 33l ;;ajh m%d:ñl mdi,a jhfia
ùuhs' oekgo f,dj ÈhqKq fjñka wvq lr .; yel' orejka ñs,shk 39la o" jhi
mj;sk rgj, isák ;reK 4' Wm iyrdkq wms%ldfõ .eyekq wjqreÿ 7-14 w;r orejka ñ,shk
.eyekq <uhska ñ,shk 100lg <uhskag m%d:ñl wOHdmkh 90la o fõ'
wvq u jYfhka tl jpkhla fyda ,enqfKa kï" jhi 17g wvq WodyrKhla f,i
lshùug fkdyel' jhi wjqreÿ .eyekq <uhska .eí .ekSu ishhg fldxf.dafõ orejka ñ,shk
14g wvq iEu .eyekq <uhska 10lska o" 3'5la o" khsÔßhdfõ orejka
mia fofkl=f.ka tla whl=u oaú;Shsl wOHdmkh ,nd ñ,shk 10'5la o" mdlsia:dkfha
ÿmam;alu" hqoaO fyda fjk;a ;snqfKa kï" Wm iyrdkq wms%ldj" orejka ñ,shk 5'4la o hqo .egqï
fya;+ka ksid mdi,a wOHdmkh ol=Kq yd ngysr wdishdfõ jhi ksid mdi,a fkdh;s'
wysñ ù ;sfí' wjqreÿ 17g wvq .eyekq <uhska
jhi wjqreÿ 6-17 w;r .eí .ekSu ishhg 60lska o wvq 8' ksjfia isg mdi,g we;s ÿr
.eyekq orejka ñ,shk 130la lr .; yels jkq we;' f,dj fndfyda mdi,a orejkag
mdi,a fkdhk w;r" ñ,shk 31la 5' Wm iyrdkq wms%ldkq rgj, mdi,a hdu i|yd Èklg meh
m%d:ñl mdi,a jhfiys .eyekq muKla lsisÿ wOHdmkhla ke;s ;=kla weú§ug isÿ ùu fmdÿ
orefjda mdi,a fkdh;s' ldka;djka w;r Wm;a m%udKh fohla ù ;sfí' l=vd orejka w¨hu
f,dj mqrd Èklg jhi ishhg 6'7la o" m%d:ñl wOHdmkh msì§ fï ;rï ÿrla fndfyda úg
wjqreÿ 18g wvq .eyekq orejka iys; ldka;djka w;r Wm;a ksrdydrj mdi,a hdu yd miqj
41"000 fofkla újdy lr fokq m%udKh ishhg 5'8la o" oaú;Shsl kej; ksjig taug isÿ ùu ksidu
,nk w;r" th jirlg ñ,shk wOHdmkhla iys; ldka;djka mdi,a wOHdmkh w;ruÕ yer
15ls' tu ish¨ fokdg u mdi,a w;r Wm;a m%udKh 3'9la o f,i hk w;r ksis bf.kqula ,nd
wOHdmkh uÕyef¾' wvq fõ' .ekSugo th ndOdjlaj mj;S'
khsÔßhdfõ mdi,a hd hq;= 6' ish¨ .eyekq <uhska m%d:ñl tfuka u <uhskaf.a wdrCIdj
jhfia .eyekq wOHdmkh ,enQjka kï" <ud ms<sn| .eg¨o" úúO ,sx.sl
orejkaf.ka ñ,shk 5'5 újdy ishhg 14lska o" ysxikhkag ,la ùu ksido mdi,g
fofkla o" mdlsia:dkfha ñ,shk ish¨ .eyekq <uhska oaú;Shsl we;s ÿr jeä ùu úiska orejkag
3'5 fofkla o" b;sfhdamshdfõ wOHdmkh ,enQjka kï" <ud mdi,a hdug ndOd we;s lrhs'
ñ,shkhla mdi,a fkdh;s' újdy ishhg 66lska o wvq lr .;
.eyekq orejkag yel' 9' ukaofmdaIKh
wOHdmkh ,nd §u iudchSh jdis 7' mdlsia:dkfha m%d:ñl f,dj ÈhqKq jk rgj,
1' f,dj ish¨ u wïudjreka wOHdmkh muKla iys; orejkaf.ka ñ,shk 171la muK
m%d:ñl wOHdmkh ,enQ wh ldka;djka Wmhkafka m%d:ñl ukaofmdaIKh ksid fud<h ÈhqKq
jkafka kï" ud;D urK m%udKh wOHdmkh muKla iys; msßñshl= ùug ndOd jQ wh jk w;r" fuh
;=fkka follska wvq lr .; yels Wmhk uqo, fuka wvls ^ishhg WodyrKhla f,i ie,el=fjd;a"
jk w;r" wdrCId lr .; yels 51ls&' jir y;rla mdi,a fkdhdfuka
Ôú; m%udKh 9"800ls' oaú;Shsl wOHdmkh ,enQ orefjl=g isÿjk bf.kqï ydkshg
2' f,dj ish¨ u ldka;djka ldka;dfjda ishhg 70la Wmh;s' iudkh' tksid u jir myg fmr
oaú;Shsl wOHdmkh ,enQjka kï" fuu ;;ajh fcda¾odkfha ukaofmdaIKhg ,la jQ orejl=f.a
<ud urK m%udKh ishhg 30lska ms<sfj<ska ishhg 53la yd ishhg ;d¾lsl udkisl yelshdj idudkH
wvq lr .; yel' tkï" orejka 67ls' <ufhl=g jvd ishhg 19lska
ñ,shk ;=klf.a Ôú; /l .; wvq fõ' fyd| wOHdmkhla i|yd
yel' 7' hqo .egqï we;s rgl Ôj;a ùu fyd| wdydr orejkag wjYHh'
3' f,dj ish¨ ldka;djka 2011§ f,dj mdi,a
m%d:ñl wOHdmkh ,enQjka fkdhk orejkaf.ka ishhg 36la
kï" <ud ukaofmdaIKh ñ,shk Ôj;a jkafka hqo .egqï nyq,
1'7lska o" m%foaYj,h ^UNESCO&'
2018|January - April Pg 23
,dxflah
wOHdmkfha
j;auka .eg¨ ms<n
s |
lshùula
ksyd,a ùriQßh
Pg 24 2018|January - April
w m rg idCIr;djh
92'6] jeks by<
w.hl mj;sk rgls'
2015 hqfkiaflda jd¾;dj
uy;d bÈßm;a lrk iufha
wdpd¾h tka'tï' fmf¾rd
uy;d isáfha fnda.ïnr
isrf.orh' Tyq tys isg fï
ia:djrhka Tyqf.a oeä fodaI
o¾Ykhg ,laj ;sfí' tfia
l=uk wvqmdvq mej;sho mej;s
;;ajh wkqj fuu fhdackd
wkqj wksl=;a rgj,a iu. mk; ms<sn|j ish woyia úma,ùh iajrEmhla .kakd
wkqms<sfj<ska neÆ l, Y%S igykla f,i bÈßm;a lr nj mjid we;s weka'weï'
,xldjg 82jeks ia:dkh ;snqKs' tu.ska Tyq fuu fmf¾rd uy;d Bg Tyqf.a
ysñ ù ;sfí' ta w;r ksoyia wOHdmk m%;sixialrK mlaImd;S;ajh m<fldg ;sfí'
wOHdmkh mj;sk rgla fhdackdj, wvqmdvq m%udKhla
flfia kuq;a" tjlg jrm%ido
f,io wm rg i,lkq ,nhs' fmkajd§ ;sìKs' m<uqj
,;a fm<eka;shg muKla
ta wkqj neÆ úg wm rg Tyq fuu m%;sixialrK
iSudù meje;s wOHdmkh
iqmsß wOHdmkhla iys; fhdackd ilia l< fldñifï
idudkH ck;dj fj; .,d
rgla hehs fndfyda fofkl=g ixhq;sh lsisfia;au fujeks
hdug ksoyia wOHdmkh
lsjyels jqjo" ienE ;;ajh lghq;a;la i|yd m%udKj;a
úYd, f,i fya;= úh' meje;s
fmfkk ;rï i;=gqodhl fyda .e,fmk tlla fkdjk
wdishd;sl iudch hg;aúð;
fkdjk nj ta ms<sn| jk nj fmkajd§ ;sfí' tfiau
md,k iuh ;=< Okjd§
úêu;a fidhdne,Sulska fy<s lñgqj wdo¾Yhg f.k
iudchla njg fjkia lrkq
lr .; yelsh' ;sfnkafka tx.,ka;fha
,enqjo" th W;a;rdfrdams;
mj;sk wOHdmk mokï njo
idCIr;djh wOHdmkfha Okjdohla jQ ksid Okjd§
tajd mx;s mokulska iliaù
uÜgu ms<sn| tla;rd iudchla w;am;a lr .kakd
we;s njo thska iQrdlk
idOlhla nj ienEh' tfy;a" jQ ish¨ iudc ch.%yK wmg
mx;sh flfrys jeä jrm%ido
thska ck;djf.a lsheùfï ysñ jQfha ke;' OfkaYajr
ie,fik njo fmkajd§
yd ,sùfï yelshdj ms<sn| m%cd;ka;%jd§ whs;Ska hï
;sfí' ;jo fmr mdi,a
woyila ,enqKo lreKq m%udKhla kS;sÍ;s ;=<g
wOHdmkh fkdi,ld ;sîuo"
f;areï lr.ekSug Tjqka we;=<;a jqjo" iudc foayh
fmdÿck kQ.;alu msgqoelSu
fldf;la ÿrg iu;ao hkak ;=< meje;s miq.dó wdishd;sl
wjYH nj oel ;snqK;a
.ek woyila ,nd .; ,CIK úYd, m%udKhla
Bg l%shdud¾. fkdue;sluo
fkdyelsh' ta ksid thska b;sßj meje;sKs'
Tyqf.a úfõpkhg ,laj
ck;djf.a nqoaê uÜgu
;sfí' ;jo m%;sixialrK flfia jqj;a" 50" 60 oYlj,
f;areï .ekSu wmyiqh'
jd¾;dj iliaù we;af;a" mdi,a iy úYajúoHd, wdrïN
tfiau ksoyia wOHdmkh
08jeks mx;sh olajd fkdñf,a lsÍfuka wOHdmkh jHdma;
;=<ska wOHdmk wjia:d mq¿,a
wOHdmkh ,nd§fï mokfï ùu isÿúh' fufia jHdma; jQ
l< njg újdohla ke;s
isg nj;a" th yÈisfha wOHdmk moaO;sfha .eg¨
kuq;a" tys we;s nrm;<
iriú wOHdmkh olajd fjk fjku idlÉPd l<
.eg¨ .Kkdjla idlÉPd
§¾> lr ;sfnk nj fmkS hq;=h'
lsÍug th ndOdjla fkdfõ'
hk nj;a" úh hq;=j ;snqfKa wOHdmk úIu;djh
iriú wOHdmkh olajdo
wOHdmk wjia:d ,ndÿka
ksoyia wOHdmkh fkdñf,a wOHdmkh ,ndfok
m%udKhg idfmaCIj ta ta
mokfï isg m%;sm;a;s ilia
1945§ ksoyia wOHdmk m%foaYj, wOHdmk mßirh
ùu nj;a mjid ;sfí' ;jo
m%;sixialrK fhdackd ks¾udKh úh' hg;aúð;
wd.ñl wOHdmkh ms<sn|j
iS'ví,sõ'ví,sõ' lkakka.r md,lhka wOHdmk wjiaa:d
m%;sixialrK lñgqfõ
2018|January - April Pg 25
we;s lf<a rg .ek i¾j idOdrK ñïula jQfha ;;ajhkaf.a m%;sM,hla f,ih'
l,amkd l< fmdÿ ixj¾Ok ke;' iqmsß mdi,a i|yd ;u orejka
ie,eiaulg fkdj Tjqkaf.a we;=<;a lr .ekSfï uyd
tfy;a" tys§ ;j;a .eg¨
jevlghq;= i|yd wjYH ;r.hla we;sù ;sfnkafka
u;=úh' tkï" we;eï
wOHdmksl Y%ñlhka ,nd fï ksidh' ta ;=< fndfyda
Èia;s%lalj, by<u m%;sM,
.ekSug muKs' hg;aúð; ¥IK wl%ñl;d isÿjk njo
.;a isiq isiqúhkag iriú
hq.fhka miqj jqjo" th ks;r wikakg ,efí' tfiau
m%fõYh wysñ úh' tys
úêu;a ie,eiaula wkqj isÿ tjeks mdi,aj, Yla;su;a wdÈ
ienE fya;=j jQfha iriú
jQjd hehs is;sh fkdyelsh' YsIH ix.ïo mj;sk w;r
bvmyiqlï ysÕ ùu
fï ksid wOHdmksl uÜgu tajd u.ska iqmsß mdi,a f,i
ksid we;=<;a lr .kakd
by< m%foaY iy my< u;=ù ;sfnk fuu mdi,aj,g
m%udKh iSud lsÍuh' fuys
m%foaY f,i úIu;djhla lrk ueÈy;aùu ;=<ska mdi,a
§ kqjrt<sh" fudkrd.,"
ks¾udKh úh' wOHdmk mr;rh ;j;a jeälrñka
wïmdr" nÿ,a," yïnkaf;dg"
wjia:d i|yd fN!;sl yd ;sfí'
ukakdru" uq,;sõ" hdmkh"
udkj iïm;a ,nd fok
ls,sfkdÉÑh" júkshd"
m%udKh;a" thg ;SrKd;aulj
;%Sl=Kdu,h" wkqrdOmqrh iy wOHdmk
n,mEfõh' fuu m%Yakh ksid
fmdf<dkakrej hk Èia;s%lal fm!oa.,SlrKh
iriú m%fõYfha§ ÿIalr
ÿIalr Èia;s%lal f,i i,lk
f,i ie,l=Kq m%foaYj,
,§' fï jk úg úIu;djh
isiq isiqúhkag isÿ jk
ms<sn| m%Yakh tfiau ;sìh§ 1' Wmldrl mka;s fyj;a
widOdrKh wju lsÍu
l%udkql+,j Èia;s%la moku áhqIka(
i|yd Èia;s%la moku;a ÿIalr
bj;a lrñka ;sfí' j¾;udkh
Èia;s%la fldagdj;a we;s lrk Wmldrl mka;s hkqfjka
jk úg iqmsß mdi,a .Kfha,d
,§' tfy;a" tlu Èia;s%lalh mdi,a wOHdmkhg wu;r
ie,flk mdi,a m%udKhla
;=< mj;sk úIu;djhka wOHdmkh fok wdh;k
biau;=ù we;af;a fï
m%udKhka ie,el+ úg fuh wdrïN jQfha fndfyda úg
Pg 26 2018|January - April
mdi,a ;=< úIh ks¾foaY ye¢kajqjo" tajdfha m%ñ;sh ùu olskakg yelsh' tfy;a"
wdjrKh lsÍug fkdyelsùï b;du my< uÜgïj, tys§ Wiia fm< iqÿiqlï
jeks .eg¨ ksidh' tfy;a" mj;S' flfia kuq;a" fujeks fjkqjg m%uqL ù we;af;a"
l%ñlj ks¾udKh jQ .eg¨jla Woa.; ùug uQ,sl uQ,H yelshdjhs' ta ksid bka
wOHdmk ;r.ldÍ;ajh fya;=j ksoyia wOHdmk widOdrKhg ,lajkafka
iy wOHdmkhg by< wjia:djka rfÜ jeä jk wd¾Ól ÿIalr;djhkaf.ka
iudc jákdlula w;alr wjYH;djhkag wkqj mq¿,a fmf<k isiq isiqúhkah'
.ekSu ksid Wmldrl mka;s fkdùuh'
ta w;r Wiiafm< úNd.h
fõ.fhka jHdma; ù th
3' Wmdê yd ämaf,daud wiu;a jk isiq-isiqúhka
wksjd¾h idOlhla njg
mdGud,d fm!oa.,sl m%udKh jirlg 80"000la
m;aj ;sfí' tuÕska áhqIka
mdGud,d f,i we/öu muK fõ' fuu msßi Y%u
ixialD;shlao ks¾udKh lr
úfYaIfhka Wiia fm< n,ldfha úYd, mx.=jla
;sfnk w;r" w¾nqo /ilao
úNd.h iu;a jqj;a" iriú jk w;r" Tjqka wd¾Ólhg
ìysj ;sfí'
m%fõYh ,nkafka 20] muK Wrd.ekSu i|yd rchg ksis
l=vd w.hla ùu ksid úYd, jevms<sfj<la we;s njla
2' cd;Hka;r mdi,a .eg¨jla mj;S' tkï iriú fkdfmfka' ld¾ñl úoHd,"
jrï ,eîug iqÿiqlï ,enQj;a Wiia ;dCIK wdh;k
wdrïNfha § fld<U flakaø meje;sho" tajdfha wjia:d
iriú moaO;sfha bvlv
lrf.k we/ô cd;Hka;r b;d iSñ; ùu;a úfYaIfhka
fkd,eîu ksid jirlg
mdi,a oeka rg mqrd kd.ßlj ld¾ñl úoHd,j,g myiqlï
isiqka 110"000lg muK
jHdma; ù ;sfí' kd.ßlj ,nd fkd§u ksid tajd
iriú jrï wysñ fõ' iriú
Ôj;ajk tfy;a" mÈxÑh w¾nqohg f.dia ;sîu;a ksid
myiqlï mq¿,a fldg fï ish¨
iy;sl l< fkdyels fndfyda mj;sk wjYH;d me;sÍug
fokdg Wiia wOHdmk wjia:d
fouõmshkag rcfha mdi,a lsisfia;au yels ù ke;'
,nd§ug wdKavq wiu;a ù
i|yd orejka we;=<;a
we;' fï wjYH;djh iemsÍu ta w;r iriú mdGud,djka
lsÍfï .eg¨jla mj;S'
i|yd úl,am úh yels újD; i|yd jir y;rl"
rcfha mdi,aj, bvlv
úYajúoHd, meje;sho" tajdo myl ld,hla .; ùu
m%Yakho fuhg n,md ;sfí'
fuhg ienE f,i iß,k ksid;a iriú ;=< mj;sk
fï ;;ajhg wo úl,amh ù
m%udKj;a úl,amhla jQfha Woaf>daIKsl yd .egqïldÍ
we;af;a" cd;Hka;r mdi,ah'
ke;' tjeks b,lalhla iajrEmh ms<sn| woyi
bx.S%is udOH wOHdmkh
iys; tajd kùlrKh iy ksid;a iriú wOHdmkh
ksid;a" we;eï kùlrK
f.dvkexùu isÿ jQfha ke;' fjkqjg úl,am fj; yeÍug
wOHdmk l%ufõohla ksid;a
cd;Hka;r mdi,a ckms%h ù úYajúoHd, ndysr Wmdê n,mdk iudc u;hlao
;sfí' tfy;a" ta ie,elsh hq;= mdGud,djka mj;ajdf.k mj;sk nj lsj hq;=j ;sfí'
uqo,la ta fjkqfjka úhoï wdjo" uE;ld,Skj tajdfha fuho fndfyda úg wd¾Ól
l< yels wh i|yd muKs' .dia;= idudkH ck;djf.a yelshdjka iys; wh w;r
ta w;r úIh ks¾foaYhla yd orejkag oeßh fkdyels mj;skakls'
wOHdmk myiqlïj, mj;sk uÜgug by< oeóï isÿúh' fï ish¨ idOl úiska
úúO uÜgï ksid tajdfha fï mj;sk b,a¨u úYd, imqrk w;s úYd,
m%ñ;sh iïnkaOfhkao .eg¨ fjf<|fmd<la jk w;r" wOHdmk fjf<|fmd<
u;=j ;sfí' we;eï tajd ta i|yd wdfhdack lsÍug cdjdrïlrejkago
cd;Hka;r mdi,a f,an,fhka fm!oa.,sl wxYh bÈßm;a f;da;ekakla ù ;sfí' fyd|u
2018|January - April Pg 27
wOHdmkh isiqka u; megjQ nrla ùu
wOHdmk úIhud,d l%ufõohka ilia lsÍfï §
wOHdmk ufkda úoHdj ms<sn| ie,els,su;a ùu
w;HjYH lreKls' tfy;a" mdi,a úIhud,djka
fujka oelaula iys;j iliaù ;sfío hkak
m%Yakhls' fï i|yd fyd|u WodyrKh jkafka
my jir YsIH;aj úNd.fha mj;sk oeä
;r.ldÍ;ajhhs'
WodyrKh jkafka" miq.shod flakaøSh m%Yakh ta i|yd jk fldg fm!oa.,sl wxYh fj;
wfydais l< nj lS kuq;a fN!;sl yd udkj iïm;a ,nd§fuka ;sfnk fidÉpï
fjk;a kulska ysi tiùug .eg¨jhs' thg fya;= jkafka m%;smdokj,g ;j;a nrla
W;aiy lrk ihsgï ta i|yd fjka jk wd¾Ól tlaù ;sfí' Wfoa wdydrhj;a
wdh;khhs' fkú,a m%kdkaÿ m%;smdokhkaf.a .eg¨jhs' fkdue;sj mdi,a meñKSu ksid
kï l+g ffjoHjrhd;a" miq.sh ld,h mqrdu wOHdmk Èk lsysmhla jukh oeuQ
wfkla nvf.daia;rjd§ ue;s fCIa;%fha isiqka" .=rejreka lelsrdj m%foaYfha mdi,l
weu;shkao tlaj ck;dj iy m%.;sYS,S n,fõ.j, oeßhl iïnkaO mqj;la
rjgñka lrk u.äh ihsgï m%Odk b,a,Sula jQfha miq.sh ld,fha wdkafoda,khla
igk ksid fy<sorõ ù ;sfí' wOHdmkh i|yd o< cd;sl we;s lf<ah' ta ieneúkau wm
ihsgï igk fujeks iudc ksIamdÈ;fhka 06]la fjka rfÜ wd¾Ól oßø;djh;a"
wjOdkhg Èkd .;a;la jQfha lrk f,ih' tfy;a th îß wOHdmk oßø;djh;a fmkakqï
th ffjoH mdGud,djla w,skag ùKd jehSula ù ;sfí' lrk ienEu m%ldYkhls'
ùu ksid njg újdohla
fuu uQ,H m%;smdokj, wOHdmkh isiqka u;
ke;' tjeks ;j;a fndfyda
m%Yakh ksid wOHdmk wjia:d megjQ nrla ùu
mdGud,d fjk;a fCIa;%j,
mq¿,a fkdùu muKla fkdj
we/ö ;sfí' we;eï tajd wOHdmk úIhud,d
ksoyia wOHdmkh fõ.fhka
fm!oa.,sl úYajúoHd, f,iu l%ufõohka ilia lsÍfï §
yelsf<ñkao mj;S' mdi,a
ls%hd;aul ùug mgkaf.k wOHdmk ufkda úoHdj ms<sn|
jeiS hdu wo úYd, m%Yakhla
;sfí' tajdfhao fujeks l+g ie,els,su;a ùu w;HjYH
ù ;sfí' tfia u mdi,aj,
m%fhda. we;s njg ielhla lreKls' tfy;a" mdi,a
kv;a;= lghq;= w¾nqohg
ke;' tfy;a" tajd iudc úIhud,djka fujka oelaula
hdu ksidfjka tu úhoï
wjOdkfhka .s,syS ;sîu iys;j iliaù ;sfío hkak
l%udkql+,j fouõmshka u;
lk.dgqjg lreKls' m%Yakhls' fï i|yd fyd|u
megfjñka ;sfí' mdi,a
WodyrKh jkafka my jir
rcfha wOHdmk úhoï <uhska i|yd ,ndfok ks,
YsIH;aj úNd.fha mj;sk oeä
lmamdÿj we÷ï i,dl lmamdÿ lsÍfï
;r.ldÍ;ajhhs' jhi 10la
Wml%u ilialr ;sfí' fm<
ksoyia wOHdmk ls%hdj,sh muK jk orejl=g Tfrd;a;=
fmd;a uqøKh rcfhka ksoyia
;=< u;=j ;sfnk .eg¨j, fkdfok udkisl mSvkhla fï
Pg 28 2018|January - April
ksid we;s flf¾' th fmdÿ lr .ekSug fkdyels ùfï fjka fldg bf.kqu ,nkafka
iudc m%Yakhla njg o m;aj m%Yakh u;= jkafkao fï fï iuia;hhs' tfy;a" j;auka
;sfí' ;;ajh ;=<uh' áhqIka mka;s wOHdmk l%uh ;=< mj;sk
w;HjYH idOlhla jkafkao m%Odk;u wvqmdvqjla jkafka
ta w;r w'fmd'i' idudkH fm<
fï ksidh' fuu úIhhkaf.a mj;sk
yd Wiia fm< úNd.hkag
wmQ¾j wka;¾ iïnkaOh
wod< úIh ks¾foaYhkaf.ao úhqla; wOHdmkh
ms<sn| b.ekaùu isÿfkdùuh'
jßkajr lrkq ,nk
wOHdmkh ,nd §fï§ ke;fyd;a" fï ish¨
fjkialïj,§ úIh nr
úIhhka fjkalr .ekSug úIhhkaf.a moku tlla nj
jeä lsÍï fukau wvq lsÍïo
isÿfjhs' tfy;a" ta b.ekaùfï isiqjdg f;areï fkdlsÍuh'
lrkq ,en ;sfí' 70 oYlfha
iy bf.kSfï myiqj i|ydh' mj;sk úNd. b,lallr .;a
§ úoHd úIhhka tlalr
wOHdmkh hkqfjka woyia hdka;s%l ;r.ldÍ wOHdmksl
ifudaOdksl úoHdj we;s lf<a
lrkqfha" wm yd wm wjg ls%hdj,sh ;=< tjeks fohla
fujeks úIh nr wvq lsÍfï
we;s iuia;h ms<sn|j n,dfmdfrd;a;= úh fkdyelsh'
wruqKska jqj;a" miqj h<s
f;areï .ekSuhs' thg tys m%;sM,h jkafka úIh
tajd fjkia úh' Wiia fm<
ñksid úiska fï olajd tl;= m%ùKhka ìys jqjo" Tjqka
úIhhka y;r ;=k olajd
lrf.k ;sfnk oekquo ,nd ixhqla; wjfndaOh we;s wh
wvq lsÍfukao fï ;;ajh
.; hq;=h' .Ks;h" úoHdj" fkdùuh' hula ksje/Èj
meje;sKs' flfia kuq;a" mdi,a
l,d" b;sydih" iudc úoHdj" f;areï .ekSug kï" ta
;=< úIh ks¾foaYh wjika
wd.u" o¾Ykh wd§ jYfhka ms<sn|j ixhqla; wjfndaOhla
2018|January - April Pg 29
wjYHh' tfy;a" mj;sk jy,a Ñka;khl isrlsÍug i|yd b;d uekúka fhdod.;
iQrdlEu mokï jQ iudc tajd fya;= fjhs' fuh wfma yelsh' tfy;a w;HjYH
l%uhg ixhqla; wjfndaOh wOHdmk l%ufha mj;sk ;j;a úoHd.dr myiqlï mjd
iys; ñksiqka f.dvkeÕSfï úYd, wvqmdvqjls' ksisf,i ,nd§ ke;s wfma
jqjukdjla we;af;a ke;' mdi,a moaO;sh ie,l+ úg geí
.=re flakaøSh
úoHdj fjkqjg wOHdmkh ,nd§u jeks tajd h:d¾:hla
wúoHdj fkdjk isysk ;rug wfma
;ju;a wm rfÜ wOHdmkh isiq mrmqfrka ÿria fldg
uE; ld,Skj Y%S ,xld úNd. ,nd §fï l%ufõoh jkafka ;sfí'
fomd¾;fïka;=j u.ska .=re flakaøSh l%uhhs' tkï
mj;ajkq ,enQ wfmdi id$fm .=rejrhd mka;s ldurh j¾;udkh jkúg fmkShk
úNd.hkaf.a;a" wfmdi W$fm bÈßfha isg.ksñka ish lreKla kï fuf;la mej;s
úNd.hkaf.a;a olakg ,enqKq foaYkh mj;ajd isiqkag ljr wdKavqjla n,hg
fmdÿ ldrKhla úh' tkï igyka ,sùug i,iajk meñKsho rfÜ wd¾Ól
úNd. wdrïNh i;sfha m<uq l%ufõohhs' tfy;a wOHdmk m%;sm;a;Skaj, lsisÿ fjkila
Èkh jk i÷odg fhdod uQ,O¾u wkqj i,ld neÆ fkdjqK njhs' th ÈYd.;
fkdf.k wÕyrejdodg fhdod úg th id¾:l l%uhla ù we;af;a" jeä jeäfhka
ilia lsÍuhs' fï ms<sn|j fkdfõ' jvd id¾:l jkafka" mqoa.,SlrKh lsÍï yd fmdÿ
fidhd neÆ úg fy<sorõ YsIH flakaøSh wOHdmkh ck fiajdjka lmamdÿ lrk
jQfha i÷od fh§ ;snQ rdyq nj f,dj mqrd ms<s.;a ÈYdjgh' wOHdmk fCIa;%hgo
ld,h wm, nj;a ta ksid u;hhs' ieneúkau isiqjd fuu fmdÿ h:d¾:hg
úNd.h wÕyrejdod weröug ksjerÈj lreKq ldrKd uqyqK§ug isÿj ;sfí' jvd
n,OdÍka ;Skaÿ l< nj;ah' f;areï .kafka iajhxj ,nk ÈhqKq mßmQ¾K wOHdmk
wOHdmk n,OdÍkaf.a ;;ajh wOHhkh ;=<skah' .=rejrhd l%ufõohla flfia fj;;a
fuh kï tjka rgl mdi,a l< hq;af;a ta i|yd Tyqg mj;sk ksoyia wOHdmk
oeßhl jukh oeuQ muKska uÕ fmkaùuh¦ Tyqg wjYH wjia:d /l.ekSu mjd úYd,
úÿy,am;sksh tu oeßh Woõ moõ ,nd§uh' iuia; wNsfhda.hlaj we;af;a ta
.eíf.k we;ehs ks.ukh wOHdmk l%uh ;=<u tjka ksidh'
fldg f.or heùu .ek mqÿu fjkila we;s lsÍu wm ta ksid wm rfgys ÈhqKq
úh hq;= ke;' mdi,a wOHdmk jeks rgl ir, lghq;a;la oelaula iys; cd;sl wOHdmk
úIh ud,djka ;=<u wd.ñl fkdfõ' Bg jvd w;sYhska m%;sm;a;shla l%shdjg ke.Su
wOHdmkho we;=<;a fldg ir, iudc m%Yakhlaj;a iuia; iudc wd¾Ól
;sfí' wd.ñl b.ekaùï ;=< úi|d.; fkdyels fn,ySk mßj¾;khla iu. isÿl<
tk fndfyda ñ:Hdjkao ta md,lhkaf.ka tjeks foa hq;= foaYmd,k lghq;a;la
iu.u isiqkag W.kajkq ,efí' n,dfmdfrd;a;= úh fkdyelsh' njg m;aj ;sfí' ta i|yd
ueùïjdoh yd ú{dkjd§ j¾;udk f,dalh foi neÆúg Wr§u fï fudfydf;a ish¨u
jerÈ b.ekaùï wdÈh ta kùk úoHd;aul fidhd m%.;sYS,Skaf.a" nqoaêu;=kaf.a
i|yd WodyrK fjhs' mq¿,a .ekSïj,ska iEu fCIa;%hlu meyer yeßh fkdyels
úoHd;aul oelaula iys;j" fõ.j;a bÈß .ukla j.lSula jkafkah'
tfukau .fõIKYS,Sj olakg ,efí' úfYaIfhka
f,dalh yeoEÍu yqre lrkjd äðg,a ;dlaIKh fukau
fjkqjg <ore uki fudglr wka;¾cd,ho wOHdmkh
Pg 30 2018|January - April
wl=re jemsÍu
^ud¾áka úl%uisxy iQÍka úiska fidaúhÜ wOHdmkh ms<sn|j
,shk ,o fuu ,smsh Tyqf.a zfidaúhÜ foaifha ke.SuZ
kï 1962 j¾Ifha§ m%ldYhg m;a lrk ,o lD;sfha VII
mßÉfþofhka Wmqgd .kakd ,oaols' tu lD;sfhys jHdlrK
Í;sh fuys§o wdrlaId lrk ,§'&
2018|January - April Pg 31
woyk mkaiShlsksÿ" tlu i;amqreIfhla rcqf.a ld,fhys i|yd lghq;=
ñksiqkaf.ka rdcHhl jeishka fõo@ fmdÿfõ y;r iïmdokhg
ieÿKq uyd f,i iu.s l< ckiïu;jdoh fofkl=f.ka .;jk ld,h;a
foaYhls' tys yelso@ fidaúhÜ .ek uqr.dkakka ;sfofkla úhou;a
ckldh hqfrdamSh" iudcjdoh" fï fidaúhÜ ,shkag lshjkag .Kka neÆ
fudxf.da,Sh" uyd ckldh iudcjdoh fkdo;af;dah' id¾ wdKavqfõ
uqia,sï" wrdì" iu.sfhka ne£ jHjydr flfrk .eñhka mia ks,OdÍyq ta ldßh
wdÈ úiska o iqÿ" Ôj;ajk uyd ieá úuid ne,Su fofkl=f.ka y;r i|yd wjqreÿ
ly" l¿" ÿUqre cd;shla lf<a jgfkah' fofklao .Ekqka 125la .; fj;shs
wd§ j¾K úiska wjqreÿ y;<sylg 1913 § wg fofkl=f.ka lSy' reishdfõ
o fnfok úúO wvq ld,hlsks' reishdfõ y;a fofklao ish¨ fokdgu
cd;Skaf.ka 1917 jk f;la ckldhf.ka ,shkag lshjkag uQ,sl wOHdmkh
iEÿKls' fNao Nskakj" isfhag 82'4la fkdo;af;dah' fokq i|yd
ls%ia;shdks" uqia,sï" W.ekafuka" Ôjk .eñfhda jQy' 1939 § fidaúhÜ lghq;= iïmodkh
fn!oaO" yskaÿ hk ñkqfuka b;du 17'6la k.r reishdfõ wjqreÿ l< hq;=hhs
wd.ï woykakka my;a ;ekl jeà jeisfhda 9g jeä .Ekq msßñ fidaúhÜ wdKavqj
jifhka ta cd;Syq isá úisfldaáhl jQy' fudjqka fodf.d,a,f.ka 1930§ wd{djla
úúO ksldhj,g ckldh wjqreÿ w;=frka nd,úh isfhag 91la mekjQfhah'
fnfo;s' cd;s y;<shlska blaujQjkaf.ka ,shkag lshjkag ta wd{dj
úiska wd.ï W.ekafuka" isfhag 76la fkdo;af;da jQy' mkjd wjqreÿ
úiska ì÷Kq l¾udka;fhka" ,shkag lshjkag oeka isfhag iShla y;rlska uq¿
úisfldaáhla muK f.dú;ekska" fkdo;af;da jQy' ,shkag lshjkag nd, mrïmrdjg
jk fidaúhÜ úoHdfjka ngysr fï ;rï kQ.;a okafkdah' m%d:ñl úIhhka
ckmoj, hqfrdamh blaujk ckldhla we;s uq¿ reishdfõ W.kajkq msKsi
ckhd" ngysr ;ek f;la wksla rgla nd, mrïmrdjg mdi,a msysgqjkq
ckiïu;jd§h ÈhqKqùu wid" hqfrdamfha fkdùh' m%d:ñl ,eîh'56
md,kfhka wjqreÿ ikaf;daI fkdjk wjidk id¾ wOHdmkh fokq ì%;dkHfha
Pg 32 2018|January - April
lïlre mlaIh" rglg WÑ; md,k Wianelsia;dkfha ckhd óg;a jvd ie,ls,a,g
,snr,a mlaIh yd l%uhla úh yelsh' fï w;r ,shkag lshjkag Ndckúh hq;a;ls'
hqfrdamfha wksla iuyr foúÈh w;r mj;sk o;a;jqkaf.a .Kk reishka úma,jhg fmr
foaYmd,k mlaIo ygk ksid foúÈfhau isfhag follg jeä tys mdie,a oyhla
iudcjdofhys Wiialu yrh Wlydf.k fkdùh' fldñhqksiaÜ úh' ta oyhu reishka
ms<s.ks;s' Tjqka w;r wuq;= md,k l%uhla" wdKavqfjka miq ni;a ;ðlsia;dka
u;fNao mj;skafka iuyreka is;kjdg jvd Wianelsia;dkfha ni;a b.ekafjk
m%cd;ka;%jdoh l,ska" my< úh yelsh' wOHdmkh ÈhqKqùh' m%d:ñl mdi,a ùh' tys
wkqj md,k l%uh iudcjdofhys wjqreÿ y;<syla W.ekau ,enQ YsIHfhda
flfuka fjkiaùfuka Wiialu jvd;a bl=;ajkag fmr reishka ks,OdÍkaf.a;a
iudcjd§h wdKavqjla fyd¢ka o; yelafla Wianelsia;dkfha iajfoaYSh Okj;=kaf.a;a
my<ùug bv yeßh fidaúhÜ tlai;a ckmo ,shkag lshjkag orefjda jQy' oeka tys
hq;=o fkdtfia kï rdcHfhys uqia,sï okakjqkaf.a .Kk mdi,a 2547la fjhs¦ ta
udlaiajdoh wkqj wd.u je<|.;a cd;Ska isfhag 98 olajd mdi,aj,ska W.kakd
idufhka fyda wú .egqï fjfik rgj,a iq¿ jeäúh' tys fmd;am;a YsIHhkaf.a ixLHdj
iys; úma,jhlska fyda ld,hlska wOHdmkfhka iÕrd m<lrkq ,eîu;a 3"30"000ls' fï mdi,a
iudcjd§h wdKavqjla ÈhqKqjQ ieá úuiSfuks¦ wf,úh;a fkdweoysh j,ska isfhag yegl
msysgqúh hq;=o hk Wianelsia;dkh" yels fia ÈhqKq úh' ish¨ úIhhka W.kajkq
m%Yakh wrnhdh' fï ;ðlsia;dkh" 1917 úma,jhg fmr ,nkafka ;ðla nisks'
foúÈfhka tla úÈhla lilaia;dkh" Wianelsia;dkfha mdi,a oyhla meje;s
we;eï rglg WÑ; úh ;=¾lsfïkshd wd§ ckmo mdie,a YsIHhkaf.a fï uqia,sï rfgys
yelsh' lïlrejkaf.a;a id¾ rcqf.a wKilg .Kk 17"000la úh' wjqreÿ y;,sylska
f.dúhkaf.a;a yiqj isá uqia,sï 1959 § tys YsIHhkaf.a we;sjQ wOHdmk
whs;slï /flk fia j¾.hkaf.a ckau N+ñ .Kk oy;=ka ,laihls' ÈhqKqj Bg w,a,mq
udlaiajdohg wkql+, fjhs' reishdj md,kh uqia,sï ckmohla rg jk brdkfhys
tal mdlaIsl wd¾Ól l< wjidk id¾ jk ;ðlsia;dkfha 1959 jk f;la we;s
m%cd;ka;%jdoh we;eï rcqf.a ld,fhys mjd wOHdmk ÈhqKqj jQ wOHdmk ÈhqKqj yd
2018|January - April Pg 33
Pg 34 2018|January - April
iei£fuka fy<sjk msysáfha k.r úistll o we;' úma,jhg weúÈk wys.=Kaál
fjki fkdweoysh muKs' 1958§ tys fmr ;=¾lsfïkshdfõ ckldhla f,isks'
yels ;rïh' 1959 úYajúoHd,h yd Wiia ck.ykfhka isfhag Tjqkag ,sÅ; NdIdjla
;ðlsia;dkfha úoHd,h 219 la úh' tll= muKs ,shkag fkdùh' oeka Tjqka
ck.ykfhka oyilg úma,jhg fmr uq¿ lshjkag oek isáfha' w;r bxðfkarefjda
mdie,a 1'4la ùh' ihsîßhdfjys;a wE; ,sÅ; NdIdjla mjd ld¾ñl Ys,amSyq" lafIa;%
brdkfha ck.ykfhka fmrÈ. ckmofhys;a" fkdjQ ls¾.aysishdfõ yd mdie,a md,kh
oyilg mdie,a ueo wdishd fjys;a jQfha uqia,sï ckhd ;ukaf.au ms<sn| mqyqKqj ,enqfjda
0'3ls' ;ðlsia;dkfha Wiia úoHd,h y;rls' úYajúoHd,hlska fodia;re yd .=rejreo
ck.ykfhka oyilg Wianelsia;dkh" ishniska W.ekau ,n;s' 4"10"000 fj;s'˜58
179la W.ekaula ,nk lidlaia;dkh wd§ ld¾ñl mdGYd,d fldñhqksiaÜ
YsIHfhda jQy' brdkfha úid, ckmo oyhl ;sylska fndfyda md,lhka uqia,sï
uq¿ ck.ykfhka tlu úYajúoHd,hla YsIHfhda l¾udka; rgj, wOHdmkh
oyilska W.ekaula fyda Wiia úoHd,hla ms<sn| oekqu ,n;s' muKla fkdj iudcho
,enQ YsIHhkaf.a fyda fkdùh' oeka uqia,sï rgl jQ fï ÈhqKq flf<a fkdfhla
.Kk 1959§ 39ls' fï yeu ckmohl fjki wOHdmk ÿIalr;d ch.ekSfuks'
;ðlsia;dkfha úYajúoHd,h yd Wiia úma,jhla jekak'57 Wianelsia;dkfha
ckhdf.ka iShg iShla úoHd,fhdao fj;s' ls¾.aysishdfõ Wiia uqia,sï ckhd w;r
muK 1959È ,shkag 1958§ úYajúoHd,hka wOHdmkh ms<sn| meje;s ÿIag pdß;%hla
lshjkag okafkda we;=¿ Wiia úoHd, ldrliNdfõ iNdm;s tys fldñhqksiaÜ
jQy' brdkfha ,shkag 31la Wianelsia;dkfhys wíÿ,a,d lksufgdõ md,lfhl= úiska
lshjkag okakjqkaf.a msysgqjkq ,eîh' 1961 cQ,s ui 22 idufhka yd Wmdfhka
.Kk isfhag oyhla thska bf.kSu jkod gdia m%jD;a;s ch.kakd,o yeá
úh' ,nk YsIHhkaf.a ksfhdað;fhl=f.a m%Yak ì%;dkH úYajúoHd,hl
fidaúhÜ tlai;a .Kk 78"000ls' j,g ms<s;=re foñka tys .=rejrfhl= jk fÊlí
ckmofha Wiia Wianelsia;dkfhys wOHdmk ÈhqKqj úia;r ñ,¾ úia;r lrhs¦
b.ekaùu blauKska ck.ykh ,xldfõ flf<ah' —ls¾.aysishdfõ Wianelsia;dkfha
ÈhqKq úh' ta b.ekaùu ck.ykhg iudk Wiia úoHd,j,g yd uqia,sï ckhd w;r
fkdÈhqKq ckmoj, fjhs' lilaia;dkfhys ld¾ñl úoHd,j,g wd.ï-l=, ffjrh ksid
mjd me;sr .sfhah' Wiia úoHd,h 27ls' 1961 § we;=¿ jQjkaf.a flfrk ñkSuereu
cd;s" l=," j¾K wY¾nhsckfhys 15ls' .Kk 11"000ls' wmrdOhla f,i i,lkq
fkd;ld ish¨ ukqIH ls¾.aysishdfõ 9ls' fï wjqreoafoysu fkd,eîh' ls;=iuh
j¾.hkaf.a wd¾Ól ;ðlsia;dkfhys 7ls' ta úoHd,h j,ska jd§ka yd uqia,sïldrhka
ÈhqKqj;a iajdëk;ajh;a ;=¾lsfïkshdfjys 6ls' W.ekau;a mqyqKqj;a tlg .efgñka Ôj;aùu
m;d ls%hd lrk fï cd;Ska w;=frka ,nd iu¾:jQjkaf.a ksid fï ìhlre isß;
fidaúhÜ wdKavqfjys ls¾.aysishdfõ ckhdg .Kk fuhska jvd;a oeäùh' fï
udkj Nla;sh" ta id¾ wdKavq ld,fhys wvlg jeä fkdfõ' ñkSuereï uev,Su
wdKavqj ld¾ñl Ys,am ,sÅ; NdIdjla mjd l¾.sysishdfõ w¾: i|yd tla fmfoil
we;=¿ úoHd;aul fkdùh' oeka tys l%uh yd lDIsl¾uh fldñhqksiaÜ md,lfhla
oekqï yeu ckmohl úYajúoHd,hla" fnfyúka ÈhqKqùu W;aidy lf<ah' Tyq
m;=rejk ieáfhka ia;S%ka .=relu Wfoid ksid úfYaI W.ekaula ñksiqka le|jd wjjdo
fy<sfjhs' mqyqKq lrkq ,nk ,enqfjdao jeäfj;s' lf<ah¦ ;¾ck lf<ah¦
1914 § reishdfjys úoHd,hla" wNHdi 1917 wjqreoaog fmr we;euqka isrf.g
Wiia úoHd,hla fyda úoHd,h myla yd ls¾.Sishdfõ ckhd hejqfõh¦ we;eul=g
úYaj úoHd,hla fyda ld¾ñl mdGYd,d ;syla Ôj;a jQfha ;ekska ;ek wksla o`vqjï flf<ah'
2018|January - April Pg 35
tfy;a l=, ffjrh ksid ñkSuereu kej;sK' Tjqka ,nk wdodhu jHdjidhslfhda
ñksiaiq Tjqfkdjqka ueÍu fidaúhÜ wdKavqfõ Tjqfkdjqkaf.a oekqu" b' Wm jHdjidhslfhda
fkdkeje;ajQy' wr jEhu ksid reishdfõ l=i,;d" iQrlu yd yd m<mqreÿ
md,lhd l=rdka fmd; muKla fkdj wksla mßY%uho wkqj fjkia lïlrefjda
yd uqia,sï wd.u ms<sn| fidaúhÜ tlai;a fjhs' B' ,smslrefjda yd fj<|
wksla fmd;ao uq,isg w. ckmoj,o Wiia hqfrdamfha m%cd;ka;% fiajlfhda
olajd b;d mfriaifuka wOHdmkh;a úoHd;aul jd§h rgj, ;ju;a W' lïlrefjda
lshjd W.;af;ah' Tyq ta wOHdmkh;a me;sßK' ta úYajúoHd,h wOHdmkh W!' fjk;a fiajlfhda'
fmfofia uqia,sï wd.u wOHdmkh ;ukaf.a ore l=,Skhkaf.a;a
W.;=ka" uq,a,dNhka uqkqnqreka muKla i;= Okj;=kaf.a;a orejka uq¿ tx.,ka;fha
yd uqia,sï mQclhkao mrfjKs whs;slula lr Wfoid meje;afjkakla iu¾: <uhskaf.a
le|jQfhah' .ekSug Wmdh fhdok jekak' oekqÿ m%kaifha ixLHdj wkqj n,k
—l=, ffjrfhka rc mrmqf¾ wEfhda tys lïlrejkaf.a orejka l, zwdZ mka;sfha iu;a
ñksiqka ueÍu wd.ñl fkdjQy¦ wksla l=,Skfhda" ishhlf.ka fofofkl= <uhs isfhag 94ls'
j;la f,i i,lkag Okysñfhda" yd uyd muKs úYajúoHd,hlska zWZ mka;sfha lïlre
uqia,sï Y%e;sfhka yd fjf<kafoda o tys W.ekau ,nkafka' ckhdf.a iu;a <uhs
wd.ñl fmd;aj,ska fkdjQy' Wiia W.ekau tx.,ka;fhys isfhag 50ls' tfy;a
lsisu bvla § ke;' ,nkakkaf.ka jeäu úYajúoHd,j,ska iu;a <uhskag Wiia
Tn;a uqia,sïldrfhda;a fokd lïlrejkaf.a;a W.ekau ,nkakka wOHdmkh fokq msKsi
th wd.ñl f.dúhkaf.a;a orefjda mka;s fNaoh wkqj lghq;= iïmdokh lr
YslaIdmohla f,i jQy' mka;s fNaoh fnfok ieá oelafjk ;sfnk ieáfhka ta
i,l;s' ñka miq tjeks w;=reoyka ùu ksid f,aLkhla uydpd¾h i|yd jeäu wjia:d
ñkSuereula jqjfyd;a tys úoHd{fhda" fcdaYfma kSâyeïf.a ,efnkafka by<
kQ.;a ñkSurejd fkdj l,dldrfhda" f,aLlfhda" fmd;l olakd ,efí' mka;sj, ñksiqkaf.a
Tyqf.a wkqYdilhka bxðfkarefjda" —f.% iy ueIskaials orejkaghs' mka;s fNaoh
jk Tn ish¨ fokdu ,smsldrfhda fmdÿ bx.sßis iudch mka;s wkqj Wiia wOHdmkh
ysrf.h hefjk nj lïlrefjdah' mka;s yhlg fn¥y( ,nk orejkaf.a .Kka
is;d.kag fyd|hs˜hs Tyq úiska fufia iudk w' jev .kakd ñksiaiq fufiah'
;srir y`äka lSfõh'59 jqj;a oekqfuka" yd wêldÍyq wd' mka;sfha orefjda
md,lhdf.a Wmdh nqoaêfhka" l=i,;dfhka" wd' fodia;re" isfhag 94ls
id¾:l úh' l=, iQr;ajfhka Tjqyq bxðfkarefjda" B' mka;sfha orefjda
ffjrfhka flfrk tl iudk fkdfj;s' kS;s{fhda wd§ isfhag 48ls
Pg 36 2018|January - April
W' mka;sfha í,elan¾ka 12la muKs Wiia úoHd{fhda" mrïmrdj,ska
^lïlre& tx.,ka;fha W.ekau i|yd ckfiajlfhda fï meje; tkafkdah'
orefjda 27ls wOHdmkh yd wjia:d ,enqfõ' wOHdmk l%uh tfyhska orefjda
mka;s fNaoh mka;sfNaoh w;r Wiia W.ekau ;rfha úfõpkh ckaufhka ,;a
ksid Wiia we;s in|lu ,eîug ÿmam;a lf<dah' óg l=Y,;d we;af;dah'
wOHdmkhg úfõpkh lrñka <ufhl= ,nk wjqreÿ úiailg Wiia W.ekau
wjia:d ,nk fufia lshhs¦ wjia:d ysÕh' muK fmr mjd k.rj, nuqKq
wiu;a <uhskaf.a —wdKavqfjka rlaidj,g;a jvd iuyr W.;=ka l=,fha orejka
.Kka fufiah' meje;afjk wOHdmkh ñksiqka muKla fkdj Woid meje;a
w' jev .kakd Ok wOHdmk l%uhla ta ta mka;sj,g úoHd{fhda o fjkakla f,i
ysñhkaf.a yd fï rfgys msysgqjkq fnok Wml%uhla ta l%uh cd;sl ;nd.kq i|yd
wêldÍkaf.a ,eîug ndOd úh' tfy;a ta ÈhqKqjg;a cd;sfha ,xldfõ by<
orefjda isfhag lrkafka Okh" Wml%uh ksid wdrlaIdjg;a mka;sfha we;eï
51ls' Wm; yd rlaIdjo muKla mka;s jqjukdhhs lshñka W.;a;=o fujeks
wd' mka;sfha hk ;=fkka by< fkdmj;shs' mka;sh ;¾l lf<dah' ;¾l bÈßm;a
orefjda isfhag mka;sj,g wh;a wkqjo wOHdmkh by< mka;sfha l<y' hdmfka
37ls w;f<diaila úisks' fjkia fjhs'˜61 ujqmshkaf.a mdi,aj,ska W.;a
W' mka;sfha fufia lsÍfuka ì%;dkHfhys <uhskaf.a f.or fmdÿ fou<
^lïlre& Tjqyq wêm;slï úYajúoHd,h mßirh;a iudc YsIHhkaf.a
orefjda isfhag l< yels f,dl= wOHdmkh tys mßirh;a Tjqkaf.a ch.%yKh
1ls'˜60 rlaIdj,a i|yd f,dlalkaf.a;a l=Y,;d ÈhqKq fudjqkaf.a ;¾l
fnfyúka jdis Okj;=kaf.a;a ;shqKq lrhs' jkik wúhla
,kavka w¾: ,n;s' 1935§ orejka Wfoid Tjqkaf.a ujqmsfhda jekak' nuqKq
úoHdh;kfha m%d:ñl mdGYd,d meje;afjkakla nqoaêh;a oekqu;a l=,hla fia
lÓldpd¾hfhl= yer .sh jekak' tys jy,afldgf.k wuq;= f,dalhl
jk cq,shka <uhskaf.ka isfhag nqoaêu;a;=" Ôj;ajQjkaf.a Ôj;ajkag jEhï
2018|January - April Pg 37
l< fudjqkaf.a W.;a;= wfußldfõ úkdY fkdù fíreKq nvq" lEï îï yd
oreuqKqnqfrda flfuka úYajúoHd,h j,ska tjeks ckldhla jdðlrK T!IOhkao
msßyqfKdah' Tjqkaf.a W.ekau ,enQjkag fidaúhÜ wdKavqj iïmdokhg vdÈh
orefjda;a uqKqnqfrda;a iroï l<y¦ úiska ;j;a wjqreÿ kÕñka fjfyfik
nuqKq l=,fhau bx.sßiska wkqlrKh myf<djlska muK uyd lïlre
oeßhka ìßhka lsÍu fuf,dj wfußldfõ ckhd wyskla my< lrkq
fldg .;ay' fuh foúhkaf.a ;ekg blaujk úoHd;aul msKsi fkdfõ¦
Tjqka w;r lhska kÕsk bKsuÕla uyd ck iudchla W;=ï mrud¾:hla
is;ska ÿn, orejka fldg.;a wm lrkq ,enQy' rc" .=refldg .ekSfuks'
fndalrk Wml%uhla rg nuqKq l=,fha nuqKq" ro," isgq" ta mrud¾:h
jQ nj oeka fï nuqKq wEfhda o wußldfõ l=,j,ska f;drjQ ,ekskaf.a fï
l=,fhys nqoaêu;=kag úYajúoHd,h reishdfõ fmdÿ lshqfuka fy<sfjhs'
jegyS ;sfí' <Õ j,ska W.ekau ckhdf.a orejka —fidaúhÜ tlai;a
kEhka w;r isÿjk ,enQjka my;afldg úoHdj bf.k iq¿ ckmo rdcHfhys
újdyhka ksid;a ie,l+y' wußldfõ ld,hlska t;rï uq¿ ckldh"
tlu mka;sfha Okj;=kaf.a ;eklg kexf.a jegySula we;sj
ckhd w;r isÿjk zfndkafidaZ kue;s l=, mrmqrj,ska rfgys foaYmd,k
újdyhka ksid;a n,a,l=g zo¾Yk ,;a l=Y,;d Ôú;fhys wjhjhka
ckldKq ÿ¾j, fjhs' Y+ÍZ hk .re Wmfhda.S fldg f,i Tjqfkdjqka
ckldKq ÿ¾j,ùu Wmdêh weußlka f.ko@ fidaúhÜ i;= ld¾hhka lrkq
is;ska lhska ÿn,hka úYajúoHd,hlska tlai;a ckmofha msKsi ish niska fyda
W;amdokh lrk msßkuk ,oehs hk úoHd ÈhqKqj wksla reishka niska fyda
fya;=jls' mqj;la óg wjqreÿ mßÉfþohlska ,shkag lshjkag
Wiia wOHdmkh y;<sylg muK úfõpkh lsÍu mq¿jka wh úh
iïnkaOfhka fmr ,xldfõ we;eï uekejhs uu is;ñ' hq;=h' ta foniska
tx.,ka;fhys bx.sßis mqj;am;a fidaúhÜ tlla f;dard .ekSu
iïNdú; iuyr úiska úfõpkh wdKavqj reishdfõ;a Tjqfkdjqkaf.a
u;dka;r l=, lrkq ,eîh' wksla ckmoj,;a leue;a; wkqj úh
.¾jfhka yd Ok úma,jhg wOHdmkh m;=rejkq hq;=h˜62
n,fhka mqïnd.;a wjqreÿ y;rlg i|yd uyd jEhula fï lshqu újrKh
ysia we;a;kaf.a fmr reishdfõ flf<a zldjH lrk iuyr
fndre udkhg ck.ykfhka Ydia;% úfkdaofhka reishka f,aLlhka
wkqn, fok Wmdhla isfhag wiQjla muK mS%;sjk ëu;=kaf.a wOHdmkfhys
úh' wfußldfõ .eñhka jQ nj uu iudchlaZ f,dalfha woyi y÷kajkafka
Wiia wOHdmkh óg fmr lSfjñ' w.uq, fidhkq fuf,isks¦
me;sÍu;a úoHd;aul Tjqyq fkdfhla msKsi ;e;kSfuka wOHdmkh
ÈhqKqfjka Tjqka ñ:Hd u;dka;rj, uy;a ikaf;daIhla yd ixialD;sh
hqfrdamh blauùu;a muKla fkdj ,nk mKaä;hkaf.a ms<sn| mrfõKs
ì%;dkHfhys flxlsÍï" fldäúk" mßIohla" rcqka" whs;slï" foam, yd
iïNdú; wr hka;r" uka;r" l=,Skhka yd jia;=j ysñhka i;=
u;fhys ksire nj jeks f;dú,amú,a Okj;=ka we;=¿ jQjlshs hk u;h"
fy<s flf<ah' óg j,o t,an.;a ál fofkl=g ldu fidaúhÜ wdKavqj
wjqreÿ y;<sylg kq.;a ckldhla iïm;a wkqNjh neyer flf<ah' ta
mkylg fmr jQy' 1941 § uyd i|yd Wjukd wdKavqj wOHdmk
ì%;dkHfhys iuyr ix.%duhlg yiqj iqjmyiq fok wdh;khkaf.a;a
Pg 38 2018|January - April
ixialD;sfhys;a ish¨ f,daldh;
wdOHd;añl M, lïlrejkag;a
f.dúhkag;a ysñlrk woyiska
lghq;= iïmdokh flf<ah'˜63
fidaúhÜ wdKavqj yd
iudcjd§ka o" wOHdmkh
m;=rejkq i|yd oelajQ Wkkaÿj
fy<slrkakls geIalkaÜ
úYajúoHd,h weröfï l:dj'
geIalkaÜ úYajúoHd,h
msysgqjkag jqjukd wdpd¾h
uKav,h" mqia;ld,h yd
WmlrK o fudiafldõ kqjr§
/ialrkq ,enQy' fmd;a.=,g
jqjukd fmd;=;a úYajúoHd,hg
jqjukd WmlrK;a werf.k fï
wdpd¾hjreka levqKq md,ï we;s"
fmfoia miqlrñka ÿïßfhka
.ukafldg m,afydrekag
yiqfkdù geIalkaÜ k.rhg
<ÕdjQfha wjqreoaolsks' tys
úYajúoHd,h wdrïNfldg
b.ekakqfõ NdIdj W.;a
YsIHhkag ñi m%fõY úNd.
mj;ajd f;dard.;a;jqkag
fkdfõ'˜64
wdpd¾h ysõ,Ü fcdakaika"
lekag¾nßfha ãka;=ud"
ls%ia;shdks ldrfhda yd
fldñhqksiaÜ jdoh hk kñka
1956§ fmd;la ,shd m< flf<ah'
fidaúhÜ wdKavqj msysgqjd wjqreÿ
;sia mylska fkdÈhqKq uqia,sï
rgla jk ;ðlsia;dkfhys
we;sjqKq wOHdmk ÈhqKqj .ek
lekag¾nßfha ãka;=ud fufia
lshhs' —ol=Kq wm%sldj" ngysr
wms%ldj" ueo wms%ldj hk ;=ka
uyd rgj, ck.ykh uOH
wdishdfõ ck.ykhg fnfyúka
jeäh' uOH wdishdfõ b;du
iq¿ rgla jk ;ðlsia;dkfhys
úoHd;aul uyd mSGhla ;sfí'
tys úoHdm;s Wmdêh ,enqfjda
19 fofkla o" úoHd.=re ^Master
2018|January - April Pg 39
of Science& Wmdêh fidf<dieúßÈ úh msysgqjkq ,eîug úoHd;aul m¾fhaIKh
,enQ wkQ fofklao meñKs ;reKfhl= jqjo ndOdjla ùh' ÈhqKq lrkq i|yd
úoHd úIhka W.kaj;s' ;reKshl jqjo Wiia lïlre wOHdmk fjfyfi;s'˜66
uq¿ ;=ka wms%ldfjysu úoHd,hlg we;=¿ YdLd kñka Wiia 1928 jk úg
fujeks úoHdh;khla lr.; hq;=hhs 1918 § úoHd,hj, úfYaI Wiia úoHd,hj,
we;af;ao@ fldñhqksiaÜ wdKavqfõ wOHdmk mka;s mYapdoam¾fhaIKfhka
;ðlsia;dkfha fomd¾;fïka;= wdrïN lrkq ,eîh' iu¾:ùfuka Wmdê
ck.ykh lSkshdfjys kdhlhkaf.a ljqkai,h lïlre ;reKfhda;a ,enQjkaf.ka isfhag
ck.ykfhka y;frka úiska fhdackd lrk f.dú ;reKfhda;a 7'3la lïlrefjdah'
mx.=jls' tfy;a §' ta wkqj ,ekskaf.a ;reKsfhda;a fï isfhag 28'8la
;ðlsia;dkfhys w;aika we;s wd{djla mka;sj,g ne£ f.dúfhdah' uyd
fodia;re mkaoyila ksl=;a úh' fï uykaisfhka bf.k ld¾ñl úoHd,hj,ska
fj;s' ;ðla niska wd{dfjka miq úoHdj .;ay' fuys m%;sM,hla Wmdê ,enQjkaf.ka
m<fjk mqj;am;a we;=¿ Wiia wOHdmkh jYfhka lïlre isfhag 7'7la
mkia wgla we;' m;=rejkq msKsi jqjukd mka;sj,ska bf.k lïlrefjdah' isfhag
wms%ldfõ uq¿ ngysr úoHd,hka yd .=rejreka iu;a jQ 6"500fofkla 14'9la f.dúfhdah'
uqyqÿnv fmfofiys o iq,N lrkq i|yd Wiia úoHd,hj,g ffjoH úoHd,fhka
iajfoaYslhkaf.a niska f,dl= Wkkaÿjla we;=¿ lrkq ,enQy' Wmdê ,enQjka w;r
iajfoaYslhkaf.a we;sùh' ld¾ñl Ys,amh W.;=ka lïlrefjda isfhag
l;=lñka meje;afjk úma,jfhka miq fnfyúka Wiia 2'7ls' f.dúfhda
tlu iajdëk m;%hla m<uqjk wjqreoafoys úoHd,hj,g nkaod 26'9ls' 1934§ Wiia
ke;' tys fmd;a .=,a Wiia úoHd,hj, .ekSu .ek iuyr úoHd,hj,ska W.ekau
úiaila j;a ke;s W.;af;da ,laihla uydpd¾hjrfhda úreoaO ,enQjka w;r f.dú-
;rïh' tys ck.ykh jQy' Wiia wOHdmkh jQy' fidaúhÜ wdKavqj lïlrefjda isfhag 70
fofldaá yeg ,laIhls' ,nkafkda 1920§ ta mKaä;hkaf.a olajd jeäjQy' 1939§
wdishdfõ uq¿ fidaúhÜ 1"70"000la o 1923§ úreoaO;ajh fidaúhÜ foaYfha Wiia
ckmoj, ck.ykh 2"17"000lao jQy' fkdie,l=fjdah' 1925 § wOHdmkh ,nkakkaf.a
tla fldaá ye;a;E uq,a ld,h ;=< Wiia reishdjg .sh ngysr .Kk 6"02"900la olajd
,laIhls' tfy;a wOHdmkh óg jvd mdie,a weÿfrda fufia jeäúh' ì%;dkHh"
tys fmd;a.=,a 7407la blauKska ÈhqKq lSy¦ —b;du jgkd w¨;a m%kaih" c¾uksh"
fjhs'˜65 fkdjQfha wksla ndOdjka wOHdmk ixialrKh b;d,sh hk rgj,a
úma,jhg fmr ksidh' ì%;dkHh jQl,S lïlrejd Wiia y;f¾u 1929§ yd
fidaúhÜ foaYh we;=¿ wksla hqfrdamSh W.ekau ,nkakl= 1939§ reishdfõ;a wksla
l¾udka;fhka fkdÈhqKq rgj,ao Tjqka úiska lsÍuhs' lïlre ckhd rgj,;a Wiia W.ekau
rgla ùh' l¾udka; Wkkaÿ lrkq ,enQ fnfyúkau Wiia ,enQjkaf.a .Kka
ÈhqKq l< yelafla cmdkh o fidaúhÜ úoHd,hj,g we;=¿ù fufiah'
úoHdj ÈhqKq lsÍfuks' iudcjd§h wdKavqj
uq,§u fidaúhÜ ì| fy<kq msKsi 1929 1939
wdKavqj m%:ñl reishka rdc wdKavqfõ fidaúhÜ foaYh 1"76"600 6"02"900
wOHdmkh rg mqrd iqkanqka fiakdxlhg ì%;dkHh 44"300 50"500
m;=rejk;r" úoHd;aul Woõ l<y' fiakdj m%xih 64"500 72"200
wOHdmkh f.dúhka yd wúo iemhQy' fï c¾uksh 1"20"600 70"000
yd lïlrejka w;r wú .egqu yer Wiia cmdkh 1"28"800 1"52"300
m;=rejkag lghq;= wdpd¾hjrhka ysÕùuo b;d,sh 40"300 74"900
iïmdokh flf<ah' úoHd,hka jv jvd;a
Pg 40 2018|January - April
wjqreÿ oyhla ;=< fï rgj,
Wiia W.ekau ,enQjkaf.a .Kk
Wmdê yd iy;sl m;a ,enQ wjqreÿ m;d jeäù ;sfnk ieá wfma
ie,ls,a,g Ndck úh hq;= lreKls'
bxðfkarefjda 10"80"000la 1960§ Wiia W.ekau ,enQfjda fidaúhÜ
fidaúhÜ foaYfha l¾udka;hka foaYfhys wjqreoaolg 42"630 ne.ska
jeäjQy' ì%;dkHfhys Tjqkaf.a .Kk
Wfoid fhdokq ,enQy' ta wjqreoafoa jeäjQfha 620 ne.sks' cmdkfha 2350
ne.sks'
wfußldfõ l¾udka;j, kshl q ;
a jQ tlai;a cd;Skaf.a ix.ufha
bxðfkarejrekaf.a .Kk wOHdmk ixúOdkh 1955§ ixLHd
f,aLk ix.%yhla m< flf<ah' tys
3"25"000ls' f,aLkhla wkqj 1950-1952§ fidaúhÜ
foaYfha ckhdf.ka ,laIhlg
Wiia W.ekau ,nkakkaf.a .Kk
697la úh' ì%;dkHfhys 623ls'
Yefldiaf,dfõlshdfõ 608ls'
lekvdfõ 542ls' vekaud¾lfha 417ls'
m%kaifha 365ls' ne,aðhfï 262ls'
ì%;dkH wdKavqj m<l< jd¾;djla
wkqj 1954§ ì%;dkH ckhdf.ka
oY,laIhlg 57 fokd ne.ska
bxðfkare Wmdê ,enQy¦ wfußldfõ
136 fokd ne.sks' ngysr c¾uksfha
86 fokd ne.sks¦ b;d,sfha 39 fokd
ne.sks' ta wjqreoafoa fidaúhÜ foaYfha
ckhdf.ka oY,laIhlg bxðfkare
Wmdê ,enqfjda 286 fokd ne.ska
jQy¦ 1958§ oY ,laIhlg 460
ne.ska jQy' wfußldfõ Wmdê ,enQ
bxðfkarejkaf.a .Kk 1959 jk
f;la jeä jQfha wjqreÿ m;d 30"000
ne.sks' fidaúhÜ foaYfha 94"000
ne.sks'67
Wmdê yd iy;sl m;a ,enQ
bxðfkarefjda 10"80"000la 1960§
fidaúhÜ foaYfha l¾udka;hka
Wfoid fhdokq ,enQy' ta wjqreoafoa
wußldfõ l¾udka;j, kshqla;jQ
bxðfkarejrekaf.a .Kk 3"25"000ls'
reishdfjys ckhd w;r muKla
fkdj ,sÅ; NdIdjla wysñj isá
kQ.;a ls¾.Sia ckhd;a merKs isß;a
úß;a úiska n¢kq ,enQ fkdÈhqKq
2018|January - April Pg 41
uqia,sï ckhd;a" olsk wdidfjka jev ,nk W.ekaug iß,k ye;a;e mia fofkla
fudkaf.da,Sh ckhd;a lsÍfuys jro lsu@ W.ekaula ,n;shs' ,shkag lshjkag
w;r wOHdmkh yd jro ta mrud¾:hka Wm woañrd,a ßfldaj¾ fkdo;af;dah¦ fidaúhÜ
úoHdj m;=rejd ta .=refldg f.k ñksiqka lSh' weußlka <uhs wdishdfõ ckhdf.ka
rgj, l¾udka; .id lEu;a hqoaO ta wjqreÿ oyy;frka ,shkag lshjkag
ÈhqKqj m;d fidaúhÜ lsÍfuka ñksiqka ueÍu;a folla Wiia úoHd,h o;af;da isfhag ;=ka
iudcjd§ka wjqreÿ muKs' j,skao bf.kSu ,n;s' fofkla jQy' wo ,shkag
;sylska muK l< reishdfõ wOHdmk iefkag¾ yïms% lshjkag fkdokafkla
fiajh Tjqkaf.a udkj ÈhqKqj;a úoHd ÈhqKqj;a fï lreK úfõpkh ta fmfoiaj, ke;'
Nla;sh fy<slrkakls' ksid weußldfõ lrñka 1960§ weußlka fuh b;d ÿIalr
tla mka;shl ckhd nqoaêu;=ka w;r muKla iefkaÜ uKav,fhys l< ch.%yKhls' tys
wksla mka;shl fkdj foaYmd,k{hka m%ldYhlska .kakd ,o m%;sM, j,g wjqreÿ
ckhd;a" tla j¾.hla" w;ro uE;l isg lshqï lsysmhls fï¦ .Kkla ;siafia
wksla j¾.hl=;a .id ìhla yd ixfõ.hla —frdlÜ wmg uqyKmdkag
lEu fkdbjik nj me;sfrhs' ì%;dkHfha iïmdokh yd wyia isÿ jkafkah'
fidaúhÜ iudcjd§yq iuyr úoHd{fhda fï ;rKho iïnkaO fidaúhÜ foaYfha tl
lshqfuka muKla ìh iel óg wjqreÿ ;r.fhka weußldj .=rejrfhl=f.ka
fkdj ms<sfj;skao úiailg ;sylg Wv§ miaig ;,a¨ùu W.ekau ,nk YsIH
m<lr;s' fidaúhÜ ;ukaf.a fmd;aj,ska ;ekam;a kqjKe;s ixLHdjg ish .=Khlska
wdKavqj ;u rdcHfha m<l<y' fidaúhÜ weußlkaldrhkaf.a jeä YsIH ixLHdjla
wdishd;sl ckmo mjd foaYh 1959§ fmdf<dj ixfõ.hg ldrKhls' weußldfõ tl
yeu w;ska ÈhqKq lrkq jgd .uka lrk hka;% óg;a jvd ud ;=< .=rejrfhl=f.ka W.;
i|yd jEhï lrkafka .%yhl= heùfuka miq ixfõ.hla we;s hq;=h' weußldfõ Wiia
udkj Nla;sfhka ñi" weußldfõ iuyreka lrkafka weußldj úoHd,h úis;=kaodfyka
Okfhka" n,fhka" ;=< reishdfõ úoHd wOHdmkh úiska fodf<dia odyl
msïfnk woyiska hhs ÈhqKqj .ek oeä reishdjg jvd my< øjHO¾u úoHdj
lsh yelso@ l=yq,la muKla fkdj ;ekla .ekSuhs' W.kajkq fkd,efí'
ì%;dkHfha;a ìhla o yg.;af;ah' cd;sl wOHdmkh b;du jeo.;a fï
wfußldfõ;a weußldfõ Wm Wfoid weußldj ;u úoHdj .ek bf.kSula
md,lfhda ckiïu; woañrd,a flfkl= jk wdodhfuka úhoï lrk weußldfõ Wiia
jdoh;a Okjdoh;a ßfldj¾ reishdfõ .Kk fuka fo.=Khla úoHd,hj, W.kakd
wdishdfjys me;sfrkq hka;% .%yhka muKla reishdj wOHdmkh YsIHhkaf.ka wvla
oelSug leue;af;dah' fkdj wOHdmkh o i|yd úhoï lrhs'''' fkd,n;s' reishdfõ
fn!oaOfhda nqoaOd.u weußldjg ;¾ckhla reishdj udkisl Wiia úoHd,h j,ska
f,dj mqrd me;sfrkq hhs m;%hlg ,shQ Yla;sh úid, f,i W.kakd ish¨u
oelSug leue;af;dah' ,smshlska lSfõh' ixph lrkq i|yd YsIHfhda øjHO¾u
lf;da,sl m,a,sh reishka YsIHkaf.ka fjfyfihs' fuh jQl,S úoHdj W.ks;s' Tjqka
uq¿f,dj ñiÈgqjka wvla oy jk mka;sfhka reishdj mrudKq n,h iu¾:lï ,nk úNd.h
lf;da,sl iuHla iu;aùfuka miq mdi,a ksmojkq i|yd øjH jekaklska iu¾:ùug
oDIaáhg yrjkq msKsi W.ekau wjidk lr;s' f.dv .eiSug lrk jqjukd øjHO¾u úoHd
mdi,a msysgqjñka mka;s oyhl W.ekafuka jEhug jvd Nhdkl oekqu ,nkafka wfma
wOHdmkh ;ukaf.a miq Tjqka weußldkq ;¾ckhls' 1917 YsIHhkaf.ka isfhag
w;g .kag jEhï mdie,aj,ska 14 fldñhqksiaÜ úma,jhg fofokl=ka muKs'''
lr;s' fidaúhÜ ckhd wjqreoaola bf.kSfuka fmr reishdfõ —weußldj
iudcjdoh me;sfrkq weußlka YsIHhka ckhdf.ka isfhag ld¾ñl wOHdmkfhka
Pg 42 2018|January - April
muKla fkdj muKs' fldaáhla Wiia W.ekau ;Dma;su;ajkag wm ixLHd f,aLkhla
úYajúoHd,h muK reishka i|yd úhoï iQodkï úhhq;=h' olakd ,efí¦
wOHdmkfhka o ldrfhda bx.sßis lrk uqo, fï ;¾ckh fidaúhÜ foaYfha
reishdjg jvd ni W.ks;s' fuka ;=ka jgydf.k ls%hd ck.ykfhka
my< jeà isáhs' weußldfõ .=Khla fj<| fkdl<fyd;a ;j oyilg .=rejre
Wiia reishka oioyila muKs oekaùï i|yd wjqreÿ oyhlska 9 fofkla fj;s'
úoHd,hlska reishka ni úhoï lrkq weußldjg ysñ ì%;dkHfhys
W.ekau ,nk W.kafka' ,efí' ksoyia jkafka f,dalfha .=rejre 5'8ls'
yeu YsIHhdu —m%d:ñl f,dalfha wmf.a n,iïmkak b;d,sfhys 5'4ls'
reishka ni wOHdmkh;a Wiia kdhl;ajhg rdcHhka w;r fï wkqj fidaúhÜ
yer ;j;a nila wOHdmkh;a ;¾ckhls fojk ;ekhs'˜ rdcHfha YsIHhka
wjqreÿ yhlau Wfoid úhoï fidaúhÜ 1959§ 17 fofkl=g tl
W.; hq;=h' lrk uqo, fuka wOHdmkh' reishdfjys .=rejrfhls¦
weußlka <uhska fo.=Khla wm fï ;¾ckh m<lrkq ,enQ weußldfõ
f.ka isfhag ier u;ameka wm fkdi,ld fmd;l68 YsIHhka 82lg
myf<djla fojk j,g;a is./Ü yeßfhd;a f,dalh fidaúhÜ" tl .=rejrfhls'
nila W.ks;s' j,g;a úhoï ms<sn| lghq;= reishdfõ;a ì%;dkHfhys
Tjqka to W.kafka lsÍu cd;sl j,È wmg ysñ wksla rgj,;a YsIHhka 30
oEjqreoaola l,xlhls' wm jk fojk ;ekska .=rejreka ms<sn| fofkl=g tl
2018|January - April Pg 43
.=rejrfhls' fuh 1958 m<lsÍu weußldfõ
ixLHd f,aLk wkqj Wiiau wOHdmkhg
lrk ,o iei£uls' fkdfojk fia
1965ka wjika jk iliaùfuka ixúOdkh weußldj u;ameka j,g;a is./Ü
me,Ek wkqj Wiia jQ uyd jHdmdrhls'
W.ekau ,nd ta ta fj<| oekaùï j,ska j,g;a úhoï lrk uqo, m%d:ñl
ld¾hhkays Y+rhka yd fjk;a fkdfhla wOHdmkh;a Wiia wOHdmkh;a
jk reishka ckhd 40 Wmdh j,ska nvq
.=Khlska jeäfj;shs úl=Kk w¨;a úê hk folu i|yd úhoï lrk
.Kka n,d ;sfí' 1952- fidhk úoHd wdh;k
58 mia wjqreÿ me,Ek weußldfõ we;'
uqo,g jeähhs iefkag¾ yïms%
wkqj ta wjqreÿ my fï wdh;k udkisl lshhs' weußldj tys Wiia
we;=<; fï Y+rfhda úoHd{hka" Wkaudo
17"00"000la mqyqKqj frda. Ñls;ailhka wOHdmkh i|yd úhoï lrk
,enQy' y;a wjqreÿ wd§kaf.a u;dka;r yd uqo, fuka ;=ka .=Khla fj<|
me,Ek wkqj fudjqkaf.a fidhd.ekSï" fj<|
.Kk 1965 § 23"00"000 nvq úl=Kkq msKsi oekaùï i|yd úhoï lr;shs hk
la fjhs'69 flfrk m%pdrhkag
weußldj u;ameka Wmfhda.s fldg .kshs'
lshuq wm rg fndfyda fofkl=ka
j,g;a is./Ü j,g;a nvq j¾. .kq i|yd w;sYfhdal; a h
s la f,i i,lkq
úhoï lrk uqo, ñksiqka" .Ekqka" orejka"
m%d:ñl wOHdmkh;a oeßhka fmd<Ujkq ksielhs'
Wiia wOHdmkh;a hk msKsi Wmfhda.S fldg
folu i|yd úhoï .;yels Wml%u wrnhd
lrk uqo,g jeähhs m¾fhaIK mj;ajk
iefkag¾ yïms% lshhs' úYdro W.;a;= yd
weußldj tys Wiia úoHd{fhda fï mdúÉÑhg mqreÿ iïmdokh flf<ah'
wOHdmkh i|yd wdh;kj, fj;s' Tjqyq fj;s' uyd l¾udka; 1957 § weußldfõ
úhoï lrk uqo, fuka úid, jegqma ,nñka wdh;kh mdie,a Wiia úoHd,j,ska
;=ka .=Khla fj<| ñksiqkag fkdoefkk YsIHhka w;r ieïm,a W.ekau ,enQ
oekaùï i|yd úhoï fia Tjqkf.a is;a fjkia is./Ü fkdñ,fha ;reKhkaf.a;a
lr;shs hk lshqu wm lrk Wmdh iïmdokh fnod yeßfhah' iuyr ;reKshkaf.a;a .Kk
rg fndfyda fofkl=ka lr;s' ñksiqkaf.a;a <uhs fï is./Ü wksla 2"30"00"000 lshs jekaia
w;sYfhdala;shla f,i .Ekqkaf.a;a há <uhskag o úl=Kd uqo,a meld¾â lshhs' we;eï
i,lkq ksielhs' is;aj, ieÕù isák ,nd .;ay' N+ñ is;a;ï" ì;a;s
jekaia meld¾â woyia wrnhd iuyre oekaùï m<lrkq mska;+r" ld¾âfndaâ
kue;s weußlka m¾fhaIK lr;s' ta ,eîu ksid 1955 j,ska lmk ,o
.%ka:ldrhdf.a The m¾fhaIKj, m%;sM, wjqreoafoa iqreÜgq ixfla;" .=rejrekaf.a
Hidden Persuaders fmd; nvq wf,úh i|yd fldaá yhiShla w;afmd;a wdÈh úl=Kk
lshjQjl= weußldfjys Wmfhda.S fldg.kq weußldfõ úlsKsK' uyd iud.ula we;'
fj<| oekaùï ,efí' weußldfõ wdh;khla YsIHhkag nvqj¾.
jHdmdrh iefkag¾ wfußldfõ iqreÜgq jeämqr wf,ú y÷kajkq leue;s
yïms% lshkjdg jvd mdie,a orefjda mjd lrkq i|yd fvd,¾ fjf<kaoka" ;ukaf.ka
Nhxlrhhs is;kq we;' fï Wmdhj,g yiqj fo,laIhla úhoï úuish hq;=hhs" wr
fj<| oekaùï fkdfhla nvq j¾. jk m%pdrl úêhla iud.u iÕrdjl
Pg 44 2018|January - April
oekaùula m< lf<dah' ojfiysZ fj<|dfuka l¾udka; ysñhka yd jeäjQyhs frdhsg¾f.a
Tjqka tfia flf<a ;uka fvd,¾ 10"00"00"000lo uyd fj<÷ka fï id úÿ,s mqj;l i|yka
mdie,aj,g imhk zmshdf.a ojfiys fvd,¾ úhoula lrkafka l=ula úh'71 ta wjqreoafoa
is;a;ï wdÈfhys ta 6"80"00"000lo nvq ta ksido@ nvq úl=Kd yeu ñks;a;= 58 lg
ta nvq j¾. ms<sn| iud.u úiska úl=Kk .ekSfuka ,dn ,nkq ñkSuereula isÿúh'
oekaùï m<fldg uqo,a ,§' i|ydh' Tjqka úl=Kk yeu ñks;a;= 34 lg
imhd .kakd woyisks' l,lg fmr nvq w;r fudafgdar:" ia;S% ¥IKhla isÿúh'
ñksiqkaf.a yd weußldfõ by<u f¾äfhdaieÜ" iqreÜgq" ì%;dkH md¾,sfïka;=
<uhskaf.a we÷ï fj<| iud.ï is./Ü" u;ameka" f;d,a uka;S%jrfhl= jk i¾
me<÷ï ms<sn| iShla úúO oekaùï w÷ka" iqj| ú,jqka" isß,a Tiafndakaf.a
wdh;kh tys l%u Wfoid fvd,¾ jdÔlrk T!IO" lduh lshqula fu;ekg
idudðlhkaf.ka 5"00"00"000 la úhoï l=mamk fnfy;a" WÑ;hhs ug yefÕhs'
fvd,¾ 20"00"000la lrk ,oehs jekaia .eí.kq j<lk —foúhka jykafia
tl;= flf<ah' —fyd¢ka meld¾â lshhs'70 fnfy;a" .íid lrk we;ehs fkdms<s.kakd
w¢kak-tal fkdlr weußldj Wiia fnfy;a wdÈho fjhs' fldñhqksiaÜjdoh
wßkak Tng mq¿jkao@˜ wOHdmkh i|yd fï ish,a, nd," wd;au mß;Hd.hg;a
hk j.ka;sh m;, úhoï lrk uqo,a uy¨" ;reK .Ekq wd;au YslaIKhg;a
lrkq i|yd ta uqo, fuka ;=ka .=Khla msßñ fof.d,a,g jevg;a ñksiqka mqnqohs'
úhoï lrkq ,eîh' fj<| oekaùï i|yd fmdÿfõ y÷kajd§u ls%ia;shdks Okjdoh
tla fj<| iud.ula úhoï lr;shs hk i|yd flfrk m%pdrh fm%arKh lrkq
zwïudf.a ojiZ kñka lshqu w;sYfhdala;shla l=,oyï yd iqisß;a ,nkafka jia;= f,daNh"
yd z;d;a;df.a ojiZ fkdjk nj hg oyu o fkdi,lhs' lduh" u;ameka yd
kñka m%pdrl Wml%u lshk ,o lreKqj,ska 1960 § fmr lsis úfkdaoho úisks' fuh
folla i|yd úhoï fy<sfjhs' oekaùï wjqreoaol fkdjQ úrE wkqmmma;shla jqjo
flf<ah' zwïudf.a i|yd weußldfõ mßÈ weußldfõ wmrdO we;a;ls'˜
2018|January - April Pg 45
wOHdmkh ms<n s `o
udlaija d§ ±lau iy
lshn
q dfõ wOHdmkh
^wOHdmkh kue;s wúh mj;skafka ld w;o"
th Tjqkaf.a jqjukdj fjkqfjka fiajh lrhs&
iqks,a .uf.a
Pg 46 2018|January - April
w
±lau flnÿo@
OHdmkh
ms<sn|
udlaiajdoS
ksoyi iajdëk;ajh
fjkqfjka thg l<
yels ld¾h Ndrh
me;af;kao th mÍlaId
fkdlrk" fmdÿ
iajNdjhlsks' kuq;a
wka iEu ;ekloS
fukau wOHdmkh
idOdrKSlrKh lr
.ekSfï lghq;a;g Woõ
lrk u;jd§ rdcH
WmlrKhls'
udlaiajdoh iudc lrhs' iïnkaOfhkao wOHdmkh ms<sn|
ixia:dj m%Odk wOHdmkh u;jdos udlaiajd§ka tys mka;s udlaiajd§ ±lau
fldgia follg wúshls' tla tla iajNdjh t<sorõ lrhs' l=ukdldro hkak
fnohs' tkï" iudc fft;sydisl wjia:djka ld,audlaia f.a isg fidhd ne,Su i|yd
wd¾Ól moku iy ;=< iudch uqyqK mYapd;a udlaiajdoSka jvd;au iqÿiq jkafka
tys u;= uy, ke;akï fok m%Yak y|qkd olajd iEu th Ndú;fha fhfok
Wmß jHqyh f,ihs' .ekSug yelshdj ,nd flfkl=f.au wOHdmkh ;ekays mÍCId lsÍuh'
ksIamdok in|;d iy oSug wOHdmkhg ms<sn| ú.%h ;=< fuu fidaúhÜ foaYh fï
ksIamdok n,fõ. yelsh' tfukau tu ±lau wka;¾.;j we;' i|yd jvd fyd|
moku jk w;r wd.u" m%Yak úi|d .ekSu mYapd;a ksheÈhla jqj;a" th
foaYmd,kh" kS;sh" i|yd jk mokï udlaiajdÈfhl= jk ¨ú ì|jeà we;s h:d¾:h
iodpdrh" ckudOH" ud¾. y÷kd .ekSugo w,a;=I¾ mjikafka ;=< wmg fjk;a
wOHdmkh wdÈfhka wOHdmkh wjYH OfkaYajr wOHdmkfha ksheÈhla f;dard
Wmß jHqyh ilia fõ' fõ' tfukau iEu m%Odk;u l¾;jH .ekSug isÿ fõ'
ta wkqj .;a úsg wm iudchlau mqrjeishkag ld¾hlaIu" lSlre" lshqndfõ wOHdmkh
by;ska i|yka l< tu iudcfha yr jevlrejka ìyslr fln÷o hkak fidhd
wd.u" foaYmd,kh" moaO;Ska" kS;s Í;s" .ekSu njhs' mdi, ne,Sug wm ;SrKh
kS;sh" iodpdrh jákdlï iy YslaIKh ;=<ska Okjd§ka fuu lf<a tneúks'
iy udOH fukau ,nd oSfï l¾;jH l¾;jH bgq lr .kS' lshqndj 1959 *sfo,a
wOHdmkho wdÈ ish,a, wOHdmkh u.ska isÿ ta wkqj tys m%Odk m%uqL úma,jjd§ka úiska
wjidk jYfhka ús.%y lrhs' ld¾hhka folls' iudcjd§ rgla njg
l<fyd;a iudcfha wOHdmkh kue;s 1' Okjdoh mßj¾;kh lrk ,§'
mka;s iajNdjh ;=<g wúh mj;skafka ld ifya;=l yd idOdrK t;eka mgka fï olajd
uq,a weo we;' ke;skï w;o th Tjqkaf.a l%uhla hk u;jdoh lshqndj iudcjd§ rgla
th hï iudc wd¾Ól jqjukdj fjkqfjka isiqka ;=< we;s lsÍu f,i mj;S' ta wkqj
l%uhla mokï fldg lghq;= lrhs' ta wkqj 2' n,wêldrhkag tod fuod ;=r Okjd§
f.k ìysù jeã we;' OfkaYajr iudch wjk; jQ wkd.; f,dalfha fkdu|
mj;sk iudc wd¾Ól OfkaYajr iudcfha jevlrejka ks¾udKh úfõpkhg ,lajk
l%ufha mrdj¾;khla Wjukdjka fjkqfjka lsÍu' rgla f,io lshqndj
jkq we;' wOHdmkh m%fhdackhg w,a;=I¾ ;¾l y÷kajd Èh yel' tu
udlaiajdoh .kakd w;r" iudcjdoS lrkafka u;jdoh úfõpk yqfola u;jd§
wOHdmkh foi rgj,g tu iudc OkjdoS iudch ;,hg iSud fkdjQ
n,kafkao by; wjYH;d fjkqfjkao md,kh lsÍfï m%Odku ikakoaO ueÈy;aùï"
mka;suh oDIaáhg wOHmkh ilid ldrlhla njhs' fuu hqoaO iy l=uka;%K
hg;ajuh' flfia .ekSug isÿfõ' u;jdoh ilia lsÍfï u.ska ì| ±óu olajd
fj;;a udlaiajdoh wfkla iEu ;ekloS WmlrKh wOHdmkhhs' jk mrdih ;=< me;sr
;=< wOHdmkh fukau wOHdmkh ta wkqj wOHdmkh .sh tlls'
iïnkaOfhka mka;s iïnkaOfhka OfkaYajr hkq Okm;shkag úfõplhkaf.a
iudcfha mrdj¾;khla u;jdoh ilia lr OkjdoS u;jdoh wruqKq b;d meyeÈ,sh'
f,i fukau thg we;af;a tys mka;s iïfma%IKh lsÍfï Tjqyq lshqndj flfrys
tfrysj ñsksidf.a iajNdjh t<sorõ iy tu.ska Okjdoh hka;ñka úfõpkhla
2018|January - April Pg 47
flfkl=f.a wdodhu fyda cSj;ajk ;ek
fkdi,ld iEu uÜgul§u wOHdmkh
fkdñf,ah' mdi,a ks, we÷ï fukau wdydro
fkdñf,a ,efí' m%d:ñl wxYfha mx;s
ldurhl Wmßu YsIH m%udKh 25 lg iSud
lr we;' fndfyda ;ekaj, th 20 lg jvd
wvqh'
f.dvk.d .; yels .ekSu i|yd ,xldj ;;ajhla mj;ajd wxYfha mx;s ldurhl
iEu ;eklau úfõpkh fjkalrk m%;sY;h .ekSug lshqndj iu;aj Wmßu YsIH m%udKh
lr;s' mjikafka kï th 3'5] we;s nj m%lg lreKls' 25 lg iSud lr we;'
lshqndfõ wd¾Ólh" ^2014&' f,dal fi!LH wms ±ka ;rula fndfyda ;ekaj, th
foaYmd,kh" udkj ixúOdkh mjik lreKq iys;j 20 lg jvd wvqh'
ysñlïj, isg lshqndkq mßÈ lshqndkq fi!LH lshqndkq wOHdmkh 2020 jk úg oaú;Sl
kdhlhskaf.a mqoa., wdrCIK l%uh uq¿ .ek idlÉPd lruq' wOHdmkfha§ mx;shl
pß; olajdu fldákau f,dalhgu wdo¾Yhls' o ksõfhdala ghsïia YsIH ixLHdj 15 lg
*sfo,af.a È.= /jq, fi!LHh ;rugu ^The New York Times& iSud lsÍug Tjqyq
olajdu fuu úfõpk ;Èka wjOdrKh mqj;am;g ,smshla ,shk W;aidy .ksñka isá;s'
me;sÍ we;' yß fhduq lrk ,o mSg¾ ndl¾ fufia fndfyda mdi,a Wfoa
fõjd" jerÈ fõjd wfkla fCIa;%h jkafka mjihs' 6'30 g wdrïN jk
úfõplhka úiska fï wmf.a m%ia;=;h uf.a uq¿ cSú;hu w;r /lshdjkays kshq;=
iEu ;eklgu úfõpk jk wOHdmkhhs' yqre ù we;af;a lshqndj foudmshkag myiqjkq
f.dv k.d we;' wOHdmkh i|yd krl hehs is;Sugh' msKsi meh 12 l muK
tfy;a lshqndjg lshqndj ;u o< foaYSh th fldñhqksiaÜjd§h' ld,hla újD;j mj;S'
tfrysj lsisÿ ksIamdÈ;fhka 12'84] ta ksid th krlh' Wfoa iy ijia ld,h
úfõpkhla f.dvk.d ^2010& fjka lrk tfia ,smsh wdrïN orejka /l n,d .ekSu
.ekSug lsisjl=g ,o nj hqfkiafldaj lrk Tyq ,smsh wjika tu.skau isÿ flf¾'
fkdyels jQ fCIa;% mjihs' hqfkiaflda lrkafka lshqndkq mdi,g meñKSug
folla fõ' ta fi!LHh jd¾;djkag wkqj Y%S wOHdmkfha úYsIag;ajh fkdyels orejka"
iy wOHdmkhhs' ,xldfõ th 1'72] .ek mjiñka lshqndj tkï wdndê; iy
;sridr ixj¾Okh iy ^2010& ls' fi!LH iy iy tys ñksiqka ms<sn| frda.S orejka i|yd
fidndoyu iqrCId lsÍu wOHdmkh fjkqfjka Tyqf.a woyi fjkia jQ ksfjiaj,gu hk
iïnkaOfhkao lshqndj lshqndj olajd we;s nj mjiñks' lshqndkq .=rejreka úiska
by< we.hqulg ie,ls,a, fldmuKo wOHdmkh .ek Tyq wOHdmkh ,nd foa'
,lajk rgls' hkak Y%S ,xldj iu. lshkafka fudkjdo@ lshqndkq .=rejreka
fi!LHh i|yd fkdj f,dalfha fndfyda flfkl=f.a iEu flfklau mdfya
lshqndj ;u o< rgj,a iu. ixikaokh wdodhu fyda cSj;ajk jir 5 blau jQ Wiia
foaYSh ksIamdÈ;fhka l<o ±k .; yel' ;ek fkdi,ld iEu wOHdmkhlg ysñlï
11'1] ^2014& fjka fndfyda ixj¾ê; hehs uÜgul§u wOHdmkh lshk w;r bka wvlg
lrk ,o nj f,dal ie,flk rgj,aj,go fkdñ,fhah' mdi,a ks, jvd Wiia Wmdê
fi!LH ixúOdkh jvd by< wOHdmk we÷ï fukau wdydro ^Master Degree& ,nd
mjihs' ;;ajh f;areï uÜgula fi!LH fkdñf,a ,efí' m%d:ñl we;'
Pg 48 2018|January - April
1959 g fmr tlla úh' tl, lf<a iudcjd§ ,§' b;d flá l,lska
lshqndfõ ;snqfKa mej;sfha ÿmam;a lshqndfõ meje;au kj rchg lshqndj ;=<
ffjoH úoHd, 3la lshqndkq ck;djg flfrys wOHdmkh b;d úYd, fjkila
muKla jk w;r ±ka wOHdmk wjia:d ,nd w;sYh ;SrKd;aul we;s lsÍug yels úh'
th 23ls' .ekSug fkdyels njh' iudcjd§ rcfha wo jk úg lshqndfõ
mSg¾ ndl¾ wOHdmk l%shdj,shls' cSj m%dKh wOHdmkh idCIr;djh .eyekq
wjxlju ;u woyi 22] lg muK lsisÿ njh' msßñ fíohlska f;drj
mjihs' cSú; ld,hgu idCIr;djhla fkd;snQ úma,jh ch.;a 100] ls'
is;kakg mqreÿ jQ w;r 60] la muK jydu 1959 wfma%a,a lshqndfõ wOHdmkh
wdlD;sh ksid lshqndkq hka;ñka wl=re udifha wl=re ms<sn| ixfõ§
rch krl úh yels W.;a wh úh' .%dóh b.ekaùfï uOHia:dk f;dr;=re lsysmhla
jqj;a lshqndkq ñksiqka lshqndkqfjda nyq;rhla 817 la wdrïN l< 1959 g fmr wOHdmk
Tjqkaf.a ixialD;sh iy ;=fka mx;shg fyda w;r ;reKhska yd ;;ajh 2011 iu.
wOHdmkh b;d hym;a fldfy;au mdi,a iafõÉPdfjka bÈßm;a ixikaokh lsÍfï§
nj Tyq mjihs' fkd.sh wh jQy' tfy;a jk whf.ka my; j.=fõ we;s
1900 jir jk úg 1959 úma,jfhka miq ieÿï,;a lKavdhï f;dr;=re ,efí'
lshqndfõ idCIr;djh lshqndkq foaYmd,k .%dóh m%foaYj, wl=re my; wm
36'1] ;a 42] ;a w;r kdhl;ajh úYajdi b.ekaùu i|yd hjk fmkajk ,oafoa
2018|January - April Pg 49
lshqndkq wOHdmkfha f;drj ish¨ fokdgu l%shdj,shg iy wNHka;ÍlrKh fõ'
m%udKd;aul we;=<;a úh yels i¾j iudcuh jYfhka iu wOHdmkh
j¾Okhkah' th jHdmS njlska hqla;h' wjYH lghq;= i|yd ;j;a uQ,O¾uhls'
ksielju lshqndkq wOHdmkh iy wka;¾ .%yKh lr ,sx. fíohlska f;drj
wOHdmk m%;sm;a;s jev taldnoaO lsÍu .ekSuh' ksIamdokfhys .eyekq <uqkag"
iy uQ,O¾u mokï m%Odk uQ,O¾uhls' fh§u iy j.lSï fh!jkshkag iy ;reK
fldgf.k we;s jQjls' tys ixhqla; wruqKq iy.; nj w;HjYH ldka;djkag ´kEu
lshqndkq wOHdmkfha folls' tla w;lska cSú; yrhla f,i isiqka wdldrhl mdi,lg"
uQ,O¾u fudkjdo@ iudcfha øjHuh ;=< ;yjqre lsÍuh' wOHdmk wdh;khlg
lshqndkq wOHdmkh iy iudcuh Okh by; b,lalhka m%fõYh ,nd .ekSfï
whs;sjdisluls' lshqndkq ksIamdokh lrkakka folu mdi, ;=<;a bka wjia:dj whs;sjdislula
rch th tys ck;djg ms<sn| wjfndaOh we;s msg;;a isÿjk jD;a;Sh f,i ;yjqre lr we;'
iy;sl lr we;' lsÍuh' tfiau uQ,sl mqyqKq l%shdj,sh fkdñf,a wOHdmkh
<ud" ;reK" jeäysá" iudc yrhla f,i ;=< wka;¾.;h' ;j;a uQ,O¾uhls'
´kEu wfhl=g lshqndkq isiqka ;=< Y%uh fy<k ksIamdolhska lshqndkq wOHdmkh
wOHdmkh ;=<g ck;dj ms<sn|j;a jev f,i Tjqkaf.a mQ¾j <udúh" m%d:ñl"
we;=<;a úh yelsh' ms<sn|j;a f.!rjhla iú{dkl;ajh ta ;=< oaú;Sl iy Wiia
tfukau th iy wdorhla we;s j¾Okh flfrk w;r hk iEu uÜgul§u
,sx.sl;ajh" lsÍuh' jev ixialD;sh isiqka iyuq,skau fkdñ,fhah'
cd;sl;ajh" wd.ñl wfkla lreK ;=< uQ,sl yrhla f,i .=rejrekaf.a
fyda jhia fíohlska kï isiqka ksIamdok tys mq¿,au w¾:fhka wOHdmkh" myiqlï
Pg 50 2018|January - April
iy;sl lsÍu" Tjqkaf.a iy jevigyka ke.Su wruqKq lr.;a isg úYajúoHd, olajd
ixj¾Okh i|yd ixj¾Okh lsÍfï wOHdmk" wdh;ksl .;fyd;a th 10"954 ls'
wjYH udOHhla bvlv i,id we;' moaO;shla lshqndj fïjd ;=< wOHdmkh
iïmdokh iy YsIH ixúOdkj,go ;=< ia:dms; fldg ,nk uq¿ YsIH ixLHdj
Tjqkaf.a Wmdê wOHhk Tjqkaf.a ffoksl we;' lshqndkq rch ñ,shk 2'5la tkï ,CI
lghq;=j, j.lSu rch l%shdj,sfha§ iy iuq¿ úiska fuu wOHdmk 25la muK fõ'
úiska orhs' wdosh ;=<§ wOHdmkh moaO;sh jHqy.; hqfkiafldaj
m%cd;ka;%jd§Ndjh j¾Okh lsÍug wjYH lrñka iy wëCIKh ^UNESCO& u.ska 1998
iuia;hla woyia fhdackd bÈßm;a lrñka wdrCId lrñka jif¾oS ksl=;a lrk
jYfhka mjq," ck lsÍug bv m%ia:d i,id lghq;= lrhs' th úYd, ,o jd¾;djla wkqj
iNd ^Commiunity& we;' ta wkqj ish¨ jYfhka iudcfhao lshqndfõ isiqka <`.d ù
iy iudch hk iEu lshqndkq mqrjeishkag iyNd.S;ajh iy Woõj we;s wOHdmk uÜguo
;eklu mqoa.,hskag wOHdmkh i|yd iys;j kQ;k mrmqr b;d by< tlls' uQ,sl
;uka whs;s iudcuh" ;ukag we;s whs;sh f.dvkexùfï wruqKq NdId yd .Ks; ±kqu
jD;a;Suh" úoHd;aul ms<sn|j;a tys ffk;sl iys;j isÿ lrkq ,nhs' ms<sn| uOHu yd ol=Kq
iñ;s iud.ï ;=< iy wdh;ksl l%shdj,sh cd;sl wOHdmk wefußldkq l,dmfha
woyia Woyia u; ms<sn|j;a mD:q, úYaùh moaO;sfha by; olajd 4 iy 5 jirj, isiqka
±laùï u.ska u;= wjfndaOhla we;' we;s jHqyhg wh;a mÍCIdjg ,lafldg
lrkq ,nk újdo u.ska by; wOHdmk wOHdmk wdh;k n,k úg lshqndkq
wOHdmkfha úIhud,d m%;sm;a;s l%shdjg m%udKh fmr mdi,aj, isiqkaf.a idudkH ,l=Kq
2018|January - April Pg 51
350la fjoa§ l,dmfha lr;s' tys m%d:ñl wjYH mßÈ isiqka we;af;a mdi,a mßirh
wfkla rgj, idudkH wOHdmkfhka .s,syS flfrys wjOdkh yd úsIh ud,d ta ms<sn|
,l=Kq 100 uÜgfï úh' hkafka ishhg tllg;a fhduq lsÍug;a fï ksid b;d ie,ls,af,ka ilia
lshqndfõ my<u ,l=Kq jvd wvq m%;sY;hls' yelsfõ' lr we;s ksidh'
w;am;a lr.;a isiqka ishhg 98 lg jeä lshqndfõ fndfyda Wfoa ld,fha m<uq
mjd l,dmfha wfkla m%;sY;hla 6 fY%aKsfhka mdi,a Wfoa 6'30g úkdä 90 ;=< Wfoa
rgj, by<u ,l=Kq miqjo ;u wOHdmkh wdrïN ù meh 12 la wdydrhg iy <uqkag
.;a isiqkaf.a uÜgu wLKavj lr f.k h;s' muK mj;ajd f.k ksoyfia l%Svd lsÍug
blaujd ;snqKs' iEu mka;shlu 25 lg hhs' tu.ska foudmshkag bv i,id we;' Wfoa
lshqndfõ wOHdmk wvq YsIH ixLHdjla w;sf¾l myiqlï 8'40 isg oj,a 12'30
l%shdj,sh ;nd .ekSu wksjd¾h /ilao ie,fia' orejka w;r ld,h m%Odk
fuu wOHdmk lr we;s w;r" fndfyda /ln,d .ekSfï úIh wOHhk lghq;=
wruqKq" uQ,O¾u" úg th 20lg;a wvqh' lghq;af;ka foudmshka isÿ flf¾' kej;
m%;sm;a;s iy wdh;k oaù;Sl wOHdmkfhao ksoyia fldg th rchg úkdä 90 l ld,hla
jHqyhla iys;j tu ixLHdj 15lg mjrd f.k we;' tksid Èjd wdydrh yd l%Svd
m%dfhda.sl f,i wvq lsÍug W;aidy Tjqkaf.a /lshd lghq;= i|yd fjka
lshqndfõ wOHdmk flfrñka ;sfnk nj lghq;=j,g uy;a fldg we;' iji 2'00
l%shdj,sh isÿjkafka wms by;skao mejiqfjuq' Èßhla ,efí' ta iu.u - 4'00 w;r ld,fha
flfiao hkak;a wms mka;s ldurhla i|yd orejka iqrlaIs;j jeä isiqyq l,d" ix.S;"
uolg i,ld n,uq' fuh m%Yia;;u ld,hla wOHdmkhg fi!LH l%Svd jeks úúO
lshqndfõ l=vd m%udKhls' isiqkag fhduq fõ' th trg úIh ls%hdldrlïj,g
mka;sj, isiqyq mjd fyd¢ka wOHhkh orejkag w;Dma;slr iïnkaO fj;s' iji
mdi,a hdug b;d m%sh lsÍug;a .=rejrekag lghq;a;la fkdù 4'00ka miq ksfjiaj,g
Pg 52 2018|January - April
hk ld,h olajd kej;;a f,dalfha by<u .=re wdldrfhka j¾.SlrKhla
isiqyq wëlaIKfhka hq;=j YsIH wkqmd;h we;af;a isÿ flf¾'
lS%vdj,g iïnkaO fj;s' lshqndfõh' iEu mqrjeishka isiqkao tlsfkldg
YdÍßl - pd,l iy 42lg tla wfhla Woõ lr .kakd w;r"
udkisl wmyiq;d we;s .=rejrfhla fõ' ,laI tksid idudkHfhka Tjqka
isiqkaf.a wOHdmkh .eko 04lg wêl msßila wOHdmk w;r úYd, mr;rhla
lshqndkq rch ±ä wjOdkh lafIa;%fha /lshdj, kshq;= f.dv kef.kafka ke;'
fhduq lrhs' .=rejre fj;s' foudmshkao .=rejreka
13"600la úfYaI wjYH;d uQ,sl wOHdmk úIh iuÕ b;d iómj isiqkaf.a
we;s isiqkag W.kajk mdi,a ud,dfõ fi!LHh yd wOHdmk lghq;= iu.
425l W.ekaùï lghq;= isÿ ikSmdrlaIdj ms<sn| mdvï" lghq;= l< hq;=h'
lr;s' tu mdi,a rg mqrd kegqï" úma,ùh b;sydih lshqndkq isiqkaf.ka
úisÍ we;' ixpdrl .=rejre jeks lreKq wvx.= fõ' lsisfjla wêl ;rndre njg
^Mobile teachers& mdi,g mka;s ldurfha b.ekaùï fyda fmdaIK W!K;djhlg
meñKSug fkdyels isiqka ks;r uQ,sl yelshd j¾Okh ,la fkdfj;s' mdif,ka
i|yd ksfjiaj,g f.dia iu. tlg ne£ we;' tys§ isiqkag Èjd wdydrh ,efnk
W.kaj;s' f.j;= j.dj" ,S iy f,day w;r foudmsfhdao fkdñf,a
b;d ÿIalr;d uOHfha jev" Ydl lmamdÿ lsÍu ,efnk wdydr fõ,g wu;r
jqj;a mdi,g wjYH iy w;alï wdÈho W.kajkq jYfhka uia fm;a;la' ud¿
mß.Kl" u,aás óäshd ,efí' fm;a;la" t<j¿ jeks hula
WmlrK jeks w;HjYH mx;s ldurh iy isiqkag ,nd fo;s'
W.ekqï WmlrK imhd m%dfhda.sl wOHdmkh w;r fï wd§ jYfhka
we;' úÿ,s n,h ke;s b;d mr;rh fidhd .; fkdyels b;d m%dfhda.sl f,i ;u
wE; fmfoiaj, mdi,aj,g ;rug tlg ne÷Kq f,i iudcfha ixj¾Okhg
iQ¾h mek, u.ska úÿ,sh iïnkaO l< wOHdmk wjYH" lshqndfõ iudcjdoh
,nd§ úÿ,s WmlrKo mßirhla ilid we;' f.dvke.Sug iy wdrlaId
imhkq ,en we;' tksid .u m<uq mka;sfha isg lsÍug wjYH udkj
iy k.rh w;r mdi,aj, y;r jeks fY%aKsh fm%aufhka iy ;u rg
b;d úYd, myiqlï olajd mka;s ld, fõ,d ms<sn| we,afuka hq;=
mr;rhla fkdue;' ilid we;af;a úkdä 30 by< ixialD;shla iy
Èkm;d mdi,g hdug ld,Éfþo jYfhks' úIh by< yelshdjkaf.ka hq;=
taug fkdyels fmfoiaj, ud,dj úfYaIfhka NdIdj YdÍßl udkisl jYfhka
<uqka i|yd lshqndkq ^iamd[a[& iy .Ks;h ksfrda.S udkj m%cdjla
wOHdmkh ;=< YsIH;aj b.ekaùu flfrys fhduq f.dvkexùfuys bjy,a jk
l%uhla u.ska mdi,a j¾Ih lr we;' fuu úIhka f,dalhu ms<s.;a w;súYsIag
mqrd fkajdisl myiqlï iy fol i|yd mka;s ld,fhka wOHdmk l%shdj,shla
wdydr ,nd oSug lghq;= ishhg 57 la fjka lr we;' iudcjdoS lshqndj úiska
i,id we;' tfukau b;d isiqkaf.a wOHdmk uÜgu mj;ajd f.k hkq ,nhs'
ÿr m%foaYj, <uqka 10g jvd wLKavj iqmßlaIdjg udlaiajd§ ±laulska
wvq mdi,a 2000lg jeä ,la flf¾' 2 jir iy 4 fufyhjkq ,nk rgl
m%udKhla mj;ajd f.k jir wjidkfha mÍlaIK m%dfhda.sl jYfhka wOHdmk
hñka isákafka <uqkaf.a meje;afõ' kuq;a b,lalï ls%hdj,sh mj;ajd f.k hdu
bf.kSfï whs;sh iq/lSug u.ska ,l=Kq §ula isÿ ms<sn| úuid ne,Sug wo
rch ne|S isák neúks' fkdlrk w;r" úYsIag" we;s fyd|u WodyrKh
fuu mdi,aj, isiqyqo b;d b;d fyd|" fyd|' ia:djr" jkafka lshqndjh'
by< olaI;d fmkakqï lr;s' Woõ ,eìh hq;= wh hk
2018|January - April Pg 53
wOHdmk
fm!oa.,SlrKh
ffjoH iqis,a rKisxy
h:d¾:hlao@
j
ir lsysmhl isg fmdÿfõ iudcfha w;s bxðfkare" l<ukdlrK"
±ä újdohlg nyq;rhla fokd ffjoH f;dr;=re ;dlaIKh wd§
fukau úfrdaO;d wOHdmkh uqo,g úlsKsh hq;= wfkl=;a lafIa;%hka i`oyd
jHdmdr" jevj¾ck" mx;s ke;s njg jk ia:djrhl Wmdê" ämaf,daud m%odkh
j¾ck" rdcH u¾okh wd§ isá;s' ta w;ru ;j;a msßila flfrk fm!oa.,sl wdh;k
ye, yemamSï Tiafia bÈßhg úfYaIfhkau Wiiafm< ;sìh§ ffjoH wOHdmkh
wd ihsgï .eg¨j th jid úNd.fhka rcfha ffjoH i`oyd muKla fm!oa.,sl
ouk njg wdKavqj úiska úoHd,j,g we;=¿ùug wjYH Wmdê wdh;k msysgqùug
lrk ,o fmdfrdkaÿj u; ,l=Kq ixLHdjg jvd ,l=Kla úreoaO ùu m%Yak lrk wh
wjika úh' tfy;a th uq,alr fyda folla wvqùu ksid fukau 05 jir YsIH;ajh"
.ksñka iudcfha ie,lsh ffjoHjrfhl= ùfï isyskh idudkHfm< yd Wiiafm<
hq;= fldgila w;r wOHdmk fnd`ojQ YsIHhkag wjia:djla uÜgfï ish¨u mdi,a úIhhka
fm!oa.,SlrKh iïnkaOfhka i,id§u i`oyd ihsgï jeks i`oyd rg mqrd áhqIka wdh;k
we;sjQ l;sldj wjika ù wdh;khla ;sìh hq;= njg ;sìh§ Bg úreoaO fkdù fï
fkdue;' ;¾lhla bÈßm;a lr;s' m%Yakfha§ muKla wOHdmk
Pg 54 2018|January - April
fm!oa.,SlrKh ms<sn`o wOHdmkh jekfik tjeks uÜgïj,ska" úúO
úreoaO jkafka wehso hkqfjka ls%hdud¾. ;u wdKavqfjka fõIhkaf.ka iy úúO
;¾l lrk wh isá;s' fkd.kakd njgo m%ldY iS>%;djhkaf.ka isÿjqKq"
;j;a md¾Yajhlg ihsgï lrñka fmdÿ iudcfhka isÿfjñka yd isÿlrñka
wdh;kh ms<sn`oj we;af;a tys Tjqkaf.a m%;sm;a;sh ;sfnk l%shdj,shls' th
fld,sáh iïnkaO .eg¨jla jikalrkakg ;e;a oerE ksYaÑ;ju m%;sm;a;suh
jk w;r ziagEkav¾âZ tfia wjia:do b;sydifha ´kE;rï ia:djrhl isg isÿflfrk
fkdue;skï m%ñ;sh ksjerÈ ;sfí' fohla nj meyeÈ,sh' wOHdmk
lrkafkakï Tjqyq Bg tfy;a ,dxflah b;sydifha fm!oa.,SlrKfha tlS ienE
tl`.h' tkï m%ñ;shlska m%:u j;djg" wOHdmk m%;sm;a;suh jqjukdj ms<sn`oj
hq;= fm!oa.,sl wOHdmk lafIa;%h bÈßhg f.khEu lreKq ldrKd iys;j
wdh;k ;sìh hq;=h hkak i`oyd fm!oa.,sl wxYh odhl úu¾Ykh fkdfldg wOHdmk
Tjqkaf.a woyih' tfy;a lr.ekSu ;u m%;sm;a;sh fm!oa.,SlrKh h:d¾:hlao
ie,lsh hq;= msßilf.a u;h nj j¾;udk hymd,k keoao hk ks.ukhg
jkafka" m%ñ;s.; lsÍu fkdj wdKavqj mqj;am;a ±kaùï meñKSug wmg fkdyel'
wOHdmkh uqo,g úlsKSfï mjd m<lrñka m%isoaêfhau f,dalfha id;sYh
W;aidyh kj;d ±ñh hq;= m%ldYhg m;a lr ;sîu nyq;rhla rgj,a¦ ksjerÈju
njh' fuf,i wOHdmkh úfYaIhls' i`oyka lrkafka kï iudcjd§
i`oyd fm!oa.,sl wxYfha fuf,i wOHdmk lafIa;%h rgj,a yd jdudxYsl mlaI
odhl;ajhg mlaIj fukau i`oyd mqoa.,sl wxYfha úiska md,kh lrkq ,nk
úmlaIjo úúO woyia" u;s odhl;ajh ,nd.ekSu tfia rgj,a lsysmhla yer wfkl=;a
u;dka;r yd jdo újdohka ke;skï wOHdmkh i`oyd ish¨u rgj,a mdfya ;u
;sfí' uqo,a whlsÍu fkdtfia kï wd¾Ólfha fmlKsje, .eg
wOHdmkh fm!oa.,SlrKh .id we;af;a f,dal nexl=j"
fm!oa.,SlrKfha ms<sn`oj ixjdoh j¾;udkfha cd;Hka;r uQ,H wruqo,"
W,am; ihsgï wdh;kh mdol tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh
we;af;kau wOHdmk lr.ksñka ;Sj% uÜgulg jeks ixúOdkj, wd¾Ól
fm!oa.,SlrKh iïnkaO j¾Okh úh' yd foaYmd,k
iudc idlÉPdj wo Bfha wOHdmk fm!oa.,SlrKh" m%;sm;a;sj,h'
mek ke.=Kla fkdfõ' uE; mj;sk fyda mej;s wdKavqj,
b;sydifha mej;s wdKavq È.ska yqÿ is;=ú,a,la fyda ,xldfõ
È.gu rdcH wOHdmkfhys hï muKla fyda isÿjkakla
hï fldgia fm!oa.,sl wxYh fkdfõ' f,dj mqrd fndfyda
fj; újD; lsÍfï ksrka;r rgj, úfrdaO;djhka
W;aidyhl fhÿKs' tfy;a rys;j fyda
ta ck;djg fukau ksoyia iys;j úúO
wOHdmkh /l.ekSu Wfoid
fmkSisákjqkag fydr ryisks'
tjeks W;aidyhka rgg
wkdjrKh jQ wjia:dj,
tlS wdKavq fndfydaa
l,n, jQ w;r
ksoyia
2018|January - April Pg 55
hqfkiaflda wdh;kh flfrk wka;¾cd;sl iy wd¾Ól j¾Okhg
2016 Tlaf;dan¾ ui ixúOdkj, n,mEu jeäùug u`.mdohs' tfukau oßø;djh
ks,jYfhka m%ldYhg m;al< fuu ikaksfõok ;dlaIKfha my< ±óug yd fi!LH
wOHdmk fm!oa.,SlrKfha ÈhqKqj úiska we;sl< m%;sm;a;s ;;ajh k`.disgqùug odhl
keUqre;djhka yd ixirKh u`.mdod we;ehso˜ fjhs' hqfkiaflda ixúOdkh
m%;sM,hka ^Privatization tu jd¾;dj fmkajdfohs' u`.ska jßkajr y`ÿkajdÿka
in Education:Trends and by;ska idOdrKSlrKh —ieug wOHdmkh˜" —iyY%
Consequences& kï lrKq ,nk" wka;¾cd;sl ix¾Ok b,lal˜ iy uE;l§
m¾fhaIKd;aul m%ldYkfha ixúOdk fjk;a rgj,a y`ÿkajdÿka —;sridr ixj¾Ok
fufia i`oyka lrhs' —uE; u; mgjk m%;sm;a;Ska b,lal˜ jeks f.da,Sh uÜgfï
ld,Skj ikaksfõok yd w;r wOHdmk lafIA;%hg ixj¾Ok b,lal ;=< Tjqkaf.a
f;dr;=re ;dlaIKfha isÿjQ wod<j l=uk ±laula iys; wOHdmkh ms<sn`oj jk fuu
ÈhqKqj úiska m%;sm;a;s m%;sm;a;Ska wka;¾.; lrkq ±lau we;=<;a lr we;'
ms<sn`o ixl,am yd woyia ,nkjd we;ao@
f,dj mqrd ixirKh jk wOHdmkh hkq uQ,sl l%h
s dj,sfha È. m<,
;;ajhla we;sù ;sfnk ñksia whs;sjdislula fukau fuu ixúOdkhkaf.a
w;r th fldf;lao h;a udkj ixj¾Okh i`oyd wOHdmkh ms<sn`o m%ldYs;
úúO rgj,g ;u m%;sm;a;s w;HjYH fohla nj tlai;a ±laug yd b,lalhkag
ilialr .ekSug úfoia cd;Skaf.a ixúOdkfha ±lauhs' wkql+,j" wOHdmkh
rgj,ska WmfoaYkhka ,nd hqfkiaflda wdh;kh hkq k.disgqùu i`oyd Tjqka
.ekSug isÿj we;s uÜgugu tlai;a cd;Skaf.a wOHdmksl" fhdackd lrk l%shdj,sh
j¾Okh ù ;sfí' tfiau úoHd;aul yd ixialD;sl fln`ÿo hkak;a úuid ne,sh
rgj,aj, m%;sm;a;s ieliSu ixúOdkhhs ^United Nations hq;=h'
flfrys tlai;a cd;Skaf.a Educational, Scientific and —f.da,Sh uÜgñka
ixúOdkh" f,dal nexl=j" Cultural Organization&' tys wOHdmkh i`oyd úYd,"
wd¾Ól iyfhda.S;djh iy ±laug wkqj wOHdmkh" YS>% b,a¨ula we;s ù ;sfí'
ixj¾Okh i`oyd jQ ixúOdkh wjia:d fukau ksoyi mq¿,a tfukau ish¨ fokdgu
fyj;a OECD iy hqfkiaflda lrhs' iduh ia:dms; lsÍug wOHdmkh ,eîu iy;sl
jeks m%;sm;a;s iïmdokh odhl jk w;r m%cd;ka;%jdoh lsÍug f,dj ish¨u rdcHhka
Pg 56 2018|January - April
úYaj j.lSulska ne`§ isà' jkafka ±kqfuka yd mqyqKqfjka wOHdmkh ´kEjg jvd
fuh bgqlsÍug rcfha wdVH mqoa.,hdhs ^Human Ydia;S%h yd wm%dfhda.sl
wruqo,a u; muKla hefmk capital&' fï ms<sn`oj fyd`Èkau ùu nj Tjqyq mji;s' rgla
wOHdmk l%uhlg yelsh f;areï .ekSug ±kg udi f,i YS% ,xldjg knowledge
hkak ;jÿrg;a h:d¾:hla lsysmhlg fmr f,dal nexl=j economy fyj;a ±kqu mdol
fkdfõ' tu ksid hï muKlg úiska —Y%S ,xldfõ wOHdmk wd¾Ólh je<`o .ekSug kï
fm!oa.,SlrKfha wjYH;djh lafIa;%h ms<sn`o we.hSula˜ ,xldfõ úYajúoHd,hkays
wksjd¾hls' tu ksid ^Sri Lanka Education Sector úIhud,d ixj¾Okh"
wOHdmkh i`oyd mqoa.,sl Assessment-Achievements, .=Kd;aulj jeäÈhqKq lsÍu
wxYfha wjYH;djhla wjYHo Challenges, and Policy Options& yd ,xldfõ Wiia wOHdmk
hk újdohla ;jÿrg;a j,x.= uefhka ksl=;a l< .%ka;fha lafIa;%h —úYajúoHd,
fkdjk w;r idlÉPd l< wka;¾.; woyi úuiSu jà' l¾udka;h˜ yd .eg.eish hq;=
hq;af;a wOHdmk lafIa;%h —wOHdmkh" Y%u nj fuys§ f,dal nexl=j úiska
;=< fm!oa.,sl wxYfha fj<`ofmd< wjYH;djhka yd ks¾foaY lrkq ,nhs'
l%shdldÍ;ajh fldmuK ÿrlg .,mkakg Y%S ,xldfõ ;D;Shsl wOHdmk lafIa;%fha
fldmuK m%udKhlska md,kh wOHdmk lafIa;%h wiu;a wdfhdackh i`oyd fm!oa.,sl
l< hq;=o hkakhs'˜ fï by;ska ù ;sfí' fï ksid oaú;Shsl wxYh le`ojd.ekSu
Wmqgd ±lajQ hqfkiaflda wOHdmkh iïmQ¾K l< yd iïnkaOfhka l;dlsÍfï§
ixúOdkfha m%ldYkfha i`oyka úYaúoHd, WmdêOdÍka w;r wu;l l< fkdyels ;j;a
iDcq woyihs' ie,lsh hq;= uÜgul úfYaI lreKla ;sfí' tkï
tfukau f.da,Sh jYfhka /lshd úrys;Ndjhla j¾Okh f,dal fj<`o ix.ufhka
m%;sm;a;s ilik yd tajd ù ;sfí'˜ tu ksid ;D;Shsl ^WTO& 1994§ y`ÿkajdÿka GATS
wfkl=;a rgj,a u; mgjk wOHdmkh u; lrkq ,nk fyj;a zfiajd fj<`odu ms<sn`o
fuu wka;¾cd;sl ixúOdk" wdfhdackj,ska ,efnk fmdÿ .súiquZ h' tjl f.da,Sh
wOHdmkfha wruqK f,i f.k m%;s,dN iaj,am nj mjik ksIamdÈ;fhka 60]lg jeä
;sfnkafka Y%u fj<`ofmd< tu jd¾;dj fï fya;=j ksidu mx.=jlg ysñlï mEfõ fiajd
fj; Bg .e,fmk" fyd`Èka úYajúoHd, wOHdmkh i`oyd ksIamdokhhs' tfy;a f.da,Sh
mqyqKq jQ Y%ñlhska iemhSfï we;=<;a ùfï YS>% my<hdula fj<`odug fiajdjka
b,lalhhs' f;dr;=re we;s nj mjihs' ;jo fuf,i tla flrefKa
;dlaIK hq.fha wd.ukh;a úYajúoHd, WmdêOdÍka w;r wvqfjks'
iu`." lDIsl¾udka;h /lshd úrys;Ndjh by< th
mdol fldg.;a iy Y%uh w.hla .ekSug fya;=ù we;af;a
mdol fldg.;a wd¾Ólhl wkahula fkdj fm!oa.,sl
isg ±kqu mdol fldg.;a wxYfha odhl;ajh
wd¾Ólhla ^knowledge fkdue;s ksid
economy& fj; f,dal úYajúoHd,
wd¾Ólh .uka lrñka ;sfnk
nj Tjqkaf.a lsheùuhs' tlS
±kqu mdol wd¾Ólfha§
m%d.aOkh jkafka
fkdtfiakï ,dN
Wmhkq ,nk
j;alu
2018|January - April Pg 57
iuia; fj<`odfuka 20]la jeks fldgia ksl=;=j fyda fldgia mqoa.,fhl= ks¾udKh lsÍuh'
l=vd fldgila muKs' tuksid úlsKSu wdÈh u.ska fuh tfy;a wOHdmkh hkq
NdKav fj<`odug wod<j isÿfõ' fojk wdldrfha§ ±kqu muKla fkdfõ'
l%shd;aul jQ z;Srenÿ yd rch iïmQ¾Kfhkau wod< l%shdj,shla f,i wOHdmkh
fj<`odu ms<sn`o fmdÿ .súiquZ fiajdfõ j.lSu ork w;r hkq fuf;la udkj iudch
mßÈu fiajd-fjf<|du i`oyd fldka;%d;a l%u yd fjk;a tla /ialr.;a ±kqï yd
by; i`oyka l< GATS .súiqu l%u u.ska fm!oa.,sl wxYfha w;a±lSï m%udKh B<`.
y`ÿkajd fokq ,eìKs' tkï fiajdj ,nd.kS' mdi,a ks, mrïmrdj fj; iïfm%aIKh
fiajd fj<`odu i`oyd iSud we`ÿï ,nd§u i`oyd wdrïN lsÍuh' tys wruqK jdKsc
f,i mej;s nÿ yd wfkl=;a l< jjqp¾ wdÈh ksl=;a lsÍu mrud¾:hla fkdj udkj
ish,af,ys ,snr,alrKhla u.skao isÿ lrkafka fujeks iudch bÈßhg f.khd
isÿ flreKq w;r fiajdjla .Kfha fm!oa.,SlrKhls' yels f,dalhg wdorh lrk
f,i ie,flk wOHdmkho f;jk l%ufha§ mejÍï mßmQ¾K ñksil= ks¾udKh
fj<`odfuys fhoùug wjYH úlsKSï lsisjla isÿ fkdjk lsÍuh' tjka ioald¾hlg
,sys,alrKhka isÿflreKs' w;r" l%ñlj rch imhkq zud¾lÜ je,HqiaZ fyj;a
miq.sh oYl 3 ;=< f,dj ,nk fiajdjka fm!oa.,sl fj<`ofmd< jákdlï tla
mqrd rgj,a úYd, ixLHdjl wxYh u`.ska .s,.ekSula lsÍu fl;rï iodpdr
rchka úiska wOHdmk isÿfõ' fuys§ fndfydaúg iïmkako@
fm!oa.,SlrKh mq¿,a f,i isÿjkafka rch úiska ;u wfkl=;a iEu lafIa;%hl
je<`of.k we;s w;r th j.lSu meyer yer mqoa.,sl fukau wOHdmk lafIa;%ho
j¾OkSh keUqre;djhl wxYhg j¾Okh jkakg wka;¾cd;sl fj<`odula
mj;S' ±lafukau wd¾Ól bv yeÍuhs' fï i`oyd njg m;aj nyqcd;sl iud.ï
wfmalaIdjka yd fj<`ofmd< fyd`ou WodyrKh úúOl%u ,dNmsg ,dN ,eîu wrUd
ixl,amhka iys; iuyr yryd mdi,a wOHdmkh ;sfí' fudk fõIfhka
wka;¾ rdcH ixúOdkhka lvdjefgkakg bvyer meñKsho wjidkfha
yd wOHdmk fm!oa.,SlrKh th áhqIka l%uh Tiafia wêrdcHjd§ wka;¾cd;sl
Wkkaÿ lsÍfï fh§ isák m%n, fm!oa.,sl wxYhg Ndr lsÍfï ixúOdk jgmsgdj ilialrñka
wka;¾cd;sl ixúOdkhkao fï l%uhhs' ;sfnkafka tjka ;eklgh'
i`oyd odhlù ;sfí' fufia m%;sm;a;suh f,i f.da,Sh uÜgñka .;a l<
rch úiska bgql< f.da,Sh uÜgfukau wOHdmk we;s ke;s mr;rh Èfkka
fyda ork ,o j.lSula" fm!oa.,SlrKh lr<s.; Èku jeäfjñka id;sYh
l%shdldß;ajhla" fjñka ;sfnkafka zwOHdmk nyq;rhlg w;HjYH
l<ukdldß;ajhla fyda whs;s l¾udka;hlaZ ìyslrñks' jqjukdjka imqrd .ekSugj;a
jQ j;alula mqoa.,sl wxYhg wfkl=;a jHdmdrhka i`oyd fkdyels ;;ajhlg weo
mejÍu fm!oa.,SlrKh f,i fukau ±ka wOHdmkh ouñka ;sfnoa§" f,dj
ie,flhs' i`oydo jdKsc mrud¾: iys; mqrd ñ,shk 780la muK
fm!oa.,SlrKh m%Odk b,lal fukau fldka;%d;a" jeäysáhka wl=rlaj;a lshjd
jYfhka wdldr 03lska jjqp¾" Kh fhdackd l%u" .ekSug fkdyels h:d¾:hla
isÿjk jk nj fï ms<sn`oj yjq,a iud.ï" mdßfNda.slhd" ;sfnoa§" m%d:ñl wOHdmkh
m¾fhaIKj, ksr; úoaj;=ka mdßfNda.sl ;Dma;sh" ,dNdxY ,nk jhfia miqjk ñ,shk
mjikjd' m<uq wdldrh jeks fj<`ofmd< mdßNdIsl 72la muK mdi,a wOHdmkh
jkafka" rch i;= hï jpk wdfoaY fjñka ;sfí' wysñ orejka msßila isáoa§
wdh;khl fyda fiajdjl wOHdmkfha mrud¾:h Y%u wOHdmk fm!oa.,SlrKh
whs;sh fm!oa.,sl wxYh fj<`ofmd< fj; ;efkk Bg h:d¾:hla jkqfha flfiao@
fj; iïmQ¾Kfhkau .e,fmk ;dlaIKsl ±kqñka
mejÍuhs' úl=Kd ±óu fukau ksmqK;djhlska hqla;
Pg 58 2018|January - April
ckm%
j do
mqrdK Y%S
,xldfõ
wOHdmk l%u iqÔj Èidkdhl
w OHdmk l%shdj,sfha
b;sydih mDÓú
;,h ;=< udkjhd
wdrïN jQ ld,h olajd
;=<ska wmg wjfndaO lr.;
yelsh' tf,i f.dvkef.k
wOHdmkfha m<uq îch bkaoSh
N+ñh ;=<ska furgg we;=¿
iudch ;=< jev lrk mka;sh
jQ Y=øhdg wOHdmkhg muKla
fkdj ;u Ôú;h ms<sn`oj;a
whs;shla ;snqfKa ke;'
b;sydihlg .uka lrhs' kuq;a jkakg we;ehs wmg is;sh yel' Y%S ,dxflah wOHdmk
fï úYaj ;,fha m<uq .=rejrhd flfia fj;;a mqrdK bkaÈhdj l%shdj,sfha wdrïNh flfia isÿ
ljqrekaoehs ;ju;a lsisfjl=g ;=< m%Odk wOHdmk rgd ;=kla jQjdoehs meyeÈ,s i`oykla ke;;a
m%ldY l< fkdyel' flfia l%shd;aul ù we;s nj idys;Hh wdrïNfha isgu rdcH md,lhdg
fj;;a ;ud iudcfhka ,o fmd;m; ;=<ska y÷kd.; yelsh' md,k l%shdj,sfhaÈ Wmfoia §ug
w;aoelSï ;jfll=g m%ldY ta" mqfrdays; kñka mqoa.,fhla ie§
lsrSu;a th wikakd ;u cSú;hg 1' n%dyauK wOHdmk l%uh meye§ isáfhah' ta ksidfjkau
tu w;aoelSï Wlyd .ekSu;a 2' ffck wOHdmk l%uh fudyqg rdcH md,kh ms<sn`o
iu`. wOHdmkh wdrïN jkakg 3' fn!oaO wOHdmk l%uh wjfndaOhla yd mßphla ;snqKq
we;ehs wmg is;sh yelsh' hkdÈ jYfhks' nj kï meyeÈ,sh' bkaÈhdj
tlS wOHdmk ls%hdj,sfha tajd w;ßka jvd;a ckm%sh yryd odhdo jQ furg wOHdmk
wdrïNl .=rejrhd mjq,a jQfha fn!oaO wOHdmk l%uhhs' ls%hdj,sh ;=<o wdrïNfha
l=gqïNfha idudðldjla jQ uj kuq;a bka§h wOHdmkfha uQ,sl mgkau olakg ,enqfka n%dyauK
úh yelshhs wmg wkqudk l< j.lSu jir oyia .Kkla wOHdmkhls' uyd jxihg wkqj
yelsh' fuf,i f.dvkef.k ord isáfha n%dyauKhka mKavqldNh jD;a;dka;h ;=<
´kEu mqoa.,fhl=f.a Ôú;fha úiskah' nuqKq O¾uhg wkqj Tyqf.a uj Ñ;%d" odifhl=o iu.
yerjqï ,laIhla fia ie,lsh n%dyauKhkag b.kSug;a ;u mq;a mKavqldNh mKavq,
yels wOHdmk l%shdj,sfha b.ekaùug;a yelshdj ;sìKs' .ug msg;a lr hjd we;af;a
úêu;a iajrEmh hqfrdamhg;a ukqiauD;sh kï .%ka:hg wkqj Tyqg wjYH wOHdmkh ,nd§u
fmr wdishdj ;=< wdrïN bkaÈh nuqKq wOHdmkfha whs;sh i|ydh' tys§ Tyq mKavq, kï
jkakg we;ehs bkaÈhdkq yd ;snqfKa n%dyauK" CI;%sh yd nuqKdf.ka rdcH md,kh ms<sn`o
Ök b;sydihka wOHhkh lsÍu ffjYH l=,hkag muKs' bka§h bf.k.;a nj meyeÈ,sh' furg
2018|January - April Pg 59
wOHdmk ls%hdj,sfha wdrïNfha§ ,enqKq nj foaYSh idys;H fia ie,lsh yelsh' Bg wu;rj
rdcHh md,kh yd iïnkaO uQ,dY%hka ;=<ska y`ÿkd.; fuu rdcHh iuh ;=< Èlaio
úIhka muKla W.kajkakg yelsh' tf,i nqÿoyu furg fikúhd msßfjk" §>pxluK
we;ehs fï ksid is;sh yel' ia:dms;ùu;a iu`. fn!oaO msßfjk" ure.K msßfjk jeks
bka§h iudch ;=< l%shd;aul jQ NsCIqjg iudch ;=< mq¿,a msßfjka wdh;ko ls%hd;aul ù
wOHdmk l%shdj,sfha§ id¾:lu jákdlula yd ms<s.ekSula ;sfí'
YsIHhdg .=rejrhd úiska hï ,eìKs' tu.ska tf;la nuqKq fuf,i ia:dms; jk merKs
mß;Hd.hla lsÍu ta rg ;=< iudchg ysñj ;snQ wOHdmkh Y%S ,xldfõ wOHdmk l%uh
f.dvke.=Kq isß;la úh' ta yd ,nd§fï l%shdj,sh l%udkql+,j m%Odk úIh m:hka folla
iudk lghq;a;la furg§ o fn!oaO NsCIqj fj;g ixl%uKh hgf;a úldYkh jQjla úh'
;snqKq nj wkqudk l< yel' ùu wdrïN jqKs' fuf,i ,xldj tkï Ys,am yd Ydia;% hk
wOHdmk lghq;= yodrd wjika jQ ;=< wdrïNl fudfydf;a§ foj¾.hhs' tf,i úldYkh
miq mKavq, nuqKd" mKavqldNh f.dvkef.k wOHdmkh jk furg wOHdmk l%shdj,sfha
l=ureg uiqrka ,CIhlao ;u mq;a ,nd§u i|yd fjku ia:dkhla m%Odk N+ñldj m%N+jreka flakaø
pkaøo ,ndÿka nj uydjxifha fkd;snqK w;r NsCIqj Ôj;a jQ lrf.k l%shd;aul jQ ksid;a
i`oyka ùfuka ta nj is;sh yel' wdrduh wOHdmkh ,ndfok rdclShkag jeä keUqrejla
flfia fyda bka§h uQ,ia:dkh njg m;ajqKs' miqj ;snQ ksid;a md,k ls%hdj,shg
iudcfha fukau Y%S ,dxflah th mßfjK fyj;a msßfjk wjYH rcjreka ks¾udKh lsÍu
iudcfhao wOHdmkfha jrm%ido kñka ye¢kaúKs' tf,i furg wOHdmkfha m%Odk j.lSu
ysñj ;snqfKa m%N+ mka;sfha wOHdmkfha m<uq uOHia:dkh úh' tksid rc l=ufrl=g Ys,am
idudðlhkag muKs' úfYaIfhka jQ msßfjk wdrïN jkafka;a fï fukau Ydia;% hk foj¾.hu
CI;%sh l=,fha idudðlhkag rdcHh iufha§uh' uydjxihg wjYH úh' rdclSfhl=g kï
wOHdmkh jrm%ido Wmßufhka wkqj foajdkïmsh;siai rcq ñys`ÿ Ys,amSh úIhka jYfhka we;=ka
ysñj ;sìKs' rdcH;ajhg ysñhkag furgg jevu l< yeisrùu" wiqka yeisrùu" lvq
Wreulï lshkakd wksjd¾hfhka m<uq Èk nK foaYkd lsÍug Ys,amh" ÿkqjd Ys,amh wdÈ Ys,amSh
CI;%sh l=,fha idudðlfhla úh ueá mq¿iaid f.dvke.s,a,la úIhka wOHhkh l< hq;=
hq;= jQ w;r rcjkakdg Ys,am ;kd § we;' th ld,mdido úh' b;sydih" mqrdKh" fõoh"
fukau Ydia;% ms<sn`ojo ukd f.dvke.s,a, kñka y`ÿkajd .Ks;h" ;¾lh" kS;sh" wd¾Ól
wjfndaOhla ;sìh hq;= úh' we;' miqj th msßfjkla njg úoHdj" rdcH md,kh jeks
foajdkïmsh;siai kï rdcH m;a jQ w;r th ld,mdido Ydia;%Sh úIhka rc l=udrjreka
md,lhd oji Y%S ,xldjg msßfjk kñka ye`ÈkaúKs' fuh úiska yeoEre nj fmfka'
f:arjd§ nqÿoyfï mKsjqvh furg m<uq wOHdmk uQ,ia:dkh ldjHlrKh jeks úIhkao furg
Pg 60 2018|January - April
wOHdmk l%ufõoh ;=< Ndú;d fmfka' Tyqg Ndú; jQ zld,sx. ukd wjfndaOhla rdyq, ysñhkag
jQ w;r y;rjk fiak kï kkanUr l,sld, ix.S; idys;H ;snq njh' ud.ë" w¾O ud.ë"
rdcH md,lhd fukau m<uqjk i¾j{ mKaä;Z hk úreokduh fi!rfY%aKs" wm%NxY" ffmYdÖ"
úchndyqo oCI lúhka ùfuka ;=<ska Tyq ,nd ;snq wOHdmk uydrdIaá% jeks NdId ms<sn`o
ta njo ;yjqre fõ' y;rjk uÜgu y÷kd.; yelsh' tfukau Wka jykafia ukd ksmqk;ajhla
fiak rcq bka§h wdNdIh ,en l=reKE., y;rjk mrdl%undyq ,enqfjla jQy' fï úIhka
ishnia,lr rpkd lrkafka;a kï rdcH md,lhdg Ndú; jQ ish,a,u rdyq, ysñhka úiska
m<uqjk úchndyq Oïuix.,s mKaä; úreoho Tyqf.a wOHdmk wOHkh lrkakg we;' tfukau
kï m%lrKh iïmdokh uÜgu ms<sônq lrkakls' furg Wka jykafiag f;j,d jo
lrkafka;a tf,i wOHdmkfhka b;sydi uQ,dY%lrejka fï ksire fyj;a ;%smsgld.SIajr kï
,enq mßph ksid úh hq;=h' wdldrhg rdclShkaf.a wOHdmk úreoho Ndú;d ù we;'
uyd mrdl%undyq jeks m%n, uÜgï jd¾;d l<o idudkH fujka jQ wOHdmkhla
rcjreka ìys lsÍug odhl jq mka;sfha ñksiqkaf.a wOHdmk ,nd§ug wE; w;S;fha§
fmdf<dkakre hq.fha§ ls%hd;aul ls%hdj,sh ms<sn| lsisÿ jd¾;d l%shd;aul jQ m%Odk wdh;kh
jQ m%n, msßfjkla f,i wd,dyK lsÍula ke;' we;eï úg idudkH jQfha msßfjkhs' b;du ÈhqKq
msßfjk y÷kajd§ug yelsh' mka;sfha ñksiqkaf.a wOHdmkh msßfjka uOHia:dk .Kkdjla
fujka wOHdmk wdh;khka b;sydilrejkag wjYH wx.hla furg wE; w;S;fha§ l%shd;aul
;=< tod wE; w;S;fha§ furg fkdjQ ksid Tjqka fï ms<sno ;u ù we;' wkqrdOmqr hq.fha§
.=rejreka wOHdmkh ,nd wjOdkh fhduq fkdlrkakg ld,m%dido" §m pxluK fyj;a
ÿkafka lsishï fyda m%;s,dNhla we;' M,.a." Èlaio fikúhd"
n,dfmdfrd;a;=fjka fkdfõ' rdclShkag wu;rj fudKrmd jeks msßfjka fï
th iudc m%.ukh i|yd wOHdmkh ,enq ;j;a iudc hq.fha m%n, wOHdmk wdh;k
jQ l%shdoduhla jqKs' tksid tallhka jkafka fn!oaO NsCIqka úh' fmdf<dkakre hq.fha§
.=rejrhdg iudch ;=< úYd, jykafia,dh' wOHdmkh ,nd wmg yuqjk m%Odku msßfjk
ms<s.ekSula fukau jákdlulao fokakd f,i Tyqg thg;a wd,dyk msßfjkhs' Bg wu;rj
ysñj ;snqKs' fï ksid furg jvd wjfndaOhla ;sìh hq;=úh' fï hq.fha§ ÈUq,d., m%foaYfhao
iudch ;=< fn!oaO NsCIqjg fldaÜfÜ hq.h jkúg fn!oaO m%n, msßfjkla l%shd;aul ù
oejeka; jákdlula ks¾udKh NsCIqj wOHdmksl w;ska úúO we;' oUfoKs hq.h jk úg
ù ;snqfKa tu N+ñldj úIhka fukau úúO NdIdjkao ,xldj mqrdu me;sreK msßfjka
ksrEmkh l< ;eke;a;d iudc m%.=K l< wfhla úh' oUfoKs moaO;shla l%shd;aul ù we;'
fYdaOlfhla jQ ksidh' hq.fhaÈ wmg wikak ,efnk jdlsß., uhqrmdo msßfjk"
Y%S ,xldfõ uOHld,Sk wfkdauo¾YS kï NsCIQj tjeks wkqrdOmqr fiakdkd: msßfjk"
hq.h jkúg fn!oaO NsCIqjg tla pß;hls' uQ,dY%hkag r;akmqr wNhrdc msßfjk"
wOHdmkfha§ ,enq jákdlu ksid wkqj Wka jykafia .Ks;h" l=reKE., ufyakaøndyq msßfjk"
Tyq wkd.; rdcH Wreulrejd jHdlrKh" Pkaoia" w,xldr" foúkqjr kkaok msßfjk"
f;dard .kakd uKav,fha m%n, kCI;%h yd ;drld úoHdj jdlsß., nqjfklnd wdÈmdo
pß;hla f;la mßj¾;kh ù jeks úúO úIh m:hka ms<sn`o msßfjk tjeks msßfjka wdh;k
;snqKs' oUfoKsfha ;=kajk wjfndaOhla ,enq wfhla úh' úh' l=reKE., rdcOdks iufha§
úchndyq rcq ;u mq;=ka fofokd fldaÜfÜ hq.fha§ wm y÷kd m%n, msßfjka lsysmhla l%shd;aul
jQ mrdl%undyqg;a nqjfklndyqg;a .kakd f;dg.uqfõ Y%S rdyq, ù ;sfí' ùod.u Y%S idrdkkao
wOHdmkh ,nd§u i|yd j.lSu ysñhka furg isá W.;=ka msßfjk;a f;dg.uqfõ úchnd
mjrkafka" ix>rCIs; kï NsCIqka w;r úYsIag;ufhla úh' Iâ msßfjk;a ta w;ßka lemS fmfka'
jykafiag kulgh' tys§ fojk NdId mrfïYajr kï úreoh fldaÜfÜ hq.h furg msßfjka
mrdl%undyq rcq wOHdmkfha úúO Wka jykafia bisÆ w;r thska wOHdmkfha iaj¾Kuh hq.h
me;slvhka ksfhdackh l< nj ;yjqre jkafka" NdId 06la ms<sn`o f,i i,lkq ,nkafka" fï
2018|January - April Pg 61
b.ekajQ njg f;dr;=re we;'
th m%Odk fldgia follg
fnÈh yel' ta f,!lsl úIhka
yd wd.ñl úIhka jYfhks'
f;dg.uqfõ úchnd msßfjk
ta úIh foj¾.hu ,nd ÿka
wdh;khla úh' kuq;a moaudj;S
msßfjk wjOdkh fhduq lr
we;af;a wd.ñl úIhka flfrys
muKls' fuf,i úIh foj¾.
hlau wOHdmkh wdh;k ;=<ska
,ndÿka ksid úúO úIh m:hka
hgf;a fmd;m; rpkd jQ njo
lsj yelsh' ikafoaY ldjH" LKav
ldjH" m%Yia;s ldjH" WmfoaY
ldjH" uyd ldjH jeks ldjH
fCIa;%h iïnkaO fmd;m; ìys
hq.h jkúg ,xldfõ msßfjka wdh;khkao fldaÜfÜ hq.h jQfha fï wOHdmk wdh;khka
wOHdmkh fowdldrhlg ;=< wOHdmkh ,ndÿka m%Odk ;=< ldjHlrKhg jeä
l%shd;aul jQ ksidfjks' ta" wdh;k úh' keUqrejla ;snQ ksidh' jHdlrK
1' .%dujdiS wOHdmkh flfia fj;;a fï wOHdmk .%ka:" jxil;d" O¾u .%ka:"
2' jkjdiS wOHdmkh wdh;khka ;=< wo fuka ffjoH lD;s" kdgH lD;s" kCI;%
hkd§ jYfhkah' mj;sk uÜgfï fyda ksoyia lD;s jeks úIhka yd iïnkaOjo
fldaÜfÜ hq.fha olakg wOHdmkhla ;snqKdo hkak fldaÜfÜ hq.fha§ fmd;m; rpkd
,enqKq .%dujdiS msßfjka meyeÈ,s ke;' tajdfha wOHdmk ù ;sfí'
wdh;khka w;r m%Odk;ajh whs;sjdislï ysñ ù ;snqfKa flfia fj;;a l%s' j' 1505
.;af;a" f;dg.uqfõ úchnd NsCIqka jykafia,dg yd § muK isg furgg t,a, jQ
msßfjkhs' jkjdiS msßfjka m%N+jrekag muKs' meúÈ mçjreka hqfrdamSh n,mEï iu`. furg
wOHdmkfha uQ,ia:dkh f,i w;rg jefgk jE;a;Efõ ysñhka iïm%odhl wOHdmk wdh;k
l%shd;aul ù we;af;a" lEr., úu,lS¾;s ysñhka ùod.u ysñhka rgdj hï mßydkshlg ,la
moaudj;S msßfjkhs' f;dg.uqfõ rdyq, ysñhka fï jkakg úh' th kej; je,súg
Y%S rdyq, ysñhka úchnd wdh;khkaf.ka ìysjQ úoHd¾;Syq irKxlr kï NsCIqka jykafia
msßfjkays mßfõkdêm;s fj;s' yhjk mrdl%undyq" úiska biau;= lr .ekSug
OQrh oroa§ lEr., jkr;k kkakqre;=khd¾" rdu pkaø Y%S uykqjr hq.fha§ W;aidy
ysñhka moaudj;S msßfjfka Ndr;S jeks rdclSh m%N+jreka .;a;o hqfrdamSh wOHdmk rgdj
m%Odk;ajh Wiq,d we;' fïjdg fï wdh;khkaf.ka ìysjQ ,xldj ;=< uq,a nei.ksñka ;snQ
wu;rj mems,shdfka iqfka;%d W.;ayq fj;s' jevlrk idudkH ksid id¾:l;ajhg m;a jQfha
foaú msßfjk trn;af;dg mka;sfha ñksiqkag wOHdmk ke;' tksid j¾;udkh jkúg
O¾urdc msßfjk" Wiaidmsáfha jrm%ido fkd;snq fyhska furg msßfjka wOHdmkh
uymdh msßfjk" le,Ksfha Tjqkaf.ka W.;=ka ìysjQjdo wdh;k iïm%odhsl úIhhkag
.;drd msßfjk" foúkqjr hkak meyeÈ,s ke;' lsisÿ wjOdkhla fhduq lrñka
bre.,al=,;s,l msßfjk" uQ,dY%hl tjka W.f;la ms<sn| iïm%odhsl wOHdmkhla ,ndfok
ùod.u Y%S .Kdkkao msßfjk" wm bÈßfha i|yklao ke;af;ah' wdh;khka njg m;aj we;af;ah'
.v,dfoksfha ioaO¾u;s,l flfia fj;;a fldaÜfÜ
msßfjk" kshï.ïmdfha hq.h jkúg furg wOHdmk
chuyf,a msßfjk jeks msßfjka wdh;khka ;=< úúO úIhka
Pg 62 2018|January - April
iskud weig
yiqjK
q q wOHdmkh
udkj YsIagpdrfha oekqu mrïmrdkq.;j .,dhdfï m%Odk;u
l%ufõoh jk wOHdmkh foi iskud wOHlaIjrekaf.a leurd wei fhduq
jQ wjia:d ysÕ ke;' yqÿ fma%laIl u;lhka wjÈlsÍfuka Tíng f.dia
;u uQ,sl f;audj f,i wOHdmkfha yrh m%Yak l<d jQo idlÉPdjg
n÷ka l<d jQo iskud ks¾udK lsysmhla wmg yuqfõ' fuu Ñ;%mg w;ßka
wOHdmk lafIa;%fha tllg tlla fjkia udkhka iam¾Y l<djQ ks¾udK
y;rla ms<sn|j fláfhka idlÉPd lrñka fujr f,*aÜ f;audj yd
iumd; ùug W;aidy lsÍu fuu ,smsfha wruqKhs'
2018|January - April Pg 63
o *iaÜ f.%av¾
(The First Grader)
i ;H Ôjk mqj;la
mokï lr.ksñka
2010§ ksmojqKq zo
*iaÜ f.%av¾Z ^m<uq fY%aKsfha
we,a*â kï wef.a iydhlhd
Tyq mdi,g we;=<;a lr.ekSug
melsf<k w;r" ta i|yd úúO
fldkafoais bÈßm;a lr;s' ta
igfka§ lrk ,o lem lsÍï
úia;r lrkafka uy;a yeÕSï
okjk f,ih' fï w;r;=r kj
úÿy,am;skshla mdi,g f.k
YsIHhd& ì%;dkH Ñ;%mgh ish,a, imqrd .ksñka kej; taug mdi,a mÍlaIl lsmarefgda
lsuks urEf.a kï 84 yeúßÈ mdi, fj; meñfKk .kakd W;aidyh isiq isiqúfhdau
flkahdkq cd;slhd mdi,lg urEf.af.a ffO¾h olsk fÊka ler,sldÍ f,i jH¾: lr ou;s'
we;=<;aj bf.kSu i|yd pl%f,aL blaujd hk ;SrKhla Ñ;%mgh wjidk fldgi
f.khk fkdkj;sk wr.,h .ksñka Tyqj mdi,g we;=<;a t<fUkafka uref.a mdi,a
ms<sn| l;djhs' i;H l;djla lr.kS' tfy;a Tyq mdif,ka wOHdmkh ,eîug fu;rï
mokï lr.ksñka ,shjqKq fuu bj;a lrk f,ig mdi,a W;aidy lrk fya;=j fj;hs'
Ñ;%mgh tu yqol,d wr.,fha mÍlaIl lsmarefgdaf.ka iy Tyqg flkahdkq ckdêm;sf.ka
l;dj msgqmiska flkahdkq ksoyia fouõmshkaf.ka jßkajr n,mEï ,smshla ,eî ;sfí' bf.kSfï
wr.,h iy kQ;k flkahdkq t,a,fjhs' ta ish,a, fkdi,ld whs;sh wysñ lrk ,o
foaYmd,k mßirho yqhla fia uref.ag wOHdmkh ,nd§ug hg;aúð; w;S;hlg wh;aj
Èjhhs' fÊka úÿy,am;sksh fjfyfik isá fyhska wl=re fkdoek isák
2003 jif¾§ flkahdkq kuq;a wehg ta ksidu ÿrneyer Tyqg th lshjd .ekSug Tyqg
wdKavqj ish¨ fokdg m%d:ñl m<d;lg udreùula ,efnhs' wjYHh' Tyq fjkqfjka .=rejr
wOHdmkh fkdñf,a ,ndfok nj urEf.a uy;a ÿIalr;d ueo we,a*%â tu ,smsh lshjhs'
m%ldYhg m;a lrk mqj;lska khsfrdaì w.kqjr wOHdmk fm%laIlhskao uref.a y÷kd
iskud mgh werfUhs' fï mqj; wud;HdxYhg hkafka fï .kafka ta ,smsfha lreKqj,sks'
wik 84 yeúßÈ urEf.a kï .eg¨j úi|d .ekSugh' tys§ flkahdkq ksoyia igk fjkqfjka
.eñhd m%dfoaYSh mdi,lg n,OdÍka bÈßfha Tyq ud´ ud´ uref.a úiska lrk ,o lemlsÍu
meñfKkafka ta nj i|yka jHdmdrfha idudðlfhl= f,i fl;rï m%n,oehs úia;r lrk
mqj;amf;a fldgilao /f.kh' ;uka ì%;dkH wêrdcHjd§kag tu w;s ixfõ§ ,smsh uref.a
fÊka kï úÿy,am;sksh iy tfrysj flkahdkq ksoyia jkaÈ ,nd§u i|yd f;dardf.k
Pg 64 2018|January - April
we;s nj lshhs' weh .eí f.k we;s njg mQ¾j ksoyia igkaaldókag fok ,o
wiQ y;r yeúßÈ urEf.a ks.ukh lr mdif,ka msgux jo ysxid fkdi`.jd fy<slrhs'
bf.kSug fu;rï Wkkaÿ l< mdi,a m%OdkSka" .=rejrekaa úfYaIfhka jo ysxid ueo
jkqfha wehsoehs f;areï fkdf.k isák rgl fuu wOHdmk yrhka wr.,h mdjd§u m%;slafIam l<
Tyq mdif,ka msgux lsÍug ms<sn| zo *iaÜ f.%av¾Z úiska urEf.a jekafkl=f.a ffO¾hh
fjfyiqKq .=rejrfhl= jQ le|jk iskud;aul ixjdoh w.hk Ñ;%mgh" wr.,h ;=<
we,a*%âg urEf.a fjkqfjka tu w;sYh jeo.;ah' fmr mrïmrdjka úiska lrk
,smsh lshjkakg ,eîu iroula zo *iaÜ f.%av¾Z Ñ;%mgh ,o lemlsÍï kQ;k mrïmrdjka
n÷h' urEf.a ms<sn| Tyqf.a ciaáka peâúla ^Justin Chadwick& fkdoek isàfï yd we.hSug
mQ¾j ks.uk fl;rï w.;sodhl ì%;dkH cd;sl wOHlaIjrhd md;%fkdùfï fÄojdplho
ùo hkak ;=<ska wOHdmkfha úiska î'î'iS' wdh;kfha iyh fmkajd fohs' th w;aoelSï yd
w;sYh jeo.;a mqrella jk we;=j ksmojd we;s kuq;a oekqu mrïmrdkq.;j .,dhEfï
.=rejrfhl= i;= úh hq;= w;sYh flkahdkq ksoyia igk iïnkaOj wvqmdvqjla we;s njg lrkq ,nk
ixfõ§ iy ixlS¾K N+ñldj isÿùï úfYaIfhka ì%;dkH isysle|ùulao fõ'
fuu Ñ;%mgfha m%n, lshùuls' yuqodfjka isú,a ckhd wrNhd
mdi,a YsIHdjl jukh oeuQ ksid Èh;a lrk ,o l%Er u¾okh ;=<
;d f¾ ióka
md¾Z ^ñysu;
;re jeks&"
wOHdmkfha kj udkhla
wOHlaIKh lrk ,o tu
Ñ;%mgfha wg yeúßÈ bidka
kï lshùfï ÿn,;dj we;s
^Dyslexia& frda.S ;;ajhlska
bidka" mdi,a wOHdmk
lghq;=j,§ olajkafka
ÿn,;djls' Tyq ish¨ úNd.hka
wiu;a fjhs' ta fya;=fjkau
iksgqyka l< Ñ;%mghla f,i fmf<k orefjl=f.a Ñ;% Tyq .=rejrekaf.kao mdi,a
fma%laIl úpdrl iïudkhg .=rejrhdf.a m%n, N+ñldj ñ;=rkaf.kao fldkafjhs' Tyq
md;% jQjls' wó¾ ldka úiska rÕolajkafkao wó¾ ldkah' ;u yqol,dj ;=< ;ukaf.au jQ
2018|January - April Pg 65
f,dalhlg msúfihs' th Tyqg lïue,s yd fudav ksid tfia jk ksoa§ bidkaf.a rej is;a;ï
w;sYh pu;aldr okjk iq¿ nj lshoa§" .=rejrhd th frda.S l< ksl=ïí fojekshd njg
jqjo th wkHhkag oekùug ;;ajh fya;=fjka isÿjkakla m;a fjhs' úÿy,am;sjrhd
Tyq wiu;ah' Ñ;% úIfhys njo mshdf.a yeisÍu <uhdf.a ksl=ïíf.a fiajh iaÒr
Tyqf.a olaI;dj lsisfjl=f.a wd;au wNsudkh ì|jÜgd we;s lrk njg ksfõokh lrhs'
wjOdkhg ,la fkdfjhs' njo ta;a;= .kajhs' wjidkfha bidkaf.a fjkialï ÿgq Tyqf.a
ksjfia§ Tyqf.a whshdf.a mshd ;ud l< foa ms<sn|j fouõmsfhda ksl=ïíg uy;a fia
wOHdmk olaI;d iu. iei£uka lK.dgq fjhs' lD;{ jk w;r ksl=ïí" bidka
Tyq mSvdjg m;ajk w;r Tyqf.a ksl=ïí wdmiq mdi,g nod je<| .kafka fouõmshkag
ÿn,;d fya;=fjka Tyqf.a meñK bidka yd ñ;=re jkafka jvd orefjl=f.a ÿn,;d Yla;Ska
fouõmsfhda wfmalaIdNx.;ajhg ;udo tjeks frda.S ;;ajhlska y÷kd.;a ienE .=rejrfhl=f.a
m;aj isá;s' fï fya;=fjka fmf<k nj bidkag wkdjrKh N+ñldj bgqlsÍu ms<sn|
Tyqf.a fouõmsfhda Tyq fkajdisl lrñks' bidka yd ñ;=re jk Tyq ;Dma;shlsks'
mdi,lg hj;s' bidkaf.a kj bidkaf.a fm!oa.,sl .=rejrhd ;u YsIHhka iómj isg
Ñ;% .=rejrhd-ksl=ïí" ishqï ùug úÿy,am;sjrhdf.ka ksÍlaIKh lrñka Tjqkaf.a
wOHhkfhka Tyq äiaf,laishd wjir ,nd f.k m%;sl¾óh Yla;ska ÿn,;d y÷kd .;
frda.S ;;ajfhka fmf<k njo ;dlaIKhka Ndú; lrñka hq;= nj;a ienE .=rejreka
Tyq Ñ;%j,g buy;a wdYdjlska bjis,sjka;j bidkaf.a NdId jkqfha Tjqka nj;a fmkajd fok
isák njo y÷kd.kS' bidkaf.a yd .Ks; yelshdjka jeä ;df¾ ióka md¾ tfia fkdjk
fouõmshka yuqùug hk ÈhqKq lrhs' jir wjidkfha l< tjeks orejka wOHdmk
ksl=ïí" bidkaf.a w;awl=re YsIHhka iy ld¾huKav,h l%shdj,sfhka msgux úh yels
úYaf,aIKh lrñka Tyqg wl=re fjkqfjka mj;ajkq ,nk njg;a iudchg nrla úh yels
y÷kd.ekSug wmyiq nj;a l,d Wf<f,a§ ks¾udKd;aul njg;a wÕjhs'
fouõmshkag ta;a;= .ekaùug ffY,sfha olaI;u Ñ;% Ys,amshdg
W;aidy lrhs' mshd" bidka ysñ iïudkh bidka Èkd.
;%S bähÜia
(3 Idiots)
;%S bähÜia
^;l;Srejka
;sfokd& wdishdkq
l,dmfha wOHdmk l%uh ;=<
bkaÈhdkq m%yikuh Ñ;%mghls'
fuh 2009§ fÉ;ka N.;af.a
z*hsõ fmdhskaÜ iïjkaZ
kjl;dj weiqfrka rdÊ l=ud¾
úYsIag fidhd.ekSï"
ks¾udK lrk bkaÈhdfõ wm%lg
;reK ;reKshkaf.a m%Njh
fld;ekoehs mjik ;%S bähÜia"
YsIHhkag we;s mSvkldß;ajh ysrks úiska ;sr msgm; rpkd ta ks¾udKlrejkag bv fkdfok
ms<sn|j idlÉPdjg .kakd lr wOHlaIKh lrk ,oaols' idïm%odhsl wOHdmk rgdj
Pg 66 2018|January - April
m%Yak lrkafka Wiia úoHd, lrk nj lshhs' /kafpdaf.a YsIHhska f,i
mSGhl W.kakd pß; ;%s;ajhla hï jrolg /kafpda mdjd isf;k kj ks¾udmlhska
weiqßks' *ydka" rdcq iy fok ,smshla ,sùu rdcq úiska yuqjkafka tys§h' /kafpda
rkafpdaodia ^/kafpd& rdclSh m%;slafIam lsÍu iu. mdi,a .=rejrfhl= hehs is;k
bxðfkare Wiia úoHd,fha tlu m,s.ekSug is;k iyia;%nqoaê pd;+¾ oi jirlg fmr isÿjQ
ldurhl Ôj;afjñka W.kakd Tyq wiu;a lsÍu msKsi wjika wNsfhda.h mßÈ /kafpdag
YsIHhskah' *ydkaf.a wdYdj úNd.h wiSre lsÍug hhs' mrdch Ndr.kakd m%ldYhlg
PdhdrEm Ys,amsfhl= ùugh' /kafpdag iyia;%nqoaêf.a ÿj w;aika lrk f,i b,a,d
tfy;a mshdf.a n,lsÍu u; ms%hd u.ska ,efnk h;=frka isáhs' /kafpda l;dnylska
bxðfkare úoHdj yodrñka rdcq i|yd úNd. m%Yak m;% f;drj w;aika ;nk kuqÿ
isáhs' rdcq ish mjq,g WmldÍ fidrlï lsÍug Tjqka ;SrKh ch.%dySj hñka isák pd;+¾g
ùu wruqKq lr.ksñka bxðfkare lrkafka fï wkqjh' fuu isÿùu ;uka ljqoehs fy<s lrhs'
lafIa;%hg msúiqKo wiu;a iyia;%nqoaê w;g yiqjk w;r Tyq oeka pd;+¾o ;u iud.u
jqjfyd;a ;u mjq,g we;súh Tjqka ;sfokd úÿyf,ka fkrmd fjkqfjka .súiqula w;aika
yels m%;sM, .ek ìh.ksñka yefrhs' tÈk iyia;%nqoaêf.a lsÍug wfmalaIdfjka miqjk
ÿ¾j, ,l=Kq ,nhs' mx;sfha§ .¾NKS jeäuy,a ÈhKsh fmagkaÜ n,m;% 400lg jeä
widudkH ms<s;=re imhñka fudkd ore m%iQ;shg wdikak ysñlula we;s mqkaiqla jka.avq
/kafpda" úoHd,fha wOHlaI jk kuq;a uyjeis ueo úÿ,sh kï úoHd{fhls' ìhm;a jk
úre iyia;%nqoaê iu. .efghs' yd ikaksfõok ì|jeà .sfhka pd;+¾ ;u mrdch ms<s.ksñka
idïm%odhsl oeä u;OdÍ weh urKSh wk;=rlg uqyqK ;u iud.u iu. .súiqulg
od¾Ykslfhla jk Tyq mdhs' tfy;a /kafpda ;ukaf.a t<fUk fuka Tyqf.ka wheÈñka
/kafpdaf.a ksoyia bf.kqï bxðfkare oekqu mdúÉÑ lrñka isákafka fiiq ish¨ fokd
wdYdjg fukau ;sfokdf.a m%shdf.a Wmfoia we;sj id¾:lj iskdfiñka isáfh§h'
ñ;%;ajh flfrys miñ;=reh' orejd ìysùug i,iajd wef.a idïm%odhsl wOHdmk rgdj
tu ñ;%;ajh ì|oeóug Tyq Èú fírd .kS' iyia;%nqoaê" ;=< ienE olaIhska msgux úh
W;aidy oerejo th wid¾:l /kafpda iqúfYaIS YsIHfhl= f,i yels njo we;euqka Èú kid
fõ' fï w;r wOHlaIjrhdf.a ms<s.ksñka ;sfokdgu Wmdê .ekSug mjd bv we;s njo
w;sYh lSlre YsIHfhl= jk ,nd.ekSug bvfohs' fmkajd fok ;%S bähÜia" tjeks
pd;+¾ m<uqjekshd ùug fiiq oijirlg miq pd;+¾ ;j;a olaIhska wm%lgj isáñka
isiqkaf.ka yqol,d ù mdvï t'c' iud.ul Wm iNdm;sj ;ukaf.a lafIa;%j, by<gu
lrhs' /kafpda Tyqg .=re isák w;r Tyq iy wfkla hdugo bv we;s njo Tjqka kj
oskfha§ mdvula b.ekaùfuka ñ;=frda fookd /kafpda fidhd mrïmrdjla f.dvk.ñka isák
miq oi jirlg miq h;s' wjidkfha Tjqyq .ïno njo iqNjd§j fmkajd fohs'
id¾:l;ajfhka /kafpda mrdch mdi,lg meñfKk w;r
2018|January - April Pg 67
wOHdmkh .ek f,kska'''
i udc"
wd¾Ól"
foaYmd,ksl
yd ixialD;sluh f,i
m%;súfrdaOhkaf.ka
msreKq tlla ù ;sfí'
iudch i|yd fyd|
ñksfila ks¾udKh
ysia uqÿkskau ms<s.
kakd w;r w;s jdu
woyia ork iuyre
Okjd§ wOHdmkfha
w¾nqohg f.dia we;s lrkjd fjkqjg Okjd§ ish,a, m%;slafIam lrk
Okjdoh ;=< wOHdmkh wOHdmkh Okjd§ rdcH wka;hlg ;,a¨ fj;s'
mj;skafkao w¾nqohlh' hka;%hg wjYH wu;r fuu wka; folu
tla w;lska Okjdoh fldgia ks¾udKh jerÈh' fuu lrefKa§
;=< wOHdmkh uqo,g lsÍu olajd msßyS Okjd§ wOHdmkh
úlsKSu isÿ lrk w;r ;sfí' fuys§ fndfyda ms<sn| f,kska bÈßm;a
wfkla w;ska Okjd§ OfkaYajr oDIaájd§ka l< woyia jeo.;a
wOHdmkfha moku Okjd§ wOHdmkh lula .kS'
Pg 68 2018|January - April
reishdkq ;reK merKs mdi,a ;kslru úoHdfõ ks.ukhka lsÍfuka muKla" Tyq
fldñhqksiaÜ ix.ufha fmdf;a oekqu fok" muKla Wf.k .ekSu fuu lreK Tmamq lr
;=kajeks iuia; reishd fl<jrla ke;sj mdvï iEfya hhs is;Su jrols' ;sîuhs'˜
iïfï,kfha§ 1920 lrjk yd fjfyildÍ udkj {dk iuia;fhka —merKs mdi,a
Tlaf;dan¾ 02jeks Èk f,i W.kajk mdi,a fldñhqksiaÜjdoh fmd;a.=¨ l%uh wkq.
;reK fldñhqksiaÜ ù hhs fpdaokd lrkq Woa.; jQfha flfiao ukh lf<a hhs lshñka
ksfhdað;hka wu;d ,efí' th we;a;ls' hkak fmkajk ;reK ksfhdað;hka
f,kska l< l;dj fï kuq;a merKs mdif,a kso¾Ykhla fukau kj wOHdmk
iïnkaOfhka jeo.;a whym;a jQ foh;a" wmg udlaiajdofhka iemfha'˜ l%ufha mlaIjd§ka tu
woyia /ilska hq;= m%fhdackj;a foh;a —b;du;a úma,jjd§ mdi,aj,g myr fokq
jQjls' tneúka tys fjka fldg y÷kd.ekSu mx;sfha oY ,laI ks;r wefik úg"
jeo.;alu i,ld wm l< hq;=h' thska ixLHd; yd fldaá tajdhska fyd| foa .;
zf,kskaZ f;dard.;a lD;s fldñhqksiaÜjdohg ixLHd; ck;djkaf.a hq;= hhs wms Tjqkg
11jeks fj¿fï we;s tu wjYH jkafka fudkjdo is;a Èkd .ekSug ;rï lshuq' oyfhka kj
l;dfõ fldgia lSmhla hkq f;dard .ekSug wm udlaiaf.a W.ekaùï mx.=jla ksr¾:l jQo"
fufia Wmqgd olajuq' iu;a úh hq;=h' fmdfydi;a jQfha b;sß oyfhka mx.=j
—merKs" Okm;s merKs mdi,aj,ska ukaoehs Tn weiqjfyd;a úlD;s lrk ,oaod jQo
iudcfhka wmg ,enqfKa ;kslru Tng ,efnkq we;af;a úYd, oekqu iuqodhla
b;sßlr ;sfnk f,dl=u fmdf;a oekquh' nd, tlu ms<s;=rla muKls' msrùfuka ;reK
Wjÿre iy wNd.Hhka mrïmrdfjys fud<h tfia jQfha" udlaia" Tyq ckhdf.a is;a mSvdjg
w;=frka tlls" fmd;a wiqrd oeuQ iy Tjqka l< lghq;= Okm;s m;a lsÍfï l%uh merKs
iy m%dfhda.sl tlu rgdjlg fm< l%uh hgf;a w;alr mdi,aj,ska fkd.;
Ôú;h w;r iïmQ¾K .ik ,o ks,Odß .kakd ,o udkj hq;af;uq' tfia kuq;a"
mriamrh' ish¨ msßila njg yerjQ {dk iïNdrh ms<sn| wmg fldñhqksiaÜ
foau yels wk¾>;u jevlg ke;s" muKg Yla;su;a moku ks.ukj,g muKla
wdldrfhka úia;r jeä yd ksiaidr u; msysgjQ fyhsks' iSud ù isáh yels
lrk fmd;a wmg oekqu iuqodhla mdvï udlaia ñksia iudcfha hhso" fldñhqksiaÜ
;sìKs' tfy;a lrk f,i tajd tys ixj¾Okhg n,mdk igkamdG muKla
w;snyq;r .Kklau isiqjkag n, lf<ah' kS;s .ek wOHhkhla Wf.k .ekSu m%udKj;a
wjia:dj,§ fuu ta jqjo" ñksia j¾.hd lf<ah' Okm;s l%uh hhso hkak thska woyia
fmd;aj, wka;¾.; tla/ia l< {dk wksjdrKSh jYfhkau fkdfõ' ta wdldrfhka
jQfha b;du;a úkdYldÍ iuqodh wjfndaO lr fldñhqksiaÜ l%uh Tng fldñhqksiaÜ
iy jxpd iy.; fkdf.k flfkl=g ÈYdjg ixj¾Okh l%uh ks¾udKh l<
fndreh' - Okm;s fldñhqksiaÜjdÈfhl= jk nj Tyq jgyd yels fkdfõ' Tng
iudch .ek fndre úh yelshhs Tn .;af;a bka miqjh' fldñhqksiaÜjdÈfhla
úia;rhlah'˜ ks.ukh lrf;d;a" fuys§ b;du;a jeo.;a úh yelafla" ñksia
—fndfyda úg Tn lrkafka ldrKh jkafka" by; j¾.hd ksujQ ish¨u
iïmQ¾Kfhkau jerÈ nrm;< jrols' mej;s úoHdj úiska w.kd foa ms<sn|
ks.ukj,g fhduqjk fldñhqksiaÜjdoh iïmdÈ; ish,a, oekqulska Tnf.a
mßÈ merKs mdi,aj,g tu {dk iuia;fha iïmQ¾Kfhka wjfndaO is; fmdfydi;a
úreoaOj ks;r m%;sM,hhs' tksid tu lr .ekSu u.ska" lr.;fyd;a muKls'
bÈßm;a lrkq wefik {dk iuia;h idlaId;a b÷rdu fuu Okm;s fmd;a lg mdvï
fodaIdfrdamK yd lr.kafka ke;sj iudch .ek b;du;a lsÍfï jqjukdjla wmg
fpdaokd .ek ug fuys§ fldñhqksiaÜ igka mdG ksh;" iúia;r yd ke;' uQ,sl lreKq
i|yka lsÍug isÿfõ' muKla yd fldñhqksiaÜ .eUqre wOHhkhla ms<sn| oekqula §fuka
2018|January - April Pg 69
iEu YsIHfhl=f.au w;HjYH foa tajdhska muKla f,ig mj;sk l,a" nd, mrïmrdj
is; fmdaIKh lsÍfï" fkd.;hq;=h hkak nj;a Tyq jgyd .; wkaOj yd kQ.;aj isákq
iïmQ¾K lsÍfï bka woyia fõo@ hq;af;ah'˜ we;' wmf.a mdi,a
jqjukdjla wmg we;' Okm;s l%uhg wjYH —W.ekaùu mqyqKqj ;reK fm<g oekqu
fldñhqksiaÜjdÈfhla" jQ foa yd fldñhqksiaÜ yd YslaIKh mdi,a ms<sn| uQ,O¾u iy
;ud ,nd .;a oekqu l%uhg wjYH foa fjka mx;s ldurhg muKla iajdëkj fldñhqksiaÜ
idlaId;a lr fkd.kafka fldg y÷kd .ekSfï iSud ù ;sfí kï yd woyia mßKdu lr
kï fldñhqksiaÜjdoh wjYH;djhla wmg Ôjk le,ô,af,ka .ekSfï yelshdj ,nd
yqfola mqyq jpkhla" ke;ehs hkak thska fjka ù ;sfí kï" wmg Èh hq;=h' ;reK
yqÿ kdu mqjrejla yd woyia fõo@˜ th .ek úYajdihla fm< W.;a ck;djla
fldñhqksiaÜjdÈhd —fldñhqksiaÜ ;eìh fkdyelsh' lsÍug tajd lghq;= l<
yqÿ mqrdfÊreldrfhla iudch ks¾udKh lïlrejka yd f.dú hq;=h' Tjqyq mdi,a hk
jkq we;' Tn fuu l< yelafla" kùk ck;dj bvï ysñhkaf.a w;ru" iQrdlkakkaf.
oekqu wjfndaO lr wOHdmkh mokï fldg yd Okm;shkaf.a ka ksoyia ùu i|yd
.; hq;af;a úpdrfhka f.k muKla nj;a mSvkhg yiqj isák lrk wr.,fha fldgia
f;drj fkdfõ' jevlg ;ud tu wOHdmkh ;dla l,a yd mdGYd,d lrejka ùug W.;
ke;s lreKqj,ska ,nd fkd.kafka kï bvï ysñhkaf.a yd hq;a;dy'˜
Tnf.a is; mqrjd fldñhqksiaÜjdoh yqÿ Okm;shkaf.a md,khg
.ekSfuka j<lsñka" O¾ñIag m%d¾:kdjla hg;aj ;sfnk ;dla
j¾;udk ld,fha
fyd| W.;alula
we;s ñksidg wjYH
ta lreKq ish,af,kau
th fmdfydi;a lr
.ksñka Tn tu oekqu
úpdrd;aul f,i
idlaId;a lr .;
hq;=h'˜
—merKs mdi,a úiska
Okm;shkag wjYH
jQ fiajlhka iQodkï
lr fok ,§' merKs
mdi,a úiska úoHd{hka
ilia lrk ,oafoa"
Okm;shkaf.a is;eÕs
mskjk foa ,shk
yd lshk mqoa.,hka
f,igh' tksid wms
tu mdi,a wfydais l<
hq;af;uq' kuq;a tajd
wfydais l< hq;=h"
úkdY l< hq;=h lshk
úg" ñksia j¾.hd
úiska tla /ia lr
.kakd ,o yd ñksidg
Pg 70 2018|January - April
wd¾Ü
ixialrKh ( ;,;d .=Kfialr
mSä;fhdah Wka
Wkag urKh wrx tk
WKavfha jákdluj;a ke;s
2018|January - April Pg 71
ysgmqfoka t<j¿ nlalsh <Õ ysgf.k
ys;mqfoka ´kE fohla ux .ek
ldla wU .i
mek,d fkdlshñ - y÷kklx
úia;r fkdlshñ - .=ref.da, lx ixj¾Ofka lshkafk
u;lhs weomq yeá há nfvka yß wuq;= foalg
fldks;a;d nqßh <Õ yfuka
uy fmd<j fldkal%SÜ fjk ;rug
;shmq yeá .sks wúfj o‚ka
uyd .y fld< lmk ;rug
.ymq yeá weÕs,s my Wvg
wä fldaÿfjka''''''' Wiu ukaÈr yok ;rug
;,kakgu ys;df.k fõje,a f.k lD;s%u ;Kfld< jjk ;rug
uqyqfKa iskdjla" ohdjla
fkdue;sj
ta iS ueIska hg b|ka
tod
´fidaka rlsk yeá lshd fok
foajo;a;hd f,i meñ‚ fudyq
oeka'''' úhm;ah' mekaIkah' ;ekam;ah Tjoka kï ´k yeá
fudf<a we;s tjqkau j¾Kkd fldg lka wä mef,k .dkg
Wkagu ,l=Kq § mßirh fmamf¾
iïudk §
f,dl=u .c ìkafk ,Sju
ux jf.a ÿ¾j,hkag
iSfhka iSh .; yels
;,d fm,d ysxid fldg
mdi, wmdhla l< fudyq''''' ufh ysf;a ´ku f.dfkl=g
kqU ksid ;s;a;jq‚ ug mdi,a hdu
kej;=fKñ y`v y`vd iajikh m%Yafkg
wka;sfï - .sfhñ ;d;a;d .sh uÕ
glaflgu W;a;f¾ wrf.k
gjqfï t<j¿ úl=Kkakg ^oeka ug fyd|hs&
yhs udlaia ;snqfKd;a we;s
kqUo" kqfò olaI f.da,fhda iefjduo
oeka ks;r t;s ud <`.g - uf.a lvhg TlaIscka ke;s Wk;a f,daflg
tod neß jQ .Kka - oeka fmkajñ kqU,d ieug weu;s oE;ska jäk
lsrd foñ ydriSh - mkaiShg ñ, wêl i÷ka me, we;s ;ek
kï flgQ mqjre ke;s
l‚Ial ch;s,l
ldla wU .ia fudlgo
l=Idka Yd,sl
Pg 72 2018|January - April
áhqIka flda<u *elagß fudaf, weUfrk
<udjre fï fldfya hkafko biafldaf, wka;su ojia
nela mela t,a,f.k
fvla IQia mhg ,df.k fld,Sð ySk je,a bysreKd .u ;=<
ia,sï *sÜ fvksï weof.k ;=gqfjù mqxÑ w;a b.s¨Kd mqrfodr
¨ñkia l,¾ à I¾Ü fmdfrdaf.k ¥,s nei kej;=Kd md¿ jQ mqgq Wv
ye~qïnr iskd uqj fol ;=kls ;ek ;ek
br uqÿka fjk uoaoyka j,
glrx uQÜgmq uvq hg mrK fldiq mr~e,ah mka;sj, uq¿j,
ksjqgka wkal,af. wïu .ek ys; ys; ul=¿ oe,a f.;a;ïh lïì oe,a fldgq u;
ksjqgka kshu W.ks;s ore le< u<dla fuka ksok ne,a,lf. md <Õ
fld,dÊ is;a;uls yq<Õlska .s,syqK
ghsgeksla mqrdj; mrok
cela frdaia ,dh ;ek ;ek oä ìäfh wrka fmdä biafldaf, brKu
iSika tlg h;s t;s ÿn, fldä uev ,shqï mdjqKd isõ È.
ln,a ,x.u nia j, läkñka tjd we; bì h;=re oïje,
ghsgeksla isysk uj uj wÉpq fld< we,jqKd f.aÜgqfj lKqj,
fmdaiag¾ ;dmafml A wl=re jiaik lel=¿ md ,l=Kq we;s iqÿ ñÿ, hglr
,laI .dKl fgdalaia lka j,g wiaik my< fjkj¨ fu;ek *elagßh iún,
;shß ßúIka j,g ;=Ügq fol Wiaik <uhsfka b;ska fmdä mdif,a isma ,o
fudkr fld< b.s,af,hs m%shia Wv niaik WU,g;a ,efnhs ta *elagßfh jevm<
2018|January - April Pg 73
id(fm< wiu;a jQ udhsï.fï
u;l isiú
q hlf.a ,;eú,a,'''
fndfyda l,a .;ù f.disks''' Wod br weúÈka úß;a;k
wm fjkaj .sh ie|Efõ moú isßmqr fmd<fõ
jmr i`o/ia uQK ymkd
wuq;= meyeh oeka ug;a wu;lh'
;sßl=Kdu, wyfia
f.daurkalvj,ska miqfldg
lïmkSh w÷r ;=<
;U,.uq uy mdf¾
isysúl,a jkq fmr
lv, rglcq úl=K,hs uu
ug u;l tlu foh mEka mekai,a .;af;a'''''''''''''''
ÿrl:kfhys kdoh fldáfhd mekak¨ or lmoa§
Tfí ì÷K lgy~ ;d;a;d wd .sh w;la kE
—b;sx wms fjkafjuq˜ isxyfhda wïuj flf<iqj¨
tfyu lSfõ Tn o@ fjÉp foa wog;a okafk kE
ke;akï uu o@ lsßwïu udj;a tlalf.k
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' fiareú, wdj¨ lula kE
wyq,kak weúf,kak l`ÿ¿ fy<,u weia .s,s, oeka
u;l igyka ke;s w`vkakg ;j l`ÿ¿ ug kE'''''''''''''''''
l,n, k.rhl fudrjefõ§ m%Yak m;a;r
w;g f.k W;a;r ,shkfldg
kd÷kk u,a Wkqka isôk
wïu fy¨fjka w`vk yeá ug
ueù fmkqkd oE; Èlalr
ñáhdj;l
f.or weúÈka b;sydi fmd;
úms<sir ñysÿï uelS.sh
msfgka msg fmr<d n,k úg
l÷fm;l ;d;a;d f,a fmrka ysáhd
ikaiqkaj weúo hñ'' fmd; we;=f< m¨ orf.dvla Wv'''''''
fodia;r ySk .=rejßhla
Tn ug lsisodl fjk isysk
fkdtjQ u,aj, lKg lrg m<Èk
meyeh lk fndk wÈk
iqÿ;a ke;s l¿;a ke;s úi,a ud<s.d jdyk
w¨ meyeh''' nquq;=reK
uelS f.dia we,afuka wl=re W.;;a
wj¾Kh yd;ami ˜ví,sõ˜ muK'''''''''''''''
áhqIka mx;s ßúIka la,dia
ke;s múk
Tn lshd flfkla
iqÿ frÈ jjqpfr;a wka wh
we;a;gu
.;a neúk
isáfho@
,emafgdma mß.Kl lsis Èk
wm lshd fohla ke; ye¢k
yeneyska ;snqfKo@ ux merÿKd tkuqÿ
fkdu fjñ WrK'''
fndfyda l,a .;ù f.disks'' ;ju;a ''''''''''''''''''''
fm<fmd;a wiafi fõ,S .sh
wm fjkaj .sh ie|Efõ l`ÿ¿ leg
wuq;= meyeh oeka ug;a wu;lh' udhsï.fï mmqj, f,a
jf.hs ug'''''''''''''''''''''''''æææ
ud,;S l,amkd weïfn%daia kdf.d,a,df.dv O¾uisß fnkäla
Pg 74 2018|January - April
Wmka .ïfm; ì<s§u
^W!j fj,a,iai ìka;ekafkka wlalr yegmka
oyila Wla jjkakg úfoaY fldïmeKshlg
§ug hhs m%jD;a;shla&
2018|January - April Pg 75
oekqfukaTíng
—f,dalh fjkialÍ
s u i|yd fhdod.; yels n,.;=u wúh wOHdmkhhs˜
fk,aika uekafv,d
—.=rejrhl=f.a n,mEu ÈjHf,dalh olajdu Èfjhs¦ Tyq orejl=g lrk n,mEu fl;rï
ÿrla h;aoehs Tyqj;a fkdokS'˜
fykaß wevïia
Pg 76 2018|January - April
oekqfukaTíng
pd,s mejiqfõh' y~kakg jQjdh' ta ñh.sh ud¾la fjkqfjka yd fndfyda
—pla ug Tyqf.a fld<h wfma uÕ=,a mska;+r úg kej; lsisodl olskakg fkd,efnk Tyqf.a ñ;=rka
we,anufha odkak lsjqjd˜ plaf.a ìß| mejiqjdh' ms<sn| yg.;a fifkyisks'
uf.a tl;a ;sfhkjd' tal ;sfhkafka uf.a Èk —iudcfha ñksiqka f.dvla isák ksid wmsg Ôú;fha
fmdf;a''' ue¾,ska mejiqjdh' hï lsis ojil wjika fjkjd lshk tl wu;l
ud¾laf.a mx;sfha ñ;=frl= jQ úkS ;u uqo,a miqìh fjkjd' wks;a tl wms okafka keye" ta oji ljod
/f.k tys m%fõYfuka ;nd ;snQ wehf.a fld<h wmsg <Õdfjhso lsh,d' ta ksid Tn wdorh lrk" Tn
m%fõYfuka t<shg .;a;dh' —uu fïl uu hk yeu leue;s whg Tjqka úfYaI nj;a Tjqka b;d fyd| wh
;ekl wrka hkjd'''uu ys;kafka wms ljqre;a <Õ fïl nj;a Tjqkg lshkak' m%udo fjkak l,ska ta nj Tjqkg
;sfnkjd'˜ lshkakæ˜
wjidkfha wi, ;snQ mqgqjl ys|.;a .=re;=ñh
%S æ
a ï
Blue Berry whsil
—Tn mdi, lrf.k hk úÈhg uu uf.a whsialS%ï
jHdmdrh l<d kï tal oekgu;a jy,d˜ mdif,a jd¾Isl
.=refo.=re iñ;sfha foaYkhlg wdrdOkd ,en ;snQ
m%n, jHdmdßl uyf;la ish ñks;a;= 90l foaYkh
wjika lf<ah'
Tyq rdcH mdi,a l<ukdlrKh ms<sn| Wkkaÿjla
oelajQ jHdmdßl ix.uhl m%Odksfhla jQ w;r 1980
oYlfha tlai;a ckmofha fyd|u whsialS%ï iud.u
f,i lS¾;shg m;ajQ Blueberry Ice cream iud.fï
m%Odk úOdhl ks,Odßhd jQfhah'
Tyqf.a l;dj Tyqf.a jHdmdßl lghq;=j,ska ,nd.;a
w;aoelSï yd uQ,O¾u u; mokïjQ idrj;a tlla jQ
m;aù ;sìKs' .=rejre ;=< u;=ù ;snQ fldamh fld;rïo
w;r tys§ uQ,sl lreKq folla wjOdrKh flreKs'
lsjfyd;a th msyshlska lemsh yels ;rï úh'
m<uqjekak jQfha rdcH mdi,aj, isiqka f;dard.
Tyqf.a l;dj wjika ùu;a iu. tla ldka;djlf.a
ekSfï l%ufõoh yd l<ukdlrKh kQ;k —oekqï uQ,sl
w;la by<g tiúKs' weh b;d úkS;" ms%hukdm"
iudchg˜ .e,fmkakla fkdj thg merKs ld¾ñl
úY%dñl Wiia mdi,a bx.S%is .=rejßhla jQjdh'
hq.hg wh;a tlla njh'
weh ikaiqkaj jHdmdßlhdf.ka m%Yak weiSu wdrïN
fojekak rdcH mdi,aj, .eg¨j, m%Odk fldgi
l<dh'
tajdfha .=rejre njh' tkï fuu .=rejre fjkiaùug
wlue;s" ;u l+vqfõu yex.S isàug leue;s" t<sfha —i¾" Tn lsjqjd" Tn b;d fyd| whsialS%ï iud.ul
msheöug wlue;s" ;u ish¨ wvqmdvqlï ;u ks,fhka l<ukdlrefjla nj˜
yd ks,OdßjdÈ l%ufhka /l f.k isák msßila njh' —Tõ ue;sKsh" weußldfõ fyd|u whsialS%ï yokafk
Tjqkg mdi,a wOHdmkh ÈhqKq lsÍug wjYH kï wmshs˜
Tjqka jHdmdr f,dalh foig yeÍ bka bf.k .; hq;= —Idæ fldÉpr fyd|o@ ta whsialS%ï f.dvla rij;ao@
nj;a jHdmdßlhka lsisÿ wvqmdvqjlska f;drj fyd|u uDÿo@˜
m%ñ;sfhka hq;a NdKav ksmoùug okakd nj;a" mdi,ao —Tõæ ue;sKsh' tys 16]lau fhdoh iys;hsæ˜
tfia úh hq;= nj;a thska lshúKs'
Tn thg fhdod.kafka Wiiau wuqøjHho@
úkdä 90l È.= foaYkfhkao" mdi,a l<ukdlrKh
—w;s Wiiau tajd ue;sKsh' yeu wuqøjHhlau iy;sl
yd .=rejrekaf.a ÿ¾j,;d .eko nyq,j i|yka jQ
,;a tajdæ˜
Tyqf.a foaYkh .=rejreka ;=< mqmqrd hk uÜgug
fldamh msrjQ w;r iNdj ;=< ;snQ iS;," ;ekam;alu uola bÈßhg keù yl=¿jd .;a ish weysneñ ish
f.dc ouñka mefik WKqj;=r nd,aÈhl iajrEmhg jHdmdßlhd foig fhduq l< .=rejßh"
2018|January - April Pg 77
—ú,au¾ uy;dKks" hjkak neye' wms ta ish,a, ndr .kakjd' f,dl=" l=vd"
ys;kak Tn isákafka" Tfí whsialS%ï l¾udka; fmdfydi;a" ÿmam;a" olaI" ÿ¾j," wmfhdackhg ,lajQ"
Yd,djg wjYH wuqøjH f.k tk ia:dkfhah lshd' Tn ;e;s.ekajqK" ksy~" ksjila ke;s" kmqre" §ma;su;a
olskjd krlajQ Blueberry f;d.hla iys; f,dßhla' Tn fï jf.a' wms Tjqka ish¨ fokdu ta tk mßÈu¦ lsisÿ
tjeks fudfyd;l fudlo lrkafka@˜ fjkila fkdue;sj ndr.kakjd' wkak ta ksihs ú,au¾
uy;dKks" fïl jHdmdrhla fkdjkafkæ
Yd,dj b¢lÜgla jefgk y~ mjd weish yels;rï
ksYaYíoh' jHdmdßlhd tljru iqÿue,s úh' ;uka fïl mdi,laæ˜
W.=,g yiqùfï m<uq yeÕSu Tyqg oekqKd jekak' weh l;dj wjika lrkjd;a iu.u iNdj tljru
flfia jqjo Tyq ms<s;=re ÿkafkah' msmqreKd n÷úh' ish¨u .=rejreo" úÿy,am;so"
—uu tajd yrj, hjkjd˜ fouõmsfhdao" ish¨u fokd tljru ke.S isg
lE.ikakg jQy'
—yßhgu yߘ .=re;ñh ch.%dyS f,i mejiqjdh'
Blue Berries! Blue Berries! Blue Berries!!!
—ta;a wmsg wfma Blueberry ljodj;a yrj,d
^i;H isÿùuls - ceá frdn¾Ü fjda,ag¾&
bf.kSug bv .ekSu
kekska hkq fuð wêrdcHhdf.a iufha ^1868 - 1912& isá fika
.=rejrfhls' Èkla úYajúoHd, uydpd¾jrfhl= fika o¾Ykh ms<sn|
bf.kSug Tyq fidhd meñKsfhah'
kekska .=re;=ud uydpd¾hjrhdg f;a ms<s.ekajQfhah' Tyq
uydpd¾hjrhd <Õska f;a fldamamhla ;nd thg È.gu f;a j;al< w;r
n÷k b;sÍ f;a msg;g .,kakgo .;a kuq;a kekska f;a j;alsÍu k;r
lf<a ke;' ;jÿrg;a fuh n,d isàug fkdyelsjQ uydpd¾hjrhd —tal
iïmQ¾Kfhkau msß,d' ;j fldÉpr j;alr;a talg hkafk keye˜ hehs mejiqfõh'
—Tn;a fï f;a n÷k jf.a˜ kekska lSfõh' —Tn;a" Tfí oekqfuka yd woyiaj,ska iïmQ¾Kfhkau msß,d' b;ska Tn tajd
ysia lr.kakd f;la uu fika o¾Ykh Tng lshdfokafka flfiao@˜
Pg 78 2018|January - April
jqu
j ejr
2018|January - April Pg 79
wkaOldf¾'''wkaOldf¾'''˜ w,a,df.k .=á neg fokjd fuka m%n,
fï fï fï wr wr meflaÊ mmamd rx.khl fhfokak .;a;d' .DyKsh;a
fkao@ fmdaßidog mrK u;fla wjÈ .Dym;shdg idm lrñka foia fofjd,a
jqKd' —wehs f,dlald fï fydgq fmrdk ;nñka §f.a wyjr lrk nj mjiñka
w~kafka' nQÜ mdrlaj;a lEjo fï kdls wmQre;u rx.khl fhÿKd' fnd,sjqâ
jhfia'˜ fudkjo@ ta ú;rlahe fyd,sjqâ lef,a'
—lEjd lEjd nQÜ mdr ck;djf. wjidfka w.ue;slu Khg b,a,df.k
ka' Wka f,danlugfka pkafoa ÿkafka' wdOdrhla m;df.k f.hs t<sm;af;a
w.ue;slug fidß jqKdfka u,a,S bys bys md;a;f¾ fyd,a, fyd,a, ysáh ysÕkakg
byS'''˜ pQka tlla .shd' tk fmdah fkfuhs fï
—wehs B<Õ fmdahgj;a wdKavqjla wgjflau fï f.daßh wiafia w.ueá
yokakef;hs'˜ mqgqj .kafkñhs is;+ ta nuqKq uy,a,d
—wfma fydrd wmsg fyd`od lsh,d ÿkakd Wv mskqï" nv mskqï" lrKï .yk
;uhs' ne,skakï ysgmq ;ekufka' fï w;r wr fokakd fou,af,da fmdfydÜgq
fldg lE,af,ka ;dmafma mkskak Wi uÈ mq;%hkaf.a isysk ì| ouñka w.ueá mqgqj
´x'˜ ;uka ika;lfhau ;nd.kakg ;SrKh
—b;ska b;S''''ka˜ l,d' t¿jd yhsfhka jefgka mekak;a
—wms b;ska Wkq;a tld'''hs wms;a ìcqjgh fkdjegqk ksid tk fmdahgj;a
tld'''hs lshdk t¿jd miafia ÿjkjd' jefghs fkdje hk mrdð; fÉ;kdfjka
t¿jd lvq,af,ka mksk fldg wms ckhd uq<dfldg ch.%yKh ,enQ mqrdK
Tkak jefghs fukak jefghs ;j fmdah ueouq,k kQ;k mlaIh .dgñka hkakg
follska jefghs lsh,d ys;kjd' W! .shd' bka mS%;s m%fudaohgm;a .Dym;s yd
fIdala tlg ÿjkjd' jefgk ì;a;rhla m;sksho i;=áka úisr .shy' wirK
kE ´''hs' fmï lel=< msmS tk úg wysxil fmdfydÜgqudul mdlaIslhskao
uyfoa th úh<S .shd''' fmnrjdß ks,g úreoaoj fld<go fld<g úreoaOj
oyhg;a t¿jd mek,d .shd' Èkqfj;a kE' ks,go pkaoh ÿka iefjdu ;=IaksïN+;j
merÿfk;a kE' w.ue;s ySfka lspjqKd fkdi;=áka .,a.eiS ;ek ;ek
jf.a ´x'˜ n,disáhy'˜
—t;fldg Th u,noafog ysáh fmdaßido"ta —f;da ug ux f;dg˜
mdlaIsl ck;dj flda'˜ cd;l l;d O¾ufoaYkdj wjika fldg
—fmdafhka fmdahg Wka wms od,d hhs úß÷jla lshñka ysi yereKq wf;a hkak
jf.a'˜ .shd'
—is,a .kako@˜ —Tlafldu tl fmdÈhg
—uÕ=,la lshkjd' Wka wms od,d fydre .y .;af;a fndrejg
ke;s fndre ke;s ;eklg hhs' w.ue;s fl<shla fjhs ys;=jg
fndrej wf;a m;a;= fkdje' wfka wfma Th bkafka urejg˜
uyrÊcqrefjda'''uy/ðksh" Tgqkak ysñ
l=udrhd mmqj ä.a ä.a ä.a .dkjd we;s'˜
Ô mmamd fn,a, lrlj lrljd w~kjd'
—t;fldg mskaj;=ks" ta .Dym;s
f;fï ;u .DyKshf.a flia j,af,ka
Pg 80 2018|January - April
1871 ud¾;= 28 - uehs 28
meßia fldñhqkfha
ùrjreka ùrjßhka
isys lsÍu fjkqfjks'