Professional Documents
Culture Documents
Να θυμάσαι:
* Τα επίθετα κλίνονται όπως και τα ουσιαστικά που έχουν τις ίδιες καταλήξεις.
ΟΙ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
1. Επίθετα σε – ος, - η, - ο
Παραδείγματα:
Ενικός αριθμός
Ον. ο όμορφος η όμορφη το όμορφο
Γεν. του όμορφου της όμορφης του όμορφου
Πληθυντικός αριθμός
Ον. οι όμορφοι οι όμορφες τα όμορφα
Γεν. των όμορφων των όμορφων των όμορφων
Αιτ. τους όμορφους τις όμορφες τα όμορφα
Κλητ. - όμορφοι - όμορφες - όμορφα
Να θυμάσαι:
Τα επίθετα διατηρούν σ’ όλες τις πτώσεις τον τόνο τους στη συλλαβή που
τονίζεται
η ονομαστική του ενικού.
Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός
Να θυμάσαι:
Όμοια με το «ωραίος» κλίνονται κυρίως όσα επίθετα έχουν πριν από την
κατάληξη
-ος φωνήεν τονισμένο όπως: αστείος, αρχαίος, νέος, κρύος, τελευταίος, κ.ά.
Παραδείγματα:
Ο φτωχός εργάτης ξάπλωσε στο μαλακό στρώμα και πήρε ένα γλυκό ύπνο.
Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός
Να θυμάσαι:
Παραδείγματα:
Το βαθύ ποτάμι, μετά από μια μακριά διαδρομή στον καταπράσινο κάμπο χύνεται
στην πλατιά θάλασσα.
Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός
Να θυμάσαι:
Παραδείγματα:
Σταχτιά σύννεφα φάνηκαν στο θαλασσή ουρανό και έκρυψαν
τις χρυσαφιές ακτίνες
του ήλιου.
Ενικ
ός
αριθ
μός
Οθ θ θ
Γθ θ θ
Αθ θ θ
Κθ θ θ
Πληθυντικός αριθμός
Να θυμάσαι:
ο, η αβλαβής, το αβλαβές
ο, η ακριβής, το ακριβές
ο, η αληθής, το αληθές
ο, η διεθνής, το διεθνές
ο, η ευγενής, το ευγενές
ο, η αυθάδης, το αύθαδες
Παραδείγματα:
Ο ζηλιάρης άνθρωπος υποφέρει πολύ και συχνά γίνεται γκρινιάρης και φαίνεται
κατσούφης.
Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός
Να θυμάσαι:
7. Ανώμαλα επίθετα.
Ενικός αριθμός
Κλητ. - - - - - -
Πληθυντικός αριθμός
Να θυμάσαι:
Το επίθετο πολύς γράφεται με
ένα λ και υ στην ονομαστική και αιτιατική ενικού του
αρσενικού και του ουδετέρου. Όλοι οι άλλοι τύποι γράφονται με δύο λλ.
Πρόσεχε!!!
Το πολύ όταν αναφέρεται σε ρήμα ή βρίσκεται μπροστά από επίθετο γράφεται με
ένα λ
γιατί είναι επίρρημα. π.χ. Σήμερα έφαγα πολύ. Είναι μια πολύ ωραία μέρα.
Πίνακας καταλήξεων των επιθέτων
ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ
Παραδείγματα
Η σάκα του Αντώνη είναι ωραία.
Η σάκα του Κωστή είναι ωραιότερη από του Αντώνη.
Η σάκα της Ελένης είναι η ωραιότερη.
(η πιο ωραία) από τις σάκες των συμμαθητριών της.
Η σάκα της Μαργαρίτας είναι ωραιότατη.
Παρατηρώ:
Στις παραπάνω προτάσεις οι σάκες όλων των παιδιών έχουν μία κοινή ιδιότητα:
είναι ωραίες. Όχι όμως εξίσου. Καθεμιά από τις τρεις έχει την ωραιότητα σε
ξεχωριστό
βαθμό από την άλλη.
Να θυμάσαι:
Οι τύποι που μας δείχνουν το διαφορετικό βαθμό της ιδιότητας ενός ουσιαστικού
λέγονται βαθμοί του επιθέτου. Οι βαθμοί είναι τρεις:
1. Θετικός.
2. Συγκριτικός.
3. Υπερθετικός.
2) Μονολεκτικά στα επίθετα σε -ος και -υς με τις καταλήξεις -τερος, -τερη,
-τερο για το συγκριτικό βαθμό και -τατος, -τατη, -τατο, για τον υπερθετικό
βαθμό.
πολύ φρόνιμο
ς
ο φρονιμότερο
ς πολύ
φρόνιμο πολύ φρόνιμο
ς πιο φρόνιμος φρονιμότερος ο πιο φρόνιμος ς
Ανώμαλα παραθετικά
Παραδείγματα:
Η Ασπασία είναι άριστη μαθήτρια.
Παρατηρώ:
Επίθετα
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
απλός απλούστερος απλούστατος
καλός καλύτερος άριστος
κακός χειρότερος -
περισσότερος
πολύς (πιότερος) -
λίγος λιγότερος ελάχιστος
μεγάλος μεγαλύτερος μέγιστος
μικρός μικρότερος ελάχιστος
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ
Παραδείγματα
Τέσσερα παιδιά παίζουν.
Αγόρασα μια δωδεκάδα αυγά.
4. Αναλογικά που φανερώνουν πόσες φορές ένα ποσό είναι μεγαλύτερο από ένα
άλλο.
Να θυμάσαι:
τεσσερισήμισι ώρες.
· Δεν ακολουθούν τον κανόνα και γράφονται με η όσα έχουν πρώτο συνθετικό το
αρσενικό ένας και το θηλυκό μία
μιάμιση ώρα
ένας
Ενικός αριθμός
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
τρία, τέσσερα
Πληθυντικός αριθμός
Αρσενικό και Αρσενικό και
Θηλυκό Ουδέτερο Θηλυκό Ουδέτερο
· Όμοια κλίνονται και τα σύνθετα όπως: δεκατρείς, δεκατέσσερις, είκοσι ένας κτλ.
· Τα απόλυτα αριθμητικά από το διακόσια και πάνω έχουν τρία γένη και κλίνονται
μόνο στον πληθυντικό αριθμό όπως τα ομοιοκατάληκτα επίθετα.
π.χ. οι διακόσιοι, οι διακόσιες, τα διακόσια
Τα τακτικά, τα πολλαπλασιαστικά και τα αναλογικά αριθμητικά επίθετα κλίνονται
όπως τα επίθετα σε -ος -η - ο και -ος -α -ο.
διπλάσια – διπλάσιας
δεκαπλό – δεκαπλού
· Τα αριθμητικά ουσιαστικά σε -άδα φανερώνουν ένα σύνολο από πολλές μονάδες.
π.χ. εκατοντάδα
· Τα αριθμητικά ουσιαστικά σε -αριά φανερώνουν το περίπου.
AΣΚΗΣΕΙΣ
………………. πλήθος;
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
(Στα επίθετα σε -ος, -η, -ο)
1. Σχηματίζω τα τρία γένη των παρακάτω επιθέτων και βρίσκω και τα αντίθετά τους:
βραδινός βραδινή βραδινό πρωινός, -η, -ο
δύσκολος ……………….. ……………….. ………
….....................
τακτικός ……………….. ……………….. ………
………………..
γνωστός ……………….. ……………….. ………
………………...
πυκνός ……………….. ……………….. …………
……………...
έτοιμος ……………….. ……………….. ………
………………...
ήσυχος ……………….. ……………….. ………
………………...
Ο άτυχος
άνθρωπος ……………………………………………
………….
Την ανοιξιάτικη
λιακάδα ………………………………………………
……….
Το ορεινό
έδαφος ………………………………………………
……….
Η απλή
σκέψη ………………………………………………
……….
Του φιλότιμου
μαθητή ………………………………………………
……….
Τον ταπεινό
ψάλτη …………………………………………………
…….
Της ευχάριστης
εκδρομής ……………………………………………
………….
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
(Στα επίθετα σε -ος, -α, -ο)
τις ωραίες
τοποθεσίες ……………………………………
………………..
τα τελευταία
τρένα …………………………………………
…………..
την αρχαία
ιστορία …………………………………………
…………..
των άγριων
δασών …………………………………………
…………..
η βόρεια
περιοχή ...............................................................
..................
των μηνιαίων
περιοδικών ……………………………………
………………
τον ουράνιο
άγγελο …………………………………………
………….
3. Βρίσκω και γράφω το κατάλληλο επίθετο και στα τρία γένη για τα ουσιαστικά
της κάθε σειράς:
αρχαίος - γενναίος - άξιος - θαρραλέος - κρύος
…………………………………………………………………………………..
(άνθρωπος)
………………………………………………………………………………….. (λαός)
…………………………………………………………………………………..
(άνθρωπος)
…………………………………………………………………………..
(προσκαλεσμένος)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
(Στα επίθετα σε -ος -ιά -ό)
ο νηστικός
ο θηλυκός
ο δανεικός
ο γνωστικός
ο ξανθός
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
(Στα επίθετα σε -υς -ιά -ύ)
…………………………………………………………………………………………
…
…………………………………………………………………………………………
…
…………………………………………………………………………………………
…
…………………………………………………………………………………………
…
…………………………………………………………………………………………
…
…………………………………………………………………………………………
…
…………………………………………………………………………………………
…
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
(Στα επίθετα σε -ης -ιά -ί)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
(Στα ανισοσύλλαβα επίθετα σε -ης -α -ικο)
· τον τσιγκούνη
θείο ……………………………………………….
· τον πεισματάρη
μαθητή ……………………………………………
….
· τις ζηλιάρες
φιλενάδες …………………………………………
…….
· οι γκρινιάρηδες
υπάλληλοι …………………………………………
…….
· των τεμπέληδων
ανθρώπων …………………………………………
…….
2. Τρέπω τις γενικές των ονομάτων σε επίθετα:
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
(Στα ανώμαλα επίθετα)
…….. μήχανου Οδυσσέα κανένας δεν τις είχε. Κι εσύ Τηλέμαχε, φαίνεσαι άξιος γιος
στην Ιθάκη, πιο σοφός από πριν. Θα έχει γνωρίσει ………………… ανθρώπους και
…………………… χωρών τις συνήθειες. Θα έχει αποκτήσει μεγάλη πείρα
………….
……. πραγμάτων.
2. Αντικαθιστώ τις λέξεις που είναι στην παρένθεση μ’ ένα σύνθετο επίθετο με
πρώτο συνθετικό τη λέξη «πολύ»:
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
(Στις καταλήξεις των επιθέτων)
νησ………… .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ.
Ο Ηρακλής όταν ήταν ν...ος, ήταν πολύ γενν…ος, ακμ…ος και ρωμαλ…ος .
Μπορούμε να πούμε πώς ήταν ένας ήρωας με το ήτα κεφαλ…ο . Όταν ήταν μικρός,
παρ’ όλο που ήταν ζω…ρός και τολμ…ρός, δεν ήταν καθόλου πον…ρός .
Μεγαλώνοντας έγινε ένας άντρας ισχ…ρός, όπως αυτούς τους βουν…..ους . Έπαιρνε
μέρος στους ημερ…...ους αγώνες σαν γν…..ος Έλληνας. Το πρόσωπό του αν και
ήταν
αγρι…πό τις περισσότερες φορές ήταν χαρ….πό. Είχε πάντα μαζί του ένα ρόπαλο
έτ…μος για να βοηθήσει τους ανθρώπους. Μόν…μος σύντροφός του, ο Ιόλαος που
Ανάθεσε στον Ηρακλή δύσκολους άθλους πιστεύοντας ο ίδ…ος πως ο κοντ…νός του
διεκπεραιώσει όλους τους άθλους με επιτυχία. Απέδειξε έτσι στον ξάδερφό του πως
ήταν ανδρ…ος αλλά ταυτόχρονα και ταπ…νός .
ο φοβερός τύραννος.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
(Σχηματισμού επιθέτων)
α) Σε -ικος και -ινός
σχολή ……………….. μάγος ……………….. χτες …
…………...
αλήθεια ……………….. πρωί ……………….. Έλληνας
……………...
εκκλησία ………………. δεσπότης ……………….. ήρωας
……………...
καλοκαίρι ………………. σήμερα ……………….. ξύλο …
…………...
β) Σε -ιος και -ειος
ουρανός ………………. τέλος ……………….. οικία …
…………...
νότος ………………. τιμή ……………….. Θεός …
…………...
αιώνας ………………. βοριάς ……………….. Κύκλωπας
……………..
αδειάζω ………………. Πυθαγόρας ……………….. πρόβατο
……………...
γ) Σε -ένιος και -ερός
βροχή ……………….. τρομάρα ……………….. λάστιχο
……………...
ασήμι ……………….. μολύβι ……………….. βλάβη …
…………...
φλόγα ……………….. σίδερο ……………….. σιτάρι …
…………...
τύχη ……………….. δροσιά ……………….. τσιμέντο
……………...
βουνό ……………….. κάμπος ……………….. δαπάνη
……………...
τόλμη ……………….. γίδα ………………... άλμη …
…………...
ποτάμι ……………….. πονηριά ……………….. παλικάρι
……………...
ζωή ……………….. σπίτι ……………….. άνθος …
…………..
ε) Σε -ωπός και -ωτός
άγριος ……………….. ακτίνα ……………….. ψαλίδι
……………...
φούντα ……………….. φτερό ……………….. χαρά …
…………...
χνούδι ……………….. πράσινος ……………….. θόλος …
…………...
Αντίθετα Επίθετα
1. Βρίσκω τα αντίθετα των παρακάτω επιθέτων:
άδειος ……………….. βαρύς ……………….. τυχερός
……………...
ελεύθερος ……………….. φαρδύς ……………….. ικανός
……………...
δύσκολος ……………….. δίκαιος ……………….. ίσιος …
…………...
υγιής ……………….. όρθιος ……………….. επίσημος
……………...
παλαιός ……………….. θνητός ……………….. υπάκουος
……………...
όμορφος ……………….. μακρινός ……………….. αίτιος …
…………...
σκοτεινός ……………….. μεγάλος ……………….. άξιος …
…………...
πρωινός ……………….. καθαρός ……………….. ήσυχος
……………...
τεχνητός ……………….. επιδέξιος ……………….. ένδοξος
……………...
αληθινός ……………….. δειλός ……………….. κινητός
……………...
ΘΕΤΙΚ
Ο ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ
ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΠΟΛΥΤΟ
ο ωραίος ωραιότερος ο ωραιότερος ωραιότατος
η γενναία
το ακριβό
ο πλατύς
η βαριά
το παχύ
ο
ευγενικός
το ζωηρό
ο νέος
η
πλούσια
το
όμορφο
ο φαρδύς
η μακριά
το βαθύ
ο ένδοξος
ο
καθαρός
ο δυνατός
η ψηλή
το
σκληρό
ο μακρύς
η παχιά
η φοβερή
ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΑΠΟΛΥΤΟΣ
πολύ γενναίος
Ο γενναίος πιο γενναίος ο πιο γενναίος πολύ πολύ γενναίος
η ωραία
το νέο
ο πλατύς
η βαριά
το μακρύ
ο βαθύς
ο
γκρινιάρης
το φαρδύ
ο στερεός
η υγρή
το ήρεμο