🏟

DULA
2.10 Depinisyon
Ano ang sinabi ni Shakespeare dito?
Ang mundo ay isang teatro....

Hango sa anong salitang Griyego ang Dula?

Hango sa anong salitang Griyego na "drama" na nangangahulugang gawin o
ikilos.

Ano ang dula?

Ito ay isang pampanitikang panggaya sa buhay upang maipamalas sa
tanghalan.

Ano ang depinisyon ni Aristotle dito?

Ito ay isang imitasyon o panggagagaya ng buhay.

Ano ang depinisyon ni Rubel dito?

Ito ay isa sa maraming paraan ng pagkukwento

Ano ang depinisyon ni Sauco dito?

DULA 1
 Ito ay isang uri ng sining na may layuning magbigay ng makabuluhang
mensahe sa manonood sa pamamagitan ng kilos ng katawan, diyalogo at iba
pang aspekto nito.

Ano ang depinisyon ni Schiller at Madame De Staele dito?

Ito ay isang uri ng akdang may malaking bisa sa diwa at ugali ng isang bayan

Ano ang kahalagahan ng dula?

Gaya ng ibang panitikan, karamihan sa mga dulang itinatanghal ay hango

sa totoong buhay.

Inaangkin nito ang lahat ng umiiral sa buhay gaya ng mga tao at mga
suliranin.

Inilalarawan nito ang mga damdamin at pananaw ng mga tao sa partikular

na bahagi ng kasaysayan ng bayan.

Ano ang kontribusyon ng dula sa Panitikang Pilipino?

Ang dula sa ating bansa ay kasintanda ng kasaysayan ng Pilipinas. Bahagi na
ito ng ating tradisyon. Mga tradisyong nagbibigay ng identidad sa mga
Pilipino. Sa paglipas ng mga taon, nagbabago ang anyo ng mga dulang
Pilipino. Ngunit iisa ang layunin ng mga mandudula: ang aliwin ang mga
mamamayang Pilipino at higit sa lahat, bigyang buhay ang mga pangyayari sa
buhay Pilipino.

Paano nauuri ang isang dula?

Nauuri ito ayon sa paksa at nilalaman

2.11 Mga Sangkap ng Dula

Simula

Ano ang nasa simula?

Tauhan

Ano ang Tauhan?

Ang mga kumikilos at nagbibigay buhay sa dula

Tagpuan

DULA 2
 Ano ang Tagpuan?
Ang panahon at pook kung saan naganap ang mga pangyayaring
isinasaad

Gitna

Ano ang nasa Gitna?

Sulyap sa suliranin

Ano ang Sulyap sa suliranin?

Pagpapakilala sa problema ng kwento. Pagsasalungatan ng mga
tauhan, o kaya’y suliranin ng tauhan na sarili niyang likha o gawa.

Saglit na kasiglahan

Ano ang Saglit na kasiglahan?

Ito ay ang saglit na paglayo o pagtakas ng mga tauhan sa
suliraning nararanasan. Dito rin ipapakita ang panandaliang
pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa problema.

Tunggalian

Ano ang Tunggalian?

Maaaring sa pagitan ng mga tauhan, tauhan laban sa kanyang
paligid, at tauhan laban sa kanyang sarili; maaaring magkaroon ng
higit sa isa o patung-patong na tunggalian.

Kasukdulan

Ano ang Kasukdulan?

Sa puntong ito nasusubok ang katatagan ng tauhan. Dito

pinakamatindi at pinakamabugso ang damdamin o ang
pinakakasukdulan ng tunggalian.

Wakas

Ano ang nasa Wakas?

Kakalasan

Ano ang Kakalasan?

DULA 3
 Ang unti-unting pagtukoy sa kalutasan sa mga suliranin at pag-
ayos sa mga tunggalian.

Kalutasan

Ano ang Kalutasan?

Dito nawawaksi at natatapos ang mga suliranin at tunggalian sa
dula.

2.12 Mga Elemento ng Dula (8)

Iskrip o Banghay

Ano ang Iskrip o Banghay?

Ito ang pinakakaluluwa ng isang dula. Sa iskrip nakikita ang banghay ng

isang dula.

Ano ang banghay?

Ang ibig sabihin ng banghay ay tumutukoy sa maayos at malinaw na

pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari sa paksa o kaya
sa kuwento. Nakaayos ang mga pasalaysay na pangyayari.

Sa Ingles, ang banghay ay outline.

Gumaganap o aktor/ Karakter

Ano ang Gumaganap o aktor/ Karakter?

Ang nagsisilbing tauhan ng dula at nagsasabuhay sa mga tauhan sa iskrip.

Dayalogo

Ano ang Dayalogo?

Ang mga bitaw na linya ng mga aktor na siyang sandata upang maipakita
at maipadama ang mga emosyon.

Tanghalan

Ano ang Tanghalan?

Ang anumang pook na pinagpasyahang pagtanghalan ng isang dula.

DULA 4
 Tagadirehe o Direktor

Ano ang Tagadirehe o Direktor?

Siya ang nag-i-interpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan,

ng damit ng mga tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas
ng mga tauhan.

Manonood

Ano ang Manonood?

Saksi sa isang pagtatanghal. Hindi maituturing na dula ang isang

binansagang pagtanghal kung hindi ito napanood ng ibang tao.

Tema

Ano ang Tema?

Ito ang pinakapaksa ng isang dula.

Aspektong Teknikal

Ano ang Aspektong Teknikal?

Epektong Pantunog

Ano ang Epektong Pantunog?

Ito ang epektong pantunog ng dula. Importante ito dahil ang dula
ay itinatanghal sa harap ng madla kaya dapat malinaw ang linya at
tunog.

Kabilang dito ang sound effects, musika at iba pang kaugnay ng

tunog sa pagtatanghal.

Pag-iilaw

Ano ang Pag-iilaw?

Ito ay importante upang higit na mabigyang-buhay ang

mahahalagang tagpo sa dula.

2.13 Bahagi ng Dula

Yugto (Act)

DULA 5
 Ano ang Yugto?
Kung baga sa nobela ay kabanata. Ito ang pinakakabanatang paghahati sa
dula.

Ilang minuto ang pahinga kada-yugto?

Labinlimang Minuto

Tanghal-eksena Scene)

Ano ang Tanghal-eksena?

Ang bumubuo sa isang yugto. Ito ay maaaring magbadya ng
pagbabagong tagpuan ayon sa kung saan gaganapin ang susunod na
pangyayari.

Tagpo Frame)

Ano ang Tagpo?

Ito ay ang paglabas at pagpasok ng kung sinong tauhang gumanap o
gaganap sa eksena.

2.14 Mga Uri ng Dula

Komedya

Ano ang Komedya?

Kapag masaya ang tema, walang iyakan at magaan sa loob, at ang bida
ay laging nagtatagumpay.

Trahedya

Ano ang Trahedya?

Kapag malungkot at kung minsan pa ay nauuwi sa isang matinding

pagkabigo at pagkamatay ng bida.

Melodrama o “Soap Opera”

Ano ang Melodrama o “Soap Opera”?

DULA 6
 Kapag magkahalo naman ang lungkot at saya, at kung minsan ay
eksaheradoang eksena, sumusobra ang pananalita at ang damdamin ay
pinipiga para lalong madala ang damdamin ng mga nang sila ay maawa o
mapaluha sa nararanasan ng bida.

Tragikomedya

Ano ang Tragikomedya?

Sa anyong ito ng dula ay magkahalo ang katawanan at kasawian. May

payaso para magsilbing tagapagpatawa, subalit malungkot sa huli dahil sa
pagkasawi ng mahahalagang tauhan.

Saynete

Ano ang Saynete?

Isa sa mga dulang panlibangan ng mga Espanyol. Ang paksa nito ay
tungkol sa paglalahad ng mga kaugalian ng isang lahi o katutubo, sa
kanyang pangingibig at pakikipagkapwa. Halimbawa ay ang La India
Elegante Y Negrito Amante ni Francisco Baltazar.

Parsa

Ano ang Parsa?

Kapag puro tawanan at walang saysay ang kwento, at ang mga aksyon ay
puro “Slapstick” na walang ibang ginawa kundi magpaluan at
maghampasan at mag bitiw ng mga kabalbalan.
Karaniwang mapapanood sa comedy bar.

Parodiya

Ano ang Parodiya?

Kapag mapanudyo, ginagaya ang kakatwang ayos, kilos, pagsasalita at
pag-uugali ng tao bilang isang anyo ng komentaryo, pamumuna o kaya ay
pambabatikos na katawa-tawa ngunit nakakasakit ng damdamin ng
pinauukulan.

Proberbyo

Ano ang Proberbyo?

DULA 7
 Kapag ang isang dula ay may pamagat na hango sa bukambibig na
salawikain, ang kwento ay pinaiikot dito upang magsilbing huwaran ng tao
sa kanyang buhay.

2.15 Dula bilang Sining at Agham

Sining

Bakit maihahalintulad sa sining ang dula?

May sining sapagkat ang kaisipan at damdamin ng tao, ang mga
pangyayari sa kanyang buhay, ang kanyang pagkilos, kaanyuan,
pagsasalita at pag-unlad – tagumpayman o kabiguan – ay isinusulat at
itinatanghal sa malikhain, maanyo at makulay na paraan.

Agham

Bakit maihahalintulad sa Agham ang dula?

Ang agham ng dula ay siya namang nagtuturo sa atin ng

pagyari ng isang akdang pandulaan o paghahanda baga
ng akdang tatanghalin, pagpili ng paksa, pagahahanda
ng balangkas, paglikha ng tauhan at pagbibigay ng
buhay sa paksang napili na umaalinsunod sa paglalahad,
buhol o kagustuhan at kalutasan o kakalasan.” - Julian C.
Balmaceda

2.16 Dula sa Panahon ng mga Kastila at

Hapon
Kastila

Ano ang mga Dulang Panrelihiyon sa panahon ng mga Kastila?

DULA 8
 Senakulo

Ano ang Senakulo?

Ito ay tradisyonal na pagsasadula ng mga pangyayari hinggil sa

mga dinanas ni Hesukristo bago at pagkaraang ipako siya sa krus.

Panuluyan

Ano ang Panuluyan?

Dulang itinatanghal sa lansangan at nagpapamalas ng paghahanap
ng pansamantalang tirahan nina Maria at Jose doon sa Bethlehem.

Salubong

Ano ang Salubong?

Ito ay isang prusisyon na ginaganap sa madaling-araw ng Linggo
ng Pagkabuhay

Tibag

Ano ang Tibag?

Pagsasadula ito tungkol sa paghahanap ni Reyna Elena sa
nawawalang krus na pinapakuan kay Jesus.

Ano ang mga Dula sa panahon ng mga Kastila?

Komedya o Moro-Moro

Ano ang Komedya o Moro-Moro?

Ang banghay nito ay natutungkol sa paglalabanan ng mga

Kristiyano at mga “Moro” o Muslim.

Sarswela

Ano ang Sarswela?

Ito ay isang dulang may kantahan at sayawan, na mayroong isa

hanggang limang kabanata, at nagpapakita ng mga sitwasyon ng
Pilipino na may kinalaman sa mga kwento ng pag-ibig at
kontemporaryong isyu.

Hapon

DULA 9
 Ano ang dalawang tula sa panahon ng mga Hapon?

Legitimate

Ano ang Legitimate?

Ito ay binubuo ng mga dulang susmusunod sa kumbensyon ng

pagsulat at pagtatanghal nito.

Illegitimate

Ano ang Illegitimate?

Kabilang dito ang mga stageshows. Ang stageshow ay
kombinasyon ng mga pagpapatawa, musika, mga sayaw at
dulashows.

DULA 10