‫بررسی استفاده ازتکنالوژی معاصردرسروی‬

‫هایدروگرافی بندها‬
‫پوهنیار محمدامین صفری استاد پوهنتون پولی تخنیک کابل‬

‫‪0772273702, safaryamin1361@gmail.com‬‬

‫خالصه‪:‬‬

‫حجم ذخیره ای بند ها بصورت تدریجی در طول سالها بخاطر تجمع موادرسوبی‬
‫کاهش پیدا میکند‪ .‬ارزیابی درست کاهش ذخیره بندهای آب توسط سروی هایدروگرافی‬
‫(باتی متریک سروی ‪ )Bathymetric survey‬صورت میگیرد‪ .‬سروی هایدروگرافی بندها‬
‫کلید تمام فعالیت ها و اهداف مانند دریافت حجم آب ‪ ،‬محاسبه مقدار رسوبات‪ ،‬طرح‬
‫ریزی‪ ،‬مدیریت آب و غیره میباشد‪.‬‬
‫طوریکه میدانیم مدیریت و طرح ریزی ذخایر وابسته به کیفیت ارقام اطالعات آن‬
‫است‪ ،‬در این تحقیق بررسی استفاده از تکنولوژی معاصر در سروی هایدروگرافی بند‬
‫چون دریافت حجم ذخیره بندها‪ ،‬تغییرات حجم ذخیره بندها در جریان زمان‪ ،‬دریافت‬
‫ساحه آبگیر و اندازه تغییرات ساحه آبگیر در صورت بو جود آمدن تغییر در ارتفاع بند‬
‫مورد مطالعه قرارگرفته که در نتیجه به اساس ارقام جمع آوری شده از سالهای ‪2013‬‬
‫و‪ 2018‬مقدار ترسبات دربند دهله والیت قندهار در طول این سالها که به روش مقایسه‬
‫مقدار حجم آب درعین ارتفاع صورت گرفته‪ ،‬دریافت گردیده‪ ،‬که مقدار آن ‪ 2.68‬میلیون‬
‫مترمکعب میباشد‪ ،‬ساالنه مقدار ‪ 0.56‬فیصد رسوب گذاری را نشان میدهد‪ .‬مقدار حجم‬
‫آب دربند مذکور در سال ‪ 2018‬به ‪ 104‬میلیون مترمکعب میرسد‪ .‬بخاطر ازدیاد ارتفاع بند‬
‫در حدود ‪ 12‬متر مقدار ساحه که تحت آب میگردد‪ ،‬در حدود ‪ 6782‬هکتار زمین خواهد‬
‫بود‪.‬‬
‫واژه های کلیدی‪ :‬نقشه برداری عصری‪ ،‬توپوگرافی کف بند ‪GPS, Arc GIS, Civil 3D,‬‬
‫‪Echo-Sounder‬‬
‫مقدمه‬
‫سروی هایدروگرافی جمع آوری ارقام و روش اجرای آن رول عمده را در تصمیم‬
‫گیری های کوتاه مدت وطویل المدت طرح ریزی ‪ ،‬تطبیق و کنترول منابع آبی بازی‬
‫میکند[‪ .]7‬بصورت عموم سروی و جمع آوری معلومات که در ایجاد بندها و منابع آبی و‬
‫همچنان مراحل بعدی آن درکشور ما صورت گرفته است‪ ،‬به طریقه سنتی بوده است‪،‬‬
‫طوریکه میدانیم منابع آبی وابسته به فکتورهای مختلف می باشد و به مرور زمان به‬
‫معلومات تازه‪ ،‬دقیق و مدرن برای مدیریت آن نیاز است[‪ .]1‬در قدم اول اساس تمام کارها‬
‫را تهیه پالن توپوگرافی با دقت مناسب بند تشکیل میدهد‪ .‬در قدم دوم برای رسیدن به‬
‫بعضی از مشخصات ضروری درمورد بند مانند دریافت حجم ذخیره ‪ ،‬تغییرات حجم‬

‫‪1‬‬
‫ذخیره در جریان زمان‪ ،‬دریافت ساحه آبگیر و اندازه تغییرات ساحه آبگیر در صورت بو‬
‫جود آمدن تغییر در ارتفاع بند‪ ،‬نیاز به روش های مدرن‪ ،‬دارای دقت های بلند می باشد‪.‬‬
‫بناءً باروش های سابق نمی توان به اهداف فوق طور شاید و باید بنابر مشکالت و‬
‫محدودیت مانند زمان زیاد اجرای پروسه‪ ،‬مصارف گزاف‪ ،‬و دقت پایین نایل گردید‪.‬‬
‫بحث پیرامون بررسی استفاد ه از سیستم موقعیت یابی جهانی و ایکوسوند برای تهیه‬
‫پالن توپوگرافی بندها در شرایط افغانستان قبآل در همکاری با محترم پوهاند عبداهلل ناصر‬
‫صورت گرفته است‪ .‬درین اثر کوشش شده است در مورد مسئله دوم یعنی رسیدن به‬
‫بعضی مشخصات ضروری بند مانند دریافت حجم ذخیره بندها‪ ،‬تغییرات حجم ذخیره بند‬
‫ها در جریان زمان‪ ،‬دریافت ساحه آبگیر و اندازه تغییرات ساحه آبگیر در صورت بوجود‬
‫آمدن تغییر در ارتفاع بند به اساس پالن توپوگرافی شده بند از روش ها ‪ ،‬طریقه ها‪،‬‬
‫وسایل و سامان آالت و سافت ویر ها استفاده به عمل آید تا تمام مطالبات مدنظر گرفته‬
‫شده به نحوه هر چه بهتر آن تأمین شده باشد‪.‬‬

‫هدف تحقیق‪:‬‬
‫بررسی استفاده ازت تکنولوژی معاصر در سروی هایدروگرافی بندها چون دریافت مقدار‬
‫حجم آب بنددهله در سالهای ‪ ،2018-2013‬مقدار ترسبات بین سالهای متذکره و مطالعه‬
‫حد اعظمی ظرفیت افزایش ارتفاع بند دهله جهت تقویه بند‪ ،‬توانای اقتصادی و افزایش‬
‫قالیت استفاده از منابع آبی برای زراعت و آبیاری ‪ ،‬تقویه آبرسانی به ساحات همجوار‬
‫مسکونی و انرژی شهری میباشد‪.‬‬

‫روش تحقیق‪:‬‬
‫برای رسیدن به هدف مطروحه درین اثر از ارقام ساحوی اخذ شده مورد نظر بند دهله‬
‫توسط سیستم موقعیت یابی جهانی (‪ )GPS‬نوع الیکا ‪ ،1230‬ایکو سوندر ‪Hydro track‬‬
‫‪ ،II‬پروگرام های کمپیوتری مانند‪ :‬الیکا جیوآفیس تولز(‪Civil ،)Leica geo-office tools‬‬
‫‪ ، Arc GIS ،3D‬مآخذ ومنابع معتبر داخلی و خارجی استفاده به عمل آمده است‪.‬‬
‫پیشینه‪:‬‬

‫یکی از کار های مهم جیودیزیکی درپروژه های سرک سازی و ساختمانی تعیین‬
‫مقدارحجم کندن کاری وپرکاری ‪،‬دربندها ومعادن محاسبه حجم آب‪ ،‬مقدار رسوبات‬
‫ومواد معدنی میباشد‪ ،‬طوریکه محاسبه حجم بادرنظرداشت محاسبه مساحت ساحه مورد‬
‫نظر صورت میگیرد[‪ .]4‬بروی نقشه ها و پالن های توپوگرافیکی مساحت قطعات اراضی به‬
‫طریقه های گرافیکی‪ ،‬تحلیلی و توسط پالنیمترالکترونیکی دیجیتال‪ ،‬در وسایل معاصر‬
‫جیودیزی مانند توتل ستیشن ها‪ ،GPS ،‬مترهای الیزری وپروگرام های ‪ GIS ،Civil 3D‬و‬
‫غیره محاسبه شده می تواند[‪ .]2‬دریافت مساحت به طریقه گرافیکی درصورتیکه بروی‬

‫‪2‬‬
‫نقشه یک مساحت توسط خطوط منکسر احاطه شده باشد‪ ،‬در این صورت آنرا به اشکال‬
‫منظم وساده هندسی مانند مثلث؛ مربع؛ مستطیل؛ متوازی االضالع؛ کثیراالضالع منظم؛‬
‫چهارضلعی؛ ذوذونقه وغیره تقسیم نموده ومطابق به فرمول های موجوده مساحت اشکال‬
‫متذکره محاسبه میشود[‪ .]6‬طریقه تحلیلی دریافت مساحت درصورت محاسبه شده‬
‫میتواند که کوردینات های پالنی گوشه های ساحه موردنظر را داشته باشیم‪ ،‬مساحت‬
‫ساحه به طریقه میخانیکی با استفاده از آله بنام پالنیمتر و نقشه دست داشته ساحه‬
‫مورد نظر قابل دریافت است ‪ ،‬دریافت مساحت توسط توتال ستیشن ‪ GPS‬و مترهای‬
‫الیزری عمالٌ درساحه به روش جمع آوری ارقام حدودی ساحه مورد نظر در صورتیکه از‬
‫سه نقطه کمتر نباشد با استفاده از منوها و روش های مخصوص صورت می گیرد‪.‬‬
‫محاسبه احجام به روش های پروفیل های عرضی ‪ ،‬شبکه مربعات و استفاده از منحنی‬
‫های ارتفاعی صورت میگیرد‪ .‬در روش پروفیل های عرضی درامتداد مسیر با انتخاب‬
‫فاصله های مناسب ومحاسبه سطح وسطی دو پروفیل های عرضی مجاور ضرب درفاصله‬
‫بین شان بدست می آید‪ .‬روش مربعات طوری است که ساحه مورد نظررا به مربعات‬
‫تقسیم نموده ‪ ،‬ارتفاع کنج های هر مربع را دریافت نموده مطابق آن توسط فرمول ها خط‬
‫طرح و مقدار حجم کندن کاری و پر کاری محاسبه میشود‪ ،‬روش دریافت احجام توسط‬
‫منحنی های ارتفاعی که بیشتر برای دریافت احجام موادمعدنی و ذخیرۀ آبها مروج است‪،‬‬
‫ابتدا سطح ساحه هرمنحنی ارتفاعی را دریافته وحجم واقع بین منحنی های مورد نظررا‬
‫با استفاده از فرمول های اوسط گیری‪ ،‬کان ‪ ،‬سمپسون وغیره دریافت میکند[‪.]4‬‬

‫روش کار‪:‬‬

‫بند دهله درسال‪1952‬م به کمک مالی ایاالت متحده امریکا باالی دریای ارغنداب که یکی‬
‫از شاخههای اصلی دریای هلمند میباشد‪ ،‬به فاصله ‪ 34‬کیلومتری به طرف شمال شرق‬
‫والیت قندهار درولسوالی شاولی کوت اعمارگردیده است‪ .‬بند دهله بندخاکی بوده‪ ،‬این‬
‫بند ‪ 55‬متر ارتفاع و ‪ 540‬متر طول دارد ‪.‬‬
‫طوریکه در (شکل‪ ) 1-‬دیده میشود بند دربین کوهای مرتفع قرار داشته‪ .‬و دریای قسمت‬
‫باالی آن دارای میل زیاد بوده که باعث سرازیر شدن وت جمع مواد در کاسه بند میگردد‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫شکل ‪ 1 -‬عکس هوای بند دهله‬

‫برای نیل به هدف مطروحه در قدم نخست جهت تهیه پالن توپوگرافی ساحه بند‬
‫نقشه برداری مطابق پالن طرح ریزی شده با استفاده از ‪ GPS‬و ایکوسوندر صورت گرفته‬
‫است‪ .‬ارقام را که توسط ‪ GPS‬وایکوسوندر جمع آوری گردیده بود توسط پروگرام الیکا‬
‫جیوآفیس پروسس گردیده و بعد از حذف خطاهای فاحش وارد پروگرام ‪civil 3D‬‬
‫گردیده است‪ .‬بااستفاده از پروگرام ‪ civil 3D‬پالن توپوگرافی بند در مقیاس ‪1:8000‬‬
‫باتفاضل منحنی ها با فاصله ‪ 2‬متر تهیه گردیده است (پالن تهیه شده مطابق به اندازه‬
‫کاغذهای ‪ A0‬بوده‪ ،‬دراین مقاله مطابق مقیاس ذکر شده نمیباشد)‪.‬‬
‫در این پالن بر عالوه عوارض کف بند‪ ،‬ارتفاع آب موجود ه توسط منحنی به رنگ سرخ‬
‫که دارای ارتفاع ‪ 1106‬متر و عمیق ترین ساحه کف بند که توسط منحنی به رنگ آبی‬
‫دارای ارتفاع ‪ 1070‬متر میباشد ‪ ،‬نشان داده شده است‪ .‬چون ساحه ارتفاع ‪ 1070‬یک‬
‫ساحه بسیار کوچک بوده بصورت واضح در مقیاس ذکر شده قابل رویت نبوده ‪ ،‬موقعیت‬
‫آن در مقیاس ‪ 1:200‬در گوشه پائین طرف چپ بروی پالن نشان داده شده است (شکل ‪-‬‬
‫‪ .)3‬دراین تحقیق برعالوه ترسیم پالن توپوگرافی بند درسال ‪ ،2018‬به پالن توپوگرافی‬
‫بند در سال ‪ 2013‬نیز نیاز داریم که به اساس آن مقدار حجم اعظمی آب در سال ‪ 2013‬را‬
‫محاسبه نموده و از مقایسه آنها بتوانیم مقدار رسوبات بین سالهای ‪ 2018_ 2013‬را‬
‫دریافت نمایم پالن توگرافی بند با تفاوت منحنی ها بعد از دو متر به اساس ارقام پروسس‬
‫شده ‪ 2013‬درپروگرام ‪ CIVIL 3D‬به مقیاس ‪1:8000‬تهیه گردیده‪ ،‬که درآن عمیق ترین‬
‫و باالترین ارتفاع آب به اساس ارقام ساحوی سال ‪ 2013‬تعیین و درشکل‪ 4-‬نشان داده‬
‫‪4‬‬
‫شده است‪ .‬بلند ترین ارتفاع آب در سال ‪ 2013‬منحنی ارتفاعی ‪ 1102‬بوده که درپالن‬
‫توسط خط آبی نقطه چین و پایین ترین منحنی ارتفاعی ‪ 1070‬قرار داشته که با خط آبی‬
‫ساده نمایش داده شده است‪ ،‬ناگفته نباید گذاشت که پایین ترین منحنی در قسمت‬
‫پایین دست بند در جایکه تخلیه آب صورت میگیرد قرار داشته که درطول پنج سال‬
‫مطابق به قانون ترسبات که مواد دارای حجم زیاد درقسمت اول ‪ ،‬به ترتیب مواد دارایی‬
‫حجم کمتر تجمع می نماید‪ ،‬تغییرات چشم گیری در پایین ترین قسمت آنهم در پایین‬
‫دست بند رو نما نمیگردد[‪.]10‬‬

‫شکل – ‪3‬پالن توپوگرافی کف بند دهله نظر مطابق به ارقام ‪ GPS‬وایکوسوندرسال‪2018‬‬

‫‪5‬‬
 ‫شکل ‪ 4 -‬پالن توپوگرافی کف بند دهله مطابق به ارقام ‪2013‬‬

‫محاسبه حج م آب دربند دهله بر اساس مساحت منحنی های ارتفاعی و تفاوت ارتفاع‬
‫بین منحنی ها با استفاده از پروگرام ‪ Arc GIS‬که یکی از دقیق ترین روش های‬
‫محاسبه احجام است قرار ذیل صورت گرفته (طریقه مقطع های افقی)[‪:]9‬‬
‫ابتدا پالن توپوگرافی بدست آمده را وارد برنامه ‪ Arc GIS‬مینمائیم‪.‬‬
‫در قدم بعدی در پروگرام ‪ Arc GIS‬از طریق منوی )‪Surface Volume (3D Analyst‬‬
‫که مساحت و حجم ناحیه بین یک سطح و یک صفحه مرجع را محاسبه می کند استفاده‬
‫گردیده است[‪.]8‬‬

‫روش محاسبه حجم در پروگرام مذکور به اساس فرمول کان )‪ (cone‬به اضافه مقدار‬
‫ضریب وزنی که پروگرام مذکور نظر به سطح تشکیل شده ساحه در نظر میگیرد اجرا‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪ℎ‬‬
‫=𝑣‬ ‫) 𝑛𝑆 ∗ ‪∗ (𝑆𝑛−1 + 𝑆𝑛 + √𝑆𝑛−1‬‬
‫‪3‬‬
‫در این فرمول 𝑣 حجم بین منحنی های موردنظر؛‬
‫‪ - ℎ‬تفاوت ارتفاع بین منحنی ها ؛‬
‫‪ -𝑆𝑛−1‬مساحت ساحه منحنی اولی؛‬
‫𝑛𝑆‪ -‬مساحت ساحه منحنی دومی[‪]9‬‬

‫‪6‬‬
 ‫طور مثال محاسبه حجم آب در سال ‪ 2018‬در منحنی ‪ 1074‬مطابق فرمول فوق طور ذیل‬
‫محاسبه میگردد‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫=𝑣‬ ‫‪∗ (120 + 309 + √120 ∗ 309) = 414𝑚3‬‬
‫‪3‬‬
‫در این فرمول‪ - ℎ = 2𝑚 :‬تفاوت ارتفاع بین منحنی ها ؛‬
‫‪ -𝑆𝑛−1 = 120𝑚2‬مساحت ساحه منحنی اولی( منحنی ‪ )1072‬؛‬
‫‪ -𝑆𝑛 = 309𝑚2‬مساحت ساحه منحنی دومی (منحنی ‪ )1074‬میباشد‪.‬‬
‫مقدار حجم متذکر ه با حجم آب منحنی قبلی (حجم منحنی ‪ 1072‬متر که ‪ 87‬مترمکعب‬
‫میباشد) جمع گردیده مقدار حجم آب تا منحنی ‪ 1074‬بدست می آید یعنی ‪:‬‬
‫‪𝑣1074 = 414𝑚3 + 87𝑚3 = 501𝑚3‬‬

‫نتایج محاسبات انجام شده برای سال های ‪ 2018‬و ‪ 2013‬در (جدول ‪ )!-‬نشان داده شده‬
‫است ‪ .‬در جدول در قسمت محاسبه احجام سال ‪ 2018‬بر عالوه مقدار حجم آب در‬
‫ارتفاع موجود سال ‪ 2013‬که به رنگ زرد نشان داده شده است ارتفاع آب موجودۀ سال‬
‫‪ 2018‬به رنگ آبی ‪ ،‬حجم آب در ارتفاع ‪ 1112‬متری (گنجایش اعظمی بند در حالت فعلی)‬
‫به رنگ سرخ و حجم آب در ارتفاع ‪ 1124‬متری که برای بلند بردن ظرفیت کاسه بند در‬
‫نظر گرفته و به رنگ سبز نشان داده شده است‪.‬‬

‫جدول ‪ 1-‬محاسبه حجم آب بند دهله درارتفاعات مختلف نظر به ارقام اخذ شده از پالن های توپو گرافیکی سال های‬
‫‪ 2018-2013‬در پروگرام ‪Arc GIS‬‬
‫مساحت وحجم مربوط به سال ‪2013‬‬ ‫مساحت وحجم مربوط به سال ‪2018‬‬ ‫ارتفاع‬

‫حجم به‬ ‫مساحت به‬ ‫حجم به مترمعکب‬ ‫مساحت به مترمربع‬ ‫منحنی به‬

‫مترمعکب‬ ‫مترمربع‬ ‫متر‬

‫‪91‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪1072‬‬

‫‪725‬‬ ‫‪561‬‬ ‫‪501‬‬ ‫‪309‬‬ ‫‪1074‬‬
‫‪2188‬‬ ‫‪1216‬‬ ‫‪2133‬‬ ‫‪882‬‬ ‫‪1076‬‬
‫‪5203‬‬ ‫‪4179‬‬ ‫‪5073‬‬ ‫‪1527‬‬ ‫‪1078‬‬
‫‪44660‬‬ ‫‪156304‬‬ ‫‪43544‬‬ ‫‪2514‬‬ ‫‪1080‬‬
‫‪737615‬‬ ‫‪905822‬‬ ‫‪719175‬‬ ‫‪10246‬‬ ‫‪1082‬‬
‫‪2794211‬‬ ‫‪1360494‬‬ ‫‪2724356‬‬ ‫‪588280‬‬ ‫‪1084‬‬
‫‪5803969‬‬ ‫‪1880852‬‬ ‫‪5658869‬‬ ‫‪1212119‬‬ ‫‪1086‬‬
‫‪9857375‬‬ ‫‪2430865‬‬ ‫‪9610941‬‬ ‫‪1673022‬‬ ‫‪1088‬‬
‫‪15051152‬‬ ‫‪3279993‬‬ ‫‪14674873‬‬ ‫‪2148004‬‬ ‫‪1090‬‬
‫‪22254260‬‬ ‫‪4477203‬‬ ‫‪21697903‬‬ ‫‪2926235‬‬ ‫‪1092‬‬
‫‪31818872‬‬ ‫‪5599335‬‬ ‫‪31023400‬‬ ‫‪4182861‬‬ ‫‪1094‬‬
‫‪43759190‬‬ ‫‪7585436‬‬ ‫‪42665210‬‬ ‫‪5454826‬‬ ‫‪1096‬‬
‫‪60309796‬‬ ‫‪9859914‬‬ ‫‪58802051‬‬ ‫‪8048284‬‬ ‫‪1098‬‬
‫‪81443356‬‬ ‫‪12628834‬‬ ‫‪79407272‬‬ ‫‪10461369‬‬ ‫‪1100‬‬
‫‪107468037‬‬ ‫‪14020702‬‬ ‫‪104781336‬‬ ‫‪13041582‬‬ ‫‪1102‬‬
‫‪7‬‬
 ‫‪107443078‬‬ ‫‪15625549‬‬ ‫‪1104‬‬
‫‪139409321‬‬ ‫‪16972326‬‬ ‫‪1106‬‬
‫‪174250814‬‬ ‫‪18704500‬‬ ‫‪1108‬‬
‫‪212563571‬‬ ‫‪20053911‬‬ ‫‪1110‬‬
‫‪252900787‬‬ ‫‪20356972‬‬ ‫‪1112‬‬
‫‪360052296‬‬ ‫‪32776919‬‬ ‫‪1114‬‬
‫‪428675482‬‬ ‫‪35776061‬‬ ‫‪1116‬‬
‫‪503136906‬‬ ‫‪38746067‬‬ ‫‪1118‬‬
‫‪583345616‬‬ ‫‪41728037‬‬ ‫‪1120‬‬
‫‪669675874‬‬ ‫‪44963121‬‬ ‫‪1122‬‬
‫‪767882792‬‬ ‫‪87976470‬‬ ‫‪1124‬‬

‫بحث و نتایج‬
‫برای ازدیاد ارتفاع بخش مهم دیگری که باید در نظر گرفته شود ساحه آبگیر بند میباشد‬
‫که به اساس آن میتوان خسارات احتمالی را که باالی زمین های اطراف آن صورت می‬
‫گیرد دریافت نمود[‪.]3‬‬
‫در اینجا چون ارقام توپوگرافی خارج از محدوده بند وجود ندارد بناءً برای دریافت‬
‫ارتفاعات مختلف از مدل ارتفاعی دیجیتال ساحه )‪ (DEM‬استفاده نمودیم ‪DEM،‬‬
‫ساحه را با ارقام هایدروگرافی در پروگرام ‪ GIS‬ترکیب نموده وبعدآ ازفایل رستری‬
‫ترکیب شده منحنی های ارتفاعی گذشتانده (پالن توپوگرافی ساحه را ساختیم ) به‬
‫تعقیب آن مساحت ساحات موردنظر را در پروگرام ‪ Arc GIS‬از روش که دربخش‬
‫محاسبه احجام ذکر شد محاسبه نمودیم‪ ،‬ساحه آبگیر در ارتفاع ‪ 1124‬متری یعنی‬
‫ارتفاعی پیشنهادی وزارت انرژی و آب و ارتفاع ‪ 1142‬متری حد اعظمی ظرفیت بلند‬
‫بردن ارتفاع بند در ساحه بر اساس تحلیل توپوگرافی محاسبه و در (شکل‪ ) 5-‬نشان‬
‫داده شده است‪ ،‬درصورت ازیاد ‪ 12‬متر ارتفاع بند مقدار ‪ 6762‬هکتار زمین زیرآب‬
‫خواهد شد که خوشبختانه بیشتر از ‪ 80‬فیصد اراضی ذکر شده ال مزروع بوده و خسارات‬
‫اندکی برای باشند گان محل درپی خواهد داشت‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫شکل ‪ 5-‬نمایش ساحه آبگیر درارتفاعت مختلف‬

‫دریافت مقدار ترسبات بین سالهای ‪ 2013‬و ‪ 2018‬از روش مقایسه مقدار حجم درعین‬
‫ارتفاع (‪ 1102‬ارتفاع آب در سال ‪ )2013‬جدول ‪ 1-‬استفاده گردیده است که اصول برآورد‬
‫توزیع رسوب در بندها با این روش ‪ ،‬برپایه محاسبه کاهش سطوح در ارتفاعات مختلف بر‬
‫اثر تجمع مقدار مشخص از رسوبات استوار میباشد[ ‪ .]5‬نتیجه نهایی آن در (گراف‪)1-‬‬
‫نشان داده شده است ‪ ،‬مقدار ترسوبات دوران پنج ساله درحدود ‪ 2.68‬میلیون مترمکعب‬
‫میرسد‪ ،‬که ساالنه مقدار ‪ 0.56‬فیصد ترسوب را نشان میدهد‪،‬‬
‫در گراف مقدار ترسوبات‪ ،‬حجم آب در سالهای ‪ 2013‬و ‪ 2018‬در هر دو متر ارتفاع به‬
‫ترتیب از منحنی دارای ارتفاع ‪ 1072‬که پاین ترین منحنی برای محاسبه حجم در سالهای‬
‫مذکور در نظر گرفته شده الی ارتفاع منحنی ‪ 1102‬که بلندترین ارتفاع آب درسال ‪2013‬‬
‫بود بصورت سه بعدی نمایش داده شده است‪ .‬احجام آب محاسبه شده در ارتفاع ‪1102‬‬
‫در سالهای ‪ 2013‬و‪ 2018‬نشان دهنده مقدارمجموعی آب به مترمکعب تا همان منحنی‬
‫میباشد‪ ،‬که مقدار عددی آن در باالی گراف درج است‪ ،‬از تفاوت این دو حجم مقدار‬
‫ترسوبات که بین سالهای مورد مطالعه رسوب نموده بدست آمده که در قطار سومی در‬
‫ردیف احجام آب نشان داده شده است‪ .‬مقدار حجم ترسوبات که در مقابل منحنی‬
‫ارتفاعی ‪ 1102‬ذکر گردیده مقدار مجموعی ترسوبات بین سالهای متذکره میباشد که‬
‫مقدار عددی آن نیز باالی گراف مربوطه درج گردیده است ‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫گراف‪ 1 -‬مقدار ترسبات بند دهله بین سالهای ‪2018-2013‬‬

‫با توجه با بررسی های صورت گرفته از ارقام محاسبه شده میتوان به نتایج ذیل رسید‪:‬‬

‫‪ -1‬با انتخاب روش عصری نقشه برداری هایدروگرافی درصورت عدم دسترسی به نقشه‬
‫توپوگرافی اولیه بند ها مقدار واقعی رسوبات دریک محدودۀ زمانی قابل دریافت و‬
‫محاسبه میباشد‪.‬‬

‫‪ -2‬دربند دهله مقدار ترسوبات در بین سالهای ‪ 2018-2013‬به ‪ 2.686.701‬مترمکعب‬

‫میرسد که ساالنه حدود ‪ 0.56‬درصد رسوب گذاری را نشان میدهد‪.‬‬

‫‪-3‬ازآنجایکه این بند برای آبیاری زمین های زراعتی طرح ریزی گردیده بود در نتیجه‬
‫این تحقیق معلوم گردید که بند مذکور ظرفیت باال بردن ارتفاع آب را دارد تا بتوان از آن‬
‫بر عالوه تحت آبیاری قراردادن مقدار بیشتر زمین های زراعتی‪ ،‬برای تولید انرژی نیز‬
‫استفاده به عمل آورد‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫پیشنهادات‬

‫‪ -1‬برای وزارت انرژی وآب پیشنهاد میگردد تا در سروی هایدروگرافیکی دیگر بند ها از‬
‫روش متذکر ه استفاده به عمل آورد‪،‬‬

‫‪ -2‬برای وزارت انرژی آب پیشنهاد میگردد درصورت کافی بودن منابع آبی بند دهله و‬
‫تقاضای شرایط تخنیکی آن به عوض ازدیاد ‪ 12‬متر ارتفاع بند میتوان ‪ 30‬متر ارتفاع بند‬
‫را افزایش داد تا برای استفاده اعظمی ساخت شبکههای آب رسانی‪ ،‬ساخت کانالهای‬
‫آبیاری و تولید برق زمینه مساعد گردد‪،‬‬

‫‪ -3‬برای وزارت محترم انرژی آب پیشنهاد میگردد تا روش های الیه روبی دربند دهله را‬
‫نیز مورد مطالعه قرارداده‪ ،‬وبا روش ازدیاد ارتفاع بند مقایسه نموده وتصامیم الزم اتخاذ‬
‫نماید‪،‬‬

‫‪ -4‬از روش های بکار رفته در کارهای صنفی محصالن رشته های جیودیزی انجنیری و‬
‫‪ GIS‬استفاده به عمل آید‪،‬‬
‫‪ -5‬بخاطر سروی هایدروگرافیکی دیگر بند ها به ریاست محترم پوهنتون پولی تخنیک‬
‫پیشنهاد میگردد تا قرارداد همکاری بین این نهاد و وزارت انرژی و آب عقد گردد‪.‬‬
‫‪ -6‬برای ادامه تحقیقات ساحوی نقشه برداری هایدروگرافی به ریاست پوهنحی‬
‫جیوماتیک وکدستر پیشنهاد میگردد تا با همکاری وزارت های تحصیالت عالی و انرژی و‬
‫آب یکی از بندهای موجود ه رابحیث ساحه تحقیق تعیین کند تا اساتید بتواند تحقیقات‬
‫الزمه در این زمینه انجام دهد‪.‬‬

‫مأخذ‬
‫تاج فیروز‪،‬بهمن( ‪ .)1372‬نقشه برداری دریایی ‪.‬دانشگاه تهران‪ ،‬تعدادصفحات‬ ‫‪-1‬‬
‫‪.138‬‬
‫څرگند‪،‬دوکتورشاه ولی (‪ ،)1396‬اساسات نقشه برداری‪،‬مطبعه مسلکی افغان‬ ‫‪-2‬‬
‫تایمن کابل‪ ،‬صفحات ‪.641‬‬
‫‪ -3‬دوکتور محمد آصف (‪ .)1393‬ساختمان های هایدرولیکی جلد اول بندها ‪.‬کابل‬

‫ذوالفقاری محمود ‪ ،‬نقشه برداری شناخت کلی‪ ،)2001(،1-‬مرکز نشر دانشگاه‬ ‫‪-4‬‬
‫امیر کبیر (پولیتخنیک تهران)‪ ،‬صفحات ‪.624‬‬
‫طاهری ‪ ،‬م ‪،‬ولندی ‪ ،‬ا (‪ .)1384‬کاربرد تکنیک های سنجش ازدوروسیستم‬ ‫‪-5‬‬
‫اطالعات جغرافیایی درتهیه نقشه شماره منحنی جهت برآوردحجم رواناب ‪ ،‬دانشگاه‬
‫شهید چمران اهواز‪،‬صفحات ‪.239‬‬
‫‪11‬‬
( ‫ عنایت طاهر – درویش بهاول‬، ‫ن‬.‫ ایفلیف ا‬، ‫ م‬.‫ لیتوین گ‬، ‫پ‬.‫وایتنکه س‬ -6

.‫ کابل‬، ‫ جلد اول‬، ‫ اساسات جیودیزی‬، )1362

7- Halka, J.P., Conkwright, R.D., Kerhin, R.T., and Wells, D.V,

)1980(, The design and calibration of a rapid sediment analyzer
and techniques for interfacing to a dedicated computer system:
Maryland Geological Survey Information Circular no. 32,
Baltimore, Md., 32 p.
8- Huscher,L(2014), A Simplified Bathymetric Survey System
Using A Modified Sounder GPS, Science Journal, Vol. 12, No. 2,
pg50-64.
9- Jakub F, Daniel K, Karol W, Lenka L (2017), Area-Storage
Capacity Curve Of Historic Artificial Water Reservoir
Ottergrund, Slovakia – Assessment Of The Historical Data With
The Use Of Gis Tool, Journal of Ecological Engineering Volume
18, Issue 1, Jan. )2017(, pages 48.
10- UNCLES .R. J, MITCHELL S. B(2017), Estuarine and coastal
hydrography and sediment transport, Plymouth Marine
Laboratory, S.B. Mitchell, University of Portsmouth,pages,368.

12
 DAM RESEACH AND EXPLOITING CONTEMPORARY
TECHNOLOGY FOR HEYDROGRAHPY SRURVYING

As prof: Mohammad Amin Safari.KPU

Pho: 0772273702, safaryamin1361@gmail.com

ABSTRACT

Recent researches indicate that Dam is one of the crucial

infrastructure projects that could be empowered other financing factors
in the country, doing Hydrography survey is another important factor
helps to figure out how much volume has been placed in the area. In
additional, due to increasing the sediment level, and the volume is going
to be decreased, which Bathymetric survey method is able to estimate
how much sidemen has been added. However, several key factors such
as dam volume, sediment calculating, effective planning, water system
management could be done through Hydrography surveying.

Indeed, planning and managing wouldn't be possible without

having the key ratios and field information, the research has
accomplished and finalized out of a modern technology which helps to
reach out the key factors such as mutable dam volume, vibrational
shoreline area that happens gradually over a long time, finding out any
changes about dam volume as well as vibrational shoreline area. Based
on all recorded information in 2018 and 2013, the amount of 2.68 million
cubic sediment in DAHLA DAM has been collected and estimated
through comparison method in the same water level. Furthermore, the
0.56 percent is the annual amount of sediment in Dam, and around 104
million cubic has estimated in 2018. Due to increasing 12 meter depth of
water, around 6782 Hectares land will be covered and saturate by water.
To sum up, the Modern Technology and using Hydrography survey
method are the most efficient and effective ways in order to find out the
Data and information for Dam surveying.

 Key words: Topographic plans; Contemporary Surveying; Global

position system (GPS); Arc GIS, Civil 3D & and Echo Sounder
system.

13