Professional Documents
Culture Documents
To był raczej zimny i mokry poranek w Dunstable, Bedforshire (Wielka Brytania). We wrześniu 2013
r. Andrzej Jackiewicz, dyrektor naczelny CHI Polska, Chris Rogers, dyrektor zarządzający Costa
Coffee i Andy Marshall, dyrektor zarządzający Costa Coffee dla EMEI Region (Europa, Bliski Wschód
i Indie) rozmawiali o wynikach finansowych CHI Polska.
CHI (skrót od Coffeeheaven International) Polska był operatorem wiodącej sieci kawiarni w Polsce,
przejętej przez Whitbread, właściciela Costa Coffee, w 2010 roku. Costa Coffee planowała
dwustopniowy rebranding Coffeeheaven - najpierw na Costa, a następnie do Costa Coffee. Jednak
słabe wyniki CHI Polska po pierwszym etapie rebrandingu, znacznie niższe niż oczekiwano,
pozostawiły zarządowi wiele pytań. Na spotkaniu, dyrektorzy dyskutowali zatem czy kontynuować
ten proces.
Coffeeheaven
Coffeeheaven International Plc. (Coffeeheaven) to środkowoeuropejska firma z kawiarniami z
siedzibą w Warszawie. Prowadziła specjalistyczne markowe bary kawowe / kanapkowe w Polsce, na
Słowacji, w Bułgarii i na Węgrzech, a sklepy na Łotwie działały pod marką Coffee Nation.
Dwie osoby zdecydowały o stworzeniu kawiarni Coffeeheaven - Brytyjczyk Richard Worthington i
Amerykanin Michael Ovadenko. Oboje przybyli do Polski w połowie lat 90. i nie byli w stanie znaleźć
miejsca, w którym można byłoby wypić przyzwoite espresso, latte lub macchiato. Postanowili założyć
sieć kawiarni wzorowaną na brytyjskim Cafe Nero i amerykańskim Starbucks. Ich firma powstała w
1999 roku w Polsce, a pierwszy sklep został otwarty w Gdyni w następnym roku. Od grudnia 2001
roku, jako pierwsza polska firma, była notowana na Alternative Investment Market londyńskiej giełdy
(London Stock Exchange) w celu pozyskania kapitału na rozwój marki Coffeeheaven. Umożliwiło to jej
dynamiczną ekspansję w innych krajach Europy Środkowej, z pierwszym otwarciem sklepu w Pradze
w 2004 r. i na Łotwie w tym samym roku. Następnie firma nabyła siedem istniejących sklepów Coffee
Nation i rozszerzyła działalność na Rygę. Od stycznia 2008 r. grupa miała 81 już sklepów
handlujących.
Richard Worthington, prezes Coffeeheaven, powiedział: „Od otwarcia pierwszego sklepu
Coffeeheaven w 2000 roku naszą wizją było zbudowanie wiodącej na rynku sieci markowych kawiarni
w Europie Środkowej i Wschodniej. Biznes Coffeeheaven powinien skorzystać ze znacznych zasobów
dostępnych dla Costa, a nasi pracownicy będą mieli okazję pracować w znacznie większej grupie, aby
nadal rozwijać siebie i naszą działalność ”.
„W Wielkiej Brytanii problem polega na tym, że jeśli otworzysz bar kawowy i odniesie on sukces,
faktycznie stworzysz własną porażkę, ponieważ ktoś inny otworzy kolejną. Nic nie możesz na to
poradzić. W takim miejscu jak w Polsce jest inaczej” - mówi.
Różnica polega na rozwiązaniach planistycznych miast i na demografii. Polska ma 40 milionów
mieszkańców, z których wielu mieszka w dużych miastach.
Ponadto ma bardzo mało ulic handlowych. Działalność detaliczna koncentruje się w dużych i bardzo
nowoczesnych centrach handlowych. Wydaje się, że w dążeniu do przekształcenia się z gospodarki
centralnie sterowanej w nowoczesnego gracza europejskiego, Polska ominęła etap topornego
brutalizmu budownictwa handlowego i przeszła od razu do rozwijania dużych i lekkich
architektonicznie centrów handlowych, bardziej na wzór Bluewater.
W tych centrach handlowych pozycja jest wszystkim. Przewaga Coffeeheaven nad naśladowcami
polega na tym, że kierownicy centrów handlowych planują swoje hale z jednym głównym miejscem
przeznaczonym na bary kawowe. „Dbamy o to, aby go zdobyć”, mówi Worthington.
Branża kawowa rozwijała się bardzo dobrze. Całkowita liczba sklepów handlujących na dzień 31
marca 2009 r. wyniosła 88. Obejmuje to 12 jednostek otwartych w tym roku budżetowym, 9 sklepów
zamkniętych i kolejne 6 sklepów przeznaczonych do zamknięcia, ale nadal handlujących na dzień 31
marca 2009 r. - uwzględnionych w 88 zgodnie z ustaleniami w poniższej tabeli.
Około 15 nowych sklepów (wszystkie w Polsce) zostało zakontraktowanych lub jest w trakcie budowy
na otwarcie w roku do 31 marca 2010 r. i później.
Zarząd uważał, że dobre wyniki handlowe Grupy w tych trudnych czasach, szczególnie na jej
kluczowym rynku w Polsce, były odzwierciedleniem zaufania klientów do marki Coffeeheaven. „Siła
marki” została zbudowana w całej Europie Środkowej w ciągu dziewięciu lat i zilustrowała sukces
strategii łańcucha „pierwszego gracza”. Coffeeheaven pozostaje wyraźnym liderem na rynku w
markowym sektorze kawiarni kawowych w Europie Środkowej.
Kryzys finansowy w latach 2008–2009 miał wpływ na funkcjonowanie coffeeheaven, jednakże błędne
byłoby przyjęcie założenia, że zła sytuacja dotyczy całego regionu. Aby przetrwać trudną,
zróżnicowaną międzynarodowo i wciąż dynamicznie rozwijającą się sytuację sytuację, coffeeheaven
zdecydowało się dostosowywać swoją strategię do lokalnych warunków na każdym rynku osobno. O
ile kawiarnie w Polsce w ogóle nie ucierpiały na skutek kryzysu, sytuacja gospodarcza poważnie
odbiła się na działalności w Czechach i na Łotwie. Zróżnicowaną sytuację najlepiej obrazują dane
sprzedażowe. Na rynku czeskim sprzedaż w sklepach już istniejących (like-for-like sales) w 2009 r.
(dane za rok obrotowy kończący się 31 marca 2009 r.) spadła o 2% w porównaniu z rokiem
poprzednim, podczas gdy cała grupa już drugi rok z rzędu utrzymała wzrost rzędu 16%.
W 2009 roku, trzeci rok z rzędu, Allegra Strategies, wiodąca europejska firma badawcza w branży
barów kawowych, umieściła Coffeeheaven jako lidera marki tego sektora w Europie Środkowej.
(Allegra Strategies October 2009 European Coffee Bar Market Report).
W Polsce Coffeeheaven jako lider rynku sektorowego ma około 23% udział w rynku. Coffeeheaven
posiada również znaczące udziały w rynku w Czechach, na Węgrzech i na Łotwie (pod marką Coffee
Nation).
W 2009 roku Coffeeheaven otrzymało kolejne nagrody i wyróżnienia branżowe, w tym nominację do
„Best Performing Chain in Europe” (European Coffee Symposium 2009, Wiedeń) i „Café Retailer of
the Year 2008” (CCE Retail Awards, Warszawa).
Przedstawiciele firmy potwierdzili, że budowanie marki zajmuje dużo czasu. Kiedy rozwijali
Coffeeheaven, inwestycja w bar w Galerii Mokotów zwróciła się w ciągu miesiąca, podobne
inwestycje potrzebowały do tego znacznie więcej czasu - ponad półtora roku w Gdyni i ponad dwa
lata w warszawskim centrum handlowym Sadyba. Ale kiedy marka staje się rozpoznawalna, stare
lokalizacje zyskują. Sprzedaż w kawiarni na Sadybie wzrosła w ciągu najbliższych pięciu lat z 40 do 130
tys. zł miesięcznie. A w tym czasie nic się nie zmieniło w jej otoczeniu.
Jednak obenie Coffeeheaven od kilku lat objęte było postępowaniem sądowym w sprawie prawa do
posiadania nazwy i znaku firmy – z jego twórcą, Michałem Owenko, który odszedł z firmy w 2005 r.
(Por. Załącznik 1).
W 2009 roku Richard Worthington uważał, że Polacy lubią pić słodką kawę, dlatego do kaw
dodawane są syropy o różnych smakach. W latach 1989–2009 zużycie kawy wzrosło o jedną czwartą -
z 2 kg do 2,5 kg na mieszkańca rocznie. Polska jest daleka od Skandynawów, którzy piją średnio pięć
razy więcej.
Uzyskanie dobrych wyników w tej branży jest znacznie trudniejsze w Polsce niż w USA czy w Wielkiej
Brytanii, skąd pochodzą tacy giganci jak Starbucks i Whitbread. Tam biznes kawowy przypomina
raczej sklepy wielobranżowe, gdzie przychodzi się po kawę na wynos i nie siedzi się godzinami. W
Europie kontynentalnej klienci lubią przesiadywać w kawiarni.
Coffeeheaven to firma zarządzająca stylem życia. Sprzedawali produkty, ale często były one tylko
pretekstem do spędzenia miło czasu. W Polsce większość gości potrzebuje chwili spokoju po
zakupach w centrum handlowym, czy przeprowadzić spotkanie biznesowe i Coffeeheaven to
zapewnia.
Ale, aby pozwolić niektórym klientom spędzić godziny przy stolikach kawowych na jedną kawę,
właściciel nie popada w czarną rozpacz, a przede wszystkim wykorzystuje dyscyplinę i umiejętne
zarządzanie rozwojem biznesu, których brakowało innym polskim przedsiębiorcom.
Aby sieć kawiarni dobrze funkcjonowała, trzeba zapewnić trzy elementy: produkt wysokiej jakości,
świetną obsługę i atmosferę. Problemy zewnętrzne to po pierwsze lokalizacja, po drugie lokalizacja, a
po trzecie lokalizacja.
Przejęcie
W grudniu 2009 r. spółka zależna Whitbread plc, Costa Coffee, zgodziła się nabyć grupę Coffeeheaven
za 36 milionów funtów. Wkrótce, już w 2011 r. wszystkie kawiarnie Coffeeheaven w Czechach zostały
przemianowane na Costa Coffee.
Costa Coffee to brytyjska międzynarodowa firma posiadająca kawiarnie i spółka zależna w 100% od
Whitbread plc. Firma Costa Coffee została założona w Londynie w 1971 r. przez Bruno i Sergio Costa,
jako hurtownia dostarczająca paloną kawę firmom cateringowym i specjalistycznym włoskim sklepom
z kawą. W 1995 r. została przejęta przez Whitbread. Pod koniec 2009 r. w Polsce działało 16 sklepów
Costa Coffee, działających jako franczyzy. Polskim franczyzobiorcą Costa jest eCoffee. Podpisali oni
umowę o otwarciu kilku kawiarni w Polsce, ale tempo było zbyt wolne, co rozczarowało zarząd Costa
Coffee. W czerwcu 2009r. eCoffee został przejęty przez Romana Karkosika NFI (Narodowy Fundusz
Inwestycyjny) Krezus. Po przejęciu przez Whitbread Coffeeheaven Polska nabył siedem kawiarni
prowadzonych przez partnera franczyzowego Costa, E – Coffee w Polsce, w dniu 15 maja 2012 r.
Coffeeheaven było pierwszym nabytkiem Costa. Po przejęciu, Costa działała w 25 krajach i była teraz
numerem dwa wśród międzynarodowych operatorów kawiarni z 1600 sklepami: 1 069 w Wielkiej
Brytanii i 531 za granicą.
W dniu 18 lutego 2010 r. Costa Coffee Limited nabyła cały wyemitowany kapitał zakładowy
Coffeeheaven International plc za łączną kwotę 37,2 mln GBP, co stanowiło równowartość 24
pensów za akcję zwykłą. Coffeeheaven International plc jest wiodącą siecią kawy w Europie
Środkowej i Wschodniej, posiadającą 89 sklepów w całej Polsce, Czechach, na Węgrzech, w Bułgarii i
na Łotwie.
Przedstawiciele Costa Coffee powiedzieli, że są zadowoleni z nabycia przez Costa pierwszych 89
sklepów Coffeeheaven w Europie Środkowej i ich integracja przebiega zgodnie z planem.
Na początku nie było jeszcze jasne, czy marka Coffeeheaven zostanie po przejęciu utrzymana, chociaż
firma miała działać jako filia Costa. John Derkach, dyrektor zarządzający Costa, powiedział: „Ta
transakcja zapewni Costa silną pozycję na ważnym i szybko rozwijającym się rynku Europy Środkowej
i Wschodniej”.
W raporcie rocznym Costa Coffee za 2009/2010 (1/04 / 2009-31 / 03/2010) powiedziano:
„Integracja Coffeeheaven, przejętej w ubiegłym roku środkowoeuropejskiej firmy, przebiegła dobrze,
a wyniki na kluczowym rynku polskim wyprzedzają nasze oczekiwania sprzedaży o 6,1%. Mamy teraz
73 sklepy w Polsce i spodziewamy się około 100 sklepów w roku 2012/13. ”
Na początku 2012 r. Costa została zreorganizowana na cztery działy: Costa UK Retail; Costa
Enterprises (w tym sprzedaż hurtowa, franczyza korporacyjna i Costa Express); Costa EMEI (która
obejmuje operacje w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Indiach); i Costa Asia. Odzwierciedlało to
rosnące rozprzestrzenienie geograficzne i globalizację marki oraz wspierało strategię rozwoju marki
na przyszłość. Region EMEI zyskiwał na znaczeniu dla Costa - łącznie 647 sklepów, w tym 95 w Indiach
i 93 w Polsce. W 2012 roku otwarto 88 nowych sklepów.
Po przeglądzie strategicznym, sprzedano bułgarskie i czeskie przedsiębiorstwa nabyte w ramach
przejęcia Coffeeheaven. Również Coffeeheaven Węgry zostało zamknięte, a następnie zlikwidowane.
W 2012 r. niekorzystne otoczenie gospodarcze w Polsce spowodowało podobny spadek sprzedaży,
zmniejszając rentowność Costa rok do roku. Spodziewano się, że polski rynek pozostanie trudny
również w następnym roku. Oczekiwano, że na wyniki firmy wpłynie niedawny wzrost stawek VAT na
napoje na bazie mleka, który podniesie opłatę VAT o około 2 miliony funtów.
Zastanawianie się nad dalszymi ścieżkami rebrandingu w Polsce było trudne ze względu na słabe
zaufanie konsumentów, wpływ podwyżki podatku VAT na napoje na bazie mleka i odwrócenie uwagi
od firmy, gdy zaczęto zmieniać markę z Coffeeheaven na Costa.
Od momentu przejęcia Coffeeheaven w 2010 roku firma zainwestowała w 30 nowych lokali w Polsce.
I to pomimo słabych wyników finansowych na rynku, związanych ze stopniową rebrandingiem - od
marca 2012 r. Do lutego 2013 r. CHI Polska, właściciel marek Coffeeheaven i Costa w Polsce, miał 136
mln zł przychodów i 9 mln zł straty netto. Jednak Anglicy nie zniechęcają się.
Polska jest największym rynkiem kawy w Europie Środkowej i Whitbread jest zdeterminowany, aby w
niego inwestować. Oczywiście mamy duży szacunek do konkurencji, ale nasza skala działalności jest
znacznie większa. Dzięki wsparciu finansowemu firmy-matki możemy i będziemy dużo wydawać na
rozwój - mówi Andrzej Jackiewicz, prezes CHI Polska.
Jego plan: podwojenie liczby barów Costa w Polsce. Wciąż jest wiele miejsca na rowój - w Wielkiej
Brytanii przypada 85 kawiarni na milion mieszkańców, średnia europejska to 25, a w Polsce tylko 12.
UZP postanowił zawiesić postępowanie i nakazał skarżącemu złożenie wniosku do sądu cywilnego w
celu ustalenia istnienia jego praw. Ovadenko złożył pozew do Sądu Okręgowego w Warszawie, ale
został on oddalony. Trybunał orzekł, że oznaczenia COFFEE HEAVEN nie można uznać za utwór
chroniony prawem autorskim na podstawie polskiej ustawy o prawach autorskich i prawach
pokrewnych, zgodnie z którą przedmiotem prawa autorskiego powinna być każda manifestacja
działalności twórczej o charakterze indywidualnym, ustalona w dowolnej formie, niezależnie od
formy jego wartości, celu lub formy wyrażenia (utworu). Odwołanie zostało również oddalone.
Orzecznictwo Urzędu Patentowego RP w decyzji z dnia 29 listopada 2012 r. Sygn. Sp. 472/05 oddalił
wniosek. Decyzja nie jest jeszcze ostateczna. Skargę można złożyć do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Warszawie.
http://rychlicki.net/en/issue/polish-law/polish-act-on-authors-rights-and-neighbouring-rights/art-1-
arnr/
Załącznik 2
Najbardziej rozpoznawalne sieci kawiarni w Polsce w roku 2013
coffeeheaven 49%
Starbucks 37%
Tchibo 9%
Costa Coffee 9%
McDonald's 3%
Chocolate bars
Source: http://research.inse.pl/images/pdf/rynek%20kawy%20inse%20research.pdf
Załącznik 4
Coffeeheaven Annual Report 2008/2009:
Total store sales up 53% to approximately £25.2M (2008: £16.4M).
Sales from continuing stores approximately £23.2M.
Załącznik 5
The Agreements have a term ending on May 31, 2022, with an option to extend the term of the
Agreements for an additional 5 years upon the fulfillment of certain conditions. AmRest Coffee Sp. z
o.o. will be the only entity with the right to develop and operate Starbucks stores in Poland during the
term of the Agreements with non-exclusive rights to certain institutional locations.
The key fees and costs to be borne by the AmRest Coffee Sp. z o.o. will be:
the development fee equal to an amount of USD 100 thousand and the services fee for initial
operation support equal to an amount of USD 300 thousand for Poland,
the initial franchise fee of USD 25 thousand for each Starbucks store,
the continuing licensing and service fee equal to 6% of sales revenues of each Starbucks
store,
a local marketing spend obligation is to be mutually agreed annually.
AmRest Coffee Sp. z o.o. agrees to open and operate Starbucks stores in strict accordance with the
development schedule which includes the minimum numbers of openings in each year within the term
of the Agreements. If AmRest Coffee Sp. z o.o. fails to meet the development obligations, Starbucks
will have the right to charge a development default fee or to terminate the Agreements. The
Agreements include the provision concerning the purchase of coffee and other basic supplies either
from Starbucks or other approved or designated suppliers.