You are on page 1of 62

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΕ΢ Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢
1. Να τονίσετε τις παρακάτω λέξεις και να αιτιολογήσετε τον τονισμό:
ο ἀνηλικος, το πληθος, ἐχω, ο θειος, των ὡραιων, οι ναυται, οι οικοι, τοις
κηποις, τας ωρας, τους ἀνθρωπους, το ῥευμα.

2. Να συμπληρώσετε τα κενά στις επόμενες φράσεις με τους κατάλ-


ληλους τύπους του εἰμὶ:

α. ὁ ἀληθὴς φίλος<<<< ἄλλος ἑαυτός.


β. ἐγὼ <<<<.ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος.
γ. οἱ τῶν ΢παρτιατῶν νέοι πολῖται χρηστοὶ <<<< .
δ. ὑμεῖς ἄνδρες γενναῖοί <<<< καὶ τῆς πόλεως τεῖχος.
ε. σὺ<<<<ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ ηὐδόκησα.
στ. Ἑγὼ οὔκ<<<.. ὁ αὐτὸς νῦν καὶ τότε.
ζ. χαλεπόν<<<τὸ καλόν.

3. Να βάλετε στη σωστή πτώση του ενικού ή του πληθυντικού τα ο-


νόματα που είναι σε παρένθεση:

α. Ἐν τοῖς γυμνασίοις οἱ <<<<<<.. (θεατής) τὰς <<<<<<<..


(ἀρετή) τῶν <<<<<<< (νεανίας) θαυμάζουσιν.
β. Οἱ<<<<<<<.. (πολίτης) πείθονται τοῖς λόγοις τῶν
<<<<<<<<<< (νομοθέτης) καὶ τῶν <<<<<<<<< (δικαστής).
γ. Ἰδίας νόμιζε τὰς <<<<<<<<. (συμφορά) τῶν φίλων.
δ. Εἰπέ ἡμῖν, ὦ <<<<<<<<.. (σοφιστής), πόθεν εἶ;
ε. Μέγα ἐστὶ τὸ κράτος (=η δύναμη) τῆς <<<<<<<<<<. (θάλασσα).
στ. Οἱ ὑπηρέται ἀπέθεσαν τὸν οἶνον ἐν τῇ <<<<<(τράπεζα).

4. Να τοποθετήσετε στην κατάλληλη πτώση τις λέξεις που βρίσκονται


στις παρενθέσεις με τη σειρά που δίνονται:

α. Σὸ ἐν Ὀλυμπίᾳ ἄγαλμα τοῦ Διὸς<<<..πεποιημένον ἐστὶ καὶ ἐλέφαντος


(= από ελεφαντόδοντο) (χρυσός, γεν. εν.).
β. Ἐν μὲν τῇ δεξιᾷ χειρὶ φέρει Νίκην ἐξ ἐλέφαντος καὶ ταύτην καὶ χρυσοῦ,
ἔχουσαν ἐπὶ τῇ κεφαλῇ<<<<< (στέφανος, αιτ. εν.).
γ. Ὁ ὄρνις (=πουλί) ὁ ἐπὶ τῷ <<<< καθήμενός ἐστιν ὁ ἀετὸς (σκῆπτρον).

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

1
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ε. ὁ γεωργὸς τὴν<<<<(ἔλαφος) ἐν<<<< (ἄμπελος, δοτ. ενικού)


εὑρίσκει.
στ. οἱ ἄνθρωποι ἐν<<<<. .(ναός)τοὺς θεοὺς θεραπεύουσι (=λατρεύουν)
καὶ θύουσιν αὐτοῖς<<<<<(ζῷον).

5. Στην άσκηση που ακολουθεί να συμπληρωθούν τα κενά με τον κα-


τάλληλο τύπο της δεικτικής αντωνυμίας οὗτος – αὕτη – τοῦτο.

α. οὐκ ἦλθον εἰς<<<τὴν πόλιν.


β. οἱ τόποι <<<.χθαμαλοί εἰσι.
γ. γένοιτο, Κύριε, τῇ ἡμέρᾳ<<<.ἀναμαρτήτους φυλαχθῆναι ἡμᾶς.
δ. ἐν τῷ σταδίῳ <<<ἀγὼν γίγνεται.
ε. ἐν<<< ταῖς ὁδοῖς ἐπορεύετο.

6. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με αντίστοιχους ρημα-


τικούς τύπους παρατατικού, μέλλοντα, αορίστου, παρακειμένου και
υπερσυντέλικου σύμφωνα με το πρώτο παράδειγμα:

Οἱ ναῦται τὰ ἱστία ἔλυον // λύσουσι//ἔλυσαν // λελύκασι // ἐλελύκεσαν.


α. Οἱ Θηβαῖοι <<..<<//<<<<<.//<<<<<..//<<<<.//<<........ (πέ-
μπω) τοῖς Λακεδαιμονίοις πρέσβεις.
α. Ὑμεῖς τοὺς ἐχθροὺς<<<<//<<<..//<<<<//<<<<<//<<<<
(διώκω).
γ. Οὗτοι <<<//<<<<.//<<<<//<<<<//<<<.(πείθω) τοὺς Αἰγινή-
τας στρατεύειν.
δ. Ὁ Κέρβερος<<<<<//<<<<<..//<<<<..//<<<<//<<<<..τὰς
πύλας τοῦ ᾍδου (φυλάττω).

7. Να σχηματίσετε τις μετοχές και τα απαρέμφατα που λείπουν.

ΕΝΕ΢ΣΩΣΑ΢ ΜΕΛΛΟΝΣΑ΢ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟ΢


παύειν
ἡ ὁρίσουσα
κηρῦξαι
ὁ τετριφώς
διαπράττειν

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

2
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

τὸ πεῖσαν
ἁλιεύσειν
ἡ καταγράφουσα
ἠλπικέναι

8. Να σχηματίσετε τις πτώσεις που σας ζητούνται για το κάθε ουσια-


στικό.

ἱππεύς—> γενική ενικού………………………… / /αιτιατική πληθυντι-


κού……………………..
ἐπίθεσις—> κλητική ενικού………………………/ /δοτική πληθυντι-
κού………………………..
ὄραμα—> δοτική ενικού……………………….. / / δοτική πληθυντι-
κού………………………
εἰσβολεύς—> αιτιατική ενικού…………………. / / δοτική πληθυντι-
κού………………………
ἀδάμας—> κλητική ενικού…………………… / / γενική πληθυντι-
κού………………………….
ἱμάς—> δοτική ενικού………………………….. / / δοτική πληθυντι-
κού………………………..
λέων —> κλητική ενικού………………………. / / αιτιατική πληθυντι-
κού……………………...
θεράπων—> δοτική ενικού………………………. / / δοτική πληθυντι-
κού……………………….

9. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τους κα-


τάλληλους τύπους του ρήματος εἰμί στον ενεστώτα και στον παρατα-
τικό.

α. Ὁ χρηστὸς ἀνὴρ εὐδαίμων <<<<.. <<<<<<


β. Αἱ πονηραὶ ἐλπίδες κακοὶ σύμβουλοι <<<<< <....................
γ. ΢ὺ <<<< <<<<< εἷς ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ.
δ. Ἐγὼ <<< <<<. ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή καὶ ὁ πατήρ μου ὁ γεωργός
<<< <<<.
ε. Ούκ ἡμεῖς <<<.. ..<<< αἴτιοι τούτων ἀλλ’ ἡ τύχη.
στ. Οὐ γιγνώσκομεν ὅτι ὑμεῖς <<< <<< ἐν τῇ οἰκίᾳ.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 3

3
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

10. Να συμπληρώσετε τους χρόνους των ρημάτων οι οποίοι λείπουν.

ΕΝΕ΢Σ. ΠΑΡΑΣΑΣ. ΜΕΛΛΩΝ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢ ΠΑΡΑΚ. ΤΠΕΡ΢.


παύετε
ἐκάλυπτες
ἀπαλλάξομεν
κατέπεισαν
πταίω
κατορύξει

11. Να συμπληρώσετε τις πτώσεις των ουσιαστικών που λείπουν από


τις παρακάτω στήλες.

ΟΝ. <<<<. ἡ θάλασσα <<<<< τό μέταλλον


ΓΕΝ. τῶν ψυχῶν <<<<<. <<<<< <<<<<<.
ΔΟΣ. <<<<.. <<<<< τῷ κήπῳ <<<<<.
ΑΙΣ. <<<<< <<<<< <<<<.. <<<<<..
ΚΛ. ὧ ψυχαί <<<<< <<<<.. (ὧ) μέταλλον

12. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις τοποθετώντας το ρή-


μα της παρένθεσης στον κατάλληλο τύπο του ενεστώτα, του παρατα-
τικού, του μέλλοντα και του αορίστου.

α. Οἱ νόμοι τὸν δῆμον <<<<.. <<<<<.. <<<<<. <<<<<<


(παιδεύω)
β. Ὁ στρατιώτης τάφρον <<<<<. <<<<<.. <<<<<.. <<<<..
(ὀρύττω=σκάβω)
γ. Ὑμεῖς <<<<<.. <<<<<<. <<<<<<.. <<<<<<.. τοὺς κή-
ρυκας εἰς φρέαρ (ρίπτω)
δ. ΢ὺ <<<.. <<<.<< <<<..< <<<<<. τὰς γνώμας τῶν
ἀνθρώπων (τρέπω)
ε. Οὗτος ἀεὶ κατὰ τοὺς νόμους <<< <<<<. <<<<<. <<<<<.
(πράττω)
στ. Ἐν τῷ Πηλίῳ ὄρει ἡμεῖς <<<<.. <<<<< <<<<.. <<<<<.
(διατρίβω)

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 4

4
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

13. Να σχηματίσετε στον ίδιο αριθμό και στο ίδιο πρόσωπο τους χρό-
νους των ρημάτων που λείπουν από τις παρακάτω στήλες.

ΕΝΕ΢ΣΩΣΑ΢ ΠΑΡΑΣΑΣΙΚΟ΢ ΜΕΛΛΟΝΣΑ΢ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢


<<<<<< ἤκουες <<<<.. <<<<<
διώκουσι(ν) <<<<<<. <<<<. <<<<<<
<<<<. <<<<< <<<<. ἔγραψας
<<<<.. ἐρρίπτετε <<<.. <<<<
<<<<< <<<<<.. ἐπιτάσσουσι(ν) <<<<

14. Να συμπληρώσετε τους χρόνους των ρημάτων οι οποίοι λείπουν.

ΕΝΕ΢Σ. ΠΑΡΑΣ. ΜΕΛΛΩΝ ΑΟΡΙ΢Σ. ΠΑΡΑΚ. ΤΠΕΡ΢.


διαγράφεις
ἠλπίζετε
φθάσομεν
ἐφύλαξεν
θεραπεύουσι

15. Να σχηματίσετε τα απαρέμφατα των παρακάτω ρημάτων.

ΕΝΕ΢ΣΩΣΑ΢ ΜΕΛΛΩΝ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟ΢


παιδεύω: <<<<<< <<<<. <<<<<. <<<<<<<.
πράττω: <<<<<< <<<<.. <<<<<. <<<<<<<
κόπτω: <<<<<.. <<<<. <<<<<. <<<<<<<
ὁρίζω: <<<<<.. <<<<< <<<<<. <<<<<<<.

16. Να σχηματίσετε τις μετοχές των παρακάτω ρημάτων και στα τρία
γένη.

ΕΝΕ΢ΣΩΣΑ΢ ΜΕΛΛΩΝ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟ΢


ταράσσω <<<<<< <<<<. <<<<< <<<<<<<
<<<<<< <<<<. <<<<< <<<<<<<
<<<<<< <<<<... <<<<< <<<<<<..

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 5

5
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

τρίβω <<<<<< <<<<< <<<<< <<<<<<.


<<<<<< <<<<< <<<<< <<<<<<.
<<<<<< <<<<< <<<<< <<<<<<..

θαυμάζω <<<<<.. <<<<< <<<<<. <<<<<<


<<<<<.. <<<<<. <<<<<. <<<<<<.
<<<<<.. <<<<< <<<<< <<<<<<.

17. Να αντικαταστήσετε τα ρήματα σε όλους τους χρόνους προσέχο-


ντας το πρόσωπο και τον αριθμό:

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Αόριστος Παρακείμενος Τπερσυντέλικος


βλάπτομαι
πολιτεύῃ/ει
ψεύδεται
πείθομαι
παιδεύεται
λύονται
διώκῃ/ει
γυμνάζεσθε
κρυπτόμεθα
στρατεύομαι
ταράττονται
γράφεται
ἀλλάττεται
πράττονται

18. Να σχηματίσετε τις πτώσεις των ουσιαστικών που βρίσκονται σε


παρένθεση.
τῇ ………………….. (ἡ ψυχή) τοῖς ……………………. (ὁ ταμίας)
αἱ ………………….. (ἡ λύπη) τῷ …………………… (ὁ κόσμος)
τῆς …………………. (ἡ δόξα) τοῖς …………………… (ὁ ἄνθρωπος)
τῶν ………………… (ἡ μέλισσα) αἱ …………………… (ἡ νῆσος)
τοῦ ……………….. (ὁ ἀθλητής) τοῖς ………………….. (το δῶρον)
ὦ ……………….. (ὁ ποιητής) τῆς ………………….. (ἡ πόλις)
οἱ ……………….. (ὁ νεανίας) τόν …………………. (ὁ ἱππεύς)

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 6

6
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

19. Να σχηματίσετε για κάθε ρήμα τον κατάλληλο τύπο.

παιδεύω (γ΄ πληθυντικό ενεστώτα): …………………


κηρύσσω ( α΄ ενικό παρατατικού): ………………..
πράττω (α΄ πληθυντικό μέλλοντα): ………………….
διώκω (β΄ ενικό αορίστου): ………………….
τοξεύω (γ΄ ενικό παρακειμένου): ………………..
ἐλπίζω (α΄ ενικό αορίστου): ………………
ἀθροίζω (γ΄ ενικό παρακειμένου): ……………….
τρίβω (γ΄ πληθυντικό μέλλοντα): ……………..
κρύπτω (α΄ ενικό υπερσυντελίκου): ……………….

20. Να συμπληρώσετε τα κενά των ακόλουθων προτάσεων με τη σω-


στή πτώση των λέξεων που είναι στην παρένθεση:

α) Πλάτων εἶπε τὴν παιδείαν .................. (ἄνθρωπος δοτ. πλ.) δεύτερον ἤλιον
εἶναι.
β) Οὐδὲν ἄνευ ................. (πόνος, γεν. εν.) καὶ (ἐπιμέλεια, γεν. εν.) οἱ θεοὶ
διδόασιν (= δίνουν) ...................... (θνητός, δοτ. πλ.).
γ) Κύριε, λῦσαι (= λύτρωσε) τὴν ψυχήν μου ἀπὸ ...................... (γλῶσσα δολία,
γεν. εν.).
δ) Σὸ πείθεσθαι μέγιστον ἀγαθόν ἐστι και ἐν ..........................(πόλις, δοτ. εν.)
καὶ ἐν ........................... (στρατιά, δοτ. εν.) και ἐν .......................... (οἶκος, δοτ.
εν.).
ε) Ὅστις πρὸς ........................ (ἀγαθὸς ἄρχων, αιτ. εν.) καὶ ἐν ........................
(πόλεμος, δοτ. εν.) στασιάζει, πρὸς τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν στασιάζει.
στ) Οὐδὲν δύναται γενέσθαι ἄνευ ......................... (τοξότης, γεν. πλ.) καὶ
.......................... (ἱππεύς, γεν. πλ.).
ζ) Ὀνειδιζόμενός ποτε Ἀρίστιππος ὅτι ........................ (πονηρός ἄνθρωπος,
δοτ. εν.) ἐλεημοσύνην ἔδωκε, οὐ ......................... (ὁ τρόπος, αιτ. εν.), εἶπεν,
ἀλλὰ ............................ (ὁ ἄνθρωπος, αιτ. εν. ) ἠλέησα.
η) Οἱ κακοὶ οὔτε .......................... (νόμος, δοτ. πληθ.) οὔτε ............................
(λόγος ἀγαθὸς, δοτ. πλ. ) πείθονται.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 7

7
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

21. Να συμπληρώσετε τις ακόλουθες προτάσεις με τον κατάλληλο τύ-


πο οριστικής των ρημάτων που είναι στην παρένθεση:

α) Πολυκλῆς ........................... (πείθω, αόρ.) τοὺς ἄρχοντας ταῦτα ποιεῖν.


β) Οὗτοι πάντα τἀναντία τούτων ............................ (λέγω, παρατ.).
γ) Οἱ δὲ περὶ τὸν Ἁριαῖον ............................ (συντάττομαι, αόρ.) βουλόμενοι εἰς
χεῖρας ἐλθεῖν (= να συμπλακούν).
δ) Οἱ στρατιῶται ........................ (ὀρύττω, παρατ.) τάφρον κύκλῳ περὶ τὴν
πόλιν.
ε) Σοὺς ἀγγέλους τούτου ἐγὼ οὐκ ............................... (δέχομαι, αόρ.).
στ) Αὕτη ............................. (προσκρούω, παρατ.) ἀνθρώπῳ πονηρῷ.
ζ) Αἱ νῆες ......................... (ἐκπλέω, παρατ.) ἔξω τοῦ λιμένος.
η) Οὗτοι πρὸ βασιλέως ......................... (τάττομαι, υπερσ.).
θ) Οἱ Ἕλληνες ταύτην τὴν ἡμέραν οὕτως .............................. (πορεύομαι, πα-
ρατ.).

22. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τον κατάλληλο τύ-


πο οριστικής του εἰμὶ:

α) Ἡ Ἐπίδαμνος .............................. (ενεστ.) πόλις ἐν τῇ Ἠπείρῳ.


β) Ἵππαρχος καὶ Θεσσαλὸς ἀδελφοὶ ................................. (παρατ.).
γ) Αἱ πύλαι ................................ (παρατ.)χαλκαῖ, οἱ δὲ πύργοι ὑψηλοί.
δ) ΢οφώτατοι σύ τε καὶ Πῶλος ............................ (ενεστ.).
ε) Σὸ τεῖχος ............................. (παρατ.) εἴκοσι ποδῶν.
ζ) Ὑμεῖς ............................ (παρατ.) οἱ τοῦ δεσμωτηρίου φύλακες;
η) Ὦ παῖδες, ὑμεῖς .............................. (ενεστ.) πατέρων ἀγαθῶν.
θ) Ἡ τύχη καὶ ὁ Φίλιππος .............................. (παρατ.) τῶν ἔργων κύριοι.
ι) Ἐγώ ________ (ενεστ.) τὸ φῶς.
κ) Οἱ ἄνθρωποι οὐκ ἀεί ἀγαθοί _________ (ενεστ.)
λ) Ζεὺς _________ (παρατ.) πατὴρ ἀνδρῶν καὶ θεῶν.
μ) Καὶ __________ (μελ.) οὗτοι σωτῆρες ὑμῖν.
ν)Ἐὰν ᾖς φιλομαθής, __________ (μελ.) πολυμαθής.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 8

8
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

23. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο της οριστικής.

α) Οἱ ἐναντίοι εἰς Σροίαν ___________ (στρατεύω, αόρ.)


β) Οἱ σοφοὶ ἄνδρες δικαίως ___________ (θαυμάζομαι, πρτ.)
γ) Ὑμεῖς ____________ (παιδεύομαι, πρκ.) πείθεσθαι τοῖς ἄρχουσι.
δ) Ὁ Κύκλωψ λίθῳ τὸ στόμιον τοῦ σπηλαίου _________ (ἀποκλείω, αόρ.)
ε) ____________ (προσεύχομαι, πρτ.) θεοῖς καὶ ἥρωσι σωθῆναι.
στ) Σήνδε τὴν ἐπιστολὴν σὺ ___________ (πέμπω, αορ.) αὐτῷ.
ζ) Σότε σύ ____________ (ψεύδομαι, αόρ.).
η) Ὅρκος ἀπίστων ____________ (γράφομαι, πρκ.) εἰς ὕδωρ.

24. Να συμπληρώσετε με το ζητούμενο τύπο των ουσιαστικών.

α) Νομίζομεν τὸν _________ (πολίτης) ψυχὴν τῆς πολιτείας.


β) Οἱ _________ (σοφιστής) διελέγοντο τοῖς _________ (πλούσιος).
γ) Ἡ φύσις ἄνευ _________ (μάθησις, γεν.) τυφλόν ἐστί.
δ) ΢ύ παιδείας καὶ _________ (δόξα) ἐπιθυμεῖς.
ε) Ἐγώ ἡγοῦμαι πλοῦτον καὶ __________ (πίστις) συμμάχους ________ (πό-
λις, γεν.)

25. Να βάλετε τα ουσιαστικά στις κατάλληλες πτώσεις:

τῷ (ὁ υἱός) αἱ (ἡ ψῆφος)
τοῖς (ὁ στρατηγός) τὸν (ὁ καρπός)
τῶν (ὁ ἵππος) τὴν (ἡ κάμηλος)
τοὺς (ὁ ἱατρός) τὰς (ἡ ὁδός)
τοῦ (ὁ ἥλιος) ὦ (ὁ δοῦλος)
τῇ (ἡ ὁδός) τῆς (ἡ ἔλαφος)
τὰ (τὸ δῶρον) τοῖς (τὸ μῆλον)
τοὺς (ὁ νεανίας) τὴν (ἡ γλῶττα)
τὰς (ἡ αἰχμή) τοῖς (ὁ πολίτης)
ὦ (ὁ δεσπότης) τῆς (ἡ θῆρα)
τῆς (ἡ ἄμυνα) ὦ (ὁ πολίτης)
τὴν (ἡ κομιδή) οἱ (ὁ γυμναστής)

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 9

9
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

26. Να βάλετε τα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης στις κατάλληλες:

οἱ (ὁ λέων) τῶν (ὁ ἱερεύς)


τῶν (ὁ ἄρχων) τὴν (ἡ τέρψις)
τὸν (ὁ γίγας) τοῖς (ὁ μάντις)
τοῖς (ὁ ἰμάς) τῇ (ἡ φύσις)
τὸν (ὁ Ξενοφών) τὰς (ἡ κτῆσις)
τοῦ (ὁ θεράπων) τοῖς (ὁ ἐλέφας)

27. Να αντικαταστήσετε τα ρήματα σε όλους τους χρόνους προσέχο-


ντας το πρόσωπο και τον αριθμό:

Ενεστώτας Παρατα- Μέλλο- Αόρι- Παρακεί- Τπερσυντέ-


τικός ντας στος μενος λικος
βλάπτομαι
πολιτεύῃ/ει
ψεύδεται
πείθομαι
παιδεύεται
λύονται
διώκῃ/ει
γυμνάζεσθε
κρυπτόμεθα
στρατεύομαι
ταράττονται
γράφεται
παρασκευάζῃ/
-ει
ἀλλάττεται
πράττονται
παύεσθε
πλήττονται

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 10

10
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ὁρίζῃ/-ει
δεχόμεθα
εὔχομαι

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 11

11
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

1. Να σχηματίσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε ουσιαστικό.

ὁ κόραξ: …………………..…. (γενική ενικού) /…….…….………. (ονομαστική πληθυντ.)


ἡ ἐλπίς: ……………...……. (δοτική ενικού) /….……………………. (δοτική πληθυντικού)
ὁ γύψ: ……………..……. (αιτιατική ενικού) /…………………….. (γενική πληθυντικού)
ὁ ἀστήρ: ………………...….…… (αιτιατική ενικού)
ὁ πατήρ: ………………… (δοτική ενικού) /…………...………… (γενική πληθυντικού)
ὁ αὐτοκράτωρ: ………………. (κλητ. ενικού) /………………………. (δοτ. πληθυντικού)
ὁ ἄξων: ………………… (δοτική ενικού)
ὁ χειμών: ……………….. (αιτιατική πληθυντικού)
ὁ λιμήν: …………………. (γενική ενικού)
τὸ πλῆθος: …………….. (δοτική ενικού)/……………. (ονομαστ. πληθυντ.)

2. Να σχηματίσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε επίθετο.

ὁ βαθύς: ………………. (γενική ενικού) /……………………. (ονομαστ. πληθ.)


ἡ βαρεῖα: …………………… (δοτική ενικού) /……………………. (αιτιατ. πληθ.)
ὁ ἀληθής: ……………………. (αιτιατ. ενικού) /………………………. (δοτική πληθ.)
τὸ ἐπιμελές: ……………….. (κλητική ενικού) / ……..……….… (ονομ. πληθ.)
ὁ σώφρων: …………….. (δοτική ενικού) / ………………… (γεν. πληθ.)

3. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα, όπου χρειάζεται, τοποθετώντας τα


ρήματα στους υπόλοιπους χρόνους (στο ίδιο πρόσωπο, αριθμό και έγκλιση).

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλων Αόριστος Παρακείμενος Τπερσυντέλικος


πρεσβεύῃς
ἐπράττομεν
πείσοιεν
γραψάτω
δεδιωγμένοι ἦτε
πορεύοισθε
παύσονται
κρύψηται

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

12
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

4. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα, όπου χρειάζεται, τοποθετώντας τα


ρήματα στις υπόλοιπες εγκλίσεις του χρόνου στον οποίο βρίσκονται.

ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ


διώξομεν
πράξωσι(ν)
παιδεύοιμι
κηρύξατε
κρύπτεσθε
στρατεύσηται
γράψαιτο
γυμνάζου

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

13
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

1. Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω προτάσεις το είδος του ρήμα-


τος (αμετάβατο ή μεταβατικό). Τα μεταβατικά να αναγνωρίσετε αν
είναι μονόπτωτα ή δίπτωτα και να εντοπίσετε τα αντικείμενα τους
και τις πτώσεις στις οποίες βρίσκονται.

- Λακεδαιμόνιοι ἀπέθανον ἐν Θερμοπύλαις.


- Διηγήσομαι ὑμῖν μῦθον.
- Ἀλέξανδρος ἐπεκράτησε τῶν πολεμίων.
- Θάσιοι ἤκουσαν τῶν πρέσβεων
- Σωκράτης διδάσκει τοὺς νεανίας τὴν ἀρετὴν.
- Προμηθεὺς ἔδωκε τοῖς ἀνθρώποις πῦρ.
- Κῦρος ἐλπίδων ἐνέπλησε τοὺς Ἕλληνας.
- Οἱ Θετταλοὶ ἐκώλυον τὸν Ἀγησίλαον τῆς παρόδου.
- Πορευόμεθα ἀσφαλῶς ἐπὶ τὴν πατρίδα.

2. Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τα απρόσωπα ρήματα


και τις απρόσωπες εκφράσεις, το υποκείμενό τους και τη δοτική προ-
σωπική (όπου υπάρχει).

- Χρὴ ἡμᾶς τοὺς θεοὺς σέβειν.


- Δοκεῖ αὐτοῖς τὴν εἰρήνην δέχεσθαι.
- Ἄξιόν ἐστι σὲ ὑμνεῖν.
- Δεῖ ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς τῶν πραγμάτων ἀκοῦσαι.
- Καλόν ἐστὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀγαθοὺς εἶναι.
- Προσήκει τοῖς πολίταις πείθεσθαι τοῖς νόμοις.
- Καιρὸς ἐστὶν ἡμῖν πράττειν τὰ δέοντα.
- Ἔξεστιν παντὶ ἀνθρώπῳ ἀγορεύειν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ.
- Δεῖ ἡμᾶς θεραπεύειν τοὺς θεούς.
- Ἀνάγκη ἐστὶ φυλάττειν τὰς πύλας.
- Ἀδύνατόν ἐστι φεύγειν πεπρωμένον.
- Καλῶς ἔχει μένειν ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

14
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

3. Να αναγνωρίσετε το είδος της μετοχής στις παρακάτω προτά-


σεις (επιθετική, κατηγορηματική, επιρρηματική).

- Μακάριοι εἰσὶ οἱ πιστεύοντες εἰς ἐμέ.


- Ἀγγέλλω τοὺς Λακεδαιμονίους νενικηκότας.
- Οὗτος τοσαῦτα εἰπὼν ἀπῆλθεν.
- Ἔρχομαι λέξων τοῦτο.
- Ὀ φεύγων πόνους φεύγει τιμάς.
- Χαίρω λέγων τὴν ἀλήθειαν.
- Ἐλυποῦντο ἡττηθέντες.
- Ἦλθεν ἔχων ὀλίγας ναῦς.
- Οὗτος ἐπιβουλεύων ἡμᾶς φαίνεται.
- Οἱ Θηβαῖοι ἐπορεύοντο καίοντες οἰκίας.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

15
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΕ΢ Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢

1. Να αντικαταστήσετε τους τύπους της οριστικής στις άλλες εγκλί-


σεις προσέχοντας το χρόνο, το πρόσωπο και τον αριθμό.

Οριστική Τποτακτική Ευκτική Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή


φυλάττεις
διώκει
ἐταράξατε
θύσουσι
ἤλλαξαν
ἐλέγχετε
ἐβλάψαμεν
ἐρρίφατε
ὤρυξας
εἶ
γράφουσι
πέπραχας
λέγει
ηὕρισκον
ἐκεκηρύχεσαν

2. Να γράψετε το ίδιο πρόσωπο στην Προστακτική:

ἤκουσας λούουσι
ἀνεγράψατε ἀναβλέπεις
διαλύετε κεκρύφασι
διαπεφύλαχε διεβούλευσαν
διδάσκεις κατακαίει

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

16
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

3. Ακολουθώντας το παράδειγμα, να αντιστοιχίσετε τους ρηματικούς


τύπους με τη γραμματική τους αναγνώριση και να συμπληρώσετε το
πρόσωπο στο οποίο δίνονται.

γράφηται …..ενικό ευκτ. μέλλοντα


ἀλλάξοιντο …..ενικό προστακτ. παρακειμένου
πεπληγμένοι εἶεν …..πληθ. υποτακτ. αορίστου
κωλυσώμεθα …..πληθ. ευκτ. μέλλοντα
γραψάσθω …...ενικό ευκτ. αορίστου
διωξοίμην …...ενικό υποτακτ. αορίστου
ἐλεγχέτω …… πληθ. ευκτ. παρακειμένου
βέβλαψο …… ενικό προστακτ. αορίστου
ἀκούσαιτο γ΄ ενικό προστακτ. ενεστώτα

4. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα τοποθετώντας τα ρήματα


στις υπόλοιπες εγκλίσεις του χρόνου στον οποίο βρίσκονται, στο ίδιο
πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό.

ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ


παύσωνται
ἱδρύσαιο
πραξόμεθα
βλάπτου
ψεύσησθε
τέτριφθε
κηρύσσετε
διώξῃς
ἐλπίσοιμεν
τριψόντων
ἤθροισας
τρέπωσι(ν)
ὁρίσαιεν
ἀλλαξάτω
ἐκρύψατε

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

17
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

5. Να τους χρόνους που λείπουν από τον παρακάτω πίνακα, διατηρώ-


ντας τους ρηματικούς τύπους στην ίδια έγκλιση, στον ίδιο αριθμό και
στο ίδιο πρόσωπο.

ΕΝΕ΢ΣΩΣΑ΢ ΠΑΡΑΣΑΣ. ΜΕΛΛΩΝ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟ΢ ΤΠΕΡ΢ΤΝΣ.


τοξεύοιτε
ἔριπτες
πείσουσι(ν)
ἀλλάξαιμι
ἐστρατευκότες
ὦμεν
ἐκεκελεύκει
παύοιεν

6. Να αντιστοιχίσετε τους ρηματικούς τύπους της στήλης Α΄ με τις


σωστές γραμματικές αναγνωρίσεις της στήλης Β΄.

Α΄ Β΄

1. παῦσον α. α΄ ενικό ευκτικής παρακειμένου


2. τεταχέναι β. γ΄ πληθυντικό ευκτικής αορίστου
3. πράξαιεν γ. β΄ πληθυντικό παρατατικού
4. πρεσβευόντων δ. β΄ ενικό προστακτικής αορίστου
5. διώξοιτε ε. μετοχή μέλλοντα αρσενικού γένους
6. κεκελευκώς εἴην στ. γ΄ πληθ. προστακτικής ενεστώτα
7. ὁ διώξων ζ. απαρέμφατο παρακειμένου
8. ἠλπίζετε η. β΄ πληθυντικό ευκτικής μέλλοντα

7. Να σχηματίσετε τους τύπους των ρημάτων οι οποίοι ζητούνται μέ-


σα σε παρένθεση.
παιδεύω (γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα)………………
ἐλπίζω (α΄ ενικό οριστικής παρατατικού)……………….
πράττω (α΄ πληθ. οριστικής μέλλοντα)……………….
τρίβω (β΄ ενικό οριστικής αορίστου)……………….

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 3

18
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

γράφω (β΄ πληθ. οριστικής παρακειμένου)………………..


τοξεύω (β΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα)………………..
κρύπτω (α’ πληθ. υποτακτικής αορίστου)……………….
λέγω (γ΄ πληθ. ευκτικής ενεστώτα)……………..
διώκω (α’ ενικό ευκτικής αορίστου)………………
κηρύσσω (β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα)………………
πλήττω (β΄ πληθ. προστακτικής αορίστου)………………

8. Να σχηματίσετε τις πτώσεις των ουσιαστικών που σας ζητούνται


μέσα σε παρένθεση.
ἡ λύπη (δοτική ενικού)……………….
ἡ θάλασσα (γεν. ενικού)……………
ὁ ἀθλητής (αιτιατ. πληθυντικού)……………
ἡ ὁδός (ονομαστική πληθυντικού)……………….
τὸ δῶρον (δοτική πληθυντικού)………………
ἡ δύναμις (γενική ενικού) ……………….
ὁ γέρων (ονομαστική πληθυντικού) ……………..
ὁ κόραξ (δοτική ενικού) …………….
ἡ πατρίς (αιτιατική πληθυντικού)……………..
ὁ χειμών (δοτική ενικού)………………..
ὁ λιμήν (αιτιατική ενικού) ……………….
τό μῆκος (ονομαστική πληθυντικού)……………….

9. Να εντοπίσετε στις παρακάτω προτάσεις το ρήμα, το υποκείμενο


και, όπου υπάρχουν, το κατηγορούμενο ή το αντικείμενο ή τα αντι-
κείμενα (άμεσο και έμμεσο).
α. Ὁ παῖς λούεται.
β. Ὁ χρησμός σαφής ἐστι.
γ. Οὐ γιγνώσκω τὴν ἀλἠθειαν.
δ. Διηγήσομαι ὑμῖν μῦθον.
ε. ΢ωκράτης διδάσκει τοὺς νεανίας τὴν ἀρετὴν.
στ. Λακεδαιμόνιοι ἀπέθανον ἐν Θερμοπύλαις.

10. Να αναγνωρίσετε το είδος της μετοχής στις παρακάτω προτάσεις


(επιθετική, κατηγορηματική, επιρρηματική).
α. Μακάριοι εἰσὶ οἱ πιστεύοντες εἰς ἐμέ.
β. Ἀγγέλλω τοὺς Λακεδαιμονίους νενικηκότας.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 4

19
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

γ. Οὗτος τοσαῦτα εἰπὼν ἀπῆλθεν.


δ. Ἔρχομαι λέξων τοῦτο.
ε. Ὀ φεύγων πόνους φεύγει τιμάς.
στ. Χαίρω λέγων τὴν ἀλήθειαν.
ζ. Ἐλυποῦντο ἡττηθέντες.
η. Ἦλθεν ἔχων ὀλίγας ναῦς.

11. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τους κατάλληλους


τύπους της ευκτικής.

α) Οἱ δὲ στρατιῶται ἔλεγον ὅτι ἀδικώτατα ............................. (πάσχω, ενεστ.).


β) Οὐδὲ τοῦτοις εἶπε ὅ,τι ............................ (πράττω, γ΄ ενικό μελλ.).
γ) Ὁ ἄγγελος εἶπεν ὅτι οἱ Ἀθηναῖοι ........................... τὴν Πύλον (τειχίζω,
αόρ.).
δ) Οἱ Λακεδαιμόνιοι ἀπεκρίναντο ὡς ............................. πρέσβεις (πέμπω,
μελλ.).
ε) Κῦρος ἔλεγεν ὅτι ἡ ὁδὸς ............................ πρὸς βασιλέα μέγαν εἰς
Βαβυλὼνα. (εἰμί, μελλ.)

12. Να τοποθετήσετε στην κατάλληλη πτώση, γένος και αριθμό τα ε-


πίθετα που βρίσκονται σε παρένθεση.

α) Εἶχε τράπεζαν ................................ ............................... ἐδεσμάτων (πλήρης,


πολυτελής).
β) Νοῦς .............................. ἐν σώματι ............................ (ὑγιής).
γ) Ἁνθρώπων ............................ τοῦτο ἔργον εἶναι νομίζομεν. (ἄφρων)
δ) Αἱ τάφροι ............................ ἦσαν (βαθὺς).
ε) ........................... ἄνθη ἐν τῷ λειμῶνι συνελέγομεν (πολυειδὴς).

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 5

20
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

13. Συμπληρώστε τα κενά με το σωστό τύπο της έγκλισης που δίνεται


στην παρένθεση:

- Μὴ __________ (κρίνω, προστ., ενεστ.) ἵνα μὴ κριθῆτε.


- Πορεύεται εἰς το ἱερὸν, ἵνα __________ (εὔχομαι, υποτ., αορ.) τῷ θεῷ.
- Ἐὰν δύο εὐθεῖαι __________ (τέμνω, υποτ., ενεστ.) ἀλλήλας, τὰς κατὰ
κορυφὴν γωνίας ἴσας ποιοῦσιν.
- __________ (εἰμί, γ΄ ενικό, προστ.) δύο εὐθεῖαι παράλληλοι.
- Δερκυλίδας ἠγνόει ὅτι ________________ (λύομαι, ευκτ. παρκμ.) αἱ σπον-
δαί.
- Οἱ στρατιῶται τρόπαιον ἐπὶ τοῦ λόφου __________ (ἱδρύω, οριστ. υπερσ.).

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 6

21
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΝΟΣΗΣΑ 2

1. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα παραθετικά των επιθέτων και των


επιρρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση.

- Τὸ σῴζειν τἀγαθὰ ___________ τοῦ κτήσασθαι (χαλεπόν, συγκρ.).

- Τῶν ἀνδρῶν ___________ ἐπολέμησαν αἱ γυναῖκες (ἀνδρείως, υπερθ.).

- Ἀσεβῶς οἱ φαῦλοι πρὸς τοὺς γονέας ___________ δὲ καὶ περὶ τοὺς θεοὺς
ἔχουσιν (ἀσεβῶς, υπερθ.).

- Ἀνδρῶν ἁπάντων ___________ Σωκράτης (δίκαιος, υπερθ.).

- Οὐδὲν κτῆμά ἐστι ___________ ἀρετῆς (σεμνόν, συγκρ.).

- Ἀκούειν καλῶς ___________ ἤ πλουτεῖν θέλε (μάλα, συγκρ.).

- Εἴης, ὦ παῖ, πατρὸς ___________ (εὐτυχής, συγκρ.).

- Κῦρος ἦν παῖς ___________ καὶ ___________ (φιλομαθής, ἐπιμελής, υ-


περθ.).

-Οὐδὲν ___________ ἐστι τῆς ἀνάγκης (πικρόν, συγκρ.).

2. Να συμπληρώσετε με ο ή με ω το συγκριτικό βαθμό των επιθέτων


λαμβάνοντας υπόψη αν προηγείται μακρά ή βραχεία συλλαβή.

σοφ_τερος ἀνιαρ_τερος

δικαι_τερος χρησιμ _τερος

πτωχ_ τερος ἡσυχ_ τερος

ξηρ_ τερος ἀκινδυν_ τερος

δυνατ_ τερος βασιλικ_ τερος

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

22
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

3. Να αντικαταστήσετε τους τύπους των επιθέτων και των επιρρημά-


των στους άλλους βαθμούς.

Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός

τ῵ εὐδαίμονι

τοὺς εὐτυχεῖς

εὐτυχῶς

τῶν σοφῶν

ταῖς πονηραῖς

τὸ σεμνοπρεπές

κάτω

διακαῶς

μάλα

4. Να σχηματίσετε τον συγκριτικό και τον υπερθετικό βαθμό των πα-


ρακάτω επιθέτων.

ΘΕΣΙΚΟ΢ ΢ΤΓΚΡΙΣΙΚΟ΢ ΤΠΕΡΘΕΣΙΚΟ΢

ἡ ὡραία ……………….. …………………..

τό νέον ……………….. …………………..

ὁ φοβερός ……………….. ………………….

τό εὐγενές ………………… ………………….

ὁ ἀληθής ………………….. ……………………

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

23
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ἡ σώφρων ………………….. ……………………..

τό βραχύ …………….…… ……………………..

ΘΕΣΙΚΟ΢ ΢ΤΓΚΡΙΣΙΚΟ΢ ΤΠΕΡΘΕΣΙΚΟ΢

ἡ ὑψηλή ………………… …………………

ὁ εὑδαίμων ………………… …………….…..

τὸ σεμνόν ………………… ………………..

ὁ ἐπαρκής ………………… ……………………

τὸ ἅγιον ……………….. ….…………………

ἡ ἔνδοξη ..………………. …………………….

5. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις τοποθετώντας το επίθετο της πα-


ρένθεσης στον βαθμό που σας ζητείται.

α. Ξανθίππη ἦν ἡ …………….. (καλός, υπερθ.) τῶν τότε γυναικῶν.

β. …………… (μέγας, συγκρ.) ἔπαινοι πρέπουσι τοῖς δικαίοις ἢ τοῖς ἀδίκοις


πολίταις.

γ. Τὸ σιγᾶν ……………………………(ἀγαθός, συγκρ.) ἐστὶ τοῦ λαλεῖν.

δ. Ἡ πόλις ἐτίμησε τοὺς ……………………. (ἀγαθός, υπερθ.) τῶν πολιτῶν.

ε. Ὁρᾶτε μὴ …………………. (κακός, συγκρ.) φανῆτε τούτων.

στ. Ὁρῶ τὰς δυνάμεις ἡμῶν ……………. (μικρός, συγκρ.) οὔσας ἢ τὰς τῶν
πολεμίων.

ζ. Κοινὸν ἐστὶ τοῖς ………….. (πολύς, συγκρ.) τῶν ἀνθρώπων ἡ φιλαυτία.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 3

24
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

6. Να μεταφέρετε τα επίθετα των παρακάτω προτάσεων στα αντί-


στοιχα παραθετικά.

α. Ὁ Θερσίτης παρ’ Ὁμήρῳ κακὸς ἦν.

β. Νικᾷ πολλάκις ἡ διαβολὴ τοὺς ἀγαθούς.

γ. Πάρις ἔδωκε τὸ μῆλον τῇ καλῇ.

δ. Καλὸν τὸ ἔχειν φίλους πιστούς.

7. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με το παραθετικό του


επιρρήματος που σας ζητείται στην παρένθεση.

α. Δημοσθένης ἠγόρευεν ………………………………... (εὖ, συγκρ.) πάντων


τῶν λοιπῶν ῥητόρων.

β. Ἅπαντες ἴσασιν ὅτι ἐβοηθήσατε …………………….. (μικρόν, υπερθ.) ὅτε


ἦμεν ἐν κινδύνῳ.

γ. Πιστεύομεν τούτοις ………………. (μάλα, συγκρ.) ἢ ὑμῖν.

δ. Νῦν ἐβουλεύσασθε …………………… (κακῶς, συγκρ.) ἢ τότε.

ε. Περικλῆς ἔδοξεν ………………… (καλῶς, υπερθ.) εἰπεῖν περὶ τῶν τότε


πραγμάτων.

8.Στα παρακάτω παραδείγματα να βρείτε τα επίθετα και τα επιρρή-


ματα και να τα αντικαταστήσετε στους άλλους βαθμούς.

α) Οἱ στρατιῶται ἠπόρουν ὅτι Κλέαρχος χαλεπῶς ἔφερεν.

β) Τὸ τῶν κρηνῶν ὕδωρ ψυχρὸν καὶ διαυγές ἐστι.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 4

25
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

γ) Αἱρετώτερός ἐστιν ὁ θάνατος τοῦ ἀτίμου βίου.

δ) Ἀνάγκη ἡμᾶς ἔτι τῶνδε χαλεπώτερα πάσχειν.

ε) Βουλόμεθα εὐεργετεῖν μᾶλλον ἤ εὐεργετεῖσθαι.

στ) Αἱροῦ (= να προτιμάς) μᾶλλον ζημίαν ἤ κέρδος ἄνομον.

ζ) Εὐτυχὴς ὅστις τῆς ἱστορίας ἔσχε μάθησιν.

η) Σκληρόν σοι πρὸς κέντρα λακτίζειν.

θ) Μητρός τε καὶ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων τιμιώτερον ἐστιν ἡ πα-
τρίς.

ι) Σοφοῖς ὁμιλῶν ἐκβήσει (= θα γίνεις) σοφός.

9. Να αναγνωρίσετε τους τύπους ανώμαλων παραθετικών στις παρα-


κάτω προτάσεις.

α) Οἱ δὲ Πελοποννήσιοι, ἰδόντες τὰς τῶν Ἀθηναίων τριήρεις οὔσας πλείους,


ἔφυγον εἰς τὴν γῆν.

β) Ἡ ἐσχάτη πλάνη ἔσται χείρων τῆς πρώτης.

γ) Οἱ στρατηγοὶ οὐκ ἀνείλοντο (= δεν περισυνέλεξαν) τοὺς ἀρίστους ὑπὲρ


τῆς πατρίδος γενομένους.

δ) Ταῦτα ὑπῆρχεν Ἀθηναίοις καὶ οὐκ ἐλάσσω ἕκαστα τούτων, ὅτε εἰς τὸν
πόλεμον καθίσταντο.

ε) Κάλλιόν ἐστιν τελευτᾶν ἐν τοῖς μεγίστοις κινδύνοις.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 5

26
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΝΟΣΗΣΑ 3

Θεωρητικά στοιχεία

΢ΤΝΗΡΗΜΕΝΑ (Ή ΠΕΡΙ΢ΠΩΜΕΝΑ) ΡΗΜΑΣΑ

Σα φωνηεντόληκτα ρήματα που έχουν χρονικό χαρακτήρα α, ε, ο συ-


ναιρούν το φωνήεν αυτό στον ενεστώτα και τον παρατατικό με το ε-
πόμενο φωνήεν των καταλήξεων και γι’ αυτό λέγονται συνηρημένα ∙
λέγονται όμως και περισπώμενα, γιατί ο συνηρημένος τύπος τους στο
α’ πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα παίρνει περισπωμένη. Σα συνη-
ρημένα ρήματα διαιρούνται, ανάλογα με το χαρακτήρα τους, σε τρεις
τάξεις:

στην α’ τάξη ανήκουν όσα λήγουν σε –άω (χαρακτ. α): τιμάω-τιμῶ,

στη β’ τάξη ανήκουν όσα λήγουν σε –έω (χαρακτ. ε): ποιέω-ποιῶ,

στη γ’ τάξη ανήκουν όσα λήγουν σε –όω (χαρακτ. ο): δηλόω-δηλῶ.

Α΄ ΣΑΞΗ ΢ΤΝΗΡΗΜΕΝΩΝ ΡΗΜΑΣΩΝ: ΢Ε –ΑΩ

Όλες οι συνηρημένες συλλαβές των ρημάτων σε –αω περιέχουν ή ω ή


α.

α+ ω> ω α+ ε> α

α+ ο> ω α+ η> α

α+ ου> ω α+ ει> ᾳ

α+ οι> ῳ α+ ῃ> ᾳ

΢ΗΜΕΙΩ΢Η

Σα ρήματα ζω, πεινω, διψω, και χρωμαι (=χρησιμοποιώ, μεταχειρίζο-


μαι) έχουν χαρακτήρα η και όχι α (ζή-ω, πεινή-ω, διψή-ω, χρή-ομαι).

Γενικά κλίνονται στον ενεστώτα και τον παρατατικό κατά τα ρήματα


σε –αω, έχουν όμως η, όπου τα ρήματα σε –αω έχουν α:

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

27
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

Σο ρήμα ζῶ

Οριστική και υποτακτική ενεστ.: ζῶ, ζῇς, ζῇ, ζῶμεν, ζῆτε, ζῶσι(ν).

Οριστική παρατατικού: ἔζων, ἔζης, ἔζη, ἐζῶμεν, ἐζῆτε, ἔζων.

Ευκτική ενεστ.: ζῴην, ζῴης, ζῴη, ζ῵μεν, ζ῵τε, ζ῵εν.

Προστακτική ενεστ. μόνο β’ ενικό: ζῆ και γ’ ενικό ζήτω.

Απαρέμφατο ενεστ. ζῆν, Μετοχή ενεστ. ὁ ζῶν, ἡ ζῶσα, τὸ ζῶν.

Σα ρήματα πεινῶ και διψῶ

Οριστική και υποτ. ενεστ: πεινῶ, πεινῇς, πεινῇ, πεινῶμεν, πεινῆτε,


πεινῶσι(ν).

Οριστική παρατ.: ἐπείνων, ἐπείνης, ἐπείνη, ἐπεινῶμεν, ἐπεινῆτε,


ἐπείνων.

Ευκτική ενεστ.: πεινῴην, πεινῴης, πεινῴη, πειν῵μεν, πειν῵τε, πειν῵εν.

Προστακτ. ενεστ: πείνη, πεινήτω, πεινῆτε, πεινώντων/πεινήτωσαν

Απαρέμφατο ενεστ.: πεινῆν. Μετοχή ενεστ. ὁ πεινῶν, ἡ πεινωσα,τὸ πει-


νων.

Ανάλογα κλίνεται και το ρήμα διψῶ.

Σο ρ. χρωμαι

Οριστ+ υποτ. ενεστ. χρῶμαι, χρῇ, χρῆται, χρώμεθα, χρῆσθε, χρῶνται.

παρατ. ἐχρώμην, ἐχρῶ, ἐχρῆτο, ἐχρώμεθα, ἐχρῆσθε, ἐχρῶντο.

Ευκτική ενεστ. χρῴμην, χρ῵ο, χρ῵το, χρώμεθα, χρ῵σθε, χρ῵ντο.

Προστ. ενεστ. χρῶ, χρήσθω, χρῆσθε, χρήσθων ή χρήσθωσαν.

Απαρέμφατο ενεστ. χρῆσθαι. Μετοχή ὁ χρώμενος ἡ χρωμένη, τὸ χρώ-


μενον.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

28
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

Ασκήσεις

1. Να προσθέσετε τους τύπους των εγκλίσεων που λείπουν στον πα-


ρακάτω πίνακα. Όλα τα ρήματα ανήκουν στην πρώτη τάξη συνηρη-
μένων (-αω).

ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ

ἐγὼ τολμῶ ………………… ……………… ………………..

σὺ νικᾷς ………………… ………………. …………………

οὗτος ἀγαπᾷ …………………. ………………. …………………

ἡμεῖς δαπανῶμεν ………………… ………………. …………………

ὑμεῖς ὁρᾶτε ………………… ………………. …………………

οὗτοι κυβερνῶσι(ν)………………… ………………. …………………..

2. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τους κατάλληλους


τύπους των ρημάτων που δίνονται μέσα στις παρενθέσεις.

α) Οὐχ ……………………. ὅτι ἥμαρτες; (ὁράω-ὁρῶ, β’ ενικό οριστ. ενεστ. &


παρατατ.)

β) Οὐκ …………….. με καθεύδειν τὸ Μιλτιάδου τρόπαιον. (ἐαω-ἐῶ, γ’ ενικό


οριστ. ενεστ. & παρατατ.)

γ) Ἐντολήν καινὴν δίδωμι ἡμῖν ἵνα ………………… ἀλλήλους. (ἀγαπάω-


ἀγαπῶ, β΄ πληθ. υποτ. ενεστ.)

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 3

29
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

δ) Κάλλιόν ἐστι τὸ …………………. τοῦ λέγειν περισσά. (σιωπάω-σιωπῶ,


απαρέμφατο ενεστ.)

ε) Αἴσωπον ………………………. κλέψαι τὴν φιάλην τοῦ Ἀπόλλωνος ἐν


Δελφοῖς. (αἰτιάομαι-αἰτιῶμαι, γ΄ πληθ. οριστ. ενεστ. & παρατατ.)

ζ) Μεγάλην καταισχύνην ἡγοῦντο Λακεδαιμόνιοι σφίσι γενέσθαι, ὁπότε


…………………… ἐν πολέμῳ. (ἡττάομαι-ἡττῶμαι, γ΄ πληθ. ευκτ. ενεστ.)

η) Μὴ ……………………. κατορθοῦν τἀδύνατα. (πειράομαι-πειρῶμαι, β’ ε-


νικό προστ. ενεστ.)

3. Να σχηματίσετε τους ρηματικούς τύπους που σας ζητούνται στις


παρενθέσεις για το κάθε ρήμα.

ζῶ: ……………… (β΄ ενικό οριστ. ενεστ. & παρατατικού)

……………………… (γ΄ πληθ. προστακτ. ενεστ.)

…………………… (απαρέμφατο ενεστώτα)

διψῶ: …………………… (β΄ πληθ. οριστ. ενεστ. & παρατατ.)

……………………. (γ΄ ενικό υποτ. & ευκτ. ενεστώτα)

χρῶμαι: ……………………. (β΄ ενικό προστακτ. ενεστώτα)

…………………. (γ΄ ενικό και β΄ πληθυντ. παρατατικού)

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 4

30
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 4

Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλ-


ληλο τύπο του ρήματος που δίνεται στην παρένθεση (όλα τα ρήματα
ανήκουν στη β΄ τάξη συνηρημένων ρημάτων σε –εω).

α) Σὺν Ἀθηνᾷ καὶ χεῖρα……………… (κινῶ, προσ. ενεσ.).

β) ………………(ἡγοῦμαι, προσ. ενεσ.) μάλιστα σεαυτ῵ πρέπειν δικαιοσύ-


νην, σωφροσύνην.

γ) Οἱ γὰρ πολλοὶ τὴν μὲν ἀλήθειαν ………………… (ἀγνοῶ, οριστ. ενεστ.),


πρὸς δὲ τὴν δόξαν (= προς ό,τι φαίνεται σωστό) ἀποβλέπουσιν.

δ) Οἱ ἄνθρωποι τούτοις μάλιστα ἐθέλουσι πείθεσθαι, οὕς ἄν………………


(ἡγοῦμαι, υποτ. ενεστ.) βελτίστους εἶναι.

ε) ………………(ὁμολογοῦμαι, οριστ. ενεσ. γ΄ εν.) τὴν πόλιν ἡμῶν


ἀρχαιοτάτην εἶναι καὶ μεγίστην.

στ) Μάλιστα ἄν………………(εὐδοκιμῶ, ευκ. ενεσ.) εἰ φαίνοιο ταῦτα μὴ


πράττων, ἅ τοῖς ἄλλοις ἄν πράττουσιν ἐπιτιμῴης (= θα κατηγορούσες).

ζ) Πολλοὶ ……………(ἀτυχῶ, μτχ. ενεσ. δοτ. πληθ.) μὲν συνάχθονται (= συ-


μπάσχουν), καλῶς δὲ πράττουσι………… (φθονῶ, οριστ. ενεσ.).

η) Ἅ ………………(ποιῶ, απαρ. ενεσ.) αἰσχρόν, ταῦτα νόμιζε μηδὲ λέγειν


εἶναι καλόν.

θ) Καὶ ταῦτ’ ἄν ………………(ποιῶ, υποτ. ενεσ. β΄ πληθ.),


τί………………(δέω*, ορισ. ενεσ. γ΄εν.) περὶ τῶν συμβησομένων
μακρολογεῖν;

ι) Πάντων μὲν……………… (ἐπιμελοῦμαι, προστ. ενεσ.) ἐν τ῵ βίῳ, μάλιστα


δὲ τὴν σαυτοῦ φρόνησιν …………… (ἀσκῶ, προσ. ενεσ.).

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

31
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΝΟΣΗΣΑ 5

1. Να προσθέσετε τους τύπους των εγκλίσεων που λείπουν στον πα-


ρακάτω πίνακα. Όλα τα ρήματα ανήκουν στην γ΄ τάξη συνηρημένων
σε –οω.

ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ

ἐγὼ δηλῶ -

σὺ ἀξιοῖς

οὗτος ζηλοῦται

ἡμεῖς στεφανοῦμεν -

ὑμεῖς μαστιγοῦτε

οὗτοι ζημιοῦνται

2. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο της έγκλισης


που βρίσκεται μέσα στην παρένθεση. Όλα τα ρήματα ανήκουν στην
γ΄ τάξη συνηρημένων σε –οω.

α. Τὰς πόλεις …………………… (κενῶ, οριστ. ενεστ. γ΄ πληθ.) τῶν ἀγαθῶν


ἀνδρῶν.

β. Εἴθε τοὺς ἀρίστους ἀεὶ …………. (ζηλῶ, ευκτική ενεστ. β΄ πληθ.), ὦ νέοι.

γ. Οἱ βάρβαροι τὸν Θεμιστοκλέα μεγίστων δωρεῶν …………………. (ἀξιῶ,


οριστ. παρατατ. γ΄ πληθ).

δ. Μὴ νόμιζε, ὦ φίλε, κατὰ φύσιν …………………. (βιῶ, απαρ. ενεστώτα),


ὅταν οὐ …………………. (βιῶ, υποτ. ενεστ. β΄ ενικό) κατ’ ἀρετήν.

ε. ………………. (ἐλευθερῶ, προστ. ενεστ. β΄ πληθ.) πατρίδα, παῖδας, θεῶν


τε ἱερά.

στ. Οἱ νικηταὶ ……………….. (ἀξιοῦμαι, οριστ. ενεστ. γ΄ πληθ.) μεγίστων


ἐπαίνων παρὰ πάντων.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

32
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

3. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων με τους κατάλληλους


από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: ὁμοιοῦται, ἐμπεδώσειν, ζηλῶ,
ἐρημοῖς, ζημιοῦσθω, ἐλευθεροῖεν, πληρώσαντες.

α. ……………………………………. σε τοῦ πλούτου καὶ τῆς εὐγλωττίας.

β. Ὅστις ἂν τοῖς ἄρχουσι μὴ πείθηται, ……………………….. .

γ. Ἡ σωφροσύνη …………………………… ἁρμονίᾳ τινί.

δ. Τὴν ναῦν …………………………. ἐπιτηδείων ἔπλεον εἰς Κέρκυραν.

ε. Ἐκκλησίαζον, ἵνα τοὺς αἰχμαλώτους ………………………………….. .

στ. Οὕτω πράττων ………………………….. σεαυτὸν φίλων.

ζ. Ἅπαντες ὤμνυσαν ………………………….. ταῦτα.

4. Να μετασχηματίσετε τις προτάσεις τοποθετώντας τα ρήματα στο


ίδιο πρόσωπο, αριθμό και φωνή στον παρατατικό. Όλα τα ρήματα
ανήκουν στην γ΄ τάξη συνηρημένων σε –οω.

β. Τοὺς κακοὺς οἱ θεοὶ ζημιοῦσι.

γ. Ὁ ῥήτωρ ὑπὸ τῆς ἐκκλησίας ταπεινοῦται.

δ. Ὑμεῖς διὰ τὴν νίκην στεφανοῦσθε.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

33
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΝΟΣΗΣΑ 6

1. Να βρείτε σε ποιο ρήμα ανήκει κάθε ρηματικός τύπος του αορίστου


β’:
α. ᾔσθοντο β. ἔπεσε γ. ἐγένετο

παράβαλε τυχεῖν πάθε

λαβέ μαθών ἔδραμε

ἁμάρτοι εὑρεῖν βαλέσθαι

2. Να εντοπιστούν και να αναγνωριστούν οι τύποι του αορίστου β΄


που υπάρχουν στα ακόλουθα παραδείγματα.

α) Κλέαρχος λαβὼν τοὺς ὁπλίτας παρεγένετο (= ήρθε για βοήθεια) Κύρῳ.

β) Μὴ μέλλωμεν (= ας μην αργούμε), ἵνα μὴ ὁ καιρὸς παρέλθῃ.

γ) «Ὁ κύβος ἐρρίφθη» εἶπεν ὁ Καῖσαρ Ῥουβίκωνα τὸν ποταμὸν διαβαίνων.

δ) Ῥωμαῖοι εἵλοντο (=εξέλεξαν) ὕπατον τὸν Φαβρίκιον, ἵνα ἡ Ἰταλία


ἀπαλλαγῇ τοῦ ἐκ τοῦ Πύρρου κινδύνου.

ε) Ὀρφεὺς εἰς Ἅιδου ἦλθεν, ἵνα παρὰ τοῦ Πλούτωνος τὴν Εὐρυδίκην λάβῃ.

στ) Ὁ μὲν εὑρὼν ἀγαθὴν σύζυγον εὐτυχὴς γίγνεται, ὁ δὲ μὴ τυχὼν ἀγαθῆς


συζύγου ἅπαντα ἀπόλλυσιν (= χάνει).

3. Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του αορίστου β΄


των ρημάτων που είναι στην παρένθεση:

α) Λύκος ………………… (ὁρῶ, μτχ. αρσ.) ποιμένας ἐσθιόντας (= να τρώνε)


ἐν σκηνῇ πρόβατον, ἐγγὺς ……….… (προσέρχομαι, μτχ.
αρσ.)…………………(λέγω, ορισ. γ΄ εν.) «ἡλίκος ἄν ἦν ὑμῖν θόρυβος (= πόσο
θόρυβο θα κάνατε) εἰ ἐγὼ τοῦτο ἐποίουν».

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

34
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

β) ……………… (ὁρῶ, ορισ. α΄ πληθ.) τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν,


…………………(λαμβάνω, ορισ. α΄ πληθ.) πνεῦμα ἐπουράνιον,
…………………(εὑρίσκω, ορισ. α΄ πληθ) πίστιν ἀληθῆ, ἀδιαίρετον Τριάδα
προσκυνοῦντες· αὕτη γὰρ ἡμᾶς ἔσωσεν.

γ) Δημόκριτος ………………(λέγω, οριστ. γ΄ εν.), ὡς ὁ γαμβροῦ μὲν


……………… (ἐπιτυγχάνω, μτχ. αρσ.)…………………(εὑρίσκω, οριστ. γ΄ εν.)
υἱόν, ὁ δὲ………………(ἀποτυγχάνω, μτχ. αρσ.) ἀπώλεσε καὶ θυγατέρα.

δ) Ἀγησίλαος, μικροῖς τοῖς παιδίοις οὖσι, κάλαμον περιβεβηκώς (= αφού κα-


βάλησε ένα καλάμι) ὥσπερ ἵππον οἴκοι συνέπαιζεν· ὀφθεὶς δὲ ὑπό τινος τῶν
φίλων (= όταν τον είδε κάποιος φίλος του)………… …(λέγω, οριστ. γ΄ εν.)
αὐτῷ μηδενὶ φράσαι (=να μην το πει σε κανέναν), πρὶν ἄν καὶ αὐτὸς πατὴρ
παίδων………………(γίγνομαι, υποτ. γ΄εν.).

ε) Διογένης ………………(ὁρῶ, μτχ. αρσ.) ποτε τὰ Ἴσθμια αὐτὸς


ἐστεφανώσατο (=ο ίδιος στεφάνωσε τον εαυτό του). Ἐρωτηθεὶς δέ, πῶς
τολμᾷ στεφανώσασθαι οὐ νενικηκώς· Πολλούς, ……………… (λέγω, οριστ.
γ΄εν.), ἐναντίους νενίκηκα καὶ μεγάλους, πενίαν καὶ ὀργὴν καὶ λύπην καὶ
ἐπιθυμίαν καὶ φόβον καὶ τὸ πάντων φοβερώτατον θηρίον, ἡδονήν· πῶς οὐ δεῖ
καὶ ἐμὲ οὐ στεφανωθῆναι;

4. Να συμπληρώσετε τους εγκλιτικούς τύπους αορίστου β΄ που λεί-


πουν από τον παρακάτω πίνακα.

ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ

…………… λάβηται …………... …………………

ἠγάγου ……………….. …………… ………………….

…………… ……………. λάθοι ………..………

ἐλαβόμην …………… …………… ……………..

…………… ……………… …………….. μαθόντων

………..… ………….….. ….………… ἰδέ

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

35
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 7

1. Να σχηματίσετε τους τύπους που ζητούνται για κάθε ρήμα.

σημαίνω: ……………………………. (γ΄ ενικό οριστικής μέλλοντα)

……………………………. (α΄ πληθυντικό ευκτικής μέλλοντα)

……………………………. (απαρέμφατο μέλλοντα)

……………………………. (α΄ πληθυντικό οριστικής αορίστου)

……………………………. (γ΄ ενικό υποτακτικής αορίστου)

……………………………. (α΄ ενικό ευκτικής αορίστου)

……………………………. (γ΄ ενικό προστακτικής αορίστου)

……………………………. (απαρέμφατο αορίστου)

φαίνομαι: ……………………………. (γ΄ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα)

……………………………. (β΄ ενικό ευκτικής μέλλοντα)

……………………………. (απαρέμφατο μέλλοντα)

……………………………. (β΄ ενικό οριστικής αορίστου)

……………………………. (γ΄ ενικό υποτακτικής αορίστου)

……………………………. (β΄ πληθυντικό ευκτικής αορίστου)

……………………………. (β΄ πληθυντικό προστακτικής αορίστου)

……………………………. (μετοχή αρσενικού γένους αορίστου)

ἀγγέλλω: …………………………… (α΄ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα)

…………………………… (α΄ ενικό ευκτικής μέλλοντα)

……………………………. (μετοχή θηλυκού γένους μέλλοντα)

…………………………… (β΄ ενικό οριστικής αορίστου)

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

36
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

…………………………… (γ΄ πληθυντικό υποτακτικής αορίστου)

…………………………… (α΄ πληθυντικό ευκτικής αορίστου)

…………………………… (β΄ ενικό προστακτικής αορίστου)

2. Συμπληρώστε το χρόνο που λείπει από τον πίνακα, διατηρώντας τα


ρήματα στο ίδιο πρόσωπο, αριθμό και έγκλιση.

ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ

φθεροῦσι(ν)

ἔκτεινατε

μαρανοῦμεθα

ἐκρίνατο

φανεῖσθε

ἤμυνας

σημανεῖς

3. Να σχηματίσετε τους τύπους μέλλοντα και αορίστου που σας ζη-


τούνται για κάθε ρήμα.

τείνω: …………………. (γ΄ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα)

…………………. (α΄ ενικό ευκτικής μέλλοντα)

…………………. (α΄ πληθυντικό υποτακτικής αορίστου)

…………………. (β΄ πληθυντικό ευκτικής αορίστου)

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

37
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

…………………. (β΄ ενικό προστακτικής αορίστου)

φαίνομαι: …………………. (α΄ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα)

…………………. (γ΄ πληθυντικό ευκτικής μέλλοντα)

…………………. (απαρέμφατο μέλλοντα)

…………………. (β΄ ενικό οριστικής αορίστου)

…………………. (α΄ ενικό υποτακτικής αορίστου)

…………………. (γ΄ πληθυντικό προστατικής αορίστου)

ἀνατέλλω:…………………. (γ΄ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα)

…………………. (μετοχή ουδετέρου γένους μέλλοντα)

…………………. (β΄ πληθυντικό οριστικής αορίστου)

…………………. (γ΄ ενικό ευκτικής αορίστου)

…………………. (μετοχή αρσενικού γένους αορίστου)

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 3

38
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΝΟΣΗΣΑ 8

Θεωρητικά στοιχεία

ΣΑ ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΡΗΜΑΣΑ

Σα παθητικά ρήματα φανερώνουν ότι το υποκείμενο τους δέχεται μια ε-


νέργεια από κάποιο άλλο πρόσωπο ή πράγμα, δηλαδή παθαίνει κάτι. Ο
μετασχηματισμός της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική λέγεται παθη-
τικοποίηση. Αυτή γίνεται μόνο όταν το ρήμα της αρχικής πρότασης είναι
ενεργητικής διάθεσης και μεταβατικό (έχει δηλαδή αντικείμενο). Κατά την
παθητικοποίηση γίνονται οι ακόλουθες αλλαγές:

1. Σο υποκείμενο της ενεργητικής πρότασης γίνεται στην παθητική


προθετικό σύνολο και ονομάζεται ποιητικό αίτιο.(βλ. παρακάτω)

2. Σο αντικείμενο γίνεται υποκείμενο (σε ονομαστική).


3. Σο ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό στον αντίστοιχο τύ-
πο/ίδιου χρόνου.
Τ Ρ Α

π.χ. Οἱ Ἕλληνες ἐνίκησαν τοὺς Πέρσας : τοὺς Πέρσας → Οἱ Πέρσαι

ἐνίκησαν → ἐνικήθησαν

Οἱ Ἕλληνες → ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων

Σελική μορφή της πρότασης σε παθητική σύνταξη:

Οἱ Πέρσαι ἐνικήθησαν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων.

ΣΟ ΠΟΙΗΣΙΚΟ ΑΙΣΙΟ

Σο ποιητικό αίτιο είναι το αναγκαίο συμπλήρωμα του παθητικού ρήμα-


τος, γιατί δείχνει αυτό(ν) που προκαλεί τη μεταβολή που επέρχεται στην

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

39
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

κατάσταση του νέου υποκειμένου. Παρουσιάζεται στο λόγο με τις εξής


μορφές:

α. με την πρόθεση ὑπό + γενική (και σπανιότερα με τις προθέσεις


ἀπό, ἐκ, παρά, πρός + γενική)

β. με απρόθετη δοτική ονόματος ή αντωνυμίας, συνήθως όταν υ-


πάρχει ρήμα συντελικού χρόνου (παρακείμενος, υπερσυντ., συντελ. μελλ.)
ή ρηματικό επίθετο σε –τος και –τέος.

π.χ. Ὁ Περικλῆς στρατηγὸς ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων ᾑρέθη.

Σοῖς παλαιοῖς ποιηταῖς δεδήλωται τοῦτο.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

40
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

Ασκήσεις

1. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική:

- Ὁ βασιλεὺς ἔπεμψε κήρυκας.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<.. .

-Οἱ τριάκοντα ἐφόνευσαν πολλοὺς πολίτας.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<.. .

- Οἱ Ἀθηναῖοι φυλάξουσι τὸν λιμένα.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<.. .

- Ὁ δικαστὴς κολασάτω τὸν φονέα.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<.. .

- Οἱ Ἕλληνες ἐνίκησαν τοὺς Πέρσας.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<.. .

- Οἱ Ἀθηναῖοι ἐξέλεξαν τὸν Περικλέα στρατηγόν.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<.. .

- Μίνως ἐπαίδευσε τὸν Ῥαδάμανθυν.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<.. .

- Οἱ Λακεδαιμόνιοι ἐφόνευσαν τοὺς τριακοσίους.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

- Κῦρος τοὺς τοξότας ἔταξε παρὰ τ῵ ποταμ῵.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

- Οἱ λόγοι ἐκείνου ἐτάραξαν τὰς ψυχὰς τῶν συμμάχων.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 3

41
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

- Οἱ Πλαταιεῖς τοὺς τριακοσίους ἐφόνευσαν.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<..

- Οὗτος τὴν πόλιν ἔσωσε καὶ ἡμᾶς.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

- Ζεὺς ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον γυμνὸν καὶ ἀνυπόδητον.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

2. Να προσθέσετε στον πίνακα τους τύπους που λείπουν.

Οριστική Τποτακτική Ευκτική Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή

ἐγὼ ἐλύθην

σὺ ἐσῴθης

οὗτος ἀχθήσεται

ἡμεῖς ἐπορεύθημεν

ὑμεῖς ἐπαιδεύθητε

οὗτοι ἐπράχθησαν

οὗτοι ταχθήσονται

ὑμεῖς κολασθήσεσθε

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 4

42
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

3. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με τους τύπους των παθητικών


χρόνων που ζητούνται.

- Ὑπὸ Ξέρξου κήρυκες ___________ (πέμπομαι, οριστ. αορ.).

- Τὰ ___________ ὑπὸ τούτων οὐ δύναμαι εἰπεῖν (πράττομαι, μτχ. αορ.).

- Ἥδε ἡ τάφρος ὑπὸ στρατιωτῶν ___________ (ὀρύττομαι, οριστ. αορ.).

- Εἵλοντο στρατηγόν, ἵνα ἡ πόλις ___________ (ἀπαλλάττομαι, υποτ. αορ.)


τοῦ κινδύνου.

- Λέγεται δύο λόχους στρατιωτῶν ___________ (κωλύομαι, απαρμφ. αορ.)


ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν διέρχεσθαι τὸν ποταμόν.

- Ἐβουλεύοντο κατὰ γῆν ἤ κατὰ θάλατταν χρὴ ___________ (πορεύομαι, α-


παρμφ. αορ.).

- Ἀρίων ὁ κιθαρῳδὸς ὑπὸ δελφῖνος ___________ (σῴζομαι οριστ. αορ.).

- Οἱ βόες ὑπὸ τῶν γεωργῶν ___________ (λύομαι, οριστ. μελλ.).

- Εἶπεν ὅτι τοῦτο ὑπὸ Κύλωνος ___________ (πράττομαι, ευκτ. αορ.).

- Οἱ προδόται ___________ (κολάζομαι, οριστ. μελλ.) ὑπὸ τῶν Βοιωτῶν.

4. Να βρείτε και να υπογραμμίσετε τους παθητικούς τύπους και να


τους μεταφέρετε στον άλλο αριθμό:

- Ἔλεγον ὅτι οἱ ἀθληταὶ κριθήσοιντο ὑπὸ τῶν Ἑλλανοδικῶν.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< .

- Ποίαν ἄλλην μαρτυρίαν θέλετε, ἵνα πεισθῆτε;

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 5

43
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< .

- Κωλυθέντες διαβαίνειν τὸν ποταμὸν εἰς ἄλλην ὁδὸν ἐπορεύθησαν.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< .

- Πολλοὶ ἐφονεύθησαν ὑπὸ τῶν τοξοτῶν.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< .

- Ἐπιστολὴ ἐγράφη ὑπὸ τοῦ παιδὸς.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< .

- Μνήσθητί μου, Κύριε.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< .

5. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική:

- Πολλοὶ ἐφονεύθησαν ὑπὸ τῶν τοξοτῶν.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< .

- Ἐπιστολὴ ἐγράφη ὑπὸ τοῦ παιδὸς.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< .

- Οἱ ἀθληταὶ ἐκρίθησαν ὑπὸ τῶν Ἑλλανοδικῶν.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< .

- Ἀρίων ὁ κιθαρῳδὸς ὑπὸ δελφῖνος ἐσῴθη.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

- Οἱ βόες ὑπὸ τῶν γεωργῶν ἐλύθησαν.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 6

44
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

6. Να συμπληρωθούν οι ακόλουθες προτάσεις με τους κατάλληλους


τύπους παθητικών χρόνων των ρημάτων που είναι στην παρένθεση
και να επισημανθεί το ποιητικό αίτιο, όπου υπάρχει:

α) Ἐν῵ αἱ ἄλλαι παρθένοι <<<<<<(διασῴζομαι, ορ. παθ. αόρ.) τὴν


Περσεφόνην ἡ γῆ κατέπιεν.

β) Ἐβούλετο <<<<<<(πείθομαι, απαρ. παθ. αόρ.) τοῖς φρονίμως κρί-


νουσιν.

γ) Τίς οὐκ ἄν <<<<<< (ὀργίζομαι, μτχ. παθ. αόρ.) ἰδὼν ἄνδρα σύμμα-
χον<<<<<< (ὑβρίζομαι, μτχ. παθ. αόρ.);

δ) <<<<<<< (πορεύομαι, προστ. παθ. αόρ.) οὖν παῖδες, πρὸς τὴν μη-
τέρα καὶ ταῦτα ἀγγείλατε αὐτῇ.

ε) Ἤλπιζον <<<<<<<(κηρύττομαι, απαρ. παθ. μέλλ.) πάντα ταῦτα


τοῖς Κύρου στρατιώταις.

στ) Ἐὰν ὑφ’ ἡμῶν τοῦτο <<<<<<(πράττομαι, υποτ. παθ. αόρ.), οὐδεὶς
τῶν θεῶν ἔσται ἡμῖν εὐμενής.

ζ) <<<<<< (διδάσκομαι, προσ. παθ. αόρ.) δὲ καὶ τοῖς παισίν.

η) Ταῦτα Θεμιστογένει <<<<<<<(γράφομαι, ορισ. παθ. παρακ.).

θ) Οὕτω πράττων, σὺ ὑπὸ πάντων καλὸς κἀγαθὸς


<<<<<<<(ὀνομάζομαι, ορ. παθ. μέλλ.).

ι) Ὁ δὲ Ἰησοῦς <<<<<< (ἀποκρίνομαι, μτχ. παθ. αόρ.) τ῵ Πιλάτῳ λέγει


αὐτ῵.

7. ΢τα ακόλουθα δύο αρχαία ανέκδοτα υπάρχουν μερικοί παθητικοί


τύποι. Να τους βρείτε και να τους αναγνωρίσετε.

α) Σχολαστικὸς νοσῶν συνετάξατο τ῵ ἰατρ῵ (= έκανε συμφωνία με το για-


τρό), εἰ θεραπευθείη, μισθὸν δώσειν. Ὡς οὖν οἶνον ἐν τ῵ πυρέττειν πίνοντι

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 7

45
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

αὐτ῵ ἐπετίμα (= έψεγε) ἡ γυνή. Σὺ δὲ βούλει με ὑγιάναντα, ἔφη,


ἀναγκασθῆναι τ῵ ἰατρ῵ τὸν μισθόν ἐκτῖσαι (= να πληρώσω);

β) Κυμαῖος τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἀποδημήσαντος (= αφού ξενιτεύτηκε), εἰς


βαρὺ ἔγκλημα πεσὼν θανάτῳ κατεδικάσθη. Ἀπιὼν δὲ (= όταν έφευγε από
το δικαστήριο) παρεκάλει πάντας, ἵνα ὁ πατὴρ μὴ γν῵ (= να μη μάθει), ἐπεὶ
μέλλει αὐτ῵ θανασίμους πληγὰς ἐπιφέρειν!

8. Να σχηματίσετε τους τύπους παθητικού μέλλοντα που σας ζητού-


νται για κάθε ρήμα.

τρίβομαι: <<<<<<<< (β΄ ενικό οριστικής)

<<<<<<<< (β΄ πληθυντικό ευκτικής)

<<<<<<<<. (απαρέμφατο)

<<<<<<<< (μετοχή θηλυκού γένους)

διώκομαι: <<<<<<<< (α΄ πληθυντικό οριστικής)

<<<<<<<< (α΄ ενικό ευκτικής)

<<<<<<<< (γ΄ ενικό ευκτικής)

<<<<<<<< (απαρέμφατο)

πείθομαι: <<<<<<<< (α΄ πληθυντικό οριστικής)

<<<<<<<< (γ΄ πληθυντικό οριστικής)

<<<<<<<< (γ΄ πληθυντικό ευκτικής)

<<<<<<<.. (μετοχή αρσενικού γένους)

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 8

46
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

9. Να συμπληρώσετε τους εγκλιτικούς τύπους του παθητικού αορί-


στου που λείπουν από τον παρακάτω πίνακα.

ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ

<<<<.. <<<<.<< πεισθείητε <<<<<<.

<<<<.. <<<<<< <<<<< πλήγητε

<<<<.. γραφῶσι(ν) <<<<.. <<<<<<

<<<<.. ἀποβληθῇς <<..<< <<<<<<

ἐξεπλάγης <<<<<. <<<<< <<<<<.

<<<<<. εὑρεθῇ <<<<<. <<<<<<..

<<<<.. <<<<< ἀνατραπείης <<<<<<

<<<<.. <<<<<.. <<<<<.. μνήσθητι

ἀνετράφησαν <<<<< <<<<<< <<<<<..

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 9

47
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΝΟΣΗΣΑ 9

Θεωρητικά στοιχεία

ΟΝΟΜΑΣΙΚΕ΢ ΠΡΟΣΑ΢ΕΙ΢

1. Ειδικές προτάσεις

Εισάγονται με: Εκφέρονται με: Εξαρτώνται από ρήματα:

ὅτι - απλή οριστική 1. λεκτικά: λέγω, ἀγγέλλω, δι-


δάσκω, διηγοῦμαι.
ὡς - δυνητική ορι-
στική 2. γνωστικά: γιγνώσκω, οἶδα,
μανθάνω, ἐπίσταμαι,
-ευκτική πλαγί-
ἐνθυμοῦμαι.
ου λόγου
3. αισθητικά: αἰσθάνομαι, ὁρῶ,
ἀκούω.

4. δεικτικά: δείκνυμι.

5. από απρόσωπα ρήματα και


εκφράσεις: λέγεται,
ἀγγέλλεται, δῆλόν ἐστι, φανε-
ρόν ἐστι (ως υποκείμενο).

2. Ενδοιαστικές προτάσεις

Εισάγονται με: Εκφέρονται με: Εξαρτώνται από ρήματα:

μὴ - υποτακτική 1. φόβου: φοβοῦμαι, δέδοικα ή


δέδια, ὀκνῶ.
μὴ οὐ - ευκτική πλαγί-
ου λόγου 2. από άλλα ρήματα ή φράσεις
που φανερώνουν φόβο ή υπο-
- οριστική
ψία: ὑποπτεύω, φυλάττομαι,
ἀθυμῶ, φόβος ἐστί, κίνδυνός
ἐστι, ὑποψία ἐστι, δέος ἐστί.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

48
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

3. Πλάγιες ερωτηματικές

Εισάγονται με: Εκφέρονται με: Εξαρτώνται από ρήματα:

(ολικής άγνοιας) - οριστική 1. απορηματικά, γνωστικά:


ἐρωτῶ, ἀπορῶ, πυνθάνομαι,
εἰ (μονομερείς) - δυνητική ορι-
οἶδα, γιγνώσκω, θαυμάζω
στική
εἰ…ἢ
2. ρήματα σκέψης, φροντίδας,
- δυνητική ευκτι-
εἴτε…εἴτε προπαρασκευής: σκοπῶ,
κή
σκοποῦμαι, φροντίζω,
πότερον(-α)…ἢ
- υποτακτική (α- ἐπιμελοῦμαι, πειρῶμαι
(διμελείς)
πορηματική)
(μερικής άγνοιας)
- ευκτική πλαγί-
1. ερωτηματικές ου λόγου
αντωνυμίες και ε-
πιρρήματα

2. αναφορικές α-
ντωνυμίες και ε-
πιρρήματα

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

49
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

Ασκήσεις

1. Στις παρακάτω περιόδους να εντοπίσετε τις δευτερεύουσες ονομα-


τικές προτάσεις και να τις χαρακτηρίσετε πλήρως.

α. Ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα.

β. Οἱ Ἀθηναῖοι φοβοῦνται μὴ πολλὰ δεινὰ πάθωσι.

γ. Σκέψασθε, ὦ Ἀθηναῖοι, ὅσην πρόνοιαν περὶ σωφροσύνης ἐποιήσατο ὁ Σό-


λων.

δ. Νομίζω προσήκειν τοῦτο ἡμᾶς σκοπεῖν, ὅπως συμφέροντας νόμους τῇ πό-


λει θησόμεθα.

ε. Μάθετε ὡς πᾶσα ἀποικία εὖ μὲν πάσχουσα τιμᾷ τὴν μητρόπολιν,


ἀδικουμένη δὲ ἀλλοτριοῦται.

στ. Οὗτοι εἶχον τὸν φόβον μὴ καὶ ὲπὶ σφᾶς ὁ πόλεμος ἔλθῃ.

ζ. Ἡ μήτηρ διηρώτα τὸν Κῦρον πότερον βούλοιτο μένειν ἢ ἀπιέναι.

η. Τοῦτο γιγνώσκω, ὅτι τόλμῃ δικαίᾳ καὶ θεὸς συλλαμβάνει.

θ. Οὐ τοῦτο ἐφοβεῖτο, μή τινες πορεύσοιντο ἐπὶ τὴν ἐκείνου δύναμιν.

ι. Ἄδηλον ἦν εἴτε κρατήσαιεν εἴτε κρατηθειεν.

ια. Τοῦτο δεῖ λέγειν, ὅπως ἂν πορευοίμεθα ἀσφαλέστατα.

ιβ. Τοῦτο δεινὸν γίγνεται, μὴ πέσῃ πᾶσα ἡ Ἑλλάς.

ιγ. Πάντες ἐπίστασθε ὅτι ὁ πόλεμος αἴτιος πολλῶν δεινῶν γεγένηται.

ιδ. Ἐσηγγέλθη αὐτοῖς ὡς εἴη Ἀπόλλωνος ἔξω τῆς πόλεως ἑορτή.

ιε. Τοῦτο ἐπιστάμεθα, ὅτι βασιλεὺς ἡμᾶς ἀπολέσαι περὶ παντὸς ἂν ποιήσαι-
το.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 3

50
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

2. Να αναγνωριστούν οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και να


προσδιοριστεί ο συντακτικός τους ρόλος.

1. Ἀκούσας ὁ Ξενοφῶν ἔλεγεν ὅτι ὀρθῶς ᾐτιῶντο καὶ αὐτὸ τὸ ἔργον αὐτοῖς
μαρτυροίη.

2. Ἀπεκρίνατο ὅτι οὔτ’ ἂν αὐτὸς Σερίφιος ὢν ὀνομαστὸς ἐγένετο οὔτ΄ ἐκεῖνος


Ἀθηναῖος.

3. Δῆλόν ἐστιν ὅτι οὐκ ἂν προὔλεγεν, εἰ μὴ ἐπίστευεν ἀληθεύσειν.

4. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν Ἑρμῆν πέμπει
ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην.

5. Φοβεῖσθε μὴ δυσκολώτερόν τι νῦν διάκειμαι ἢ ἐν τῷ πρόσθεν βίῳ.

6. Ἐφοβούμην μὴ αὐτὸν με λίθον τῇ ἀφωνίᾳ ποιήσειεν.

7. Ἔτι δὴ μοὶ καὶ τόδε σκέψαι, εἰ ἄρα ξυνομολογήσεις.

8. Τὸν στρατηγὸν ἐπιμελεῖσθαι δεῖ ὅπως σῶοὶ τε ἔσονται οἱ στρατιῶται καὶ


τὰ ἐπιτήδεια ἕξουσιν.

9. Οὐκ οἶδα ὅ,τι δεῖ με λίαν ἀκριβῶς ἀπολογεῖσθαι.

10. Ὅθεν οὖν ἠνάγκασμαι κατηγορεῖν αὐτῶν, περὶ τούτων εἰπεῖν βούλομαι.

11. Ὁ οὖν Ζεὺς καὶ οἱ ἄλλοι θεοὶ ἐβουλεύοντο ὅ,τι χρὴ αὐτοὺς ποιῆσαι.

12. Θαυμάζω ἡ πόλις ὅπως ποτ’ ἐπὶ τὸ χεῖρον ἔκλινεν.

13. Ἴσως εἴποιεν ἂν πολλοὶ ὅτι οὐκ ἄν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο.

14. Βασιλεὺς δ’ αὖ ἤκουσε Τισσαφέρνους ὅτι οἱ Ἕλληνες νικῷεν τὸ καθ’


αὑτοὺς καὶ εἰς τὸ πρόσθεν οἴχονται διώκοντες.

15. Οἱ δὲ ἀπήγγελλον ὅτι ὅλον οὕτως ἀναπαύοιτο τὸ στράτευμα.

16. Δεινὸν ἐφαίνετο εἶναι, μὴ τινα καὶ εἰς τοὺς ἄλλους Ἕλληνας διαβολὴν
σχοῖεν καὶ οἱ στρατιῶται δῦσνοι πρὸς τὰ πράγματα ὦσιν.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 4

51
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

17. Δέδοικα μὴ λόγοις τισὶ ψευδέσιν ἐντετυχήκαμεν.

18. Ἄξιον δ΄ ἐνθυμηθῆναι καὶ λογίσασθαι τὰ πράγματα ἐν ᾧ καθέστηκε νυνὶ


τὰ Φιλίππου.

19. Νῦν αἵρεσίς ἐστιν ὑμῖν, πότερ’ ὑμᾶς ἐκεῖ χρὴ πολεμεῖν ἢ πάρ’ ἡμῖν
ἐκεῖνον.

20. Ἡρακλῆς ἠπόρει ποτέραν τῶν ὁδῶν τράπηται.

21. Οὗτοι ἔλεγον ὅτι Κῦρος τέθνηκεν, Ἀριαῖος δὲ πεφευγὼς εἴη.

22. Λέγουσιν οἱ σοφισταὶ ὡς οὐδὲν δέονται χρημάτων.

23. Βούλομαί σε τοῦτο διδάσκειν, ὡς ἡμῖν οὐκ ὀρθῶς ἀπιστεῖς.

24. Δέδοικα μὴ ἡμᾶς ἐξαπατήσῃ.

25. Κίνδυνός ἐστι μὴ μεταβάλωνται διαθέσεις.

26. Ἐδεδοίκειν μὴ ἐν τῷ κρατῆρι φάρμακα μεμειγμένα εἴη.

27. Ἐβουλεύοντο πῶς ἄν τὴν μάχην συμφορώτατα ποιήσαιντο.

28. Ἠρώτων αὐτὸν εἰ ἀναπλεύσοιεν ἔχων ἀργύριον.

29. Οὐκ οἶδα ὅπως πράξω.

30. Λέγε οὖν εἰ χρὴ ἐμὲ ἀπελθεῖν ἤ μή.

31. Φίλιππός ἔστι ὅ,τι ἄν εἴποι τις.

32. Τούτων Διοκλῆς ἦρχεν, ὅς ἦν φυγὰς ἐξ Ἄνδρου.

33. Τὸν ἄνδρα τοῦτον, ὅν πάλαι ζητεῖς, οὗτός ἐστιν ἐνθάδε.

34. Ἐδέδισαν μὴ καταλυθείη ἄν ὁ δῆμος.

35. Δῆλόν ἐστιν ὅτι νῦν οὐ περὶ δόξης πολεμοῦσιν.

36. Τισσαφέρνης διαβάλλει τὸν Κῦρον πρὸς τὸν ἀδελφὸν ὡς ἐπιβουλεύει


αὐτῷ.

37. Φοβοῦμαι μὴ οὐ δυνηθῶ διὰ τὴν ἀπαιρίαν δηλῶσαι.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 5

52
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

38. Ἐβουλεύοντο οἱ Πλαταιεῖς εἴτε κατακαύσωσιν αὐτοὺς εἴτε τι ἄλλο χρή-


σωνται.

39. Οὐκ αἰσχύνεσθε τοὺς θεοὺς οἵτινες προὔδοτε ἡμᾶς.

40. Ἦν τις Φυλλίδας, ὅς ἐγραμμάτευε τοῖς πολεμάρχοις.

3. Να αναγνωρίσετε πλήρως τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις


(είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική λειτουργία).

1. Ἠπόρουν τί λέγοι.

2. Γιγνώσκετε ὅτι οὐκ ἂν ἦτε ἐχθροὶ ἡμῶν, εἰ μὴ ἐπολεμεῖτε ἡμῖν.

3. Ὅθεν καὶ ἀπορεῖται πότερόν ἐστι τὸ ἀγαθὸν μαθητὸν ἢ ἐθιστόν.

4. Φοβοῦμαι μὴ οὐ δυνηθῶ διὰ τὴν ἀπειρίαν δηλῶσαι τὴν ἐμήν γνώμην.

5. Τοῦτο δὴ ἄξιον ἐπαινεῖν τῶν τότε ναυμαχησάντων, ὅτι τὸν φόβον διέλυσαν
τῶν Ἑλλήνων.

6. Θαυμάζω δὲ καὶ ὅστις ἔσται ὁ ἀντερῶν (=αυτός που θα φέρει αντίρρηση).

7. Κῦρος ἤρώτα πόθεν ὁ θόρυβος ἀκούοιτο.

8. Ουκοῦν νῦν καὶ τοῦτο κίνδυνος, μὴ λάβωσι προστάτας αὐτῶν τινὰς τού-
των.

9. Τοῦτο λέγω, ὡς τὸ παράπαν (=καθόλου) οὐ σέβεις θεούς.

10. Οἶδα δὲ ποῦ οἴχονται (=πηγαίνουν).

11. Τοῦτο αὐτὸ ἀποκρίναι, εἰ ἀληθῆ λέγομεν ἢ οὐκ ἀληθῆ.

12. Ἐβουλεύοντο πῶς ἂν τὴν μάχην συμφορώτατα ποιήσαιντο.

13. Ἐγνώκεσαν ὅτι κενὸς ὁ φόβος εἴη.

14. Ἔλεγον ὡς ἐν τῷ πεδίῳ ὑποζύγια εἶεν.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 6

53
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

15. Τοῦτο θεωρεῖτε, εἰ τἀληθῆ λέγω.

16. Οὐ πείσονται οἱ πολλοὶ ὡς σὺ αὐτὸς οὐκ ἠθέλησας ἀπιέναι ἐνθένδε.

17. Φοβεῖται μὴ τὰ ἔσχατα πάθῃ.

18. Ἐσηγγέλθη αὐτοῖς ὡς εἴη Ἀπόλλωνος ἔξω τῆς πόλεως ἑορτή.

19. Οὐ τοῦτο ἐφοβεῖτο, μή τινες πορεύσοιντο ἐπὶ τὴν ἐκείνου δύναμιν.

20. Σὺ δὲ φράσαι εἴ με σώσεις.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 7

54
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

1. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις επιρρηματικές προτάσεις που υ-


πάρχουν στις παρακάτω περιόδους και να δικαιολογήσετε την εκφο-
ρά τους.

α) Ὁ Δερκυλίδας ἔτυχεν ἐν Ἀβύδῳ ὤν, ὅτε ἡ ναυμαχία ἐγένετο.

β) Κρύπτε μηδέν, ὡς ὁ πάνθ’ ὁρῶν καὶ πάντ’ ἀκούων πάντ’ ἀναπτύσσει (=


φανερώνει) χρόνος.

γ) Τὰς ἀρετὰς ἐπιτηδεύομεν, οὐχ ἵνα τῶν ἄλλων ἔλαττον ἔχωμεν.

δ) Ὅτι τῆν αὑτῶν (= την πατρίδα τους) ὑπὲρ τῆς τῶν Ἕλλήνων σωτηρίας
κατέλιπον ἅπαντες ἐγκωμιάζομεν.

ε) Οἴονται μὲν οὖν τινες ἐπίτηδες ἀσαφεῖς αὐτὸν ποιῆσαι τοὺς νόμους, ὅπως
ᾖ τῆς κρίσεως ὁ δῆμος κύριος.

στ) Ἐπεὶ δὲ συνῆλθον, ἀναστὰς Ξενοφῶν εἶπε τάδε.

η) Ἦν γὰρ ποτε χρόνος, ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν.

θ) Ἐπειδὴ προσιόντες (= πλησιάζοντας) αὐτῷ περὶ τῶν νόμων ἠνώχλουν,


ἀποδημίαν ἐποιήσατο.

ι) Ὅτε εὐτυχής εἶ, μὴ μέγα φρόνει (= μην υπερηφανεύεσαι).

ια) Ἂν καὶ σωφρονῇς, οὐ πράττεις τὰ ἄριστα.

ιβ) Εἰ μὴ φυλάξεις τὰ μικρά, ἀπολεῖς τὰ μείζω.

ιγ) Ἔσει ἐλεύθερος, ἐὰν ἀπολυθῇς ἐπιθυμίας.

ιδ) Ὁ ποταμὸς τοσοῦτος ἦν τὸ βάθος, ὡς μηδὲ τὰ δόρατα ὑπερέχειν.

ιε) Ἥξουσιν αἱ μέριμναι, κἂν μὴ θέλῃς.

ιστ) Οὐχ οὕτως εὐήθης πέφυκα, ὥστε σοὶ πιστεύειν.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

55
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

2. Να αναγνωρίσετε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων, αφού


πρώτα υπογραμμίσετε το εισαγωγικό τους στοιχείο.

α. Ἐπειδὴ Ἀλέξανδρος βούλεται θεὸς εἶναι, ἔστω θεός.

β. Δίκαιος γίγνου, ἵνα καὶ δικαίων τυγχάνῃς.

γ. Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου.

δ. Παῦσαι, πρὶν ὀργῆς κἀμὲ μεστῶσαι λέγων.

ε. Παρακαλεῖς ἱατρούς, ὅπως μὴ ἀποθάνῃς.

στ. Ἀθηναῖοι ἐνόμισαν λελύσθαι τὰς σπονδάς, διότι εἰς χεῖρας ἦλθον.

ζ. Κριτίας πάντ’ ἐποίει, ὥστε διαβαλεῖν Θηραμένην.

η. Εἰ μὴ τοὺς νόμους τηροῦμεν, λέλυται πάντα.

θ. Οἱ μαθηταὶ ἐθαύμαζον, ὅτι μετὰ γυναικὸς ἐλάλει.

ι. Στρατηγοὺς αἱροῦνται τούτου ἕνεκα, ἵνα αὐτοῖς ἡγεμόνες ὦσι.

ια. Ὅτε εὐτυχεῖς μάλιστα, μὴ μέγα φρόνει.

ιβ. Τότε πλεῖστα κερδαίνουσι, ὅταν τίμιον τὸν σῖτον πωλῶσιν.

ιγ. Μὴ σπεῦδε πλουτεῖν, ἵνα μὴ τάχυ πένης γένῃ.

ιδ. Κύνας τρέφομεν, ἵνα φυλάττωσι τὰς οἰκίας.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

56
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 11

1. Να προσδιορίσεις το είδος των αναφορικών προτάσεων (ονοματι-


κές, επιρρηματικές, παραβολικές).

α. Ἃ ἐπίστασαι, ταῦτα διαφύλαττε ταῖς μελέταις.

β. Ἐποιήσατο στρατείαν ἐπὶ Τροίαν, ἥπερ εἶχε τότε μεγίστην δύναμιν.

γ. Μακάριος ὅστις οὐσίαν καὶ νοῦν ἔχει.

δ. Οὕτω ζῶσιν, ὥσπερ ἂν οὐδὲ ἐβούλετο ζῆν.

ε. Οὐκ ἔχω ἀποκρίνασθαι πρὸς ὃ ἐρωτᾷς.

στ. Ἐποιοῦντο διαβάσεις ἐκ τῶν φοινίκων, οὓς ηὕρισκον ἐκπεπτωκότας.

2. Να υπογραμμίσετε τον όρο που προσδιορίζουν οι παρακάτω ανα-


φορικές προτάσεις.

α. Ἔστι δίκης ὀφθαλμός, ὃς τὰ πάνθ’ ὁρᾷ.

β. Μωραίνει Κύριος ὃν βούλεται ἀπολέσαι.

γ. Τῶν κατηγόρων θαυμάζω, οἳ ἀμελοῦντες τῶν ἰδίων ἐπιμελοῦνται τῶν


ἀλλοτρίων.

δ. Ὁρῶ σε διώκοντα ταῦτα, ὧν μὴ τύχοις.

ε. Κελεύω ὑμᾶς ὁπλίτας ἀγαγεῖν, οἳ τὰ τείχη φυλάξουσι.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

57
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΕ΢ Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢

1. Να σχηματίσετε τις εγκλίσεις των ρημάτων οι οποίες λείπουν.

ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ


…………………. λάβωμεν ……………. ……………………
…………………. ………………. βάλοιτο ………………
ἐλιπόμην ………………… ………………… ……………………..
……………….. ἀποβληθῇ ………………… ………………………
ἐξεπλάγης ……………. ………………… ……………………….
……………….. ………………… ……………….. μαθόντων
……………….. ……………….. ἀγάγοις ………………….
……………….. ……………….. ………………… ἰδέ

2. Να πραγματοποιήσετε τις χρονικές αντικαταστάσεις στον παρακάτω πί-


νακα, συμπληρώνοντας όσα κενά χρειάζεται
.
ΕΝΕ΢Σ. ΠΑΡΑΣΑΣ. ΜΕΛΛΩΝ ΑΟΡΙ΢Σ. ΠΑΡΑΚΕΙΜ. ΤΠΕΡ΢.
ἐτιμᾶτο
ὁρῷμεθα
βαλέτω
τετελεσμένος ῷ

3. Να πραγματοποιήσετε τις παρακάτω χρονικές αντικαταστάσεις, συμπλη-


ρώνοντας τις στήλες όπου χρειάζεται.

ΕΝΕ΢Σ. ΠΑΡΑΣ. ΜΕΛΛΩΝ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢ ΠΑΡΑΚ. ΤΠΕΡ΢ΤΝΣ.


βάλλομεν
λείψεται
λάθοιμι
λέλειπται
μάνθανε
ἀγάγηται

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

58
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

4. Να πραγματοποιήσεις τις παρακάτω εγκλιτικές αντικαταστάσεις, συ-


μπληρώνοντας τις στήλες όπου χρειάζεται.

ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ


εἴπομεν
γένηται
βάλοιεν
λαβέ
ηὑρέθης
ἐκπλαγῇς

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

59
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

1. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις ονοματικές δευτερεύουσες προ-


τάσεις στα ακόλουθα παραδείγματα, να επισημάνετε πώς καθεμιά
χρησιμοποιείται (ως υποκείμενο, αντικείμενο ή επεξήγηση) και να δι-
καιολογήσετε την εκφορά τους.

α) Ἐγνώκεσαν ὅτι κενὸς ὁ φόβος εἴη.


β) Λέγουσιν οἱ σοφισταὶ ὡς οὐδὲν δέονται χρημάτων.
γ) Ἔλεγον ὡς ἐν τ῵ πεδίῳ ὑποζύγια εἶεν.
δ) Τοῦτο θεωρεῖτε, εἰ τἀληθῆ λέγω.
ε) Οὐ πείσονται οἱ πολλοὶ ὡς σὺ αὐτὸς οὐκ ἠθέλησας ἀπιέναι ἐνθένδε.
στ) Φοβεῖται μὴ τὰ ἔσχατα πάθῃ.
η) Ἐσηγγέλθη αὐτοῖς ὡς εἴη Ἀπόλλωνος ἔξω τῆς πόλεως ἑορτή.
θ) Οὐ τοῦτο ἐφοβεῖτο, μή τινες πορεύσοιντο ἐπὶ τὴν ἐκείνου δύναμιν.
ι) Σὺ δὲ φράσαι εἴ με σώσεις.
ια) Ταῦτα λέγω, ὡς τὸ παράπαν (= καθόλου) οὐ νομίζει θεούς

2. Να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις που υπάρχουν στις


παρακάτω περιόδους (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία).
1. Λέγουσιν οἱ σοφισταὶ ὡς οὐδὲν δέονται χρημάτων.
2. Μὴ θαυμάζετε ὅτι πολλάκις ὑμᾶς συγκαλῶ.
3. Ὑποδήματα ὑποδοῦνται, ὅπως μὴ κωλύωνται πορεύεσθαι.
4. Εἰ θεοί τι δρῶσιν αἰσχρόν, οὐκ εἰσὶ θεοί.
5. Ἐπεὶ δὲ ἡμέρα ἐγένετο, ἐπορεύοντο ἐν δεξιᾷ ἔχοντες τὸν ἥλιον.
6. Τοῦτ’ ἀπόκριναι, εἰ ἀληθῆ λέγομεν ἢ οὐκ ἀληθῆ.
7. Δέδοικα μὴ ὁ ἀσθενὴς τελευτήσῃ.
8. Οὐ γιγνώσκω ἃ λέγεις.
9. Ἐλέγετο ὑπὸ τῶν πρέσβεων ὡς ὁ Κῦρος βούλοιτο ἀπιέναι.
10. Οἱ Ἀθηναῖοι ἐκάκιζον τὸν Περικλέα ὅτι στρατηγὸς ὢν οὐκ ἐπεξάγοι.
11. Ἀγησίλαος κατέλιπεν ἐν τῇ Ἀσίᾳ φρουράν, ἵνα δύναιτο διασῴζειν τὰς
πόλεις.
12. Ἢν ὑμεῖς τὰ δέοντα ποιεῖν βούλησθε, ἔστιν ἔτι πάντα ταῦτα
ἐπανορθώσασθαι.
13. Ὅταν πλεῖστά τις ἔχῃ, τότε πλεῖστοι τούτῳ καὶ φθονοῦσι καὶ
ἐπιβουλεύουσι.
14. Ἕως ἂν ἐγὼ ζῶ, οὐ παύσομαι φιλοσοφῶν.
15. Ἠρώτων τὸν ξένον τίς εἴη καὶ πόθεν (=από πού) ἔλθοι.
16. Μενέξενος ἐδεδοίκει μὴ συλληφθήσοιτο.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

60
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

1. Να σχηματίσετε τους τύπους που ζητούνται για κάθε ρήμα στη φωνή που βρίσκεται.

α. συμμαχέω, συμμαχῶ: ………………………………………………. (α΄ πληθ. οριστ. ενεστ.)


………………………………………………. (γ΄ πληθ. ευκτ. ενεστ.)
………………………………………………. (β΄ ενικό παρατατικού)
………………………………………………. (β΄ ενικό προστακτ. ενεστ.)
………………………………………………. (μετοχή ουδετ. γένους ενεστ.)
β. γελάω, γελῶ: ……………………………………………… (β΄ ενικό ευκτ. ενεστ.)
………………………………………………. (β΄ πληθ. υποτακτ. ενεστ.)
……………………………………………… (α΄ ενικό παρατατικού)
……………………………………………… (γ΄ πληθ. προστακτ. ενεστ.)
γ. στεφανόομαι, στεφανοῦμαι: ……………………………………………… (απαρέμφατο ενεστώτα)
…………………………………………….. (γ΄ ενικό υποτακτ. ενεστ.)
…………………………………………….. (β΄ πληθ. παρατατικού)
…………………………………………….. (γ΄ πληθ. προστακτ. ενεστ.)
…………………………………………….. (α΄ ενικό ευκτ. ενεστ.)
δ. ὑμνέομαι, ὑμνοῦμαι: …………………………………………….. (β΄ ενικό οριστ. ενεστ.)
…………………………………………….. (β΄ ενικό ευκτ. ενεστ.)
…………………………………………….. (γ΄ ενικό προστ. ενεστ.)
…………………………………………….. (α΄ ενικό παρατατικού)
…………………………………………….. (μετοχή θηλ. γένους ενεστ.)
ε. γεννάομαι, γεννῶμαι: …………………………………………….. (β΄ ενικό οριστ. ενεστ.)
……………………………………………… (γ΄ πληθ. παρατατικού)
……………………………………………… (απαρέμφατο ενεστ.)
……………………………………………… (β΄ πληθ. ευκτ. ενεστ.)
……………………………………………… (γ΄ ενικό υποτακτ. ενεστ.)
……………………………………………… (β΄ ενικό παρατατικού)

2. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της Α΄ στήλης με τη γραμματική αναγνώρισή τους στη Β΄ στήλη.

Α΄ Β΄
1. ἐξαπατώντων α. α΄ πληθ. οριστ. ενεστ. μ.φ.
2. ἐβεβαίου β. γ΄ ενικό υποτ. ενεστ. ε.φ. / β΄ εν. οριστ. ενεστ. μ.φ.
3. ἀρκοῖντο γ. β΄ ενικό προστ. ενεστ. μ.φ.
4. δηλοῖτε δ. απαρέμφατο ενεστώτα ε.φ. / μετοχή ουδετ. ε.φ.
5. ζημιοῦ ε. γ΄ πληθ. προστ. ενεστ. ε.φ. / γεν. πληθ. αρσ. μετ. ενεστ. ε.φ.
6. πολεμούμεθα στ. β΄ ενικό παρατατικού ε.φ.
7. ὁμοιοῦν ζ. α΄ πληθ. παρατατικού ε.φ.
8. ἠλευθεροῦμεν η. β΄ ενικό ευκτ. ενεστ. ε.φ.
9. βοηθῇ θ. β΄ πληθ. προστ. ενεστ. ε.φ.
10. ἀγαπῷς ι. γ΄ πληθ. ευκτ. ενεστ. μ.φ.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

61
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Γ΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

3. Να σχηματίσετε τις εγκλίσεις των ρημάτων οι οποίες λείπουν.

ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ


…………………. ……………………….. ποιοῖεν …………………………
………………… ἐπιτελῆσθε ………………. ………………………….
………………… ……………………….. ……………….. ἀπατάσθω
………………… ……………………… τιμῷς ………………………
δουλοῦται ……………………… ………………. ……………………..
…………………. ἐλαττῶμεν ………………… ……………………..

4. Να σχηματίσετε τους τύπους των ρημάτων που ζητούνται.

- ἀγαπάω: α΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα ……………. / α΄ ενικό ευκτικής ενεστώτα…………….. / β΄ ενικό


παρατατικού……………
- σιγάω: β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα…………….. / β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα……………/ γ΄ πληθ.
παρατατικού……………………….
- νικάομαι: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα……………. / γ΄ ενικό ευκτικής ενεστώτα…………….. / α΄ πληθ.
παρατατικού……………..
- φθονέομαι: α΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα…………… / γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα………………/ α΄ ενικό
παρατατικού…………….
- βοηθέω: β΄πληθ. οριστικής ενεστώτα…………. / γ΄ πληθ. προστακτικής ενεστώτα…………… α΄ πληθ.
παρατατικού……………….
- φρονέω: γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα……………… / α΄ ενικό ευκτικής ενεστώτα……………….
- ἐλαττόομαι: β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα……………….. / γ΄ ενικό ευκτικής ενεστώτα……………….. / β΄ πληθ.
παρατατικού………………….
- ζηλόω: α΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα……………….. / β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα…………… / β΄ ενικό
παρατατικού………………………

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

62

You might also like