Chƣơng 4

Trạng thái ứng suất

STRESS STATE

KHOA CÔNG NGHỆ

BỘ MÔN KỸ THUẬT CƠ KHÍ

ThS. Mai Vĩnh Phúc

MSCB: 2475
 Mục lục
CONTENTS

 Introduction (Giới thiệu)

 Plane Stress State (Trạng thái ứng suất
phẳng)
 Analytical Method (PP Giải tích)
 Graphical Method (PP Đồ thị)
 Hooke’s Laws (Định luật Hooke)
 Lý thuyết bền
 I/ INTRODUCTION (Giới thiệu)
Trạng thái ứng suất tại một điểm
 Definition (Định nghĩa): “
Stress state at a point is the set
of all stresses acting on all faces
passing through this point
(Trạng thái ứng suất tại một
điểm là tập hợp ứng suất tác
dụng trên mặt phẳng đi ngang
qua điểm đó”
Trạng thái ứng suất tại một điểm
Trạng thái ứng suất tại một điểm
I/ INTRODUCTION (Giới thiệu) (tt)
Các thành phần
 Biểu diễn các thành Các thành phần ứng suất
phần ứng suất y
sy
 Ứng suất pháp: σi ,
i = x, y, z Phƣơng t yx
t yz t xy
pháp tuyến
t zy sx
 Ứng suất tiếp: tij
sz t zx t xz x
i  phƣơng pháp t.
j  Phƣơng ứng suất z
tiếp
I/ INTRODUCTION (Giới
thiệu) (tt)

y
sy

t yx
t yz t xy
t zy sx

sz t zx t xz x

z
 I/ INTRODUCTION (Giôùi thieäu) (tt)
Phaân loaïi “Traïng thaùi öùng suaát”
 Maët chính: laø maët chæ coù 1 t/p öù/s phaùp
 Phöông chính: phaùp tuyeán cuûa maët chính
 Ö/s chính: ö/s phaùp treân maët chính
 Phaân loïai TTÖS:
 Traïng thaùi ö/s ñôn: 1 t/p ö/s chính khaùc 0
 Traïng thaùi ö/s phaúng: 2 t/p ö/s chính khaùc 0
 Traïng thaùi ö/s khoái: 3 t/p ö/s chính khaùc 0
 Traïng thaùi öù/s phaúng + khoái  TTÖS phöùc taïp
 Phaân loaïi “Traïng thaùi öùng
suaát”
 Traïng thaùi ö/s ñôn:
1 t/p ö/s chính khaùc 0

 Traïng thaùi ö/s

phaúng: 2 t/p ö/s chính
khaùc 0

 Traïng thaùi ö/s

khoái: 3 t/p ö/s chính
khaùc 0
II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
Ñònh nghóa
 Ñònh nghóa: TTÖS phaúng khi caùc t/p ö/s
naèm trong 1 maët phaúng ( 2 ÖS chính 
0) y
s
y
sy
t yx t yx
t xy t xy
sx sx sx sx

x t xy
t yx
z sy
II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
I/ INTRODUCTION (Giôùi thieäu) (tt)
Ñònh luaät ñoái öùng cuûa ö/s tieáp
 Statement (Phaùt bieåu )
“Treân 2 maët vuoâng goùc,
caùc öù/s tieáp coù giaù trò
baèng nhau vaø coù chieàu
cuøng höôùng vaøo caïnh
chung, hoaëc ñi xa caïnh
chung
 txy = t yx ; t yz = tzy; t zx = txz
II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
ÖÙ/suaát treân maët phaúng nghieâng
 Phöông phaùp giaûi tích

y u y u
su su
a
sx x
sx t uv dy ds
x tuv
txy t xy dx
tyx
t yx
v sy
z sy
II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
ÖÙ/suaát treân maët phaúng nghieâng
 Xeùt caân baèng cuûa phaân toá töù dieän
sx + sy sx - sy
su  + cos 2a - t xy sin 2a
2 2 (1a-b)
sx - sy
t uv  + sin 2a + t xy cos 2a
2
 Thay a baèng a+900 ta ñöôïc:
sx + sy sx - sy
sv  - cos 2a + t xy sin2a (2)
2 2
 Tính chaát: su + sv = sx + sy (3)
II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
ÖÙng suaát chính – Phöông chính

 ÖÙng suaát chính – Phöông chính

 Phöông chính xaùc ñònh töø ñieàu kieän:
2t xy
tuv  0  tan 2a  - (4)
sx - sy
 ÖÙng suaát chính:
2
sx + sy  sx - sy 
s max     +t 2
(5)
2 2
xy
min  
II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
ÖÙng suaát tieáp cöïc trò – PP giaûi tích

 ÖÙng suaát tieáp cöïc trò

dtuv sx - sy (5)
0 tan2a 
da 2t xy

 Nhaän xeùt: tan2a. tan2a  -1  2a  2a  k900

 a  a  k.450

“Maët öùng suaát tieáp cöïc trò taïo vôùi maët chính
moät goùc 450”
II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
PHÖÔNG PHAÙP VOØNG TROØN MOHR

 Phöông phaùp ñoà hoïa

 Voøng troøn Mohr öù/s (Stress Mohr Circle)
Töø (1)  s -
2
 u  + tuv
c 2
 R2
2
sx + sy  sx - sy 
vôùi c ; R 
2
 + t 2

2 2
xy
 

Vaäy:
“M(su , tuv)  voøng troøn taâm C(c,0) baùn kính R”
 Voøng troøn Mohr öùng suaát (Stress Mohr Circle)
 II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
PHÖÔNG PHAÙP VOØNG TROØN MOHR (TT)

 Ñaët vaán ñeà:

sy
 Bieát sx, sy, t xy = -tyx
su u  Tìm: su, tuv
sx a  Tìm phöông chính,
t uv sx
txy öùng suaát chính

t yx
sy
II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
PHÖÔNG PHAÙP VOØNG TROØN MOHR (TT)

 Trong heä truïc (s,t

● Choïn ñieåm M(sx,t xy) t

● Choïn M’(sy,tyx=-txy) t M(sx,t xy

xy )
● Noái MM’ caét truïc s
O C H s
taïi C
tyx
M’(sy,t yx)
sx + sy
2
 II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
PHÖÔNG PHAÙP VOØNG TROØN MOHR (TT)
● Voøng troøn taâm C, baùn kính CMvoøng troøn Mohr

sy t
P M(sx,t xy
t xy )
sx
O C
sx H s
txy
tyx
t yx M’(sy,t yx)
sy sx + sy
2
 II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
PHÖÔNG PHAÙP VOØNG TROØN MOHR (TT)
● Töø ñieåm cöïc P(sy,t xy) keû tia phöông u caét voøng
troøn taïi N(su,t uv)
sy t
N u
tuv
P M(sx,t xy
su u t xy )
sx a H’ B
sx O A C su H s
t uv
txy
tyx
t yx M’(sy,t yx)
sy sx + sy
2
II/ TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT PHAÚNG
PHÖÔNG PHAÙP VOØNG TROØN MOHR (TT)

 Phöông chính I,
PB, töông öùng vôùi t
öùng suaát chính sI P M(sx,t xy
t xy )
B s
Phöông chính II, O A C

H
PA, töông öùng sI
vôùi ö/s chính sII tyx s M’(sy,t yx)
II
sx + sy
2
III/ÑÒNH LUAÄT HOOKE

1/ TRAÏNG THAÙI Ö/S ÑÔN

sX sX sx
x  ;  y   z  - sx
2/ TRAÏNG THAÙ
EI ÖÙ/S PHAÚNG E

1
 x   s x - s y  ; sy
E t yx
1 t xy
 y   s y - s x  sx sx
E
t xy
txy
 xy  t yx
G sy
 III/ÑÒNH LUAÄT HOOKE (tt)
 TRAÏNG THAÙI ÖÙNG SUAÁT KHOÁI

Quan hệ ứng suất và biến dạng dài

1 Quan hệ ứng suất và biến dạng góc

 x   s x -   s y + s Z   ;
E txy tyz
1  xy   yz 
 y   s y -   s Z + s X   ;
E G G
1 tzx
 Z   s Z -   s X + s Y  
E  zx 
G

Biến dạng dài chỉ sinh ra ứng suất pháp, biến

dạng góc làm phát sinh ứng suất tiếp
III/ÑÒNH LUAÄT HOOKE (tt)
BIEÁN DAÏNG THEÅ TÍCH

dV 1 - 2

dV
 x + y + z 
E
 sx + sy + sz 
IV/ THEÁ NAÊNG BIEÁN DAÏNG ÑAØN
HOÀI
 Theá naêng rieâng bieán daïng ñaøn
hoài sx
sx

 TTÖS ñôn 1
u  s x x s
2
s
 TTÖS khoái (phân tố chính)
1 u
u   s11 + s 2 2 + s 3 3 
2

 Chƣơng 5:
LÝ THUYẾT BỀN
 Yù NGHÓA:
 Phaân toá ôû TTÖS ñôn bò phaù hoaïi khi s s0 (ö/s
nguy hieåm) vôùi s0 ñöôïc xaùc ñònh töø thí nghieäm
theo 1 chieàu.
 Phaân toá ôû TTÖS phöùc taïp (phaúng & khoái) ?
● Thí nghieäm 2-3 chieàu phöùc taïp, toán keùm
● LT beàn giaûi thích söï phaù hoaïi chæ döïa treân
thí nghieäm 1 chieàu (coù nhieàu !)
THUYEÁT BEÀN 1
 Thuyeát beàn öù/s phaùp cöïc ñaïi
 Phaùt bieåu: “Phaân toá ôû TTÖS phöùc taïp bò phaù
hoaïi khi ö/s phaùp cöïc ñaïi (sI  ñaït tôùi ö/s nguy
hieåm cuûa phaân toá ôû TTÖS ñôn, s0 sch hoaëc sb)
 Ñieàu kieän beàn
s0
max s   s  
n

 Thích hôïp: phaân toá ôû TTÖS ñôn

 THUYẾT BỀN 2
 Thuyết bền biến dạng dài tƣơng đối lớn nhất
 Phát biểu: Nguyên nhân vật liệu bị phá hoại là do
biến dạng dài tƣơng đối lớn nhất của phân tố ở TTƢS
phức tạp đạt tới biến dạng dài tƣơng đối ở trạng thái
nguy hiểm của phân tố ở trạng thái ứng suất đơn.
 Điều kiện bền:

Chỉ phù hợp vật liệu giòn

 THUYEÁT BEÀN 3
 Thuyeát beàn öùng suaát tieáp cöïc ñaïi
 Phaùt bieåu: ““Phaân toá ôû TTÖS phöùc taïp bò phaù
hoaïi khi ö/s tieáp cöïc ñaïi (tmax ñaït tôùi ö/s tieáp
cuûa phaân toá ôû TTÖS ñôn nguy hieåm, t0 = s0/2”
 Ñieàu kieän beàn: (töông öùng vôùi tieâu chuaån
chaûy deûo cuûa Tresca)
s tñ 3  s I - s III   s 

 Thích hôïp: VL dẻo thông dụng trong nghành cơ khí

 THUYEÁT BEÀN 4
 Thuyeát beàn theá naêng bieán ñoåi hình daïng
 Phaùt bieåu: ““Phaân toá ôû TTÖS phöùc taïp bò phaù
hoaïi khi TN rieâng BÑHD uhd ñaït tôùi TN rieâng
BÑHD cuûa phaân toá ôû TTÖS ñôn nguy hieåm, uhd 0
”
 Ñieàu kieän beàn: (töông öùng vôùi tieâu chuaån
chaûy deûo cuûa von Mises)
2 2 2
s tñ4   sI - sII  +  sII - sIII  +  sIII - sI    s 
 Thích hợp: VL dẻo_ Thông dụng trong ngành xây
dựng và chế tạo máy
 THUYEÁT BEÀN 5
 Thuyeát beàn Mohr – Coulomb
 xuaát phaùt töø thöïc nghieäm
 ñöôøng cong giôùi haïn laø ñöôøng bao cuûa caùc
voøng troøn Mohr giôùi haïn, xaùc ñònh töø thöïc
nghieäm.
Chæ caàn xaùc ñònh voøng Mohr giôùi haïn keùo vaø
neùn  ñöôøng bao tieáp xuùc vôùi 2 voøng
 Voøng troøn Mohr baát kyø coù sI vaø sIII
THUYEÁT BEÀN 5
 Ñieàu kieän beàn:
s k0
s tñ 5  s I - 0 s III   s k
sn
 Nhaän xeùt:
 Tieâu chuaån Mohr – Coulomb laø söï toång
quaùt hoùa cuûa tieâu chuaån Tresca nhöng coù
xeùt ñeán s k vaø s n
0 0

 Thích hôïp vôùi VL doøn

 THUYEÁT BEÀN 5
s n0 s k0
Voøng troøn
sIII sI giôùi haïn keùo
1 phöông

Cn C Ck s

N1
K
Voøng troøn M
N
giôùi haïn neùn
1 phöông t
CHÂN THÀNH CÁM ƠN
SỰ THEO DÕI