www.yuksekkayalawoffice.com www.yuksekkayalawoffice.

com

VAZGEÇİLEMEZ BİLGİ/İSTİHBARAT TÜRÜ:

AÇIK KAYNAK İSTİHBARATI

Bayram YÜKSEKKAYA1

1
Avukat, Adana Barosu.

1
www.yuksekkayalawoffice.com www.yuksekkayalawoffice.com
ÖZET:
Toplumumuzda, istihbarat kelimesi dile getirildiği an,
genellikle korku ve aşırı isteğin at başı gittiği bir hisler karmaşası açığa
çıkmaktadır. Zira kişilerin televizyonlarda izledikleri ajan filmleri, bir
kısım ajanların öldürülmesine dair haberler, toplum içerisinde gezinen
şehir efsaneleri gibi nedenler bireylerde “istihbarat” kelimesine karşı
enteresan bir alerji oluşmasını sağlamıştır.
Esasında istihbarat, kişinin günlük hayatında sıkça yaptığı
bir fiiller zincirinden ibaret olup, bunun farkında olmayan birey,
istihbarat fiilini başka ve hatta yapılabilmesi kendisi açısından imkânsız
bir iş olarak görmektedir.
Örneğin, pazar alışverişine gitmek için hazırlık yapan bir
ev hanımının; evinde bulunan sebze, meyve ve tüketim malzemelerin
sayısı ve “ne kadarlığı” konusundaki araştırması (dolaba bakması, yağı
kontrol etmesi, diş macununun durumu, temizlik malzemelerinin ne
kadar kaldığını tespit etmesi vs.), pazarda yapacağı harcamayı (bütçe)
belirlemesi, pazar ile ev arasındaki mesafeyi dikkate alarak
taşıyabileceği kadar alabileceğini göz önüne alması, evdeki diğer
kişilerin tüketime yönelik haftalık kullanım oranlarının tahmin edilmesi
(örneğin yaz günlerinde sıkça istenen malzemelerin mesela dondurma,
meyveler vs. belirlenmesi) gibi hususlar, en alasından bir “istihbarat”
bilgisidir. Tüm bu hususları göz önüne alan ev hanımı, sonsuz
olasılıklarla dolu alış-veriş yapma işlemini, bu bilgiler dâhilinde
planlayacak ve bu bilgilerin kendisinde oluşturduğu fikir ile alışverişini
tamamlayacaktır.
İşte, örnekte bahsi geçen ev hanımının, alışveriş yapmadan
önce yapmış olduğu tüm bu araştırmalar, “açık kaynak istihbarat”tan
başka bir şey değildir. Açık kaynaklarla elde ettiği bilgileri, kendi
bilgisiyle bir analize tutan ev hanımı, yapmış olduğu alışverişte, bizzat
istihbarati bilgilerden yararlanmıştır.
İşte bu makalenin konusu olan “açık kaynak istihbaratı”,
bireylerin (aynı örnekteki ev hanımı gibi) esasında çok sık kullandıkları
ama farkına varamadıkları bir alan üzerinde farkındalıklarını arttırarak,
daha doğru kararlar almaları yönünde bir kısım fikirler sunmaya yönelik
beyin jimnastiğinden ibarettir.

2
www.yuksekkayalawoffice.com www.yuksekkayalawoffice.com
YÜKSEKKAYA LAW OFFICE, “açık kaynak istihbarat”ın,
günlük hayatta uygulanabilecek yöntemlerini geliştirerek, “hukuki
istihbarat” başlığı altında hizmet vermeyi ve hatta bu noktada bir ilk
olmayı, gururla ifade etmekten mutluluk duymaktadır

3
www.yuksekkayalawoffice.com www.yuksekkayalawoffice.com
BÖLÜM – 1
TANIM
Açık kaynak istihbaratı; aslında tanımı yapılmaya gerek
olmayan bir kavramdır. Tanımı, açıklamadan ibaret olsa da açık kaynak
istihbaratı, insan, toplum, devlet ve dünya hayatında önemli ve değerli
bir konuma sahiptir.

Kısaca; açık kaynaklardan elde edilen bilgiler olarak

tanımlanabilecek olan açık kaynak istihbaratı; sadece bilgilerin elde
ediliş tarzına göre tanımlanmış bir kavramdır.

Her ne kadar kavramda “açık kaynak” olarak bilginin

alındığı zemin belirtilmiş ise de, “açık kaynak”tan ne kastedildiğinin iyi
tahlil edilmesi gerekmektedir.

Örneğin; A şirketi hakkında bilgi toplayan bir kurum, A

şirketi içerisinde yer alan bir ajanının vasıtasıyla bir kısım bilgiler elde
edebilir. Bu bilgiler, yani A şirketinin içerisinde yer alan ve bilgi aktaran
kişinin sağladığı girdiler, bilgiyi toplayan kurum için bir “açık kaynak”
değildir.

Dolayısıyla, “açık kaynak” tabirinden kasıt, kolaylıkla ve

herkes tarafından veya en azından isteyenler tarafından hiçbir ekstra
girişim yapmaya gerek olmadan bilgi elde etmeye yarayan kaynaklardır.

Günümüzde internet, medya (yazılı, sesli ve görsel basın),

kitaplar, broşürler, yüksek lisans ve doktora tezleri, seminer belgeleri vs.
açık kaynaklara örnektirler.

Ancak bazı açık kaynaklar vardır ki, bu kaynaklar doğası

gereği açık olmakla birlikte, bu kaynaklara ulaşarak bilgi elde etmek
ekstra bir girişimde bulunmayı gerektirebilir. Örneğin, üniversitelerde
yayımlanmamış doktora veya yüksek lisans tezleri, ücretli internet
haber sitelerindeki bilgiler, basımı kalmamış kitaplar vs. örnek olarak
sayılabilir.

4
www.yuksekkayalawoffice.com www.yuksekkayalawoffice.com
BÖLÜM – 2
ELDE EDİLİŞİ VE KULLANIMI:

Açık kaynak istihbaratına dayalı olarak elde edilmek

istenen bilgilerin, elde edilme yöntemi çok önemlidir. Zira her ne kadar
açık bir kaynaktan yayımlansa yahut ileri sürülse de, doğruluğu
konusunda bir tahlil yapılması zorunludur.

Örneğin, bir çiftçinin bu yıl ekeceği ekinin ne olacağı

konusunda karar verir iken, hava durumu tahminlerinden faydalanması,
bir açık kaynak bilgi girişidir. Bunun için, ekini ekeceği günlerle birlikte,
ekinlerinin büyüyeceği günler ve mahsul toplama zamanına ilişkin hava
şartlarının ne olacağı konusunda hava durumu ile ilgili bilgi almak için
araştırma yapan çiftçi, kendisine açık kaynak bilgisi sunan hava durumu
tahmini kaynaklarının doğruluğu konusunda bir araştırma yapmalıdır.
Mesela, bir internet sitesinde bu konuya ilişkin araştırma yapacak ise, o
internet sitesinin yakın geçmişte ortaya koyduğu tahminler ile gerçekte
oluşan hava durumunu karşılaştırabilir, birden fazla kaynak tarayarak en
doğru tahmini verebilecek kaynağı tespit edebileceği gibi, birden çok
kaynağın ortaya koyduğu hava tahminlerini temel alarak, kendisi bir
tahminde bulunabilir.

Aynı şekilde, üniversite sınavına hazırlık kitabı yayınlayan

bir yayın evi, gelecek yıl kaç tane öğrencinin üniversite sınavına
gireceği konusunda bir araştırma yapabilir. Başvuru sayısı
açıklanmadan, o yıl üniversite sınavına girme ihtimali bulunan öğrenci
sayısını belirlemek için, Milli Eğitim Bakanlığı’nın verilerinden
faydalanılabileceği gibi, geçen yıl sınava girip de hiçbir yere
yerleştirilemeyen öğrenci sayısını yine açık kaynaklardan tespit ederek,
bir sayıya ulaşılabilir. Hatta eğer yurt geneli değil de bölgesel olarak
çalışıyor ise (bir il veya birbirine yakın birkaç ilde sadece kitaplarını
dağıtabiliyorsa) bu illerde üniversiteye hazırlanan öğrencilerin sayısını
belirlemek amacıyla bazı kaynakları tarayabilir. Hatta geçen yıl kaç
kitabının satıldığı, en çok hangi tür kitapların satın alındığı, satın
alınmayan kitapların neden alınmadığı hususunda, sosyal medya
aracılığıyla bir kısım bilgiler elde edebilir. Aynı şekilde, son yapılan
sınavda, öğrencilerin hangi bölümdeki soruları çözmekte zorlandığını
tespit etmek için etüd merkezlerinin yayınlarını inceleyebilir.

5
www.yuksekkayalawoffice.com www.yuksekkayalawoffice.com

Birinci örnekte, ulaşılması gereken sonuçta (yani hava

durumunda) oluşacak olan belirsizlik, ikinci örnekteki (yani öğrenci
sayısı ve niteliği) belirsizlikten çok daha fazladır. İşin doğası gereği,
açık kaynak bilgisine ulaşıldıktan ve doğruluğu tespit edildikten sonra
işin en zor ve belki de en önemli aşamasına geçilmektedir: ANALİZ.

Açık kaynak bilgilerine ulaşmak ve bu bilgilere dayalı bir

bilgi yığını oluşturmak ve hatta bilgilerin doğruluğunu tespit ve tahlil
etmek, işin en kolay yanıdır. Analiz aşaması ise, ulaşılan bilgilere göre
nasıl davranılması gerektiğini ortaya koyma aşamasının belki de ilk
adımı ve hatta ilk ve son adımı dahi olabilir.

İstihbarat eden, ulaştığı açık kaynak bilgilerini, doğru ve

nesnel bir analize tabi tutmak zorundadır. Yapılan analizin doğru ve
nesnel olup olmadığı ise ulaşılacak amaca göre değişebilecektir.

Örneğin, çiftçi örneğinde eğer yapılan hava tahminlerinden

elde edilen bilgiler dâhilinde, ürünün ekileceği ve yetiştirileceği
dönemdeki hava şartları, karpuz ekimine uygun değilse ve buna rağmen
çiftçi karpuz eker ise, analizi ya hiç yapmamış yahut da doğru
yapamamış demektir. Zira normal şartlarda karpuz ekimine uymayan
hava şartlarında karpuz yetiştirilmesi demek, çiftçi için zarar etmek
anlamına gelmektedir.

Ancak bu çiftçi, karpuz için uygun olmayan hava

şartlarında, karpuz yetiştiricilerinin karpuzları tarladan
toplayamayacaklarını, ürünlerin ziyan olacağını ve bu nedenle gelecek
dönemde karpuzun piyasada az olacağından dolayı fiyatının yüksek
olacağını görüp, karpuz ekimine uygun olmayan hava şartlarını saf dışı
eden teknolojik ve zirai tedbirleri alarak karpuz yetiştirmek ister ise,
yapmış olduğu analiz, teknolojik ve zirai desteklerin yapılması
aracılığıyla, gerçekleştirmek istenen amaca uygun olacaktır. İşte,
herkesin zarar ettiği zamanda elde edilen karın, en yüksek kazançla eşit
olduğu anlamına gelen “kapitalizmin fırsatçılık kuralı”, örnekteki çiftçi
tarafından uygulanmış olacaktır.

6
www.yuksekkayalawoffice.com www.yuksekkayalawoffice.com
Analiz, ulaşılmak istenen amaca uygun olmalıdır. Ancak,
ulaşılmak istenen amaç da, konum itibariyle sert ve üzerinde oynanamaz
olmamalıdır. Amaç belirlenirken, her daim üzerinde oynanabilir,
elastiki bir yapı ihtiva etmelidir.

Örneğin, ticaret para kazanmak, kar elde etmek ve hatta

klasik anlamda maliyeti en düşük seviyede tutarak, karlılığı piyasa
gerçekliği ile uygun bir şekilde en üst seviyeye ulaştırmak için yapılır.
Ana amaç bu iken, bu amacı gerçekleştirmek için şirketler bir kısım
ticari işler yaparlar. İşte yaptıkları bu işlerde, saplantılarından
kurtulmaları adına, profesyonel destek almaları gerekmektedir. İhale işi
yapan bir şirketin, daha önce bir hastanenin temizlik işini yapmakla
büyük kar elde etmiş olması, o şirketi sadece hastanelerin temizlik işini
yapmaya itmemelidir. Aynı şekilde, geçen yıl yaz aylarında en çok
kişisel tüketim malzemelerinde büyük kar elde eden bir marketler
zincirinin, gelecek yıl bu alana yapacağı yatırımı öngörülebilir şekilde
arttırmak yerine, diğer satış alanlarının bir kısmını öngörülemez şekilde
kısıtlayarak, kişisel tüketime yönelmesi ve bunun için açık istihbaratı
kullanması da doğru değildir.

Geçen yıl matematik öğretmeni ile arasındaki kişisel

diyaloğa bağlı olarak matematik dersinden yüksek notla geçen bir
öğrencinin, gelecek yıl matematik dersine yine aynı öğretmenin
girmesinden dolayı matematik dersinde göstereceği rahatlık, ileride
gireceği üniversite sınavında kendisine negatif etki olarak döneceğini
söylemek kesine yakın bir gerçeklik göstermektedir. Zira okuldaki
başarının, ülke genelinde yapılacak bir sınavda öğrenciye çok büyük bir
katkısı bulunmamaktadır. Öğrenci, okuldaki başarısına aldanır ise,
başarı çıtasını yükseltme gereksinimi duymayacak, ülke genelinde hiç
görmediği kişilerle olan yarışta, başarısızlığa uğrayacaktır. Bunun
milyonlarca örneği vardır.

Ticari işletmeler de, genellikle aynı müşterilerle çalışsalar

da, farklı müşterilere hitap etmeden büyüyemezler. Bir bölgedeki
başarılarına aldanarak, başka bir bölgeye giriş yaparken, girdikleri
bölgenin özelliklerine değil de geldikleri (bugüne kadar çalıştıkları)
bölgedeki taleplere bağlı kalırlar ise, başarısız olacakları kesindir.

7
www.yuksekkayalawoffice.com www.yuksekkayalawoffice.com
İşte, hangi alanda olunursa olunsun, açık kaynak istihbaratı
yapılması, gerekli ve hatta zorunlu ancak yeterli değildir. Gereklidir,
zira temel yapıtaşların değişimi uzun zaman alsa da her alanda hızla
değişen dinamikler mevcuttur. Zorunludur, zira hızla değişen dinamikler,
daha çok açık kaynak istihbaratıyla fark edilebilir. Yeterli değildir çünkü
açık kaynak istihbaratı gerçekçi ve profesyonel bir analiz ile strateji
belirlemede etkili olabilir.

Analiz, ulaşılmak istenen genel ve özel amaca göre

yapılacaktır. Nihai amaç ile bu amaca ulaşmak için gerçekleştirilmesi
gereken hedefler ve bu hedeflere varmak için kullanılacak strateji,
analizci tarafından çok iyi bilinmeli ve devamlı güncellenmelidir.
Hayatın her alanında kullanılan ancak pek farkında olunmayan açık
kaynak istihbaratına karşı farkındalık arttıkça, kullanılan kaynaklar ve
yapılan analiz daha nitelikli olacaktır.

İstisnasız her alanda açık kaynak istihbaratından

yararlanılabilir. Sadece ticari alanda değil, hukuk, sağlık, eğitim, ulaşım,
siyaset vs… her alanda açık kaynak istihbaratı, kişilere ve kurumlara
kolaylık sağlayacağı aşikârdır.

8
www.yuksekkayalawoffice.com www.yuksekkayalawoffice.com

SONUÇ

İstihbarat, en basit anlamıyla, sonsuz olasılıkları,

öngörülebilir alternatif ihtimallere indirme işidir. Bu sistemli indirgeme
içerisinde, birçok disiplinden yararlanıldığından dolayı istihbarat,
multidisipliner bir yapı arz etmektedir. Elde edilen bilginin işlenmesi
olarak süregelen istihbarat işi, bilginin elde ediliş tarzı, elde ediliş
kaynağı, kaynağın ve tarzın tahlili, yığılan bilginin amaca uygun olarak
analizi gibi birçok süreçten geçmektedir.

Açık kaynak istihbaratı, tüm bireylerin ve kurumların

yaptığı ancak yapar iken “yaptıklarının farkında olmadıkları” bir olaydır.
Şüphesiz açık kaynak istihbaratının bel kemiğini, alınan bilgiler ve
analiz oluşturmakta, sonucu ise analizcinin görüşü belirlemektedir.

Yukarıda, sosyal hayattan, ticari hayata kadar bir kısım

örnekler verilerek, açık kaynak istihbaratı ile hayatımızın her alanında
bir kısım davranışlarda bulunulduğu gözler önüne serilmiştir.

Tarihin belki de başından bu yana yapılan açık kaynak

istihbaratı, son yüzyılda daha da sistemleşmiş, gerek bireysel, gerek
kurumsal gerekse sosyal alanda hızla önemi anlaşılmaya başlanmıştır.

Ülkemizde; maalesef gelişmiş ve hatta bizim gibi

gelişmekte olan ülkelere nazaran bu konuda oluşan farkındalık yeterli
değildir ve hatta hiç yoktur.

İşte YÜKSEKKAYA LAW OFFICE; kişisel, kurumsal ve

toplumsal anlamda bu kadar önemli bir konunun fark edilmesi ve
kullanılması amacıyla, bu makaleyi yayınlama gereği duymuştur.

Kendi bünyesinde “Hukuki İstihbarat” başlığı altında açık

kaynaklı istihbarat hizmeti de veren YÜKSEKKAYA LAW OFFICE;
hukuki istihbarat hizmetinin bireyler, kurumlar ve kuruluşlar için hayati
öneme sahip olduğunu açıkça ve ayrıca belirtmeyi, toplumsal bir
sorumluluk olarak bir borç bilmektedir.