ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ [ΕΠΟ22]
ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ: 2016-2017

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Β. Χ. ΚΑΛΔΗΣ

ΘΕΜΑ 1ης ΓΕ

Ο Σωκράτης επέφερε μια καθοριστική στροφή στον αρχαιοελληνικό στοχασμό.

Επίκεντρο της φιλοσοφίας δεν είναι πλέον ο φυσικός κόσμος αλλά ο άνθρωπος. Ποιά ζωή
αξίζει να ζω; Πώς πρέπει να σκέφτομαι και να πράττω ώστε να την εξασφαλίσω; Αυτά
γίνονται πλέον τα θεμελιακά ερωτήματα. Με αυτόν τον τρόπο, το φιλοσοφείν γίνεται μια
στοχαστική διαδικασία που στοχεύει στο σμίλεμα μίας προσωπικής και συλλογικής ζωής
η οποία διέπεται από συγκεκριμένες αξίες και αρετές.

Η μέθοδος του Σωκράτη συνίστατο στη δημόσια συζήτηση ακολουθώντας συγκεκριμένη

«μαιευτική» μέθοδο, με ανθρώπους που, βέβαιοι για τις γνώσεις τους, νόμιζαν ότι ήξεραν
πολλά. Κατόρθωνε με τις κατάλληλες ερωτήσεις να «μουδιάζει» τον κάθε φορά
συνομιλητή του και να του εκμαιεύει ότι τελικά πράγματι δεν είχε καμιά βέβαιη γνώση
παρά μόνο απλή γνώμη για κάτι (συχνά αντικρουόμενη με μια άλλη). Τι είναι το χ; είναι
ο τύπος της ερώτησης που πραγματεύεται ο Σωκράτης, παίρνοντας πάντα ως αφετηρία
ηθικο-κοινωνικά προβλήματα της καθημερινότητας. Ηθικά ακέραιος ο ίδιος, αναζητεί
την αλήθεια μέσα στην αρετή. Τι είναι η χ αρετή; Είναι ερώτηση που μένει συνήθως
χωρίς απάντηση – γι’ αυτό και αυτοί οι πρώιμοι διάλογοι του Πλάτωνα στους οποίους
εμφανίζεται ο Σωκράτης εφαρμόζοντας αυτήν την κριτική μέθοδο ονομάζονται
σωκρατικοί ή απορητικοί. Κεντρική θέση του Σωκράτη –που εξηγεί και την απολογία του
στο δικαστήριο– είναι ότι δεν πρέπει κανείς ν’ αποφεύγει τον θάνατο και να επιδιώκει να
ζήσει πάση θυσία αλλά να ζει υπό όρους. «Ο δε ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω.»
(Απολογία, 38a) Πρέπει να αποδίδουμε αξία όχι στο ζην αλλά στο ευ ζην, όπου το ευ
σημαίνει καλά και δίκαια (Κρίτων, 48b).

Στα Ηθικά Νικομάχεια ο Αριστοτέλης στοιχειοθετεί —όχι πρακτικά όπως ο Σωκράτης

αλλά θεωρητικά και συστηματικά— το περιεχόμενο μιας ενάρετης ζωής που απαιτεί
συνεχή άσκηση του λόγου και του χαρακτήρα και στοχεύει στην επίτευξη της
ευδαιμονίας. Στην ευδαιμονία οδηγείται κάποιος/κάποια μέσα από τη συνεχή άσκηση της
αρετής: το τι εστί ηθική αρετή ορίζεται συγκεκριμένα από τον Αριστοτέλη στα Ηθικά
Νικομάχεια.

α) Παρουσιάστε τη μέθοδο του Σωκράτη έτσι όπως μας παραδίδεται από τον
Πλάτωνα και εξηγήστε σε τι αποσκοπεί. Εξηγήστε σε τι συνίστανται η σωκρατική
μαιευτική και η σωκρατική ειρωνεία.
β) Παρουσιάστε την έννοια του ευ ζην στον Σωκράτη και αντιπαραβάλλετέ την προς
τις έννοιες της ευδαιμονίας και της ηθικής αρετής στον Αριστοτέλη.
ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ:
Δευτέρα 05/12/2016 (11:59μμ αυστηρά)
ΤΡΟΠΟΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ: Μόνον Ηλεκτρονικά στο http://study.eap.gr/
Όριο λέξεων: 2100-2300 (Εργασίες με μεγάλη υπέρβαση του ορίου ή πολύ βραχείες δεν
γίνονται δεκτές)

Κύρια βιβλιογραφία ΕΑΠ

Συνοδευτικό κείμενο: Η Ελληνική Φιλοσοφία από την Αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα, τ.
Α΄, ΕΛΠ 22, Πάτρα 2002, σσ.121-130, 204-207.

Πρωτότυπα Κείμενα

Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, τ.1, μτφρ. Δ. Λυπουρλή, Αθήνα: Ζήτρος, 2006, Α (2, 4,
7 [μέχρι 1098a23], 8-10) και Β (1-2, 4-7)

Πλάτων, Απολογία Σωκράτους, απόδ. Β. Μοσκοβή, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, χχ

(28d9-31c3, 33c – 41e)

Πλάτων, Κρίτων απόδ. Β. Μοσκοβή, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, χχ (47a-54e)

Υποχρεωτική επικουρική βιβλιογραφία

Guthrie, W.K.C. Σωκράτης, μτφρ. Τ. Νικολαΐδη, Αθήνα: ΜΙΕΤ, 2001, σσ. 170-187, 203-
211.

Ross, W.D., Aριστοτέλης, μτφρ. Μ. Μητσού, Αθήνα: ΜΙΕΤ, 2005, σσ. 265-280.

Πάροδος Αριστοτέλους 18, 26335 Πάτρα

Τηλ.: 2610 367355 - 2610 367336 - 2610 367327 Fax: 2610 367650