Chương 5:

Cơ cấu xã hội - giai cấp và liên minh giai cấp, tầng lớp trong thời kỳ quá độ lên CNXH
I. Cơ cấu xã hội giai cấp trong thời kỳ quá độ lên CNXH
1. Cơ cấu xã hội
- Cơ cấu xã hội là gì?
(Là những cộng đồng người + toàn bộ những mối quan hệ xã hội do tác động lẫn nhau của
các cộng đồng ấy tạo nên)
- Các loại cơ cấu xã hội
+ Cơ cấu xã hội nghề nghiệp
+ Cơ cấu xã hội dân cư
+ Cơ cấu xã hội tôn giáo
+ Cơ cấu xã hội giai cấp (Giữ vai trò chi phối, quyết định )
2. Cơ cấu xã hội giai cấp
- Khái niệm?
Các giai cấp, tầng lớp + MQH giữa các giai cấp, tầng lớp
- Vị trí của cơ cấu xã hội giai cấp?
+ Là một bộ phận của cơ cấu XH và có MQH tác động qua lại với các bộ phận khác của cơ
cấu XH
+ Có vị trí trung tâm, quan trọng hàng đầu chi phối các loại cơ cấu xã hội khác
3. Cơ cấu xã hội giai cấp trong thời kỳ quá độ lên CNXH
- Khái niệm?
Các giai cấp, tầng lớp trong TKQĐ + MQH giữa các giai cấp, tầng lớp trong TKQĐ
- Sự biến đổi?
+ Xu hướng biến đổi: Xích lại gần nhau về MQH TLSX; Tính chất lao động; Quan hệ phân
phối; Sự tiến bộ về đời sống tinh thần
+ Biến đổi gắn liền và bị quy định bởi cơ cấu kinh tế của TKQĐ lên CNXH
+ Biến đổi phức tạp, đa dạng, làm xuất hiện các tầng lớp xã hội mới
+ Biến đổi trong MQH vừa đấu tranh, vừa liên minh dẫn đến sự xích lại gần nhau giữa các
giai cấp, tầng lớp cơ bản trong xã hội
- Mối quan hệ giữa các giai cấp tầng lớp?
+ Lãnh đạo (GCCN); Đan xen; Đấu tranh; Hợp tác; Liên minh(GCCN; GCND; Tầng lớp trí
thức)
4. Cơ cấu xã hội giai cấp trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở VN
- Khái niệm?
Các giai cấp, tầng lớp trong TKQĐ VN + MQH giữa các giai cấp, tầng lớp trong TKQĐ VN
- Các giai cấp, tầng lớp
+ GCCN: lãnh đạo
+ GCND
+ Tầng lớp trí thức
+ Đội ngũ doanh nhân
- Mối quan hệ giữa các giai cấp tầng lớp
Lãnh đạo (GCCN); Đan xen; Đấu tranh; Hợp tác; Liên minh (GCCN; GCND; Tầng lớp trí
thức)
- Đặc điểm cơ bản của cơ cấu xã hội – giai cấp ở Việt Nam giai đoạn trước và sau năm 1986 là
gì?
+ Trước 1986: Đơn giản
+ Sau 1986: Mang tính đa dạng
- Vị trí vai trò của các giai cấp, tầng lớp:
+ Ngày càng được khẳng định.
+ Giai cấp công nhân Việt Nam giữ vị trí tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã
hội
+ Giai cấp nông dân Việt Nam có vị trí và vai trò là lực lượng quan trọng để phát triển kinh
tế - xã hội bền vững
+ Đội ngũ trí thức Việt Nam được xem là lực lượng lao động sáng tạo đặc biệt quan trọng.
- Nguyên nhân nào dẫn đến xu hướng phát triển cơ cấu xã hội - giai cấp ở Việt Nam trong thời
kỳ quá độ mang tính đa dạng và thống nhất? Nền kinh tế nhiều thành phần
- Sự biến đổi cơ cấu xã hội - giai cấp ở nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ngoài
mang tính đặc thù còn mang đặc điểm gì? Tính quy luật phổ biến
- Cơ cấu xã hội – giai cấp ở nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội giai đoạn trước
năm 1986 có đặc điểm cơ bản nào? Mang tính đơn giản
II. Liên minh giai cấp, tầng lớp trong thời kỳ quá độ lên CNXH
1. Yếu tố nào quyết định sự liên minh các giai cấp, tầng lớp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội?
- Do có những lợi ích cơ bản thống nhất với nhau
- Nông dân là “những người bạn đồng minh tự nhiên” của công nhân
2. Nội dung liên minh
- Kinh tế (Nội dung quan trọng, quyết định)
- Văn hoá
- Chính trị
- Tư tưởng
3. Trong cách mạng xã hội chủ nghĩa lập trường chính trị của liên minh công, nông, trí
thức được xác định bởi lập trường chính trị của giai cấp nào?
Công nhân
4. Liên minh giai cấp, tầng lớp trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở VN
- Vai trò của các giai cấp tầng lớp:
+ Giai cấp nào là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước?
Giai cấp công nhân
+ Giai cấp nào là lực lượng nòng cốt trong liên minh công – nông – trí thức? GCCN
+ Vai trò lãnh đạo: GCCN
- Nội dung liên minh
+ Nội dung chính trị: Mục đích liên minh về nội dung chính trị của các giai cấp, tầng lớp ở
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay là Giữ vững lập trường chính trị - tư tưởng của giai cấp
công nhân
+ Nội dung kinh tế: Mục đích Kết hợp đúng đắn lợi ích và nhu cầu kinh tế của các giai cấp,
tầng lớp; Là nội dung nội dung cơ bản, quyết định, là cơ sở vật chất kỹ thuật của liên minh
trong TKQĐ
+ Nội dung văn hoá, xã hội: Mục đích Thực hiện tốt các chính sách xã hội đối với công nhân,
nông dân, trí thức và các tầng lớp nhân dân
- Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, điều kiện để thực hiện nội dung liên
minh về chính trị của các giai cấp, tầng lớp là gì? Hoàn thiện, phát huy dân chủ xã hội chủ
nghĩa và quyền làm chủ của nhân dân