Dane Obliczenia Wynik

N = 20kW Zaprojektować dwupodporowy wał maszynowy wg schematu podanego na rysunku. W

punktach A i B znajdują się łożyska toczne, a w punkcie C osadzonejest koło zębate o zębach
n = 1500 skośnych. W punkcie D znajduje się koło pasowe klinowe.Obydwa koła osadzone są na wale za
obr/min pomocą połączeń wpustowych. W obliczeniach należypominąć ciężar wału i ciężar koła
zębatego i pasowego.
I = 0.85m

a:b:c = 1.4-
2-2.6

a = 0.2m

b = 0.4m

c= 0.25m

β = 10⁰
pochylenie
linii zębów

z = 30

m = 5 mm

D1 =
200mm

D2 =
300mm

N = 20kW Określenie mocy w poszczególnych przedziałach wału: N1= 20

kW
n = 1500 N1=N=20kW koło zębate
obr/min N2= 12
N2 = 0,6N= 12 kWkoło pasowe kW
N3=0,4N = 8kWsprzęgło N3= 8
Określenie momentów skręcających w poszczególnych przedziałach wału: kW

MS1= 127,3
Nm

MS2= 76,4
Nm

MS3= 50,9
Nm
 Momenty skręcające zredukowane: MS1'= 84,9
Nm

MS2'= 50,9
Nm

MS3'= 34,0
Nm

z = 30 Określenie wymiarów koła zębatego: z = 30

m = 5mm Przyjmuję: m = 5mm

β = 10⁰ z = 30 liczba zębów
β = 10⁰
α= 20⁰ m = 5 mm moduł
α= 20⁰
MS1 = β = 10⁰ kąt pochylenia linni zęba
127,3Nm
α = 20⁰ kąt przyporu do1=
do1 = 152,3mm
152,3mm
ha= 5mm
αwn = 20⁰
hf= 6,25mm
β= 10⁰

h= 11,25mm

da1=
162,3mm

Średnica podziałowa koła: df1=

139,8mm

zg= 17
Wysokość głowy zęba:

zg'= 30

Wysokość stopy zęba: zg β = 29

Ψ = 10

Całkowita wysokość zęba: b = 50mm

Po =1672N
Średnica wierzchołkow zębów:
 Pr = 617,94N

Pa = 294,8N

Średnica podstaw zębów: Pn=1806,7N

Graniczna liczba zębów (teoretyczna):

Graniczna liczba zębów (praktyczna):

zg' = 30

Graniczna liczba zębów w kołach skośnych (teoretyczna):

Liczba zębów z>zgβ

Szerokość wieńca koła zębatego:

Dla kół odlanych współczynnik Ψ jest mniejszy od 15. Przyjmuję Ψ=10

Obliczanie sił występujących w kołach zębatych o zębach skośnych

Siła obwodowa Po:

Siła promieniowa Pr:

αwn= kąt przyporu na średnicy tocznej w przekroju normalnym (20⁰)

Siła osiowa Pa:

Siła międzyzębna Pn:

 n = 1500 γ-kąt rozwarcia cięgien D1 = 200mm
obr/min D2 = 300mm
α-kąt opasania i21 = 1,5
D1 = v =15,71obr/s
200mm S1-naciąg czynny

N2 = 12kW S2-naciąg bierny amin=

300mm
X=2 Określenie podstawowych wymiarów i parametrów przekładni pasowej:
amax
v =15,71 Zakładam D1=200 [mm], D2=300 [mm]
=1000mm
obr/s

β = 36⁰ a = 700mm
α = 171,8⁰
N2 = 12 Prędkość liniowa pasa γ = 4,1⁰
kW
Lp =
v = 15,71
2188,6mm
obr/s
Minimalna oraz maksymalna odległość osi kół pasowych
α=172,9 Lp = 2240mm
0 𝐷1 + 𝐷2
𝑎𝑚𝑖𝑛 = + 0.05𝑚
2 a = 700,9mm

fz = 7.01
obr/s
Przyjmuję wstępnie a = 700

ki = 1,1

De = 220mm

kϕ = 0,98
Kąt opasania na kole czynnym:
kt = 1,2

Długość pasa Np=5,96kW =

6,8KM

kl = 0,91
Dobieram znormalizowaną długość pasa Lp=2240 [mm]- pas C
x = 2,74
Korekcja długości a:
x=3

lp = 19mm

Warunek zginania bmin =

 5,7mm

hmin =
14,3mm
Średnica równoważna
e = 25 mm
Ki=1,10- wsp. zależny od przełożenia przekładni (dla i=1,21-1,80)
f = 17 mm
De=D1•ki

Moc przenoszona przez jeden pas B = 84 mm

Kϕ=0,98- wsp. zależny od kąta opasania mniejszego koła μ = 0,46

Kt = 1,2- silnik elektryczny trójfazowy, średnie warunki pracy urządzenia napędzanego

μ' = 1,48
Np =5,96 kW
`S2 = 9,1409N
Kl=0,91- współczynnik długości pasa
S1 =
Ilość pasów
773,0612N

Q = 782,5N

Przyjmuję 3 pasy. m = 83,185

v = 3.99

Qz = -703,3N

Qy = 343,04N

Wymiary wieńca koła zębatego

lp = 19 mm

bmin=5,7mm

hmin=14,3mm

e=25 mm

f=17mm
Szerokość wieńca koła klinowego

B=(x-1)e+2f

Obliczenie sił występujących w przekładni pasowej

Rzeczywisty współczynnik tarcia

Pozorny współczynnik tarcia

Napięcia cięgien S1 i S2 ze wzoru Eulera:

2𝑀
𝑆 −𝑆 = = 764𝑁
𝐷

𝑆 =𝑆 𝑒

𝑆 = 𝑆 × 84,58

Siła wypadkowa Q

Składowe siły Q

𝑄 = 𝑄𝑐𝑜𝑠 (150 + 𝑣)

𝑄 = 𝑄𝑠𝑖𝑛 (150 + 𝑣)
Pa = - Rbx = -294,8N
294,8N
Ray =545,29N
Pr = 617,9N
Rby =
c = 0,25m 415,69N
b = 0,4m
Raz =
do1= 1485,44N
152,3mm
Rbz =
l = 0,85m -516,74N
β = 30⁰
Określenie reakcji występujących w układzie XY
Qy =
343,04N

Qz= -
703,3N
Po =
1672,0N

c = 0,25m
b = 0,4m
l = 0,85m
β = 30,0⁰

𝐹 = 𝑃𝑎 + 𝑅𝑏𝑥 = 0

𝐹 = 𝑅𝑎𝑦 − Pr +𝑅𝑏𝑦 − 𝑄𝑦 = 0

𝑑
𝑀 = 𝑅𝑎𝑦 × 𝑙 − Pr × (𝑏 + 𝑐) − 𝑄𝑦 × 𝑐 + 𝑃𝑎 × =0
2

𝑅 = −𝑃𝑎

Pr(𝑏 + 𝑐) + 𝑐𝑄𝑦 − 𝑃𝑎( )

𝑅𝑎𝑦 =
𝑙

𝑅𝑏𝑦 = 𝑄𝑦 + Pr −𝑅𝑎𝑦

Określenie reakcji w układzie XZ

 𝐹 = 𝑅𝑎𝑧 − Po +𝑅𝑏𝑧 − 𝑄𝑧 = 0

𝑀 = 𝑅𝑎𝑧 × 𝑙 − Po × (𝑏 + 𝑐) + 𝑄𝑧 × 𝑐 = 0

− 𝑄𝑧 × 𝑐 + 𝑃𝑜(𝑏 + 𝑐)
𝑅𝑎𝑧 =
𝑙

𝑅𝑏𝑧 = 𝑄𝑧 + 𝑃𝑜 − 𝑅𝑎𝑧

a = 0,2m Układ XY [Nm]

b = 0,4m Mgxy(0) =
c = 0,25m xє(0,a) 0Nm
Mgxy(x) = Ray•x Mgxy(0,10) =
da1 =
162,3mm Mgxy(0) = Mgxy(A) = 0Nm 54,53Nm

Mgxy(0,10) = 54,53Nm Mgxy(0,20-) =

Rbx = - 109,06Nm
294,8N Mgxy(0,20-) = 109,06Nm
Mgxy(x)=Ray•
Ray = x-Po(x-a)
545,29N
xє(a,a+b)
Mgxy(0,20+)
Rby = Mgxy(x)=Ray•x-Po(x-a)
= 132,98Nm
415,69Nm
Mgxy(0,20+) = 132,98Nm
Mgxy(0,40) =
Raz = 118,53Nm
Mgxy(0,40) = 118,53Nm
1485,44N
Mgxy(0,60-) = 104,08Nm Mgxy(0,60-) =
Rbz =
-516,74N xє(0,c) z prawej strony 104,08Nm
Pa= Mgxy(x) = Rby•x Mgxy(0,60+)
294,8N = 103,92Nm
Mgxy(0,60+) = 103,92Nm
Pr = 617,9N Mgxy(0,70) = 62,35Nm Mgxy(0,70) =
62,35Nm
Po = Mgxy(0,85) = Mgxy(B) = 0Nm Mgxy(0,85) =
1672,0N 0Nm

Mgzy(0) =
0Nm

Mgzy(0,10) =
148,54Nm

Mgzy(0,20-) =
297,1Nm

Mgxz(0,20+) =
297,1Nm

Mgxz(0,40) =
259,78Nm
Układ XZ
Mgxz(0,60-) =
xє(0,a)
222,46Nm
Mgxz(x) = Raz•x
Mgzy(0,60+) =
Mgzy(0) = Mgzy(A) = 0Nm
129,19Nm
Mgzy(0,10) = 148,54Nm
Mgzy(0,70) =
Mgzy(0,20-) = 297,1Nm 77,51Nm

Mgzy(0,85) =
0Nm
xє(a,a+b)

Mgxz(x)=Raz•x-Pr•(x-a) + Pa • 1/2da1

Mgxz(0,20+) = 297,1Nm

Mgxz(0,40) = 259,78Nm

Mgxz(0,60-) = 222,46Nm
xє(0,c) z prawej strony

Mgzy(x)=Rbz•x

Mgzy(0,60+) = 129,19Nm

Mgzy(0,70) = 77,51Nm

Mgzy(0,85) = Mgzy(B) = 0Nm

Określenie momentów zginających wypadkowych Mg(0,0) =

0Nm
xє(0,a)
Mg(0,10) =
Mg(0,0) = 0Nm 158,23Nm
Mg(0,10) = 158,23Nm Mg(0,20-) =
Mg(0,20-) = 316,48Nm 316,48Nm

Mg(0,20+) =
325,5Nm
xє(a,a+b)
Mg(0,40) =
Mg(0,20+) = 325,5Nm 285,54Nm

Mg(0,40) = 285,54Nm Mg(0,60-) =

245,6Nm
Mg(0,60-) = 245,6Nm
Mg(0,60+) =
 165, 8Nm

xє(0,c) z prawej strony Mg(0,70) =

99,48Nm
Mg(0,60+) = 165, 8Nm
Mg(0,85) =
Mg(0,70) = 99,48Nm 0Nm
Mg(0,85) = 0Nm

Określenie momentów zastępczych Mz(0) =

84.9Nm

Mz(0,1) =
xє(0,a) 179,57Nm

Mz(0) = 84.9Nm Mz(0,20-) =

327,67Nm
Mz(0,1) = 179,57Nm
Mz(0,20) =
Mz(0,20-) = 327,67Nm
336,39Nm

xє(a,a+b) Mz(0,40) =
297,89Nm
Mz(0,20) = 336,39Nm
Mz(0,60-) =
Mz(0,40) = 297,89Nm 259,86Nm
Mz(0,60-) = 259,86Nm Mz(0,60+) =
186,2Nm

xє(0,c) z prawej strony

Mz(0,60+) = 186,2Nm Mz(0,70) =

130,78Nm
Mz(0,70) = 130,78Nm
Mz(0,85) =
Mz(0,85) = 84.9Nm 84.9Nm

Wał zostanie wykonany ze stali węglowej konstrukcyjnej wyższej jakości kgo = 65MPa
normalizowanej.
alizowanej. Dla tej stali naprężenia dopuszczalne wynoszą ksj = 70MPa

Wał jest na całym przekroju poddawany zarówno skręcaniu, jak i zginaniu.

W tym przypadku obliczono średnicę w kilku przekrojach wału.
3,61 mm
d2 (x=0)=
5,26 mm
d3 (x=0,1)=
7,10 mm
d4(x=0,2)=
7,19 mm
d5 (x=0,4)=
6,77 mm
d6 (x=0,6)=
 6,32 mm
d7 (x=0,7)=
5,35 mm
d8 (x=0,85)=

Idealny kształt wału na podstawie obliczeń

n = Dobór łożysk ft = 1
1500obr/m Lh = 5000h
in Dobór i określenie współczynników ft, fh, fn. fh = 2,15

Ray = q=3
545,29N Dla łożysk pracujących w temperaturze <200
<200⁰C współczynnik temperaturowy fn = 0,281
ft=1. Współczynnik trwałości dla przyjętej liczby godzin pracy łożyska Lh=5000h
Lh=5000h.
Raz =
1485,44N Współczynnik
ik obrotów dla łożyska kulkowego q=3 Fpa =
1582,36N
d = 35mm
Fwa = 0N
Rby = * Dobór łożysk w punkcie A:
Siła poprzeczna:
415,69N C=
12107N
Rbz =
516,74N Łożysko 6407
Siła wzdłużna:

d = 30mm d = 35mm
Nie obliczam obciążenia zastępczego D = 100mm
B = 25mm
r = 2,5mm
Z katalogu łożysk tocznych dobieram łożysko kulkowe zwykłe 6407, dla którego
nośność ruchowa C=42500 N,, a nośność spoczynkowa Co=31500N. Wymiary ngr =
łożyska: 6000obr/min

d = 35mm
D = 100mm
Fpb =
B = 25mm
r = 2,5mm 663,19N
ngr = 6000 obr/min

Łożysko spełnia wymagania Fwb= -294,8N

* Dobór łożysk w punkcie B:

C=
Siła poprzeczna:
5074,23N

Łożysko 6406
Siła wzdłużna:
= 0,01

e = 0,22
V=1

a = 0,331
Z katalogu
ogu łożysk tocznych dobieram łożysko kulkowe zwykłe 6406, dla którego
nośność ruchowa C=34000N a nośność spoczynkowa Co=24500N
Sprawdzam czy łożysko przeniesie obliczone obciążenie wzdłużne: X = 0,5
Y = 1,99
𝐹
𝐶
Fb = 1032,3N
Z tablicy wartość współczynnika e=0,22
e=0,22.
Współczynnik V dla ruchomego wałka V=1 C = 7910,6N

d = 30mm
D = 90mm
a>e, obliczam obciążenie zastępcze B = 23mm
r = 2,5mm
X=0,5 dla łożysk kulkowych zwykłych jednorzędowych serii 64 ngr =
Y=1,99- współczynnik przeliczeniowy obciążenia wzdłużnego 6000obr/min

Wymagana nośność przy obciążeniu zas

zastępczym

Łożysko przeniesie obciążenie. Wymiary łożyska

d =30mm
D=90mm
B=23mm
r =2,5mm
ngr = 6000obr/min
Łożysko spełnia wymagania
Obliczenie długości wpustów z warunku wytrzymałości na naciski powierzchniowe. Materiały na
wpusty- stal St7 dla której kc=175MPa, stały kierunek obciążenia, średnie warunki pracy z=0,6.
Ko = zkc = 105 MPa

t1 = 0.5h

Koło zębate d = 45mm

F = 5659.3N
b x h = 14 x 9
t1 =5,5mm
lo >=13,47mm
l >= 32mm
Wpust pryzmatyczny A14x9x40
Koło pasowe d = 35mm
F = 3395.6N
b x h = 10 x 8
t1 = 5mm
lo >= 8,08mm

Wpust pryzmatyczny A10x8x50

Sprzęgło d = 25mm
F = 2263.7N
b x h=8 x 7
t1 = 4mm
lo >= 6,16mm

Wpust pryzmatyczny A8x7x40