Dermatologija

EFLORESCENCE
PODJELA EFLORESCENCI NA:

• EGZOGENE I ENDOGENE
• PRIMARNE I SEKUNDARNE
TE PODJELA U ODNOSU NA NIVO ZDRAVE KOŽE:
• IZNAD NIVOA
• U NIVOU
• ISPOD NIVOA
1. EFLORESCENCE U NIVOU KOŽE:

MAKULA: eflorescenca u nivou kože, a može biti:
- vaskularna,
- purpurna,
- hiperpigmentisana i
- hipopigmentisana mrlja.
EFLORESCENCE U NIVO KOŽE SE MOGU JOŠ PODIJELITI NA:
- CRVENE MAKULE - DISHROMIČNE MAKULE
- ERITEMATOZNE - HIPERHROMIČNE
- PURPURIČNE - HIPOHROMIČNE
- TELEANGIEKTAZIE - AHROMIČNE
2. EFLORESCENCE IZNAD NIVOA KOŽE:

- URTIKA - BULA U EPIDERMU
- PAPULA - BULA U SUBDERMU
- TUBER - CISTA
- TUMOR - SKVAMA
- PLAK - KRUSTA
- VEZIKULA - KERATAZA
- PUSTULA
Eflorescencije iznad nivoa kože se dijele na one sa TEČNIM i ČISTIM sadržajem:

Sa tečnim sadržajem su :
- Vezikule
- Bule
Sa čvrstim sadržajem su :
- Pustule
- Papula
- Nodus
- Urtika - Vegetacija
- Plak - Skvama
- Tumor - Krusta
3. EFLORESCENCE ISPOD NIVOA KOŽE:

- Erozija - Ožiljak
- Ekskorijacija - Atrofija
- Ragada - Sklerotizacija
- Ulkus
Bitni elementi dermatološkog statusa:

- Vrsta eflorescence
- Veličina
- Ograničenost
- Konzistencija
- Površina
- Raspored
- Lokalizacija
DERMATOLOŠKA DIJAGNOSTIKA
LABORATORIJSKE METODE U DERMATOLOŠKOJ DIJAGNOSTICI
STANDARDNI LABORATORIJSKI TESTOVI
- biohemijski,
- hematološki,
- imunološki
TESTOVI IN VIVO – KUTANI:

- EPIKUTANI
- ATOPIJSKI EPIKUTANI
- INTRADERMALNI
- PRICK TEST
- SCRATCH TEST
• EPIKUTANI /PATCH/ TEST: ZA DOKAZIVANJE KASNE ALERGIJSKE

PREOSJETLJIVOSTI
- POTVRĐIVANJE DIJAGNOZE KONTAKTNOG ALERGIJSKOG DERMATITISA
- NETOKSIČNE KONCENTRACIJE ALERGENA
- REAKCIJA SE OČITAVA NAKON 48 ILI 72 SATA I OBILJEŽAVA SA 0 DO ++++.
- SERIJE STANDARDNIH I SPECIFIČNIH ALERGENA
• ATOPIJSKI EPIKUTANI TEST:

- MODIFIKACIJA EPIKUTANOG TESTA
- DIJAGNOSTIKA ATOPIJSKOG DERMATITISA
- UPOREĐUJE SE SA REZULTATIMA PRICK TESTA I VRIJEDNOSTIMA
SPECIFIČNIH IgE ANTITIJELA
• INTRADERMALNO TESTIRANJE:
- DOKAZIVANJE ALERGIJSKE PREOSJETLJIVOSTI RANOG TIPA, ODNOSNO Ag
VEZANOG ZA MASTOCITE (ATOPIJSKI DERMATITIS, URTIKARIJA)
- INJEKCIONOM IGLOM UNOSI SE ODREĐENA KONC. ALERGENA U KOŽU
DERMISA, OBIČNO PODLAKTICE.
- NAJZNAČAJNIJI ALERGENI: KUĆNA PRAŠINA, DERMATOFAGOIDES,
PLIJESNI, PELUD TRAVA, NUTRITIVNI ALERGENI
• PRICK TEST /TEST UBODOM/

- DOKAZIVANJE ALERGIJSKE PREOSJETLJIVOSTI RANOG TIPA
- U KOŽU SE UTRLJA ODREĐENA KONCENTRACIJA Ag I U SLUČAJU
POZITIVNOSTI NAKON 5-15 MINUTA NA MJESTU UTRLJAVANJA POJAVI SE
URTIKA
• SCRATCH TEST /TEST SKARIFIKACIJOM/

- SLIČAN PRINCIP I ZNAČENJA KAO PRICK TEST, SAMO SE U KOŽU UNOSI
VEĆA KOLIČINA Ag.
- DIJAGNOSTIKA MEDIKAMENTOZNIH I ALERGIJA NA KONZERVANSE I
ADITIVE.
- MOŽE ZAMIJENITI INTRADERMALNO TESTIRANJE.
• ODREĐIVANJE UKUPNIH IgE

- PROCJENA HUMORALNIH ALERGIJSKIH ZBIVANJA
- RADIOIMUNOLOŠKI TEST – ELISA I RIST (IgE At MARKIRAJU SE
RADIOAKTIVNIM JODOM)
• ODREĐIVANJE SPECIFIČNIH IgE

- DIJAGNOSTIKOVANJE POJEDINIH VRSTA PREOSJETLJIVOSTI
- RIST, ELISA I CAST-ELISA
MIKROBIOLOŠKA DIJAGNOSTIKA
- DOKAZIVANJE UZROČNIKA U BIOLOŠKOM MATERIJALU
- DIJAGNOSTIKA BAKTERIJSKIH, VIRUSNIH, GLJIVIČNIH I INFEKCIJA
PROTOZOAMA.
-
SVJETLOSNO-MIKROSKOPSKA PATOHISTOLOŠKA ANALIZA
- DIJAGNOZA TUMORA, BULOZNIH I ERITEMOSKVAMOZNIH DERMATOZA,
AUTOIMUNIH BOLESTI
ELEKTRONSKA MIKROSKOPIJA
- DIJAGNOSTIKA EPIDERMOLIZA, PSORIJAZE, PALMOPLANTARNIH
KERATODERMIJA, VIRUSNIH BOLESTI.
CITOLOŠKE METODE
- DIJAGNOSTIKA BULOZNIH DERMATOZA, VIRUSNIH DERMATOZA
- TZANKOV TEST (UKLANJANJE POKROVA BULE, MATERIJAL UZET EZOM SA
DNA BULE, BOJENJE PO GIMZI)
DIREKTNA IMUNOFLUORESCENCIJA KOŽE

- DIJAGNOSTIKA AUTOIMUNIH BULOZNIH DERMATOZA, SLE
- EKSCIDIRANI KOMADIĆ KOŽE PRELIVA SE ANTIHUMANIM
GAMAGLOBULINOM MARKIRANIM FLUORESCENTNOM BOJOM I POSMATRA
POD SPECIJALNIM MIKROSKOPOM
- OVOM METODOM DOKAZUJU SE IN VIVO DEPOZITI Ig, KOMPONENTI
KOMPLEMENTA I FIBRINA U KOŽI.
INDIREKTNA IMUNOFLUORESCENCIJA
- DOKAZIVANJE ANTITIJELA U SERUMU KOD BULOZNIH DERMATOZA.
- PRAĆENJE TITRA ANTITIJELA ZA PROCJENU TOKA BOLESTI I EFEKATA
TERAPIJE
ODREĐIVANJE ANTINUKLEARNIH ANTITIJELA IFA METODOM

- IMUNOLOŠKI PARAMETAR ZA PROCJENU AKTIVNOSTI AUTOIMUNIH
PROCESA
LIJEKOVI ZA LOKALNU PRIMJENU PREMA VRSTI DJELOVANJA

- Antiflogistici i adstringenti - Reducentna sredstva
- Keratolitici i keratoplastici - Dezinfekciona sredstva
- Antipruritici - Antivirusna sredstva
- Kaustična sredstva - Citostatici
- Sredstva za pospješivanje epitelizacije - Demelanizirajuća sredstva
- Antibiotici
- Kortikosteroidi
- Antimikotici
1. ANTIFLOGISTIČKA I ADSTRINGENTNA SREDSTVA

- Akutne dermatoze, sa eksudacijom, krustama.
- Hlade i čiste kožu, smanjuju eksudaciju /vazokonstrikcija/.
- Čaj od kamilice, fiziološka otopina, blag rastvor KMnO4, 1% Rivanol sol., 3% Acidi
borici sol.
2. KERATOLITICI
- Sredstva koja odstranjuju zadebljale rožnate naslage na koži.
- Kalijev sapun ili NaHCO3 sol. /kupke/ -blaže keratoze.
- 3-20 % salicilna kiselina inkorporirana u mast ili pastu- jače keratoze.
3. KERATOPLASTICI
- Sredstva koja podstiču stvaranje rožnatog sloja /str.corneuma/.
- Potpomažu zacjeljivanje rana i opekotina.
- Pasta Lassari /2%salicilna kiselina + cinkova pasta/.
- Alantoin 0,5%
4. REDUCENTNA SREDSTVA
- Sredstva koja dovode do koagulacije površnih slojeva epidermisa i naknadnog ljuštenja
kože.
- Indikacije: hiperkeratoze, seboreja, akne, rosacea.
- Resorcinol, sumpor, katrani
KATRANI
- Djeluju: antiflogistički, adstringentno, reduktivno, dekongestivno, keratoplastično i
antipruritično.
- Girodal ili ihtiol /Amonii sulfogryrodalas/ (destilacijom bitumenskih škriljaca)
- Naftalan (destilacijom nafte).
- U različitim koncentracijama, ali i bez podloge u 100% konc.
- Masti s visokom koncentracijom katrana - resorpcija furunkula, karbunkula
- Vodene paste - upalne dermatoze u stadiju regresije ( antipruritički, umirujuće, lagano
dekongestivno i keratoplastčki).
- Pix carbonis (suhom destilacijom kamenog uglja)
o Djeluje reduktivno i antipruritički.
o U obliku masti i paste.
o Kod hroničnih, lihenificiranih ekcema i cirkumskriptnog neurodermitisa
- Liquor carbonis detergens (katran kamenog uglja otopljen u tct.Quillajae)
o Paste, emulzije, prašci.
o Kod seboreje, dječjih ekcema.
- Pirogalol (10% mast, na manje površine)
- Cignolin (0,25-3% mast)
5. ANTIPRURITIČKA SREDSTVA
- Mentol, kamfor, timol
- Kod remitentnog, jakog svrbeža (prurigo, neurodermitis).
- Primarno je liječenje osnovne bolesti, bez antipruritika
6. KAUSTIČNA SREDSTVA
- 25% Podofilin (condyloma acuminata)
7. SREDSTVA ZA POSPJEŠIVANJE GRANULACIJE I EPITELIZACIJE

- 1% Srebro nitrat, 10% Peruanski balsam, pantenol, ekstrakti placente.
- Koriste se nakon što su odstranjene nekrotične mase, kruste, gnoj.
8. LOKALNO LIJEČENJE ANTIBIOTICIMA

- Bacitracin, Neomycin, Garamycin, Fucidin
- Površne bakterijske primo- i sekundarne infekcije.
- Mogućnost razvoja rezistentnih sojeva mikroorganizama.
9. LOKALNO LIJEČENJE KORTIKOSTEROIDIMA

- Brzo djelovanje.
- Rijetko dolazi do alergijske senzibilizacije.
- Izazivaju vazokonstrikciju i smanjuju upalnu komponentu.
- Smanjuju mitotsku aktivnost u epidermisu i usporavaju epidermopoezu.
- Efekti se mogu pojačati fluoriranjem, kloriranjem, metiliranjem u molekuli kortizona,
čime se povećava oslobađanje k. iz podloge i pojačava penetracija u kožu.
- Efekat se pojačava i izborom podloge, kao i dodatkom hidratantnih tvari.
- Mogu se dodavati antibiotici, salicilna kiselina, katrani.
- Neželjene reakcije:
o lokalne (atrofija, teleangiektazije, depigmentacije, strije, povećana sklonost
infekcijama kože).
o sistemske (hiperglikemija, hipertenzija, Kušingov sindrom)
10. LOKALNO LIJEČENJE ANTIFUNGALNIM I ANTIPARAZITNIM

LIJEKOVIMA
- Polienski antimikotici (Nistatin)- kandidijaza
- Derivati imidazola (clotrimasol, mikonasol, ekonazol)- gljivične infekcije kože.
- Benzil benzoat, lindan - parazitoze (svrab i ušljivost)
11. ANTIVIRUSNA SREDSTVA

- Aciclovir
- Interferon
- Tromantadin (Viru-Merz)
12. CITOSTATICI
- 5-fluorouracil (aktinička keratoza, superficijalni bazocelularni karcinomi)
13. DEMELANIZIRAJUĆA SREDSTVA

- Za izbjeljivanje pigmentacija kože (derivati hidrokinona, per-spojevi: Na-perborat,
hidrogen-peroksid)
OBLICI LIJEKOVA ZA LOKALNU (TOPIKALNU) PRIMJENU

- Ljekovite aktivne supstance inkorporiraju se u podloge /vehikulume/.
- Aktivna supstanca određuje se prema vrsti dermatoze, a vehikulum prema stadijumu
bolesti.
- Princip “vlažno na vlažno” /oblog, gel, losion, krem tipa emulzije ulje(voda)/
- Princip “suho na suho” /bezvodne masti, emulzije tipa voda/ulje/
Topički lijekovi-preparati:
- TEČNI: rastvori, losioni tipa emulzije, losioni tipa suspenzije, aerosoli
- POLUČVRSTI: masti, kreme, gel, paste
- ČVRSTI: praškovi, medicinski sapuni
1. RASTVORI
- Rastvaranjem ljekovite supstance u prečišćenoj vodi, alkoholu, smješi alkohola i vode,
glicerolu ili uljima.
- Koriste se u vidu obloga /flomenta/ i kupki.
A) VODENI RASTVORI
- Sol.Acidi borici 3% /hladi kožu, smanjuje edem i sprečava stvaranje krusti; kod
akut.inflamatornih dermatoza/.
- Sol.KMnO4, Sol.Rivanoli 1% /antiseptički/
- Sol.Gentianae violet 1-2% / antiseptički, antiinflamatorno, suši eflorescence ispod nivoa
kože; za erozije i pliće ulceracije/
B) ALKOHOLNO – VODENI RASTVORI

- Hlade kože, djeluju antiinflamatorno
- Pogodni za diseboroične regije
- 1-2% Salicilna kiselina
C) ALKOHOLNI RASTVOR PROPILENGLIKOLA

- Služi kao vehikulum za topičke antibiotike.
- Sol.Klindamycini chloridi 1%
D) KUPKE
- U liječenju dermatoza koje zahvataju veću ili čitavu površinu kože.
- Sadrže rastvore antiseptika (1% KMnO4), katrane ili soli.
- Kontraindikacija: akutne inflamatorne dermatoze.
2. LOSIONI TIPA EMULZIJE

- Disperzije dvije ili više tečnih supstanci koje se ne miješaju, uz dodatak emulgatora za
stabilnost.
3. LOSIONI TIPA SUSPENZIJE / TEČNI PUDERI/ MIXTURAE AGITANDAE/
- Suspenzija mineralnih supstanci (talk i cinkoksid) u tečnoj podlozi.
- Tečna podloga /smješa vode i glicerola i/ili alkohola/. Voda isparava iz premaza i hladi
kožu, a glicerol povećava adhezivnost prašaka za kožu.
- Hlade kožu, blago adstrigentno
- Indikacije: subakutne dermatoze.
- Kontraindikacije: dermatoze sa izraženom eksudacijom; područja obrasla kosom ili
gustom dlakom /zbog teškog uklanjanja/
4. AEROSOL (SPREJ) PREPARATI

- Aerosol pjena koja sadrži emulziju u bočici pod pritiskom koji obezbjeđuje potisni gas.
- Aktivne supstance: antibiotici, antimikotici, antibiotici+kortikosteroidi.
- Akutne inflamatorne dermatoze, diseboroične regije
POLUČVRSTI PREPARATI:
- MAST /UNGUENTUM/
- KREME /CREMOR/
- GEL
- PASTE
1. MAST / UNGUENTUM
- Preparat polučvrste konzistencije koji sadrži ljekovite supstance inkorporirane u
jednostavne ili složene masne podloge.
- Aktivne supstance: antibiotici, kortikosteroidi, salicilna kiselina…
- Jednostavne podloge su lipofilne /bijeli ili žuti vazelin/
- Složene podloge sadrže više različitih masnih sirovina: vazelin, lanolin, pčelinji vosak,
kitova mast, parafin, biljna ulja, eventualno i emulgator
- Vlaže i omekšavaju kožu, čineći je propusnijom za inkorporirane ljekovite supstance.
- Indikacije: subhronična i hronična faza dermatoza
2. KREM / CREMOR
- Preparat polučvrste konzistencije koji sadrže ljekovite supstance inkorporirane u podlogu
s vodom.
- Tip U/V /Isperive/
- Tip V/U /Masne/
- Mješovite (Cold cream i ambifilne kreme)
A) ISPERIVE KREME TIPA U/V

- Imaju vodu kao spoljašnju fazu.
- Zbog isparavanja vode hlade kožu, djeluju antiinflamatorno.
- Lako se razmazuju, hlade kožu, lako se sapiru.
- Akutne I subakutne inflamatorne dermatoze.
B) MASNE KREME TIPA V/U

- Dobijaju s dodavanjem vode ili 3%Acidi borici lanolinu ili vazelinu.
- Hronične dermatoze, sa izraženom deskvamacijom ili lihenifikacijom
- Borni krem /lanolin, vazelin, parafinsko ulje, acidi boric/
C) MJEŠOVITE KREME
- Sadrže bijeli vosak, kitovu mast, biljno i parafinsko ulje, vodu i boraks.
- Cold cream - koristi se kao vehikulum ili kao sredstvo za razrjeđivanje gotovih masti.
- Ambifilne masti - vehikulum za brojne aktivne supstance
3. GEL
- Izrađuju se iz makromolekularnih materija koje geliraju vodu do polučvrste konzistencije.
- Liječenje regija obraslih dlakom, posebno kapilicija /ne masti i ne lijepi kosu/.
4. PASTE
- Koncentrovane suspenzije prašaka (cinkoksid, talk) u masnim, bezvodnim ili emulzionim
podlogama u odnosu 50%:50%.
- Obezbjeđuju ciljanu, ograničenu i postojanu aplikaciju na kožne promjene.
- Ujedinjuju dobre osobine posipa /hlade i isušuju kožu/ i masti /djeluju okluzivno i dugo
ostaju na koži/.
- Teško se nanose i skidaju
- Pogodne kao vehikulumi za ljekovite supstance koje mogu iritirati okolnu zdravu kožu.
ČVRSTI PREPARATI
- POSIPI /PULVERES/
- MEDICINSKI SAPUNI
1. POSIP / PULVIS
- Smješa sitnih čvrstih supstanci mineralnog ili biljnog porijekla (cinkoksid, talk, skrob).
- Koristi se u zaštiti kože od trenja (intertriginozne regije) ili za zaprašivanje stopala ili
obuće (puderi sa antimikoticima).
- Indicirani kod subakutnih upalnih dermatoza.
- Kontraindicirani kod akutnih eksudativnih upala /čestice praška se slijepe i ispod njih
dolazi do stagnacije sekreta i pogoršanja upale/.
2. MEDICINSKI SAPUNI / SAPONES MEDICINALIS COMPOSITI

- Djeluju kao pomoćni preparati u liječenju dermatoza.
- Mogu sadržati katrane, timol, biljne ekstrakte…
- pH 5,5-7,0 /slabo kiseli/- najmanje remeti fiziološki kiseo pH površine kože.
LOKALNI KORTIKOSTEROIDI U TERAPIJI AKUTNIH I HRONIČNIH

DERMATOZA
- Normalno funkcionisanje našeg organizma nije moguće bez očuvanog integriteta i
funkcije najvećeg ljudskog organa –KOŽE. Koža stvara barijeru prema vanjskoj sredini,
štiti nas od različitih mehaničkih podražaja, isušivanja, sunčeva svjetla, patogenih
mikroorganizama. Koža učestvuje u termoregulaciji, predstavlja neuroreceptorni organ i
dio je općeg imunološkog sistema. Koža je i ogledalo zbivanja u unutrašnjim organima.
Brojni faktori unutrašnje i vanjske sredine mogu dovesti do poremećaja strukture i
funkcije kože, što se manifestuje različitim oboljenjima kože. Ljekari širom svijeta svakog
dana vide preko 2000 različitih oboljenja kože. Preko 10% pacijenata u ordinacijama
opšte prakse u Engleskoj čine dermatološki pacijenti.
- Dermatologija je jedna od rijetkih disciplina gdje se lijek može aplicirati direktno na
oboljelo mjesto i pratiti terapijski odgovor. Ovisno od odgovora moguće je mijenjati
koncentraciju lijeka, vehikulum, učestalost aplikacija... Lokalna terapija u dermatologiji je
od izuzetnog značaja.
- Lijek izbora u terapiji velikog broja akutnih i hroničnih dermatoza su:
LOKALNI KORTIKOSTEROIDI
- 1952. godine Sulzberger i Witten su prvi ljekari koji su upotrijebili hidrokortizon mast u
liječenju hroničnog ekcema.
- U proteklih 50 godina raznim modifikacijama hidrokortizonskog molekula dobijen je
veliki broj novih kortikosteroida.
- Uvođenje lokalnih (topičkih, topikalnih) kortikosteroida predstavljalo je revoluciju u
dermatologiji.
- Lokalni kortikosteroidi su osnova terapije brojnih akutnih i hroničnih dermatoza.
KLASIFIKACIJA KORTIKOSTEROIDA:
KLASA 1 – BLAGI :
- Hydrocortisone 0.5%
- Hydrocortisone Acetate 0.5%
KLASA 2 - UMJERENO POTENTNI:
- Prednacinolon (desonid) 0,125% - - Deoxymethasone 0.05%
- Hydrocortisone with urea - Fluocinolone acetonide 0.00625%
- Aclometasone dipropionate 0.05% - Fluocortolone hexanoate 0.1%, 0.25%
Betamethasone valerate 0.025% - Flurandrenolide 0.0125%
- Clobetasone butyrate 0.05%
KLASA 3 – POTENTNI:
- Betamethasone dipropionate 0.05% - Butesonide 0.025%
- Beclomethasone dipropionate 0.1% - Deoxymethasole 0.25%
- Betamethasone valerate 0.1% - Fluocinolone acetonide 0.025%
- Hydrocortisone butyrate 0.1% - Diflucortolone valerate 0.1%
KLASA 4 – VEOMA POTENTNI:

- Clobetasol propionate 0.05%
- Difluocortolone valerate 0.3%
- Halcinonide 0.1%
Prednacinolon (desonid):
- Sintetski nefluorirani kortikosteroid umjerene potentnosti
- C24H32O6
- 16-alfa-hidroksi-prednisolon, 16-17 acetonid
- Djelovanje na kožu: antiproliferativno, antiinflamatorno, imunosupresivno,
vazokonstriktorno
- Antiinflamatorna aktivnost odvija se preko inhibicije obnove leukocita, monocita i
makrofaga u kojima desonid inhibira moć ovih stanica za produkciju hemotaktičnih
supstanci koje doprinose razvoju inflamatornog procesa.
- Posebno dolazi do izražaja u liječenju akutnih dermatoza.
- Psoriasis vulgaris: kombinacija antimitotskog i antiinflamatornog djelovanja.
- Lupus erythematosus discoides: imunosupresivni efekat.
- Djelovanje na krvne sudove:
o Vazokonstrikcija površinskih krvnih sudova u dermu;
o Smanjenje permeabilnosti kapilara.
Indikacije:
- Iritantni kontaktni i alergijski - Fototoksične i fotoalergijske dermatoze
dermatitis - Solarni dermatitis
- Erythema exudativum multiforme - Nodozni eritem
- Kontaktna urtikarija - Psorijaza
- Intertrigo - Papapsorijaza
- Numularni ekcem - Diskoidni lupus
- Atopijski dermatitis - Hipostatski dermatitis
- Opekotine - Seboroični dermatitis
- Kombinacija kortikosteroida i antibiotika: inicijalni tretman sekundarno inficiranih

dermatoza.
Kontraindikacije:
- Infekcije kože
- Acne vulgaris
- Rosacea
- Alergija na lijek ili na pomoćne supstance
Neželjeni efekti:
- Žarenje, svrbež, crvenilo - Perioralni dermatitis
- Hipopigmentacije - Hirzuitizam
- Sistemske reakcije - Teleangiektazije
- Strije - Tinea incognito
- Atrofija
KAKO BI SMANJILI RIZIK OD NAVEDENIH NEŽELJENIH REAKCIJA, A
POSTIGLI ŠTO BOLJI EFEKAT, potrebno je voditi računa o više faktora:
- jačini kortikosteroida i izboru - vrsti, lokalizaciji i raširenosti
vehikuluma, dermatoze,
- načinu primjene, - starosnoj dobi pacijenta.
KOJI kortikosteroidni dermatik upotrijebiti?
GDJE primjeniti kortikosteroidnu kremu i mast ?

- Svi dijelovi kože nemaju podjednak stepen resorpcije KS :
o Tabani - 0.05%
o Dlanovi - 0.1%
o Podlaktica - 1%
o Lice - 7%
o Očni kapci i genitalije - 30%
KOLIKO kortikosteroidne kreme ili masti nanijeti ?
Koliko često i koliko dugo primjenjivati kortikosteroide lokalno?
- U početku 2-3 puta dnevno, dok se ne postigne željeni efekat, a zatim onoliko često koliko
je potrebno da se kontroliše postignuto stanje.
- Može se koristiti duži period, posebno kada su u pitanju odrasle osobe i dijelovi tijela sa
manjim stepenom resorpcije.
KREMA ILI MAST ?
- Za ishod terapije veoma je bitan i izbor vehikuluma.
KREMA
- Mekana, hidratantna,
- Lako se razmazuje i uklanja, hladi kožu
- pH 5,5
- Akutne, vlažne dermatoze,
- Dermatoze u intertriginoznim regijama.
MAST
- Hronične, suhe, skvamozne, lihenificirane dermatoze.
- Ne suši kožu.
- MAST JE POTENTNIJA OD KREME, BEZ OBZIRA NA ISTU
KONCENTRACIJU KORTIKOSTEROIDA!
SEBOROIČKE DERMATOZE
- Lojnice se nalaze najgušće raspoređene na SEBOROIČINIM predjelima kože:
- Područje vlasišta i obrva - Periumbilikalna
- Nazolabijalna brazda i mentolabijalna - Ingvinalna
brazda - Sakralna i
- Sternalni predio - Perianalna regija
- Interskapularna
SEBORRHOEA
- Definicija: Prekomjerno izlučivanje loja koje se nasljeđuje autosomno dominantno i
pojavljuje se u oko70% ljudi
Dijagnostički kriteriji:
o Masne ljuskice na kapilicijumu, retroaurikularnoj, periumbilikalnoj, ingvinalnoj,
perianalnoj regiji
o Brzo mašćenje kose
o Česta udruženost sa aknama i seboroičnim dermatitisom
o Pogoršanje pod uticajem hormona, vegetativnog nervnog sistema, emocionalnih
uzbuđenja, nutritivnih faktora (masna, začinjena, suhomesnata hrana)
SEBOSTASIS
- Definicija: Smanjeno izlučivanje loja koje se javlja kod 10% populacije, a primjećuje se
kod više članova obitelji
o Koža i kosa su suhi zbog smanjene produkcije loja
o Promjene najizraženije na podlakticama, postraničnim dijelovima trupa i potkoljenicama
o Česta udruženost sa atopijskim dermatitisom, vulgarnom ihtiozom i hipohidrozom
o Svrbež obavezan simptom
Dermatitis seborrhoica adultorum
- Ekcematozni proces sa zahvatanjem kapilicija, lica, fleksora i gornjeg dijela trupa
različitog stepena intenziteta
o Suhoća kože, crvenilo, ljuske
o Zahvaćenost kapilicijuma
o Lice: Glabela, obrve, trepavice, nosna krila, uši, predio gornje usne
o Torso: Presternum i gornji dio leđa
o Flexure: Pazuh, ingvinum, submamarna lokalizacija
- Bolest se pojavljuje kod 2 do 5 % stanovništva, češći kod muškaraca

- Uzrok je nepoznat; Sabouraud je još u prošlom vijeku smatrao da je uzrok bolesti gljivični
mikroorganizam Pityrosporum ovale. Teorija je uskoro odbačena, jer antimikotična
terapija (ketokonazol) nije riješila problem recidiva bolesti.
- P.ovale se izolira među ljuskicama na kapiliciju kod seboroičnog ekcema, ali se nađe i na
zdravoj koži
- Seboroični ekcem je čest kod pacijenata sa HIV infekcijom, zbog moguće imunosupresije
sekundarne infekcije sa npr. P.ovale, ali se seboroični ekcem mogao pojaviti i kao rezultat
stresa HIV pozitivnih pacijenata
- Često simptomi bolesti iščezavaju boravkom na odmoru, kupanjem i sunčanjem, a bolest
se pogoršava povratkom u radnu svakodnevnicu
- Bitan faktor nastanka predstavlja hormonalna i vegetativna disfunkcija, nadražaji kože
sekundarnim činiocima (mikroorganizmi, njihovi raspadni produkti) promjene sastava
loja; Seboroična konstitucija zabilježena u 50% pacijenata
KLINIČKE KARAKTERISTIKE BOLESTI:
- Glavne morfološke promjene su hrapavost kože, crvenilo, ljuštenje različitog stepena
o Lice i kosa: Mogu biti zahvaćeni jedno ili više mjesta; Promjene su uglavnom
simetrične, uglavnom ne svrbe, Na kosi se često pojavljuje perut, žućkaste, masnije
ljuske sa eritemom
o Presternum i interskapularna regija- Hronični, ružičasti, ljuskavi anularni pečati
o Intertriginozni seboroični ekcem - simetrična erupcija sa ružičastim, ljuskavim,
erodiranim, vlažnim površinama
Diferencijalna dijagnoza:
- Lice i kosa:
1. Promjene seboroičnog ekcema liče na psorijazu;
2. Psorijatične ljuskice su suhe, sedefaste, često se pojavljuju u pečatima;
3. Nikada nisu praćene sa defluvijem,
4. U 70% slučajeva praćene sa promjenama na spolnom organu
1. Seboroične ljuskice masnije, žućkaste;

2. kapilicij najčešće difuzno zahvaćen;
3. defluvijum često prisutan;
4. promjena na spolnim organima uglavnom nema
Liječenje:
- Opšta terapija - sredstva za regulisanje tonusa vegetativnog nervnog sistema, B6
- Izraženije promjene - potrebno dato lijekove sa sebosupresivnim djelovanjem: Ciproteron
acetat; 13 - cis retinoična kiselina
- Lokalna terapija: Sredstva sa sumporom, alkoholni pripravci sa resorcinom(0,5-1%),
salicilnom kiselinom (1-3%); Kortikosteroidne kreme I klase (najslabijeg efekta) za
kontrolu ljuštenja i eritema; Ketokonazol šampon - antiseboroik i antimikotik (obavezno
držati na kosi 15 minuta prije ispiranja)
- Ako postoji sekundarna bakterijska infekcija preporučuje su antibiotici: tetraciklini
-1gr/dnevno -7dana, 0.5gr/dnevno - 7 dana; 0.25 gr /dnevno - 28 dana
Dermatitis seborrhoica infantum (Seborrhoeic eczema of infancy)

- Seboroične manifestacije kod dojenčadi, obično u prva tri mjeseca života
- Postoji mogućnost da se radi o pojačanoj produkciji loja usljed dijaplacentarno prenesenih
androgena majke, koji se mogu dokazati u krvi dojenčeta do 6. sedmice života;
o Pojava u šestoj sedmici života
o Promjene na koži - bez pruritusa
o Žućkaste masne ljuskice na kapilicijumu i obrvama
o Crvenilo, ljuštenje i povremeno erodirana koža na vratu, pazuhu, ingvino-
anogenitalno
o Promjene se povlače unutar šest sedmica
Tretman seboričnog dermatitisa:
- Održavanje higijene kože - posebna njega dječje kože
- Tretman “tjemenjače” - maslinovo ulje, 2% salicilna kiselina
- Emolienti - hidriranje kože, neutralne kreme, 10%Urea
- Lokalni kortikosteroidi - Steroidi klase II
Rosacea:
- Stanje koje se karakterizira papulama, pustulama na licu udruženim sa flushingom i
crvenilom
o Papule i pustule
o Flushing i eritem
o Obrazi, čelo, nos i/ili brada
o Oči mogu biti zahvaćene
o Pogoršava se ingestijom alkohola, vrela jela i pića, klimatski faktori
o Terapijski odgovor na antibiotike
- Javlja se podjednako kod oba pola; najčešća u četvrtoj dekadi; Rijetka kod crnaca, bolest
obično traje nekoliko mjeseci, ulazi u remisiju i često više ne recidivira; ponekad
predstavlja uporno oboljenje koje traje godinama
- Histološki prisutna vaskularna dilatacija i hiperplazija lojnih žlijezda
- Uzrok bolesti nepoznat, ali se pretpostavlja da je osnov promjena vaskularna nestabilnost,
koja se klinički manifestira (flushing) - prolazni eritem lica i tendencom ka trajnom
eritemu (teleangiektaziji)
- Faktori koji utiču na pogoršanje bolesti:
• Dijeta - Unošenje vrelih jela i/ili pića, ljuta, paprena hrana dovode do pogoršanja
bolesti; Alkohol, kofein uzrokuju vazodilataciju krvnih sudova kože i egzacerbaciju
rosacee
• Klimatski faktori: Fluktuacija temeperature pogoršava stanje - odlazak u toplije ili
hladnije krajeve - u osnovi se radi o poremećenom vazomotornom tonusu krvnih
sudova lica
• Lokalni kortikosteroidi - tokom 60.tih i 70.tih godina je bila raširena upotreba
kortikosteroida u terapiji rozecee (Dovodili do vazokonstrikcije, što je imalo prolazni
th. efekt, ali se kasnije pojavio rebound fenomen)
• Demodex folliculorum - često izoliran iz kožnih promjena, ali se broj ne smanjuje pod
terapijom rosacee - uloga još uvijek upitna
- Dijagnoza rozacee uglavnom nije problematična; Tendenca ka crvenjenju lica,

permanentne teleangiektazije, papule, pustule i lividni eritem
- Varijante bolesti su:
• Zahvaćenost nosa sa eritemom, uz normalnu kožu drugih dijelova lica
• Uz eritem se katkada razvija hipertrofija sebacealnih žlijezda - Rhinophyma
• Konjuctiva može biti zahvaćena (conjuctivitis, blepharitis, ulceracije kornee)
• Lymphoedema oko oka takođe može biti prisutan
- Razlike između akni i rozacee

Acne __________________ Rosacea
- Druga i treća dekada života Kasnije
- Masnoća kože Flushing i eritrem
- Komedoni, ciste, ožiljci, papulopustule Papule i pustule
- Spor odgovor na terapiju antibioticima Brz odgovor na terapiju
antibioticima
Rozacea -TERAPIJA
- Opšta terapija: Oxytetracycllin 3-4 mjeseca od 250 do 1000 mg dnevno; Metronidazol tbl
2x400 mg - 3-6 sedmica; Rezistentne forme liječiti sa 13 cis retinoičnom kiselinom (0,2
do 1 mg/ kgtt)
- Izbjegavanje provocirajućih faktora : Ljuta, paprena jela i pića, ekstremno topla ili hladna
jela i pića; izbjegavanje ekstremnih klimatskih faktora
- Lokalna terapija: Izbjegavanje sapuna i alkoholnih otopina; preporučuje se Klindamycin,
Eritromycin, Metronidazol, Ketokonazol, Ponekad se indicira krioterapija
Dermatitis perioralis
- Definicija : Papulozna erupcija oko usana i oka koja se najčešće javlja kao reakcija na
dugotrajnu primjenu lokalnih kortikosteroida
o Crvenkaste papule i eritemi
o Raspoređenost oko usta ili očiju
o Sekundarna reakcija na lokalnu primjenu kortikosteroida
o Odličan terapijski odgovor na antibiotike
- Lokalni steroidi uzeti na preporuku “prijatelja, ljekara opšte prakse, ili poznanika” u svrhu
terapije nježnog seboroičnog ekcema ili nježnih akni posebno ako se duže vremena
koriste, dovode do perioralnog dermatitisa
- SNAŽNI KORTIKOSTEROIDI SE NIKAD NE SMIJU PRIMIJENITI ZA LIJEČENJE
AKNI ILI EKCEMA NA LICU
- Klinički se bolest manifestira sa crvenkastim papulama, povremenim ljuštenjem,
crvenilom, na mjestima primjene steroida
- Osnovni način liječenja je prekidanje terapije steroidima, upotreba antibiotika
(Oxytetracycllin 250mg 2x1 u periodu od 4 do 8 nedjelja), Izbjegavanje sapuna,
alkoholnih losiona, pa čak i kozmetičkih pripravaka Lokalno se ordiniraju neutralne
kreme (10% Urea).
- Stanje počinje poboljšavati već nakon dva dana, a signifikantni efekt se postiže nakon 2
nedjelje
ŠTA SU AKNE? OBOLJENJE ŽLIJEZDA LOJNICA

- PROVOCIRAJUĆI FAKTORI:
o HORMONALNI
o BAKTERIJSKI
o PSIHOEMOCIONALNI
o ALIMENTARNI
UTICAJ HORMONA NA NASTANAK AKNI
- Androgeni hormoni su najvažniji faktor pojačanog lučenja loja
- Oestrogeni smanjuju aktivnost žlijezda lojnica (zbog čega se koriste kao terapija akni)
- Progesteron uzrokuje retenciju vode, otok epiderma sa blokadom kanala žlijezda lojnica,
tako da pogoršava akne (predmenstrualno pogoršanje akni)
- Thyroxyn stimulira aktivnost lojnica, tako dase suhoća kože javlja kod hipotireoidizma
o Masnoća kože
o Komedoni, milije, papule, pustule, noduli, ciste, ožiljci, keloidi, hiperpigmentacije
o Lokalizacija na licu, leđima, prsima
DISTRIBUCIJA PROMJENA:
- LICE - RAMENA
- LEĐA - PRSA
PRIMARNE PROMJENE:
- OTVORENI I ZATVORENI KOMEDONI
- PAPULE
- PUSTULE
- NODULI
- CISTE
SEKUNDARNE PROMJENE:
- CRVENILO
- OŽILJCI
- PIGMENTACIJE
KLINIČKA SLIKA:
I STEPEN- BLAGE AKNE: (komedoni i papule, nema nodula i cisti)

- II STEPEN- UMJERENE AKNE: (dominiraju papule sa nekoliko nodula i rijetkim
cistama)
- III STEPEN- TEŠKE AKNE: (dominiraju ciste i noduli)
CILJ TERAPIJE?
- SPRIJEČITI STVARANJE NOVIH AKNI
- LIJEČENJE POSTOJEĆIH PROMJENA
- ZAUSTAVITI STVARANJE OŽILJAKA (PSIHIČKIH I FIZIČKIH)
“UMJETNOST” LIJEČENJA AKNI PODRAZUMIJEVA DUGOTRAJNU PRIMJENU:
- 1.KOZMETIČKIH TRETMANA
- 2.MEDIKAMENATA
- POVJERENJE PACIJENATA U SESTRU I LJEKARA
- RAZUMIJEVANJE OSNOVNE PRIRODE BOLESTI OD STRANE PACIJENATA
- TEHNIKE (RAZVIJANJE POZITIVNIH ODNOSA I POZITIVNE ENERGIJE)
- Tretman akni zavisi od oblika akni:

- Blage akne - komedoni se liječe lokalno terapijom - antibiotici (Klindamycin), benzoil
peroxyd (Antopar gel 5 i 10 %) ili Roaccutane krema (13 cis retinoična kiselina)
- Srednje teške akne (Papulopustule i komedoni) : Lokalna terapija i antibiotici per os

(Geomycin 1gr dnevno- 6 mjeseci, Doxycillin - 100 mg -1x1 - 6 mjeseci, Erythromycin 1
gr dnevno 6 mjeseci ; Azitromycin - pulsna terapija 1x500 mg 3 dana, a nakon toga 1x250
mg 6 sedmica - jednom sedmično
- Teške akne (noduli, ciste, keloidi, ožiljci, hipopigmentacije):

• Uz lokalnu terapiju se ordiniraju preparati 13 cis retinoične kiseline: Roaccutane a 10
mg tbl
• Tablete se ordiniraju u dozi od 0,1 do 2,0 mg /kg tt; Terapija traje od 3mjeseca do
godinu dana, zavisno od težine akni Prije početka terapije potrebno uraditi AST, ALT,
Lipidogram,
• Vrlo teratogen preparat, i kod žena se mora jednom mjesečno raditi test na trudnoću;
Prema nekim autorima 3 godine poslije prestanka uzimanja lijeka, žene ne smiju ostati
trudne
• Neželjeni efekti - teratogenost, podizanje jetrenih enzima i lipida, pseudotumor
cerebri, suhoća usana, pucanje usnica, suhoća kože, depresija.
- Antiandrogeni preparati
• Diane 35 (Aethinil oestradiol 35mg i CIPROTERON ACETAT 0,2 mg ( Od 1. do 21.
dana menstrualnog ciklusa - 3 do 12 mjeseci)
• Androcur 10 (Ciproteron acetat 10 mg) ( od 1. do 15. dana ciklusa uz Diane 35 - 3 - 6
mjeseci
• Androcur 50 (Ciproteron acetat 50 mg) - uz Diane 35 od .1. do 15. dana ciklusa 3-6
mjeseci
TERAPIJSKI ELEMENTI:
- LOKALNA TERAPIJA (Erithromycin, Clindamycin, Benzoil peroxid, Tretinoin)
- PERORALNA TERAPIJA (Erithromycin, Tetracyclin, Clarithromycin, Tretinoin)
- KOZMETIČKI TRETMANI
- HIGIJENSKO-DIJETETSKI REŽIM
KOZMETIČKI TRETMAN:
- OZONIRANJE
- EKSPRESIJA KOMEDONA I GNOJANICA
- EVAKUACIJA MILIJARNIH CISTI
- STERILIZACIJA
- JONOFOREZA (antibiotika i vitamina)
ZAKLJUČAK:
- AKNE SU KOMPLEKSNA BOLEST
- SVAKOM PACIJENTU TREBA PRISTUPITI ODVOJENO
- ZA SVAKOG PACIJENTA SASTAVITI SAMO “NJEGOV” TERAPIJSKI PROGRAM
ERITEMOSKVAMOZNE DERMATOZE
- PSORIASIS
- PITYRIASIS ROSEA GILBERT
- LICHEN RUBER PLANUS
- PITYRIASIS LICHENOIDES ET VARIOLIFORMIS ACUTA (PLEVA) - Mucha –
Habermann
- PITYRIASIS LICHENOIDES CHRONICA (Parapsoriasis guttata)
- PARAPSORIASIS IN PLACIBUS
- ERYTHRODERMIA
PSORIASIS
- “Hronično recidivirajuća, genetski determinirana bolest organizma, uvjetovana
disenzimatskim zbivanjima (disenzimatoza), koja se javlja papuloskvamoznim morfama,
na poticaj varijabilnog realizujućeg faktora” ; KOGOJ, 1971.
- Grčki - PSORA - svrbež; spominje se još u Antičko doba- Prvi put bolest opisao Robert
Wilan u Engleskoj početkom 19 stoljeća, a konačan detaljan opisa je dao bečki
dermatolog Ferdinand Hebra (1816-1880)
- Psoriasis is one of the “miseries that beset mankind”; The “heartbreak of psoriasis” is not
a joke; Writer John Updike said: “Lusty, though we are loath some to love. Keen-sight,
though we hate to lool upon ourselves. The name of the disease, spiritually speaking, is
HUMILIATION”.
- Incidenca 1-3%; - U Švedskoj je zabilježena najviša incidenca 2.8%; Kod Eskima,
Južnoameričkih indijanaca i crnaca je praktično nepoznata.
- Jednako se pojavljuje kod muškaraca i žena; U žena se najčešće javlja između 16. i 60.
godine, a kod muškaraca između 22. i 57. godine života.
- Kod jedne trećine svih pacijenata se javlja prije 20 godine života, a moguća je od
novorođenčeta do duboke starosti ( u 108. godini života)
- Utvrđena genetska predispozicija - veza sa sistemom HLA (Human Leukocite Antigen) -
HLA B13, B16, B17, B37, DR7, Cw6, - dvije trećine svih pacijenata pripada ovim
antigenim skupinama - teža forma bolesti - obiteljski karakter (10% u braće i sestara i
15% u djece)
- HLA Bw57, B27, Bw6 - nema obiteljski karakter - češće zahvatanje noktiju i artritis
Patogeneza psorijaze:
- Uz genetsku predispoziciju (poligenski tip nasljeđivanja- HLA) -neophodno je prisustvo
varijabilnog realizujućeg faktora
- 1. Lijekovi - Li, Jodidi, Beta blokatori, Antimalarici
- 2.Infektivni agensi- Virusne, bakterijske infekcije- fokaloze
- 3. Metabolički; Endokrini poremećaji
- 4. Fizička trauma - Koebnerov fenomen
- 5. Psihosomatsko oboljenje - STRES
- U osnovi je kod psorijaze poremećena proliferaciona kinetika epidermalnih ćelija - Turn
over - normalne kože iznosi u prosjeku 472 sata, a kod psorijaze od 37.5 do 72 sata - broj
mitoza u epidermu se povećava 10 i više puta
- Bolest uzrokava lučenjem Supstance P i sličnih neuropeptida na nervnim završecima
- Psorijaza je obično hronična ali vrli dinamična bolest. Egzacerbacije i remisije se
smjenjuju tokom života.Može biti ekstremno teška bolest, naročito ako se pojavi u
djetinjstvu, a kasnije se dešava da se u potpunosti povuče.
- Može biti proširena na cijelo tijelo, a javlja se na izoliranim areama (šake, stopala,
genitalije, zglobovi, nokti)
- Može imati stabilan tok, a onda iznenada postaje crvena, ljutita i bolna
- Ponekad pacijent ne osjeća nikakve simptome, a povremeno se javlja intenzivan svrbež,
ljuštenje.
Psoriasis vulgaris- Dijagnostički kriteriji
o Oštro ograničene eritematozne ploče
o Srebrnasto bjeličaste ljuske
o Simetričan raspored promjena
o Ekstenzori najčešće zahvaćeni (koljena, laktovi, donji dio leđa)
- To je najčešća forma stabilne psorijaze, koja regredira u centru i formira često anularne
oblike; Vjerovatno najlakše postavljanje dijagnoze u čitavoj dermatologiji; Dobro reaguje
na terapiju
Akutna ili subakutna psorijaza - Dijagnostički kriteriji
o Intezivno crvene promjene, oštro ograničene
o Ljuštenje slabo ili nikakvo
o Bol, svrbež, zatezanje i inflamacija kože
o Uzrok ovog tipa psorijaze mogu biti primjena neadekvatnih lokalnih pripravaka -
Ditranol, Potentni kortikosteroidi (IV klase)
o Oblik psorijaze koji slabo reaguje na terapiju, lako prelazi u eritrodermiju i pustuloznu
psorijazu; Povremeno potrebna hospitalizacija ili čak sistemska terapija
Psoriasis erythrodermica - Dijagnostički kriteriji:
o Generalizirano crvenilo i ljuštenje
o Afekcija noktiju i kose
o Crvenilo je proizvod kapilarne proliferacije; Psorijatična eritrodermija može da se razvije
iz subakutne psorijaze, a eritrodermija može biti proizvod ekcema, mikosis fungoides,
erupcije lijekovima; Pacijenti se obično loše osjećaju, imaju temperaturu, leukocitozu,
generalizirana vazodilatacija i centralna hipotermija; perkutani gubitak vode, gubitak
proteina; lokalna aplikacija steroida može imati neželjene posljedice zbog pojačane
resorpcije.
Psoriasis pustulosa palmoplantaris Barber- Dijagnostički kriteriji:
o Žućkaste pustule koje prelaze u smeđe (Sterilnog sadržaja)
o Pojavljuju se na eritematoznoj osnovi
o Često simetričan raspored
o Dlanovi i tabani
o Na drugim dijelovima tijela moguća ostrvca tipičnih psorijatičnih lezija
Psoriasis pustulosa generalisata - von Zumbusch - Dijagnostički kriteriji
o Visoka temperatura
o Leukocitoza
o Ekstenzivne kruste građene od malih sterilnih pustula
o Koža je žarko crvena i upaljena
o Rijedak poremećaj sa relativno visokim mortalitetom; Sistemski steroidi mogu
precipitirati ovaj tip psorijaze, kao i dugotrajna primjena potentnih lokalnih steroida
klase IV; Opasnost ove bolesti leži u sekundarnoj bakterijskoj infekciji kože, urinarnog
trakta, pluća, razvoju septikemije, elektrolitskog disbalansa, hipokalcemije,
hipoalbuminemije
Psoriasis guttata- Dijagnostički kriteriji:

o Obično prati streptokoknu infekciju gornjeg respiratornog trakta
o Rapidna evolucija
o Vrlo male crvenkaste papule sa bjeličastim ljuskama
o Uglavnom je lokalizirana na trupu i ekstremitetima
o Rezolucija unutar nekoliko mjeseci
Terapija psorijaze
- Ukloniti provocirajuće činioce
- BLAGA forma psorijaze - Prvi lijek je keratolitik - 3-5% Salicilna kiselina u bijelom
vazelinu ili maslinovom ulju; Nakon toga se daju sredstva za resorpciju eritematoznog
infiltrata - Cignolin 0.1-4%(Antralin, Ditranol) - lokalni citostatik jer se veže za
nukleinske kiseline epidermalnih ćelija; Katrani - imaju keratoplastičko, antiflogističko
djelovanje (5-10% pix antracis)- Ivanić Grad - banja Naftalan; Kortikosteroidi -
LOKALNO- Analozi vitamina D - Calciprotriol (Psorcutan)- mast i krema
- UMJERENA forma psorijaze - uz lokalne pripravke se primjenjuje fototerapija i
fotohemoterapija (UVA I PUVA terapija)
- TEŠKA forma psorijaze - Uz lokalnu terapiju, fotohemoterapiju se ordiniraju RETINOIDI
(Acitrenin - Neotigason); Ciklosporin -imunosupresiv; Methotrexat - citostatik;
Tacrolimus-imunomodulator
Pityriasis rosea Gilbert
- Nekontagiozna, prilično česta, sezonska, eritemoskvamozna dermatoza akutnog ili
subakutnog toka, tipične kliničke slike
o Herald plak (Glasnik plak)
o Simetrični, ovalni, ružičasti plakovi
o Karakteristično periferno ljuštenje (Cigaret papir - En colerette)
o Ograničen na trup i rjeđe na ekstremitete (Smjer kalanja kože)
o Vjerovatna virusna geneza - Nošenje novog veša ili ustajale odjeće
o Traje od 5-8 nedjelja, morfe ciklično izbijaju i osnov terapije je NE NAŠKODITI; zabrana
upotrebe diferentnih sredstava za pranje, talkiranje tečnim puderom, eventualno
antihistaminici
LICHEN RUBER PLANUS
- Relativno česti pruritični mukokutani poremećaj sa pojavom vrlo karakterističnih
ljubičastih, poligonalnih papula, oštro odvojenih jedne od druge, koje traju mjesecima ili
godinama, a iščezavaju sa povremenim postinflamatornim hiperpigmentacijama
DIJAGNOSTIČKI KRITERIJI:
o Vrlo pruritična dermatoza
o Ljubičaste, utisnute, poligonalne, romboidalne papule voštanog sjaja
o Može se pojaviti bilo gdje, a posebno na zglobovima ruku, donjem dijelu leđa,
umbilikusu, potkoljenicama
o Mrežaste bjeličaste promjene na bukalnoj i/ili genitalnoj sluznici
o Koebnerov fenomen
o Zacjeljivanjem ostavlja hiperpigmentacije
- Uzrok lihena je nepoznat; Relativno česta bolest koju specijalista dermatolog viđa svakih
deset dana, ljekar porodične medicine 1-2 puta godišnje; Muškarci i žene su jednako
zahvaćeni; Sve rase su jednako pogođene, Nigerijci više nego bijelci; Najčešći između 30
i 60 godine života;
- Karakterističan histološki nalaz : Ostrvca inflamatornih ćelija, predominantno limfocita,
histiocita u gornjem dermisu uz oštećenu bazalnu membranu
- Kliničke forme - Anularni lihen, Hipertrofički LIHEN, Oralni lihen i palmoplantarni lihen
- Kod 50% pacijenata sa lihenom promjene iščezavaju za 9 mjeseci, a kod 85% unutar 18
mjeseci od početka simptoma.
- Terapija - Liječenje eventualno otkrivenih fokalnih infekcija; Lokalna aplikacija steroida
(IV klasa), Sistemski steroidi - Dozu smanjivati 2.5 mg sedmično
- Antihistaminici
PARAPSORIASIS
- Brocq - 1902. je izdvojio tri eritemoskvamozne dermatoze slične psorijazi, nepoznate
etiologije i hronične evolucije :
a. Parapsoriasis en gouttes (guttata) ,
b. Parapsoriasis en plaque i
c. Parapsoriasis lichenoides
Parapsoriasis guttata - Pityriasis lichenoides chronica
- Hronična eritemoskvamozna erupcija nepoznate etiologije koja pogađa ekstremitete;
- DIJAGNOSTIČKI KRITERIJI:
o Crvenkaste makule sa adherentnom ljuskom
o Smeđkaste papule
o Simetričan raspored promjena
o Unutrašnje strane ekstremiteta
o Često se pogrešno dijagnostikuje kao lihen ili psorijaza
o Na bolest se sumnja kod mladića I djevojaka ili mlađeg čovjeka sa erupcijom poput
varičele koja ne prolazi, odnosno predugo traje (akutna faza), ili sa hroničnom erupcijom
kod koje otkinuta ljuska ostavlja crvenkastosmeđu makulopapulu;
o Hronicitet joj daje stalno izbijanje novih promjena; pojedine eflorescence traju 3-4
nedjelje
- Bolest praćena sa temperaturom i slabošću;- Smatra se da su cirkulirajući imuni

kompleksi odgovorni za ovu bolest - u zidovima krvnih sudova aficirane kože je nađen
limfocitarni infiltrat; moguće je da je virus pokrenuo reakciju
- U akutnoj fazi bolesti promjene su vezikulozne i hemoragične, tako da podsjećaju na
varioliformne ožiljke - Pityriasis lichenoides et varioliformis acuta ( Mucha Habbermann )
- Akutnu formu bolesti liječimo sa Vitaminima, Antibioticima, Antimalaricima,
Kortikosteroidima, UV svjetlo
- Povremeno se bolest povlači nakon Ultraljubičastog svjetla ili nakon 3 sedmice aplikacije
Erythromicyna
Parapsoriasis in placibus
- Hronična bolest koja se javlja žućkastocrvenkastim arealima, nježnim pitirijaziformnim
ljuštenjem na periferiji, najčešće u predjelu trupa. U 30% pacijenata nastupa
transformacija u limfom kože (mycosis fungoides)
- Maložarišni oblik - javlja se u mlađih muškaraca sa blijedocrvenim ili žućkastcrvenim
ovalnim plakovima, uzdužnom osovinom u smjeru kalanja kože; žarišta su dimenzija do 5
cm; lokalizirani na trupu; dlanovi, lice i stopala pošteđeni; U terapiji se daju lokalni i
sistemski kortikosteroidi, kao i fototerapija
- Velikožarišni oblik - kod muškaraca srednje dobi, u predjelu gluteusa, trbuha,
proksimalnim dijelovima ekstremiteta - velika žućkastoružičasta žarišta bizarnih
konfiguracija - prelazi u mycosis fungoides - histološka slika odlučujuća u postavljanju
dijagnoze - mycosis fungoides; Terapija fotohemoterapija (PUVA) sa Retinoidima
(Neotigason)
BULOZNE DERMATOZE
- Vezikule i bule su česti simptomi određenih bolesti - od bezazlenih uboda insekta, pa sve
do opekotina;
- Impetigo počinje sa mjehurićima, Eksudativni eritem povremeno daje slične simptome
- Imunofluorescentne tehnike daju informacije o tome da li su depoziti abnormalnih
antitijela prisutni između ćelija spinoznog sloja (Pemphigus vulgaris; na bazalnoj
membrani (Pemphigoid); ili na dermalnim papilama ( Dermatitis herpetiformis Duhring);
PEMPHIGUS
- DEFINICIJA: “Vrlo teško autoimuno oboljenje uzrokovano poremećajem kohezije
intraepidermalnih ćelija što rezultira sa mjehurovima i bolnim erozijama; To je hronično
recidivirajuća dermatoza uglavnom starijih osoba sa promjenama na koži i sluznicama;
Vrlo teško opšte stanje, periodi egzacerbacije se smjenjuju sa remisijama ; Definitivnog
ozdravljenja nema, bolest je ćudljiva i rezistentna”.
- VRSTE:
• Pemphigus vulgaris; • Pemphigus chronicus familiaris
• Pemphigus vegetans; benignus
• Pemphigus foliaceus; • Pemphigus herpetiformis
• Pemphigus erythematosus • Sy Grover
(Brasiliensis)
Pemphigus vulgaris
o Ispunjene bule tankog pokrova, na nepromijenjenoj koži
o Bolne erozije
o Lice, trup, fleksori
o Zahvaćene sluznice, naročito usne šupljine
o Pozitivan fenomen Nikolskog
o Pojavljuje se najčešće u petoj i šestoj deceniji života
o Signifikantna zastupljenost kod HLA A 13, HLA DR 4
o Bolest češća u Jevreja (HLA A 10)
- Etiopatogeneza: Autoimuna bolest nastala akantolizom (cijepanjem međućelijskih mostića

epidermalnih ćelija), kao rezultat djelovanja autoantitijela (IgG i C3) na autoantigen
(Desmozomi)
- Mogu se dokazati direktnom i indirektnom IF.
- Klinička slika: Oboljenje počinje često sa promjenama na sluznici usne šupljine u vidu
erozija pokrivenim bjeličastim fibrinoidnim naslagama; Moguća lokalizacija sličnih
promjena na traheji, larinksu, ezofagusu i želucu. Promjene na koži izbijaju iznenada -
bule veličine do kokošjeg jajeta, brzo pucaju, ostavljajući bolne crvenkaste erozije, koje
zacjeljuju bez ožiljka. Bule izbijaju na NEPROMIJENJENOJ koži, ne svrbe i ne bole.
Izbijaju u naletima i različitim vremenskim intervalima.
- Laboratorijski nalazi: Leukocitoza, ubrzana sedimentacija, disproteinemija,
Hipergamaglobulinemija, Hipoalbuminemija
- Subjektivni simptomi započinju sa jačim erozijama - bolovi i pečenje; adinamija,
glavobolja, febrilno stanje, superinfekcija
- Pozitivan fenomen Nikolskog - Ako nakon pritiska, gnječenja, štipanja ili trljanja
postojećeg mjehura ili njegove okoline dođe do njegovog povećanja ili stvaranja novog
mjehura - fenomen Nikolskog se smatra pozitivnim
- Tzankov test pozitivan - Probije se svježa bula i sa dna nastale erozije se ostruže sadržaj,
oboji po Giemsi i nalaz akantolitičkih- pemfigusnih ćelija sa bazlofilnom jezgrom i
prstenastom svijetlo citoplazmom pojedinačno ili u grupama
- Direktna imunofluorescencija (IgG i C3 ) i indirektna IF -pozitivne
- HISTOLOŠKA SLIKA - Intraepidermalni mjehur, čiju osnovu čini bazalni sloj, krov
spinozni, a u sadržaju bule akantolitičke ćelije
- Dijagnoza: Kl. Slika, Tzankov test (orjentir), Nikolski (orjentir), Direktna IF, Svjetlosna
mikroskopija
- DD. Bulozni pemfigoid, Herpetiformni dermatitis Duhring, Epidermolize
- Terapija:
- Sistemska primjena visokih doza kortikosteroida (teški oblici 120 do 200 mg, za srednje
teške 80 do 120 mg); u kombinaciji sa imunosupresivima (ciklofosfamid - 50 do 100 mg
dnevno ili 100 do 200 mg- Azatioprin
- Terapija traje 4 do 8 nedjelja, nakon čega se kortikosteoidi smanjuju svakih 5-6 dana za 5
do 10 mg do doze održavanja - 5 - 15 mg Prednisolona dnevno; Imunosupresivi efekt
postižu za 3-6 nedjelja, a nakon toga slijedi redukcija doze; Ciklosporin 5-6mg/kg/tt,
Plazmafereza; Lokalna antibiotska sredstva i epitelizanti
Pemphigus vegetans
- Oblik pemphigusa kod kojeg se u dnu erozije pojavljuje vegetacija Pemphigus vegetans
Neumann - vegetacije raspoređene intertriginozno, predhode im bule i vezikule
- Pemphigus vegetans Hollopeau - ne predhode im bule, već pustule
- Dijagnoza se postavlja na osnovu histološke slike: suprabazalna intraepidermalna
akantotička bula i intradermalni eozinofilni abscesi
- DD- Vegetatna piodermija; Condylomata lata
- Terapija - Ista kao kod vulgarnog pemphigusa (80 - 120 mg Prednizolona uz
imunosupresivnu terapiju)
- Bolest hroničnog toka; moguć prelaz u tipični P. vulgaris
Pemphigus foliaceus
- Oblik pemfigusa sa jedva izraženom pojavom mjehura, a dominiraju vlažne, ljuskave
naslage
- Erozije podložne sekundarnoj infekciji - žućkaste kruste neugodnog mirisa; Fenomen
Nikolskog pozitivan
- Histološki se zapaža akantoliza - smještena visoko u spinoznom ili čak granuloznom
sloju; Direktna I.F. dokazuje IgG I C3 komplementa
- Citologija - Ankantolitičke ćelije
- DD. Seboroični dermatitis
- Th. Ista kao kod vulgarnog pemfigusa
- Prognoza- Bolja nego kod vulgarnog P; Ozbiljne komplikacije-gubitak proteina,
elektrolita, sekundarne inf.
Pemphigus erythematosus
- Pemphigus seborrhoides; Syndroma Senear Usher
- Kombinacija foliaceusa sa istovremenim postojanjem lupus erythematosusa
- Na seboroičnim mjestima (Vlasište, lice, leđa) se pojavljuju perzistirajući eritemi uz slabu
infiltraciju kože; mjestimične erozije, sličnost sa foliaceusom
- Nastaje poslije izlaganja sunčevom svjetlu i lijekovima (D -Penicilamin)
- U 30% pacijenata su ANA pozitivna, a kod 80% pacijenata je Lupus Band test pozitivan
- DD. Seboroični dermatitis i erythematodes
- Th. Slična kao kod vulgarnog pemfigusa ( 60-90mg Prednisolona)
- Prognoza- hronična dugotrajna bolest- bolja od vulgarnog pemfigusa
Pemphigus Brasiliensis (Fogo Selvagem)
- Endemska varijanta foliaceusa, prisutna u Brazilu, oboljevaju mlađe žene
- Pomišlja se na infektivnu etiologiju (artropodi);
- Histološki, citološki i imunopatološki nalaz identičan pemfigus foliaceusu
- Titar pemfigusnih antitijela je viši nego kod vulgarnog pemfigusa
- Terapija - 80 do 120 mg Prednisolona; Moguće izliječenje u 50% pacijenata
PEMPHIGUS CHRONICUS FAMILIARIS BENIGNUS
- Mb. Hailey-Hailey; Autosomno dominantmo nasljedna bolest varijabilne penetracije gena
- HLA B8
- Nedovoljno objašnjen odnos između familijarnog pemfigusa i folikularne diskeratoze -
Češća kod mlađih osoba - Intertriginozna mjesta - Sklonost ka vegetacijama
- Suprabazalna akantoliza - osnovna histološka promjena - Imunohistološka ispitivanja
negativna; Fenomen Nikolskog pozitivan, Tzankov test pozitivan
- Terapija - Srednje visoke doze kortikosteroida - 60-80 mg dnevno; lokalna primjena
antibiotika; Etretinat, Izotretinoin; Prognoza dobra - Moguće komplikacije - sekundarna
bakterijska infekcija
Mb. Grover
- Transient acantholytic dermatosis - Akantolitička i diskeratotička dermatoza - najčešća
između 40 i 60 godine života, spontano regredira
- Papule, papulopustule, seropapule, češće grupisane, na trupu i glutealnoj regiji, papule
lagano keratotičke, postoji diskretan svrbež
- Histološki nalaz - akantolitička suprabazalna ili subkornelna pukotina sa depozitima IgG I
C3 frakcije komplementa
- DD. Folikulitis, Herpetiformni dermatitis miliaria rubra
- Terapija:Pokušati sa lokalnim kortikosteroidima i 30-40 mg Prednisolona dnevno;
Etretinat 40mg/dnevno
- Prognoza - Dobra - Bolest spontano regredira nakon nekoliko mjeseci
Pemphigus herpetiformis
- Dermatitis herpetiformis acantholytica - rijetka dermatoza koja klinički liči na dermatitis
herpetiformis Duhring; ali mjehur nije smješten subepidermalno, već se opaža
intraepidermalna akantoliza i intraepidermalna akumulacija eozinofilnih leukocita
- D. IF. nalaz intraepidermalno lokaliziranih - IgG i C3 frakcije; Bolest hroničnog toka,
sklona remisijama i egzacerbacijama
- Th- Uvijek je potrebno pokušati sa sulfonskim preparatima, a ako nema povoljnog
terapijskog odgovora - ordinirati Prednisolon (100-150mg.im); Prognoza zavisi od
učestalosti recidiva, popratnim pojavama kortikosteroidne terapije
PEMPHIGOIDI - skupina dermatoza klinički srodna pemfigusu

- Subepidermalni mjehur; odsutnost akantolize ; prisutnost antitijela usmjerenih prema
bazalnoj membrane
a. Pemphigoid bullosus
b. Dermatitis pemphigoides mucocutanea chronica
c. Herpes gestationis
Pemhigoid bullosus
- Bulozni pemfigoid; Hronična bulozna dermatoza slična pemfigusu koja se javlja između 6
i 7 decenije; Dobra životna prognoza
- Nalaz cirkulirajućih antitijela na bazalnu membranu sugerišu autoimuni karakter
bolesti;Često se bolest javlja kao paraneoplastična dermatoza- (karcinom prostate); Neki
lijekovi mogu izazvati bolest (Penicilin, Furosemid, Diazepam)
- Iznenada se na nepromijenjenoj koži pojavljuju mjehurovi hemoragičnog ili seroznog
sadržaja, veličine od zrna graha do oraha; Ubrzo prsnu ostavljajući iza sebe erozije -
Raspored promjena je simetričan, na vratu, trbuhu, intertriginozna mjesta - Fenomen
Nikolskog pozitivan ; Opšte stanje uglavnom dobro
- Histološki se nalazi subepidermalni mjehur - IF- Linearni depoziti IgG I C3; uz bazalnu
membranu;
- Terapija: Prednisolon 60-80 mg dnevno; 40% mortalitet Sek.kom.
Dermatitis pemphigoides mucocutanea chronica

- Cicatricial pemphigoid ; Varijanta buloznog pemfigoida koji se javlja češće kod žena nego
kod muškaraca (2:1)
- Najčešća nakon 60 godine života; Generalizirana bulozna erupcija uz promjene na
sluznicama- podsjeća na bulozni pemfigoid- Bula smještena subepidermalno uz bazalnu
membranu (lamina lucida)
- U svega 20-30% slučajeva se javljaju mjehuri; Mnogo češće se javlja afekcija konjuktive i
sluznice usta; Sinehije, ožiljci, kseroze, gubitak vida; Imunološki moguće dokazati
depozite - IgG, IgA i C3
- DD- Pemphigus i bulozni pefigoid
- Terapija: 60 - 80 mg Prednisolona dnevno; Imunosupresivi
- Prognoza - Bolest je hroničnog toka, u 20 do 30 % pacijenata dovodi do sljepila
DERMATITIS HERPETIFORMIS DUHRING

- Glavna promjena su vezikule i bule - lokalizirane subepidermalno; kod pemfigoida je bula
lokalizirana na nepromijenjenoj koži, a kod Duhringa se uz vezikule i bule pojavljuju
erozije, eritematozni plakovi, papulozne i urtikarijske eflorescence.
- Hronično recidivirajuća bulozna dermatoza, sa polimorfnim promjenama, uz jak osjećaj
svrbeža i pečenja
- Brock je još u 19. Vijeku za ovu bolest rekao:” To je bolest sa polimorfizmom promjena,
jakim bolovima, dobrog opšteg stanja i sklonosti ka recidivu”.
- Rijetka bolest - 1 bolesnik na 800 dermatoloških pacijenata, najčešći između 30 i 40
godine života
- Povezanost sa HLA B8, HLA D3, HLA A1
- Povezanost sa glutenskom enteropatijom - Kompleksi glutena i mukoznih IgA antitijela
probijaju se kroz sluznicu digestivnog trakta u cirkulacijski sistem - do dermalnih prostora
- Eritematozni infiltrati različite veličine, sa brojnim prstenasto raspoređenim vezikulama,
erozijama, koje zacjeljuju uglavnom bez ožiljka - jak svrbež i pečenje - promjena nema na
sluznicama
- Najčešća lokalizacija - Lopatice, donji dio trbuha, genitalna, ingvinalna, glutealna regija,
rijetko na dlanovima i tabanima, opšte stanje dobro
- Citološki nalaz - brojni eozinofilni leukociti; Direktna IF - oštećenje bazalne membrane,
subepidermalni mjehur, zrnati depoziti IgA, C3, IgM IgG, C5 (80% pacijenata). U 50%
cirkulirajuća antitijela -retikulinska vlakna; Dugotrajna bolest, česti recidivi, ne ugrožava
život
- Terapija: DDS - 50 - 100 mg dnevno; Methemoglobinemija, anemija
Linear IgA dermatosis
- Bolest srodna herpetiformnom dermatitisu, ali se može pojaviti i kod odraslih i kod djece
- Uz promjene na koži se NE POJAVLJUJE glutenska enteropatija
- Subepidermalni mjehur, mikroabscesi u vršcima dermalnih papila
- Direktna IF - Depoziti IgA I frakcije komplementa, koje nisu raspoređene kao kod
Duhringove bolesti u vršcima papila, već su raspoređene linearno uz epidermodermalnu
granicu - Depoziti su smješteni u lamini lucidi, a ne ispod lamine dense
- Ultrastukturni defekt je u predjelu bazalne membrane, kao kod pemfigoida
- Terapija: DDS, uz niske doze kortikosteroida
Herpes gestationis; Pemphigus gravidarum

- Polimorfna bulozna dermatoza koja se javlja u 3 ili 4 mjesecu trudnoće, spontano iščezava
nakon poroda, bolest je rijetka na svakin 500 do 1000 trudnica
- Eritematozni inflitrati na kojima se pojavljuju vezikule I bule, oko pupka, ina bedrima; U
krvi postoji eozinofilija sa preko 50% eozinofila, Intraepidermalni mjehur sa linearnim
depozitima IgA, IgG, C3 uz bazalnu membranu
- S obzirom da bolest spontano iščezava, treba biti oprezan sa terapijom, tek u posljednjim
mjesecima trudnoće dopušteno je primijeniti prednisolon
- Liči na Duhringov herpetifornmi dermatitis (Histološki je moguće razdvojiti ove dvije
dermatoze); Može se pojaviti u narednoj trudnoći, praćena je sa svrbežom, peckanjem i
bolovima
VRSTE ALERGIJSKIH REAKCIJA

- TIP 1 - ANAFILAKTIČKI TIP - IgE POSREDOVANE ALERGIJSKE BOLESTI
:ANAFILAKTIČKI ŠOK, UTRIKARIJA, ANGIOEDEM, ATOPIJSKI DERMATITIS
- TIP 2 - SINDROM CITOTOKSIČNE REAKCIJE: PROMJENE NA KOŽI KOD
MEDIKAMENTOZNIH ANEMIJA I TROMBOCITOPENIJA
- TIP 3 - SINDROM TOKSIČNOG KOMPLEKSA (Arthusov fenomen);
LEUKOCITOKLASTIČNI VASKULITIS
- TIP 4 - ALERGIJA KASNOG TIPA (CELULARNA ALERGIJA): KONTAKTNI
ALERGIJSKI EKCEM, TUBERKULINSKA PREOSJETLJIVOST
ECZEMA VULGARE (ECZEMA ALERGICUM E CONTACTU)

- ALERGIJSKA KOŽNA BOLEST KASNOG TIPA POSREDOVANA T LIMFOCITIMA
- MINIMALNO KONTAKTNO VRIJEME 32 SATA
- EKCEMSKA REAKCIJA NAJINTENZIVNIJA 48 SATI NAKON EPIKUTANE
PRIMJENE ALERGENA
- NAJČEŠĆI ALERGENI: HROMATI, SPOJEVI NIKLA, ANILINSKE BOJE,
PARAFENILENDIAMIN, LAKOVI, OTAPALA, KOZMETIČKA SREDSTVA
- KL. SL. STADIUM ERYTHEMATOSUM, PAPULOSUM, VESICULOSUM,
MADIDANS, CRUSTOSUM, SQUAMOSUM
- TOK (COURSE) - AKUTNI, SUBAKUTNI I HRONIČNI
- DG. POTVRĐUJE SE EPIKUTANIM TESTIRANJEM
- TH. LOKALNO - OBLOZI, KASNIJE KORTIKOSTEROIDNE MASTI, ANTIBIOTICI,
VITAMIN C, CALCIUM, ANTIHISTAMINICI
TIPOVI EKCEMA
- Atopijski dermatitis
- Seboroični ekcem
- Diskoidni (numularni) ekcem
- Dishidrotični ekcem (Pompholix -hand and foot eczema)
- Lichen simplex
- Lichen striatus
- Varikozni ekcema (hipostatski)
- Kontaktni dermatitis (Eczema alergicum e contactu)
THE STAGES OF ECZEMA:
STAGE : FEATURE:
ACUTE -- WEEPING, VESICLES, BULLAE
SUBACUTE -- REDNESS, SCALING, CRUSTING
CHRONIC -- DRYNESS, REDNESS, SCALING, FISSURING
DERMATITIS ATOPICA
- Definicija: “HRONIČNI SELF - LIMITIRAJUĆI POREMEĆAJ, UGLAVNOM U
DJETINJSTVU, SA NAGLAŠENIM PERIODIMA POGORŠANJA I POBOLJŠANJA,
OBIČNO GENETSKI DETERMINISAN, ČESTO UDRUŽEN SA DRUGIM
ATOPIJSKIM BOLESTIMA”.
o POJAVLJIVANJE SA NAVRŠENA TRI MJESECA ŽIVOTA
o LICE, PREGIBI ZGLOBOVA, NUHALNI PREDIO, SAKRUM
o SUHOĆA KOŽE, CRVENILO, LJUŠTENJE
o POVREMENO VLAŽENJE( Weeping)
o EKSKORIJACIJE I LIHENIFIKACIJE
o SIMETRIČNE PROMJENE
ROSTOVA STIGMATA:
- ATOPIJSKA KONSTITUCIJA ( ASTMA, URTIKARIJA)
- BIJELI DERMOGRAFIZAM
- SKIN PRICK TEST (PREOSJETLJIVOST NA INHALATORNE I ALIMENTARNE
ALERGENE)
- IgE - porast nivoa
- ODGOĐENA KASNA PREOSJETLJIVOST
- PORAST OSJETLJIVOSTI NA VIRUSNE INFEKCIJE
- DIJETALNA ISHRANA ; SUHOĆA KOŽE
NAJČEŠĆE KOMPLIKACIJE ATOPIJSKOG EKCEMA
- BAKTERIJSKA SEPSA
- MOLLUSCUM CONTAGIOSUM
- BRADAVICE
- KAPOSI VARIČELIFORMNA OSPA
POINTS TO CONSIDER IN MANAGING ECZEMA

- Treat the dryness - use emollients
- Asses the eczema
- Choose the correct steroid for the site and activity of the disease
- Remember tar
- Is infection present?
- Are there psychological, social and dietary factors?
- How much scratching is there?
- Consider medicated bandages
- Prescribe antihistamines
DISCOID (NUMMULAR) ECZEMA

o JAK SVRBEŽ
o SUHE, ERITEMATOZNE, LJUSKAVE ILI EKSUDATIVNO KRUSTOZNE LEZIJE
o PROMJENE IMAJU ODLIK DISKA ILI KOVANOG NOVCA, DOBRO
OGRANIČENE
o NAJČEŠĆA LOKALIZACIJA - EKSTREMITETI
o KOD MLAĐIH OSOBA SU PROMJENE U STVARI ATOPIJSKI DERMATITIS, A
KOD STARIJIH OSOBA JE BOLEST NEPOZNATOG RAZLOGA, ČEŠĆA KOD
ALKOHOLIČARA
o TERAPIJA: EMOLLIENTS, ANTIHISTAMINICI, POTENTNI LOKALNI
KORTIKOSTEROIDI, HIPOPIGMENTNI AGENSI
POPMHOLYX (ECZEMA DYSHIDROTICUM)

- IZNENADNA ERUPCIJA VEZIKULA NA POSTRANIČNIM STRANAMA PRSTIJU
RUKU I TABANA, SA HIPERHIDROZOM. PROMJENE POSTAJU ISPUCALE,
SUHE I HRONIČNE.
o SVRBEŽ, VEZIKULE ILI RJEĐE BULE, POSTRANIČNI DIJELOVI PRSTIJU,
TABANI I (ILI) DLANOVI, OBIČNO SE JAVLJA U LJETO, UDRUŽENA SA
HIPERHIDROZOM, MOŽE BITI PRIMARNO GLJIVIČNA, ALERGIJSKA ZBOG
PRIMARNE GLJIVIČNE INFEKCIJE STPALA, TE SEZONSKA.
- TERAPIJA:EMOLLIENTS, ANTIHISTAMINICI, LOKALNI KORTIKOSTEROIDI,

LICHEN SIMPLEX (NEURODERMATITIS)
- EKCEMATOZNI ODGOVOR NA GREBANJE I TRLJANJE KOŽE NA
LOKALIZIRANIM AREAMA KOŽE
o VRLO JAK SVRBEŽ, LOKALIZIRANE I DOBRO OGRANIČENE PROMJENE,
UNILATERALNA DISTRIBUCIJA, LIHENIFIKACIJA, PREVOJI VELIKIH
ZGLOBOVA, RUČNI ZGLOB, PREDIO IZA VRATA, GENITALIJE, ODGOVOR NA
JAKE LOKALNE KORTIKOSTEROIDE
- LOKALNI KORTIKOSTEROIDI, SISTEMSKI ANTIHISTAMINICI,
IDENTIFIKACIJA PRECIPITIRAJUĆIH FAKTORA (STRES, HABITUS)
LICHEN STRIATUS
- A SELF LIMITING LINEAR FORM OF ECZEMA OCCURING IN CHILDREN AND
YOUNG ADULTS
DIAGNOSTIC FEATURES: .
o UNILATERAL, LIMB OR TRUNK, LICHENOID PAPULES,
POSTINFLAMMATORY HYPOPIGMENTATION
- MILDLY PRURITIC - A LINEAR ZOSTERIFORM DISTRIBUTION ALONG A LIMB
- THE CONDITION RESOLVES WITHIN A YEAR
- NO SPECIFIC TREATMENT - TOPICAL CORTICOSTEROIDS
Primarni iritantni kontaktni dermatitis
- Dermatitis koji nastaje kao rezultat prekomjernog izlaganja kože iritantnoj substanci u
velikoj koncentraciji
- Nije u pitanju alergijska reakcija, već oštećenje zaštitnog omotača kože, stratum corneuma
DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA NAPKIN DERMATITISA:
- Primarni iritantni dermatitis -Ekcem pelenske regije
- Jacquetov DERMATITIS --- Erozije i bule na pelenskoj regiji
- KANDIDIJAZA --- Maceracija genitokruralne regije sa satelitskim pustulama
- PSORIJAZA - Suhe, crvenkaste ograničene ploče
- SEBOROIČNI EKCEM - Lezije slične NAPKIN dermatitisu, ali su obično zahvaćene i
aksile, vrat, lice ili skalp
- ATOPIJSKI DERMATITIS - Lice i pregibi su zahvaćeni
HOUSEWIFES DERMATITIS
- Ekcematozne erupcija na prstima ruku i šakama nastalla kao posljedica učestalog kontakta
sa vodom, deterdžentima i sredstvima za pranje
o Eczema
o Dorsum prstiju i šaka sa širenjem na dlanove
o Često se nalazi atopijska konstitucija
o Često ima profesionalni karakter (frizeri, radnice u restoranima)
- TERAPIJA: izbjegavanje iritantnih sredstava za čišćenje, Emolienti, Antihistaminici,
Steroidi (III klasa),
ASTEATOTIC ECZEMA (ECZEMA CRAQUELE)
- Suha, površno ispucala koža, često se javlja kod starijih osoba, precipitirana faktorima
suhoće kože kao što su hladnoća ili učestalo izlaganje sredstvima za čišćenje
o Svrbež i grebenje
o Suhoća i crvenkaste ispucale ljuskave brazde
o Naročito se često nalazi na potkoljenicama
o Odlično reagira na emolliente
ECZEMA CRAQUELE
- Posebnu predispoziciju pokazuju stariji pacijenti;
Predisponirajući faktori:
- Hladnoća sa niskim stepenom vlažnosti;
- Dolazak u bolnicu ili lječilišta (banje) gdje se pacijent kupa češće nege ranije
- Instalacija centralnog grijanja bez adekvatnog ovlaživanja prostorija
- Upotreba diuretika
- Terapija: Emollienti, Steroidi klase III, Kupanje ograničiti na dva puta sedmično, izbjeći
vunene proizvode
PLANT - CONTACT DERMATITS- Odgođena hipersenzitivna kontaktna reakcija na
biljke
(Rush dermatitis) (Otrovni bršljan)
o Akutna , eksudativna vezikulobulozna reakcija
o Vrhovi prstiju, šake
o Podlaktice, Lice, Genitalije
Chrizanthema dermatitis:
o Hronični lihenificirani ekcem
o Lice, vrat, šake, podlaktice
o Profesionalni karakter
TRETMAN:
- Patch testiranje je neophodno
- Izbjegavanje antigena
- Steroidi klase III i IV
- Sistemski steroidi u slučaju teških ataka RHUS dermatitisa
PHOTOCONTACT DERMATITIS
- Interakcija između fotosenzitizirajuće supstance i ultraljubičastog svjetla, što producira
toksični ili alergijski odgovor.
- Fototoksične reakcije su ne imunološke i mogu se razviti kod svake osobe kao posljedica
intereakcije HEMIKALIJE i ULTRALJUBIČASTOG svjetla
- Reakcija može biti sistemska i lokalna
- Nastaje trenutno nakon uspostavljanja kontakta hemikalije i UV zračenja.
Phitophotodermatitis
- Reakcija između biljnih sastojaka i ultraljubičastog svjetla, što rezultira sa akutnim
mjehurovima i pigmentacijama
o Akutna , vezikulobulozna erupcija
o Linearne trake
o Postinflamatorna pigmentacija
o Ljetni mjeseci
- Hemijski medijator je furokumarin koji sadrži 8- methoxipsolaren, koji se nalazi u travi,

tako da ostavlja tragove na potkoljenicama ili drugim dijelovima tijela (ležanje na travi,
sunčanje)
- U pitanju je direktna interakcija između dugotalasnih UV talasa i psolarena
- Klinička slika je obično vezikulobuloznog tipa i obično je praćena sa hiperpigmentacijom
bizarnih oblika
- Steroidi III klase obično pomažu u akutnoj fazi
BERLOQE DERMATITIS
- Interakcijom između 8 methoxypsolarena u kolonjskim vodama i parfemima i
dugotalasnih UV talasa dolazi do hiperpigmentacija
o Bizarne linearne hiperpigmentacije
o Obično lokaliziran na stranama vrata
o Pigmentacija iščezava za nekoliko mjeseci
o Terapija- dovoljno je pacijentu objasniti način nastanka
Photoallergic contact dermatitis

- Reakcija kasne preosjetljivosti posredovana T lifocitima između alergena i ultraljubičaste
svjetlosti, koj se pojavljuje samo kod predisponiranih osoba
o Eczema; Fotoeksponirana mjesta
o Bakteriostatici (Tatrachloro - bromo - salicylanide), Bithionol, Hexachlorophane,
lokalni šamponi koji sastoje sulphonamide ili prometazin naneseni na kožu, phenotiazini,
grizeofulvin, piroxicam, pojedini betablokatori, oxitetracycllin i dr
o Promjene najintenzivnije nakon 48 sati - tendenca širenja
TRETMAN FOTOALERGIJSKOG KONTAKNTOG DERMATITISA
- Vrlo važno je ustanoviti antigen foto patch testiranjem
- Alergeni se nanose na leđa, ostave se 48 sati, a nakon toga se uklanja patch krpica i izlažu
se UV svjetlu. Rezultat se čita nakon 48 sati
- Ustanovljeni allergen se mora izbjegavati jer postoji mogućnost razvoja bolesti koja se
zove Aktinička Retikuloza, čak i u slučaju izbjegavanja antigena
AUTOIMUNE BOLESTI
KOLAGENOZE - KLEMPERER 1947.
- Histološka slika akutnog vaskulitisa sa žarištima fibrinoidne degeneracije kolagena –
KOLAGENOZE
- Danas se zna da su ove bolesti AUTOIMUNOG karaktera, a da je KOLAGEN tek
sekundarno oštećen
- U serumu oboljelih se javljaju antitijela koja reaguju sa sopstvenim tkivima
(autoantitijela), odnosno brojnim komponentama jedra i citoplazme ćelije (autoantigeni)
- Anti nuklearna At- ANA; Anticitoplazmatska At.
- -Predisponirajući faktori - virusi, bakterije, lijekovi
- -Faktor genetske predispozicije - uska veza sa HLA
AUTOIMUNE BOLESTI
- ERITEMATODES (KUTANI I SISTEMSKI)
- SKLERODERMIJA (CIRKUMSKRIPTNA I SISTEMSKA)
- DERMATOMIOZITIS
- SJOGRENOV SINDROM
- MIJEŠANA BOLEST VEZIVNOG TKIVA
Chronic Discoid Lupus Erythematosus (Erythematodes chronicus)

- Hronična, uporna kožna bolest koja se karakterizira oštro ograničenim, ljuskavi,
atrofičnim, crvenkastim papulama i pločama, obično se pojavljuje na fotoeksponiranim
mjestima
- Predispozicija su genetski faktori - poligenski tip nasljeđivanja
- Vanjski činioci: sunce, hladnoća, vjetar, virusna infekcija, psihički stres, fokalne infekcije,
medikamenti
- Promjene su lokalizirane na otkrivenim dijelovima tijela - lice, dekolte, dorsumi šaka,
kapilicij
ERYTHEMATODES CHRONICUS
- NAJČEŠĆE SE POJAVLJUJE IZMEĐU 20 I 45 GODINE ŽIVOTA
- ČEŠĆI KOD ŽENA
- TEŽE FORME BOLESTI SE RAZVIJAJU KOD CRNACA
- BOLEST TRAJE OD NEKOLIKO MJESECI DO VIŠE GODINA
- OBIČNO PROMJENE NA KOŽI NISU PRAĆENE SA SIMPTOMIMA (SVRBEŽ,
PECKANJE)
- NEMA SISTEMSKIH MANIFESTACIJA
- Erythematodes chronicus superfitialis- Neoštro ograničeni ERITEM i

TELEANGIEKTAZIJE, centralna ATROFIJA, ako se proširi na dorsum nosa, daje izgled
leptira raširenih krila
- Erythematodes chronicus discoides - ERITEMATOZNE ploče, oštro ograničene sa

bjeličastim, adherentnim SKVAMAMA, koje se teško skidaju; na donjem polu skvama se
vide trnasti izraštaji, kao ekseri -odljevci folikularnog kanala - folikularna hiperkeratoza i
centralna ATROFIJA
- Nakon dužeg vremena promjene daju ožiljke - npr. Ireverzibilnu alopeciju - SKLEROZA,
DEPIGMENTACIJA sa prisutnim TELEANGIEKTAZIJAMA - može doći do mutilacija
vrška nosa i uški
- Erythematodes chronicus discoides u 5% slučajeva daje promjene na bukalnoj sluznici,

jeziku i nepcu
DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA: Erythematodes discoides može imitirati aktiničku
keratozu, pločastu psorijazu, i polimorfnu svjetlosnu erupciju- javlja se uglavnom zimi, nema
elemenata atrofije niti folikularne hiperkeratoze i javlja se isključivo na fotoeksponiranim
mjestima (nema promjena na bukalnoj sluznici niti kosi)
HISTOPATOLOŠKI NALAZ:
1. 1.FOLIKULARNA HIPERKERATOZA,
2. 2.KOLIKVACIONA DEGENERACIJA BAZALNE MEMBRANE,
3. FIBRINOIDNA DEGENERACIJA VEZIVA U DERMU,
4. PERIVASKULARNI LIMFOCITNI INFILTRAT
IMUNOFLUORESCENTNI NALAZ:
- DIREKTNA IF.- Pozitivna u lezijama starim najmanje 6 nedjelja - GRANULIRANI
DEPOZITI IgG (>IgM) na dermoepidermalnoj granici
- DIREKTNA IF- = LUPUS BAND TEST (LBT) = POZITIVAN u 90% aktivnih promjena
na koži, ali je NEGATIVAN na nepromijenjenoj (zdravoj), kao i na ožiljno promijenjenoj
koži, za razliku od sistemskog ERYTHEMATODESA gdje je LBT test pozitivan kod
promijenjene kože u 70-80%, a kod NEPROMIJENJENE u 50% slučajeva
OSNOVNI LABORATORIJSKI NALAZI:
- INCIDENCA TITRA ANA 1:16; povremena leukopenija < 4500/mm3)
- U 1 do 5% pacijenata sa hroničnim eritematodesom se razvija SLE ; kompletna remisija
(lokalizirane promjene) - u 50% slučajeva, a kod generaliziranih promjena ispod 10%
TERAPIJA DISKOIDNOG ERITEMATODESA

- ZAŠTITNE KREME ( SUNCREENS - 30) (Contralum)
- LOKALNI FLUORIRANI KORTIKOSTEROIDI
- OKLUZIJA -HYDROCOLLOID PATCH - SA STEROIDIMA (48h)
- INTRALEZIONALNA APLIKACIJA TRIAMCINOLONA (3-5mg)
- Hydroxychloroquine 6.5mg/kTT dnevno (Prije terapije ispitati funkciju jetre, G-6 PD
skrining; nalaz očnog dna, monitoring oftalmologa
- Hiperkeratotičke lezije hroničnog i subakutnog eritematodesa reaguju izvrsno na
sistemsku terapiju ETRETINATOM (1 mg po kg TT)
- DISCOID ERYTHEMATODES: Lividni eritem, folikularna hiperkeratoza adherentnih

skvama, centralna atrofija
- Erythematodes discoides - prvi trijas ERITEM, ATROFIJA, LJUSKE
- Discoid erythematodes - kasni trijas - teleangiektazije, skleroza, depigmentacija
- Erythematodes discoides - Promjene na kosmatom dijelu glave ostavljaju ožiljke i

ireverzibilnu alopeciju - atrofični ožiljci sa hiperpigmentiranim rubom
ERYTHEMATODES CHRONICUS PROFUNDUS

- Supkutano smješteni bolni čvorovi, koža je eritematozna, povremeno egzulceriraju,
zarastaju sa dubokim ožiljcima
- Ramena, lice, glutealne regije, natkoljenice
- Najčešći u trećem i četvrtom decenijumu
- Žene : Muškarci = 2 : 1
- Može da se razvije iz diskoidnog eritematodesa
- Nekim studijama ustanovljeno da je u 35% pacijenata sa dubokim eritematodesom
ustanovljeni simptomi SLE (sistemskog eritematodesa)
- Dg. Klinički nalaz, Histološka slika, LUPUS BAND test pozitivan na promijenjenoj i
negativan u nepromijenjenoj koži.
- Erythematodes chronicus profundus - supkutano smješteni bolni čvorovi, iznad kojih je
koža zbog inflamacije intenzivno eritematozna
ERYTHEMATODES SYSTEMICUS
- Idiodispozicionalno oboljenje na čiju realizaciju osim genetske predispozicije (HLA B8
HLA Bw 15) bitno utiče i prisustvo realizirajućih faktora, pod čijim dejstvom vlastito
tkivo poprima antigene osobine
- Sunčevo svjetlo (antigenost DNA se povećava 40 puta), bakterijski i virusni agensi
- Oboljenje imunih kompleksa - Antitijela se stvaraju protiv vlastitih antigena - protiv
različitih komponenti jezgra i citoplazme - nastali imuni kompleksi se deponuju u bazalne
membrane krvnih sudova uz aktivaciju komplementa (hipokomplementemija)
- Kod žena najčešća u trećoj, a kod muškaraca u četvrtoj deceniji života
- Muškarci : Žene = 1 : 8
- Češće se javlja kod crnaca
- U 5% slučajeva postoji porodična istorija bolesti
- SLE može biti induciran lijekovima (Hydralazine, Isoniazid, Procainamide, D -
penicillamine) (drug induced lupus)
- Sunčevo svjetlo može provocirati egzacerbaciju SLE (36%)
- Traje nedjeljama , mjesecima (akutan tok)
- Svrbež diskretan
- Slabost, malaksalost, temperatura, gubitak tjelesne težine, artralgije, abdominalni bol
AMERICAN RHEUMATISM ASSOCIATION CRITERIA FOR CLASSIFICATION OF
SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS
1. MALAR RASH
2. DISCOID RASH
3. PHOTOSENSITIVITY
4. ORAL ULCERS
5. ARTHRITIS :painful, swollen, nonerosive involving peripheral joints,
6. SEROSITIS:pleuritis, pericarditis
7. RENAL DISORDERS: PROTEINURIA (3+)
8. NEUROLOGIC DISORDERS: psychosis in the absence of other causes
9. HEMATOLOGICAL DISORDERS :hemolytic anemia, leukopenia, lymphopenia, or
thrombocytopenia, SE rate, hypoalbuminemia, hiper y globulinemia, hiper - alpha 2
globulinemia, hypocomplementemia
10. POSITIVE lupus erythematosus cell preparation (LE ćelije), anti -DNA antibody, anti -
SMITH antibody in abnormal titers, or a false positive syphilis serologic result
11. ANTINUCLEAR (ANA) antibody in an abnormal titer in the absence of any drugs
associated with drug induced lupus erythematosus
The presence of FOUR or MORE criteria serially or simultaneously is
CONSISTENT with diagnosis of systemic lupus erythematosus
TERAPIJA
- Sistemska imunosupresivna terapija;
- Visoke doze kortikosteroida (100-200mg dnevno); U početku terapije se daju antibiotici;
Zbog nuspojava uzrokovanih kortikosteroidima se doza postepeno smanjuje i uvodi se
CITOSTATIK (AZATIOPRIM - IMURAN 100-200mg dnevno ili ENDOXAN 100-200
mg dnevno);Jednom sedmično se ordinira ACTH, odnosno sintetski SYNACTEN;
Dobar terapijski efekt se postiže PLAZMAFEREZOM; Opšta i roborantna terapija.
Bolesnici umiru kahektični, iscrpljeni nekom interkurentnom bolesti,
bronhopneumonijom najčešće; često umiru zbog zatajivanja bubrega i srca;
- Na koži ekstremiteta se mogu naći lividnocrvene malukopapule u obliku egzantema;

Lividni eritemi i čvorići na koljenima
- Čest nalaz sistemskog eritematodesa je ERITEM na licu u obliku leptira raširenih krila ;
periorbitalni eritem ; ljuskasta žarišta i hiperkeratoza
- Na sluznicama se promjene pojavljuju u vidu DIFUZNOG CRVENILA,
HEMORAGIČNIH BULA I EROZIJA
- Lividni eritemi,eritematozno ljuskavi, oštro ograničeni plakovi, na licu eritem leptira
raširenih krila, manje nekroze i erozije na laktovima koljenima
- Makulopapulozne lividne lezije sa folikularnom hiperkeratozom, mjestimičnim
erozijama i promjenama tipa EXUDATIVUM MULTIFORME
- SLE-Lividno eritematozne makulopapulozne eflorescence na uškama
- SLE -Lividnoeritematozne makule po dlanovima i jagodicama
- SLE- Lividni eritemi, erozije i bule, sitni infarkti na jagodicama prstiju
- SLE- periungvalni eritemi i sitni infarkti u eponihiju i ispod nokatne ploče
SCLERODERMA
- Multisistemski poremećaj koji se karakterizira sa inflamatornim, vaskularnim i
sklerotičnim promjenama kože i različitih organa, posebno pluća, srca i
gastrointestinalnog trakta
- Pojavljuje se između 30 i 50 godine života
- Žene : Muškarci = 4:1
- Nepoznate etiologije (Autoimuna bolest ?!- 40 do 90% pacijenata JE povišen titar ANA,
kod 30% pacijenata su nađene LE ćelije, lažno pozitivne reakcije na sifilis i reuma faktor
- Klinička varijanta CREST sindrom : Calcinosis cutis, Raynauld phenomenon, Esophageal
dysfunction, Sclerodactyly, Teleangiectasia
- Dva oblika kliničke slike:
1. Scleroderma circumscripta (morphea)
2. Scleroderma progressiva (systemica)
- Scleroderma morphea - Borelia Burgdorferi -mogući uzročnik? -Promjene su ograničene
samo na kožu - u početku ružičaste ili plavičaste mrlje u razini kože, da bi se kasnije
pojavio ljubičasti prsten-LILAC RING - znak progresije oboljenja
- Početne makule vremenom postaju tvrđe, blijedo žućkaste ili svijetlosmeđe boje;
Promjene mogu biti unilokularne (unilocularis) ili multilokularne (multilocularis); žarišta
su različite veličine - od kovanog novca do muškog dlana
- Posebna forma cirkumskriptne skleroderme je duž ekstremiteta (sclerodermie en bandes)
- Kružni, asimetrični, atrofični sklerodermični plak sa ljubičastim prstenom na periferiji -
LILAC RING
SCLERODERMA MORPHEA
- Završnu fazu u razvoju predstavlja ATROFIČNI stadij sa glatkom, tankom I sjajnom
kožoim žućkaste boje ispod razine okolne kože
- Rima oris sužena, frenulum jezika skraćen, otvrdnuća i atrofije na sluznici usne šupljine
- Koža prstiju ruku tvrda poput daske, zbrisanog crteža, u prisilnom položaju - pandžasta
šaka
TERAPIJA - SISTEMSKA SKLERODERMA

- D Penicillamin (Metalcaptase) - Sprečava stvaranje poprečnih veza kolagena, a u isto
vrijeme ima imunosupresivno dejstvo - Početna doza 300mg dnevno se povećava na 800
do 1500 mg dnevno
- Progesteron - 125 mg jednom nedjeljno
- Resochin - sistemski antimalarici
- Vazodilatatori: Complamin, Dilatol; Nifedipin
TERAPIJA - CIRKUMSKRIPTNA SKLERODERMA
- Penicilin - deset dana po 1 600 000 I J im;
- Vitamin E u velikim dozama
SCLEROEDEMA ADULTORUM BUSCHKE

- Bolest srodna sklerodermi; Najčešće se razvija poslije febrilnih stanja
- Akutan tok -
- Na gornjoj polovini trupa, vrata, ponekad i na obrazima se razvija tvrd, bezbolan edem
- Bolest traje nekoliko mjeseci i iščezava spontano
- Liječenje je simptomatsko; Penicillin 1 600 000 I.J im deset dana
Dermatomyositis
- Sistemska bolest koja se karakterizira s heliotropnim edemom očnih kapaka i periorbitalne
regije, eritemom lica, vrata, gornjeg dijela trupa, udružene se intersticijalnim
pneumonitisom, polimiositisom, vaskulitisom i promjenama na miokardu
Kožne manifestacije:
- Specifične : 1.Periorbitalni heliotropni eritem i edem 2. Gotronove papule na dorsumu
šaka
- Nespecifične : 1. Periungvalne teleangiektazije, 2. Fotosenzitivna erupcija, 3.
Poikiloderma (polja hiper i hipopigmentacije sa atrofijom i teleangiektazijama)
- Neurološki simptomi: Slabost proksimalne muskulature; pacijent ne može sam da jede,
poteškoće pri ustajanju iz kreveta, teškoće pri disanju, brzo zamaranje
- Dermatomyositis - Gotronove papule na laktovima i podlakticama
- Dermatomyositis - periungvalne teleangiektazije i infarkti
- U akutnoj fazi - porast kreatin fosfokinaze u 65% slučajeva, Aldolaze u 40%; U urinu
porast izlučivanja kreatina > 200mg na 24 sata
- Elektromiografija
- EKG - Evidentan miokarditis, AV blok
- Rtg pulmo - Fibrosis pulmonum
- Tok i prognoza - Hroničan; Polymiositis bolja prognoza od dermatomyositisa - često
predstavlja paraneoplastičnu dermatozu - potrebno liječiti primarno oboljenje
- Liječenje - Prednisolon do 1.5 mg po KgTT; Methotrexate, Cyclophosphamide
Sindroma SHARP - (Miješana bolest vezivnog tkiva)
- Udruženi simptomi skleroderme, sistemskog eritematodesa, dermatomiozitisa i
reumatoidnog artritisa;
- ANA prisutni u visokom titru;
- Češći kod žena treće i četvrte decenije života;
- Počinje sa simptomima eritematodesa, poliserozitisom, febrilnim stanjem, znacima
Raynaud sindroma;
- Bolest ima različit tok;
- Bolja prognoza nego sistemski eritematodes;
- Liječenje: Kortikosteroidi; Imunosupresivi; Citostatici
- SY SHARP - GOTRONOVE PAPULE
ANTIGEN - A.TIJELA -SLE -DRUG I ER. -SCLE. -CREST -Sy SJ.

Nukleus ANA >95% >95% 70-90 70-90 50-80
DNA AnDNA 40-60% <5% <5% <5% <5%
Histoni Antihiston 50-70% >95% <5% <5% <5%
Smith Ag AntiSmith 20-30% <5% <5% <5% <5%
RNP Ro SSA 30-50% <5% <5% <5% 70-95%
La SSB 10-15% <5% <5% <5% 60-90%
DNA topoizomeraza I
Scl-70 <5% <5% 28-70% 11-18% <5%
Centromerični protein
Anticentromerična At. <5% <5% 22-36% 90% <5%
BENIGNI TUMORI KOŽE

I. BENIGNI TM EPIDERMISA:
- keratosis seborrhoica
- stuccokeratosis
- akantom svijetlih stanica
1. Keratosis seborrhoica
- Sinonimi: verruca seborrhoica senilis, staračka bradavica.
- Definicija: benigna tvorevina nastala proširenjem epidermisa uz pojačano stvaranje
keratina.
Klinička slika:
- osobe oba spola
- lice, vrat, trup, vlasište, (osim dlanova i tabana);
- žućkasta mekana žarišta promjera nekoliko mm do 1 cm;
- vremenom tamnosmeđa do crna, papilomatozne površine
Histološka slika: hiperkeratoza, papilomatoza, proliferacija epiteloidnih bazalnih stanica,
pseudorožnate cista, pojačana pigmentacija rožnatog sloja.
- Dijagnoza: klinička slika, histološki nalaz.
- Diferencijalna dijagnoza: pigmentirani nevusi, lentigo maligna, lentigo senilis, basalioma
pigmentosum, maligni melanom.
- Prognoza: dobra, nema maligne alteracije.
- Terapija: krioterapija, ekskohleacija, ekscizija.
2. Stuccokeratosis
- Definicija: mnogobrojne seborejičke keratoze u starijih osoba sa suhom kožom, u predjelu
donjih ekstremiteta (rijetko: dorzum šaka i ekstenzorne strane podlaktica).
- Izrazito suhe površine
- Histološki: akantoza, papilomatoza.
- Dijagnoza: klinička slika.
- Prognoza: dobra, nema maligne alteracije.
- Terapija: krioterapija, ekskohleacija.
3. Akantom svijetlih stanica
- Definicija: benigni tumor epidermisa.
- Klinička slika: u starijih osoba, rijedak;
- solitarna, jasno ograničena, spororastuća tumorozna
- tvorba, promjera 1-1,5 cm;
- na donjim ekstremitetima.
- Diferencijalna dijagnoza: fibrom, histiocitom, piogeni granulom, keratoakantom,
bazaliom.
- Terapija: hirurška ekscizija.
II. BENIGNI TM ADNEKSA KOŽE

- trichoepithelioma
- pilomatricoma
- cylindroma
- syringoma
1. Trichoepithelioma
- Sinonimi: epithelioma adenoides cysticum.
- Definicija: benigni, često nasljedni tm s diferencijacijom u smjeru folikula dlake.
- Etiopatogeneza: hamartom; rožnate ciste okružene bazofilima.
Klinička slika:
- javlja se u djetinjstvu i raste do puberteta.
- sitne tvrde papule, crvenkaste ili žućkaste boje, na licu (centralni dio) ili trupu.
- Dijagnoza: klinička slika, potvrđuje se histološki.
- Diferencijalna dijagnoza: adenoma sebaceum, cilindrom, siringom.
- Prognoza: nema maligne alteracije.
- Terapija: hirurška ekscizija (za pojedinačne tumore); dermoabrazija i lasersko
odstranjivanje (kod brojnih promjena).
2. Cylindroma
- Sinonimi: Spieglerov tumor, turban tumor.
- Definicija: benigni tm s diferencijacijom u smjeru ekrinih znojnica.
Klinička slika:
- multipli (rijetko solitarni), okruglasti, glatki, crvenkasti tumori do veličine paradajza;
- najčešće na vlasištu; mogu egzulcerirati.
- pojavljuju se obiteljski, rastu do odrasle dobi;
- veoma rijetka maligna transformacija.
- Diferencijalna dijagnoza: aterom.
- Terapija: hirurška, s naknadnim plastičnim prekrivanjem defekta.
3. Syringoma
- Sinonimi: hydroadenoma.
- Definicija: benigni tm koji nastaje iz izvodnih kanala ekrinih znojnica. Čest, posebno u
žena.
Klinička slika:
- dva klinička oblika: periorbitalni i diseminirani.
- Periorbitalni siringom: u starijih žena; multipli čvorići boje kože, promjera nekoliko mm,
u predjelu donjeg kapka.
- Diseminirani siringom: u žena od 10-30 godina; brojne tvrde, blijedo-crvene do smećkaste
papule na licu, vratu, prsima.
- Diferencijalna dijagnoza: urticaria pigmentosa, eruptivni histiocitomi, papulozna
sarkoidoza.
- Nema maligne alteracije !
- Terapija: pojedinačne tumore moguće je ukloniti hirurški; nema zadovoljavajuće terapije
diseminiranih sirnigoma.
III. BENIGNI TM VEZIVNOG TKIVA

- keloid
- fibroma
- fibroma nodularis nasi
- histiocytoma
- synovioma
1. Keloid
- Definicija: benigni tm vezivnog tkiva, nastaje nakon ozljede ili spontano (neregistrirane
mikrotraume !)
- Učestalost: na pojavu keloida utiče spol, dob i priroda povrede. Češći u mlađih osoba,
žena i crnaca.
Klinička slika:
- nedjeljama ili mjesecima nakon povrede kože (hirurški zahvat, opekotina, akne,
bakterijske infekcije) na mjestu ožiljka razvija se tvrda, ravna ili tumorozna tvorba, glatke
površine
- lokalizacija: lice, vrat, gornji dijelovi trupa, posebno presternalna regija, proksimalni
dijelovi ekstremiteta.
- crvenkasto-smećkaste boje, vremenom postaju sve bljeđi, kasnije boje alabastera.
- kad dostignu određenu veličinu, više se ne povećavaju, nisu bolni niti svrbe.
- Histološki: gusta mreža kolagenih vlakana u dermisu, elastična vlakna nedostaju;
epidermis stanjen, uz atrofiju dlaka, lojnica i znojnica.
- Diferencijalna dijagnoza: hipertrofični ožiljak.
Terapija: novonastali keloidi:
- lokalna kortikosteroidna terapija,
- intraleziona aplikacija kortikosteroida (Volon A-10 s lokalnim anestetikom u odnosu 1:3
do 1:5, svake 3-4 nedjelje);
- kompresijska terapija (primjena elastičnog zavoja);
- meki RTG zraci; krioterapija.
Terapija: stari keloidi: hirurška ekscizija, uz istovremeno davanje kortikosteroida intraleziono
i meke RTG zrake postoperativno.
2. Fibroma
- Definicija: benigni tm vezivnog tkiva; javljaju se u obliku mekih (fibroma molle) ili tvrdih
(fibroma durum) čvorića.
- Fibroma molle: sitne tvorbe boje kože, često na peteljci; na vratu i aksilama. Potrebno je
razlikovati od nevocitnog nevusa.
- Fibroma durum (dermatofibroma): čest, posebno na ekstremitetima.

- reaktivni tm, nakon mikrotrauma ili uboda insekata.
- solitarna, tvrda tumorozna tvorba, sivkaste do smećkaste boje, promjera nekoliko mm,
ponekad tamno pigmentirane površine.
- Difer.dg: nevocitni nevus, keloid, neurofibrom, leiomiom.
- Terapija: hirurška ekscizija (u estetski neprihvatljivih fibroma).
3. Histiocytoma
- Definicija: benigni reaktivni tumor, često nakon uboda kukaca; najčešće na
ekstremitetima.
- Klinička slika: pojedinačna, tvrda, oštro ograničena tvorba, boje kože ili žučkasto-smeđa.
- Dijagnoza: klinička slika, histologija.
- Difer.dg: neurofibrom,dermatofibrom, maligni melanom, ksantom.
- Terapija: hirurška, po potrebi.
IV. BENIGNI TM MIŠIĆNOG, NERVNOG, MASNOG I HRSKAVIČAVOG

TKIVA
- leiomyoma
- neurofibroma
- morbus recklinghausen
- lipoma
1. Leiomyoma
- Definicija: benigni tumor glatkih mišića.
- Klinička slika: intradermalni čvorići, promjera 3-5mm, blijedocrvene ili boje kože; na
ekstenzornim stranama ekstremiteta i natkoljenicama, bolni na postraničnu palpaciju i
hladnoću.
- Terapija: hirurška.
2. Neurofibroma
- Definicija: benigni tumor nervnog tkiva.
- Klinička slika: sitni moluskoidni čvorići ili veće, mekane, pendularne tvorbe.
- Terapija: hirurška, ukoliko je potrebno.
3. Morbus Recklinhausen
- Sinonimi: neurofibromatosis generalisata.
- Definicija: neuroektodermalna nasljedna sistemska bolest. Nasljeđuje se nepravilno
dominantno.
- Klinička slika: brojni neurofibromi (promjera nekoliko mm do veličine oraha, javljaju se u
kasnom djetinjstvu i rastu tokom cijelog života)
- svijetlosmeđe makule “cafe au lait”.
- Pored promjena na koži, javljaju se promjene koštanog i CNS-a (konvulzije), tumori i
krvarenja u digestivnom traktu, endokrini poremećaji.
- Terapija: hirurška (kod bolnih i velikih neurofibroma, kao i u slučaju maligne alteracije u
sarkom).
IV. BENIGNI VASKULARNI TUMORI KOŽE

- haemangioma capillare
- haemangioma cavernosum
- haemangioma senile
- naevus flameus
- granuloma pyogenicum
- glomus tumor
- lymphangioma
1. Haemangioma capillare
- Sinonimi: strawberry hemangioma.
- Definicija: najčešći vaskularni tm (15% novorođenčadi).
- Klinička slika: u prve 3 sedmice života, rijetko prisutan na rođenju; počinje kao crvene
makula na licu ili vratu, uvećava se tokom nekoliko mjeseci u lobulirani, žarko crveni
tumor. Obično regredira do 7 godine života
- Dijagnoza: klinička slika i tok bolesti.
- Nema maligne alteracije !
- Terapija: nije potrebna, spontano regredira u 70-90% slučajeva. U slučaju potrebe, th se
sprovodi intralezionim davanjem kortikosteroida, hirurški ili laserom.
2. Haemangioma cavernosum
- Klinička slika: prisutan na rođenju ili se javlja u prvim mjeecima života. Na glavi ili vratu,
nodularna žarko crvena tvorba koja se može komprimirati.
- Spontana regresija je moguća, do 7. godine života, ali nije potpuna.
- Terapija: Oprez ! Treba sačekati spontanu regresiju.
- kortikosteroidi sistemski ili intraleziono, ekscizija, sklerozacija, krioterapija, laser ili
konzervativno liječenje kompresijom.
3. Haemangioma senile
- Sinonimi: cherry angioma.
- Klinička slika: javlja se od 4. decenije života; na gornjem dijelu trupa u vidu sitnih papula
boje trešnje, veličine nekoliko mm, sporo rastu.
- Terapija: krioterapija, elektrokoagulacija ili laser (iz kozmetskih razloga).
4. Naevus flameus
- Klinička slika: vaskularna malformacija, prisutna na rođenju, spontano ne regredira.Javlja
se izolovano ili u sklopu nekih sindroma.
- Na licu, rijetko na drugim dijelovima tijela, žarko crvene promjene, a kasnije boje crnog
vina.
- Dijagnoza: klinička slika i tok bolesti.
- Terapija: iz kozmetskih razloga i mogućih psiholoških posljedica u razvoju djeteta.
Najefikasniji je laser.
5. Granuloma pyogenicum
- Definicija: brzorastuća tvorba, često egzulcerira, lako krvari, javlja se na mjestu ozljede.
- Klinička slika: Na prstima, šakama, licu i usnama, u vidu polukuglaste crvenkaste papule.
- Terapija: elektrokoagulacija, ekscizija ili ekskohleacija.
6. Glomus tumor
- Klinička slika: Benigna tvorba crvene ili ljubičaste boje, na prstima, bolna na dodir i
promjenu temperature.
- Terapija: hirurška ekscizija.
7. Lymphangioma
- Definicija: malformacija limfnih sudova, prisutna na rođenju.
- Klinička slika: Na prsima ili gluteusima, multiple vezikule poput “žabljih jaja”.
- Terapija: hirurška ekscizija, ali nije nužna jer su česti recidivi, ako se ne odstrani u
cjelosti.
MALIGNI TUMORI KOŽE
I. MALIGNI INTRAEPIDERMALNI TUMORI KOŽE

INTRAEPIDERMALNI KARCINOMI
- Morbus Bowen
- Erythroplasia Queyrat
- Morbus Paget
INVAZIVNI KARCINOMI KOŽE
- Carcinoma basecellulare
- Carcinoma spinocellulare
METASTATSKI KARCINOMI KOŽE
1. Morbus Bowen
- Definicija: intraepidermalni carcinoma in situ, s mogućnošću prelaza u invazivni
karcinom.
- Klinička slika: u starijoj životnoj dobi; pojedinačna, jasno ograničena, nešto uzdignuta
žarišta, promjera nekoliko mm do nekoliko cm, površina prekrivena sivkasto žućkastim
ljuskama. Rijetko se javljaju ulceracije (one upozoravaju na prelaz u invazivni karcinom!)
- lokalizacija: lice, trup, ekstremiteti, kao i na sluznici usne šupljine, vulvi i glansu penisa,
- Histološki: proširen epidermis, sa brojnim atipičnim stanicama s velikom jezgrama,
pojedinačne diskeratotične stanice i mitoze.
- Dijagnoza: klinička slika, potrvđuje se histološkim nalazom.
- Diferencijalna dijagnoza: psorijaza, aktinička keratoza, LE.
- Terapija: krioterapija, hirurška ekscizija, 5-fluorouracil mast, površinska RTG terapija.
- Često istovremeno prisutni Ca visceralnih organa !
2. Erythroplasia Queyrat
- Definicija: carcinoma in situ.
- Klinička slika: u muškaraca poslije 40. godine života; na glansu penisa i perianalno;
crvena žarišta, promjera nekoliko mm, nešto uzdignuta.
- Dijagnoza: klinička slika, potrvđuje se histološkim nalazom (poput mb. Bowen).
- Diferencijalna dijagnoza: psorijaza, balanitis, početni spinocelularni Ca, exanthema
medicamentosum fixum.
- Terapija: hirurška ekscizija uz plastični rekonstruktivni zahvat, površinska RTG terapija
- Može preći u invazivni spinocelularni karcinom, sa brzim razvojem metastaza.
3. Morbus Paget
- Definicija: intradermalni adenokarcinom izvodnog kanala mliječnih žlijezda.
- Klinička slika: u žena poslije 40. godine života; u predjelu mamile i areole dojke; oštro
ograničeno eritematozno žarište, sa ljuskama i krustama. ULCERACIJA, POJAVA
ČVORA I UVUČENA BRADAVICA UPOZORAVAJU NA PRELAZ U INVAZIVNI
KARCINOM. Rijetko je lokaliziran u aksilama i anogenitalno (uz Ca uretre, rektuma,
m.mjehura).
- Dijagnoza: klinička slika, potrvđuje se histološkim nalazom.
- Diferencijalna dijagnoza: kontaktni alergisji dermatitis, psorijaza, Mb. Bowen.
- Terapija: mastektomija.
4. Carcinoma basocellulare
- Sinonimi: basalioma, epithelioma basocellulare.
- Definicija: semimaligni i lokalno agresivi tumor čije stanice potiču iz bazalnog sloja
epidermisa, folikula i lojnica.
- NE METASTAZIRA!
- Učestalost: od 50. do 80. godine, kod osoba oba spola.
Etiopatogeneza: karcinogeno djelovanje više faktora:
- UV zraci, posebno UVB, koji pogađaju lanac DNK i uzrokuju nastanak pirimidinskih
dimera važnih u procesu karcinogeneze (češći u predjelima s puno sunčanih dana, češći u
zemljoradnika i ribara).
- genetski faktor (veća učestalost u osoba svjetlije puti, s malo pigmenta).
- hemijski karcinogeni (arsen, preko vode za piće i tonizirajućih pića).
- prethodno oštećenje kože (češće u predjelu ožiljaka, ulceracijama).
Klinička slika: na licu, iznad zamišljene linije koja spaja ugao usana i lobulus ušne školjke
(80% slučajeva), osim toga može se javiti na donjoj trećini lica, vlasištu i trupu.
- nastaje na klinički nepromjenjenoj koži (razlika od spinocelularnog Ca koji nastaje iz
prekanceroza !);
- u početku: čvorić ili erozija koja ne zacjeljuje, kasnije nastaju tumori različite veličine i
oblika:
o 1. BASALIOMA NODULARE (tm blijedocrvene boje, glatke, perlasto sjajne površine)
o 2. ULCUS RODENS (erozija koja prelazi u ulceraciju s uzdignutim rubom s
teleangiektazijama).
o 3. BASALIOMA TEREBRANS (infiltrativan i destruirajući rast uz zahvaćenost
hrskavica, ponekad i kostiju).
o 4. BASALIOMA PIGMENTOSUM (ravan, često u središtu uleknut, taman tumor).
o 5. BASALIOMA SUPERFICIALE (brojne tm promjene na trupu).
- Histološki: solidni tumorski tračci, građeni od atipičnih epitelnih bazofilnih kuboidnih ili
cilindričnih stanica. Postoji dvadesetak histoloških tipova.
- Difer.dg: ovisi od kliničkog oblika: seboroične keratoze, mb. Bowen, aktiničke keratoza,
fibrom, maligni melanom, nevocitni nevus, psorijaza i numularni ekcem.
- Terapija: ovisi o lokalizaciji i veličini tm i dobi bolesnika: hirurška, RTG (u starijih, kod
bazalioma nosa, recidivi poslije hirurške th, uznapredovali tm), lokalni citostatici (5-
fluorouracil, kod površinskih tm na trupu).
5. Carcinoma spinocellulare
- Sinonimi: spinalioma, carcinoma planocellulare..
- Definicija: maligni epitelni tumor koji počinje u epidermisu kao carcinoma in situ, a
potom progredira u invazivni tumor.
- Učestalost: rjeđi od bazalioma, za razliku od njega javlja se na sluznicama, posebno na
prelazu kože u sluznicu; od 60. do 80. godine života.
ETIOPATOGENEZA: karcinogeno djelovanje više faktora:
- UV zraci, iz sunčeva svjetla, ali i vještačkih izvora (fototerapija), (učinci dugogodišnjeg
izlaganja UV zraka se kumuliraju, razvijaju se aktinička oštećenja, prekanceroze i
spinaliom). Javlja se na fotoeksponiranim dijelovima kože.
- aktinička oštećenja kože (hron.radiodermitis, ožiljci, dugotrajne ulceracije, fistule).
- genetski faktor
- hemijski karcinogeni (arsen, hemikalije u proizvodnji nafte, sastojci duhana i katrani).
- virusne infekcije (HPV 16)
- imunosupresija (AIDS, transplantacija organa).
KLINIČKA SLIKA:
- Počinje kao sitno hiperkeratotično ili verukozno žarište koje se povećava, kada dostigne
veličinu od nekoliko mm iili 1 cm rast je brži i nastaje ulceracija ili nekroza.
- Dva klinička oblika: egzofitični i endofitični.
- Metastazira prvo u limfne čvorove, zatim u udaljene organe, pretežno limfogeno.
- Progresivno-hron. tok
HISTOLOŠKI: prekomjerno orožao epiderm, jaka atipija epidermalnih stanica, u dermisu se
vide tračci atipičnih epitelnih pločastih stanica koji infiltriraju subepitelno tkivo.
- Prema stupnju diferencijacije (broj dediferencijarnih stanica) prema Brodersu dijeli se u 4
stupnja:
- I.- manje od 25% dediferencijarnih stanica
- II- mane od 50% dediferencijarnih stanica
- III- manje od 75% dediferencijarnih stanica
- IV- više od 75% dediferencijarnih stanica.
- Difer.dg: seboroične keratoze, aktiničke keratoze, basaliom, veruke, keratoakantom,
amelanotički melanom.
- Terapija: ovisi o lokalizaciji i veličini tm, histološkom stupnju dediferencijacije tm,
postojanju metastaza u regionalnim limf.čvotovima i dobi bolesnika: hirurška ekscizija do
u zdravo tkivo, RTG (u starijih, kod spinalioma donje usne).
- Nakon terapije bolesnik se prati 5 godina.
6. Metastatski karcinomi kože

- Definicija: nastaju u koži per continuitatem, limfogeno, hematogeno.
- Učestalost: u 3-5% bolesnika s metastazama javljaju se metastaze na koži.
- Klinička slika: najčešće tvrdi čvorovi boje kože koji se lakše pipaju nego što se vide.
Najčešće metastaziraju u kožu: Ca dojke, želuca, pluća, uterusa i bubrega.
- Terapija: pojedinačni čvorovi se mogu ekscidirati; može se u nekim slučajevima
primjeniti hemoterapija ili radioterapija.
II. MALIGNI TUMORI MEKIH TKIVA I KRVNIH ŽILA
- DERMATOFIBROSARCOMA PROTUBERANS
- HYSTIOCYTOMA FIBROSUM MALIGNUM
- SARCOMA KAPOSI
1. Dermatofibrosarcoma protuberans
- Definicija: mezenhimalni tumor kože niskog stupnja malignosti.
- Klinička slika: u mlađih osoba, na trupu i proksimalnim dijelovima ekstremiteta,
indurirani plak smeđe do plavkaste boje, koji raste i na njemu se javljaju tvrdi nodusi.
- Terapija: hirurška ekscizija. Česti lokalni recidivi; rijetko metastazira u pluća.
2. Histiocytoma fibrosum malignum

- Definicija: najčešći maligni tm mekih tkiva u starijih osoba.
- Klinička slika: na gluteusima i natkoljenicama, mesnate multilobularne mase.
- Terapija: hirurška ekscizija. Česti lokalni recidivi; Ako probije fasciju, često metastazira u
pluća, limfne čvorove i kosti.
3. Sarcoma Kaposi
- Definicija: multifokalni tm vretenastih stanica, endotelnog porijekla.
- Javlja se u 4 različite populacije:
o sporo progresivni tm starijih osoba (južna i istočna Evropa)
o endemski oblik u mlađih osoba, brzo progredirajući (srednja Afrika)
o jatrogeni oblik, kod osoba pod imunosupresijom
o u sklopu AIDS-a.
- Klinička slika: počinje pojavom lividnih ili smećkastih makula na potkoljenicama i
stopalima, koje prelaze u plakove i bolne noduse.
- Difer.dg.: dermatofibrom, granuloma pyogenicum, melanoma, rezidualne
pigmentacije.
- Terapija: hirurška ekscizija pojedinačnih lezija; RTG zračenje, citostatici intraleziono,
krioterapija, laser.
III. MALIGNI MELANOM

- Definicija:
- MALIGNI TUMOR MELANOCITA.
- NAJZLOĆUDNIJI TM KOŽE I SLUZNICA.
- SKLONOST RANOM LIMFOGENOM I/ILI HEMATOGENOM METASTAZIRANJU.
- UČESTALOST:
- pretežno u bjelaca, 2x češći u žena.
- u srednjoj životnoj dobi, rijedak prije puberteta.
- kod žena češći na licu i nogama, u muškaraca na gornjem dijelu trupa.
- povezanost s HLA-A8 i HLA-DR4.
- obiteljsko pojavljivanje u 1-7% bolesnika (autosomno dominantno nasljeđivanje sa
smanjenom penetrantnošću ili poligensko nasljeđivanje).
- uticaj UV zraka (dugotrajno, nekontrolisano uzlaganje suncu s nastankom opekotina u
djetinjstvu, češće u osoba svijetle puti)
- češće u imunosuprimiranih bolesnika
- u 50% bolesnika razvija se na klinički nepromjenjenoj koži, u 5% razvija se iz lentigo
maligna, a U 30% IZ PIGMENTNOG NEVUSA (vezano za hroničnu iritaciju ili
neprikladno liječenje; dolazi do maligne transformacije nevusnih stanica ili de nuovo
nastanka melanoma unutar nevusa).
- Klinička slika: tamnosmeđe ili plavocrne boje, rijetko potpuno bez melanina
(amelanotički melanom). Tokom rasta prolazi kroz više faza:
o melanoma in situ (atipični melanociti u epidermisu)
o radijalna faza (tumorske stanice prelaze u papilarni dermis)
o vertikalna faza (tumorski čvor vidljiv je klinički i mikroskopski, nakupine tm
stanica su duboko u papilarnom dermisu).
- Klinički tipovi:
1. LENTIGO MALIGNA MELANOMA (LMM)
- Čini 5% MM
- u oba spola, oko 65. do 70. godine života.
- Histološki: bazalna proliferacija atipičnih melanocita, solarna elastoza.
- Klinička slika: neravnomjerno smeđa makula, neoštro ograničena, na licu, kasnije se
javljaju crni čvorići.
- Difer.dg.: lentigo solaris, pigmentirane solarne keratoze. LMM je veći, ima nepravilnije
rubove, jače izražene varijacije boje i glatku površinu.
2. POVRŠINSKO ŠIREĆI MELANOM, SUPEFICIAL SPREADING MELANOMA
(SSM)
- najčešći tip MM, nešto češći u žena, u dobi od 30. do 50. godine života.
- veća učestalost na predjelima kože koji su povremeno izloženi jačem djelovanju sunčevog
svjetla (trup i donji ekstremiteti).
- u 20-50% slučajeva razvija se iz melanocitnog nevusa.
- Klinička slika: asimetrično, okruglasto ili ovalno žarište, svijetlo smeđe do smeđe crne
boje; u početku ravan, a u vertikalnoj fazi rasta neravne, čvorićaste površine.
- Histološki: rasap melanomskih stanica kroz epidermis, a kasnije invazija papilarnog
dermisa.
- Dif.dg: displastični nevusi, pigmentni basaliom, seborejičke keratoze.
3. NODULARNI MELANOM
- Brz razvoj, ponekad bez radijalne faze rasta.
- u osoba oba spola, od 40. do 50. godine.
- Klinička slika: polukuglasti plavkastocrni čvor glatke površine ili tamnosmeđe do crno
polje iznad nivoa kože, oštro ograničeno.
- Histološki: epiteloidne melanomske stanice, u uznapredovalom stadiju prodiru u
retikularni dermis i potkožno masno tkivo.
- Dif.dg.: piogeni granulom, Kaposijev sarkom, sklerozirani hemangiom, pigmentirani
dermatofibrom i bazaliom, metastatski maligni melanom.
4. MELANOMA MALIGNUM ACROLENTIGINOSUM (ALM)
- MM dlanova i stopala, noktiju i sluznica.
- češće u muškaraca, od 60. do 65. godine.
- Klinička slika: nepravilne makule u tonovima od smeđe do crne, kasnije se stvara tumor.
- Histološki: u radijalnoj fazi- proliferacija pleomorfnih melanocita u hiperplastični
epidermis, u vertikalnoj fazi rasta- trnaste stanice).
- Dif.dg.: melanocitni nevus, piogeni granulom, Kaposijev sarkom, vulgarne veruke,
distrofične promjene noktiju, spinocelularni karcinom i gljivične infekcije nokta.
DIJAGNOZA:
- Kod klinički sumnjivih slučajeva: ekscizijska biopsija u regionalnoj ili opštoj anesteziji.
Lokalna anestezija se ne preporučuje zbog mogućnosti hematogene diseminacije
tumorskih stanica.
- Potrebno je osigurati rub od 1 cm u zdravo tkivo.
- Preporučuje se intraoperativni pregled smrznutih rezova, i ako se dg potvrdi - radikalan
hirurški zahvat. Ako dg iz kriostatskih rezova nije jasna, treba sačekati nalaz klasičnih
histoloških rezova i imunopatološke obrade (S100 protein) tkiva.
- Incizijska biopsija, odnosno uzimanje dijela tm za histološku dg nije dozvoljena !
- Nakon postavljanja dg treba uraditi staging, tj. utvrditi stupanj proširenosti tumora.
PROGNOSTIČKI FAKTORI ZA MM
- Prognoza MM zavisi od kliničkog stadija bolesti, dubine invazije i lokalizacije tm.
Tri klinička stadijuma:
- Prvi - primarni tumor, bez klinički vidljivih regionalnih metastaza (petogodišnje
preživljavanja 70-80%)
- Drugi - primarni tumor s klinički vidljivim metastazama u regionalnim limfnim
čvorovima (petogodišnje preživljavanja 25%)
- Treći - primarni tumor s udaljenimhematogenim ili limfogenim metastazama
(petogodišnje preživljavanja 0%)
Histološka klasifikacija prema dubini prodora tumorskih stanica (Clarkova klasifikacija): pet
stupnjeva:
- Stupanj I- tumorske stanice samo u epidermisu, iznad bazalne membrane.
- Stupanj II - tumorske stanice probile su bazalnu membranu i ušle u papilarni dermis
- Stupanj III - tumorske stanice ispunjavaju papilarni dermis i na granici su između
papilarnog i retikularnog dermisa.
- Stupanj IV - tumorske stanice ispunjavaju retikularni dermis.
- Stupanj V - tumorske stanice prodiru u subkutis.
- Nedostatak ove klasifikacije je što zanemaruje egzofitični dio tumora, čije postojanje ima
značaj u biološkom ponašanju MM.
KLASIFIKACIJA PO BRESLOWU (PREMA DEBLJINI TUMORA):
- tm dubine do 0,76 mm (mjerenje mikrometrom na mikroskopu) nikada ne metastaziraju
- za tm debljine 0,76-1,5 mm nije moguće predvidjeti metastaze
- tumori deblji od 1,5 mm u pravilu metastaziraju.
- Važno prognostičko mjerilo je mitotički indeks (broj mitoza na mm2).
KLASIFIKACIJA PO BRAUN-FALCU:
- MM s niskim rizikom nastanka metastaza (metastaze u manje od 10% bolesnika; debljina
tm<0,75mm, mitotički indeks<5, bez ulceracije)
- MM s visokim rizikom nastanka metastaza (metastaze u 75% bolesnika; debljina tm
>3mm, mitotički indeks >13, ulceracija, invazija krvnih žila tm stanicama).
- MM srednjeg rizika nastanka metastaza (metastaze u oko 30% bolesnika).
- TERAPIJA:
- Ne postoji jedinstveno stajalište o optimalnom liječenju MM. Opšte je prihvaćeno da se
MM mora hirurški ukloniti.
Liječenje primarnog tumora:
- široka ekscizija do u zdravo tkivo, u dubinu do fascije; elektivna disekcija regionalnih
limfnih čvorova u bolesnika sa srednjom debljinom tm 1,5-4 mm.
Liječenje limfogenih metastaza:
- resekcija limfnih čvorova; radioterapija u bolesnika s proširenim metastazama u limfnim
čvorovima.
Liječenje udaljenih metastaza (u plućima, jetri,
- abdomenu, kostima)- ima palijativan učinak:
- monohemoterapija s citostaticima u kombinaciji s interferonom-alfa.
- citostatska polihemoterapija
- nespecifična imunoterapija
- interleukin 2 i dr. citokini.
KONTROLNI PREGLEDI:
- Za razliku od drugih tumora, treba ih provoditi i nakon petogodišnjeg razdoblja. U 60%
bolesnika metastaze se javljaju u prve 2 godine.
PREVENCIJA MM:
- rana dijagnoza i terapija
- pažljivo promatranje pigmentnih promjena
- profilaktička ekscizija i histološki pregled displastičnih nevusa, plavog nevusa,
pigmentnih nevusa na dlanovima i stopalima,
- ABCDE pravilo: profilatička ekscizija pigmentnih promjena koje pokazuju asimetriju,
imaju nepravilne rubove, nejednoliku pigmentaciju i koje se povećavaju.

Dermatologija

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dermatologija

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EFLORESCENCE

PODJELA EFLORESCENCI NA:

1. EFLORESCENCE U NIVOU KOŽE:

2. EFLORESCENCE IZNAD NIVOA KOŽE:

Eflorescencije iznad nivoa kože se dijele na one sa TEČNIM i ČISTIM sadržajem:

3. EFLORESCENCE ISPOD NIVOA KOŽE:

Bitni elementi dermatološkog statusa:

STANDARDNI LABORATORIJSKI TESTOVI

TESTOVI IN VIVO – KUTANI:

• EPIKUTANI /PATCH/ TEST: ZA DOKAZIVANJE KASNE ALERGIJSKE

• ATOPIJSKI EPIKUTANI TEST:

• PRICK TEST /TEST UBODOM/

• SCRATCH TEST /TEST SKARIFIKACIJOM/

• ODREĐIVANJE UKUPNIH IgE

• ODREĐIVANJE SPECIFIČNIH IgE

DIREKTNA IMUNOFLUORESCENCIJA KOŽE

ODREĐIVANJE ANTINUKLEARNIH ANTITIJELA IFA METODOM

LIJEKOVI ZA LOKALNU PRIMJENU PREMA VRSTI DJELOVANJA

1. ANTIFLOGISTIČKA I ADSTRINGENTNA SREDSTVA

7. SREDSTVA ZA POSPJEŠIVANJE GRANULACIJE I EPITELIZACIJE

8. LOKALNO LIJEČENJE ANTIBIOTICIMA

9. LOKALNO LIJEČENJE KORTIKOSTEROIDIMA

10. LOKALNO LIJEČENJE ANTIFUNGALNIM I ANTIPARAZITNIM

11. ANTIVIRUSNA SREDSTVA

13. DEMELANIZIRAJUĆA SREDSTVA

OBLICI LIJEKOVA ZA LOKALNU (TOPIKALNU) PRIMJENU

B) ALKOHOLNO – VODENI RASTVORI

C) ALKOHOLNI RASTVOR PROPILENGLIKOLA

2. LOSIONI TIPA EMULZIJE

4. AEROSOL (SPREJ) PREPARATI

A) ISPERIVE KREME TIPA U/V

B) MASNE KREME TIPA V/U

2. MEDICINSKI SAPUNI / SAPONES MEDICINALIS COMPOSITI

LOKALNI KORTIKOSTEROIDI U TERAPIJI AKUTNIH I HRONIČNIH

KLASA 4 – VEOMA POTENTNI:

- Kombinacija kortikosteroida i antibiotika: inicijalni tretman sekundarno inficiranih

GDJE primjeniti kortikosteroidnu kremu i mast ?

- Bolest se pojavljuje kod 2 do 5 % stanovništva, češći kod muškaraca

1. Seboroične ljuskice masnije, žućkaste;

Dermatitis seborrhoica infantum (Seborrhoeic eczema of infancy)

- Dijagnoza rozacee uglavnom nije problematična; Tendenca ka crvenjenju lica,

- Razlike između akni i rozacee

ŠTA SU AKNE? OBOLJENJE ŽLIJEZDA LOJNICA

I STEPEN- BLAGE AKNE: (komedoni i papule, nema nodula i cisti)

- Tretman akni zavisi od oblika akni:

- Srednje teške akne (Papulopustule i komedoni) : Lokalna terapija i antibiotici per os

- Teške akne (noduli, ciste, keloidi, ožiljci, hipopigmentacije):

Psoriasis guttata- Dijagnostički kriteriji:

- Bolest praćena sa temperaturom i slabošću;- Smatra se da su cirkulirajući imuni

- Etiopatogeneza: Autoimuna bolest nastala akantolizom (cijepanjem međućelijskih mostića

PEMPHIGOIDI - skupina dermatoza klinički srodna pemfigusu

Dermatitis pemphigoides mucocutanea chronica

DERMATITIS HERPETIFORMIS DUHRING

Herpes gestationis; Pemphigus gravidarum

VRSTE ALERGIJSKIH REAKCIJA

ECZEMA VULGARE (ECZEMA ALERGICUM E CONTACTU)

POINTS TO CONSIDER IN MANAGING ECZEMA

DISCOID (NUMMULAR) ECZEMA

POPMHOLYX (ECZEMA DYSHIDROTICUM)

- TERAPIJA:EMOLLIENTS, ANTIHISTAMINICI, LOKALNI KORTIKOSTEROIDI,

- Hemijski medijator je furokumarin koji sadrži 8- methoxipsolaren, koji se nalazi u travi,

Photoallergic contact dermatitis

Chronic Discoid Lupus Erythematosus (Erythematodes chronicus)

- Erythematodes chronicus superfitialis- Neoštro ograničeni ERITEM i