Biokatalizatori

Definicija

• Biokatalizatori su supstance koje se u malim

količinama nalaze u živim organizmima, i
ubrzavaju različite tipove hemijskih i
biohemijskih reakcija.
Podjela:
• 1. Mikroorganizmi
• 2. Biljne i životinjske ćelije i
tkiva
• 3. Enzimi
Mikroorganizmi
• Mikroorganizmi su grupa sitnih i okom nevidljivih
organizama.
• “Mikroorganizmi su veoma mali, ali im je moć
veoma velika.”
• “Imamo korisne i štetne mikroorganizme.”
• “U korisne mikroorganizme svrstavamo one koji
sintetišu i transformišu različite supstance u cilju
dobivanja za organizam korisnih supstanci.”
Podjela:
• Arhaebakterije (metanogene,
halofilne, termoacidofilne)
• Eubakterije (većina bakterija)
• Eukariote (biljke, životinje, alge,
fungi, protozoe)
 Mikroorganizmi - biokatalizatori
• pretvaranje šećera u limunsku kiselinu
• pretvaranje glukoze u glukonsku kiselinu
• proizvodnja enzima glukoamilaze
• proizvodnja pektinolitičkih enzima
(pektinaza)
• proizvodnja antibiotika penicilina
• proizvodnja sirila
Životinjske ćelije
• Životinjske ćelije se koriste kao veoma značajni
biološki katalizatori u biotehnologiji jer mogu
proizvesti veliki broj veoma značajnih terapeutskih
proteina
• Najznačajniji biotehnološki proizvodi dobijeni
pomoću animalnih ćelija su: monoklonarna
antitijela, imunobioregulatori (interferon, limfokini,
interleukin, ćilijski plazmogeni regulatori), virusne
vakcine, hormoni, enzimi, insekticidi, pojedinačne
ćelije i tkiva (polusintetska kožna i koštana tkiva)
Biljne ćelije
• Biljke su značajan izvor različitih hemikalija,
poznatih kao fitohemikalije, sa
najraznovrsnijom primjenom, npr, kao
ljekovite supstance, pesticidi, mirisi, fine
hemikalije itd.
• Ove supstance se tradicionalno ekstrahuju iz
čitave biljke ili njenih dijelova pogodnim
rastvaračem, a zatim izoluju i prečišćavaju do
tržišnog kvaliteta.
Enzimi
• Enzimi su biološki
katalizatori koji
katalizuju
hemijske reakcije
metabolizma,
ubrzavaju
biohemijske
procese u živom
organizmu.
Nomenklatura enzima
• Ime enzima se sastoji od naziva radnje koju
obavlja, i sufiksa -aza. Na primer, imamo
enzim koji se zove DNK polimeraza. Iz ovoga
možemo da zaključimo da enzim vrši
polimerizaciju DNK molekula, i enzim se
završava sa sufiksom -aza. Drugi primer,
imamo enzim Alkohol dehidrogenaza, za
kojeg možemo da zaključimo da vrši
dehidrogenizaciju alkohola i enzim se opet
završava sa -aza.
Katalitička aktivnost enzima
• Katalitička aktivnost enzima
uslovljena je specifičnim
povezivanjem aminokiselina.
• Da bi katalitička aktivnost enzima
došla do izražaja, enzim se prvo
vezuje za supstrat.
Aktivni centar
• Aktivnim centrom
enzima smatra se
dio enzima kojim se
enzim vezuje za
supstrat i
omogućava
odvijanje katalitičke
reakcije
Enzimska reakcija
 Pravila katalize u biohemijskim
procesima
• 1. Reakcija se ubrzava dodatkom katalizatora
• 2. Katalizator se značajno ne mijenja u toku
hemijske reakcije, što znači da se ne razgrađuje.
• 3. Relativno male količine katalizatora djeluju u
reakciji.
• 4. Male količine stranih supstanci mogu da
inhibiraju katalizator.
• 5. Katalizator raspolaže značajnom specifičnošću u
reakcijama, što je znatno izraženo kod enzima.