ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ – ΕΚΦΡΑΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

(ΚΑΘΑΡΟΓΡΑΜΜΕΝΕΣ, ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΒΙΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ, ΜΟΝΟ ΣΕ Ο,ΤΙ ΣΑΣ ΖΗΤΕΙΤΕ)

Α΄ ΜΕΡΟΣ: ΚΕΙΜΕΝΑ
Διαβάστε προσεκτικά τα παρακάτω κείμενα και απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν.

ΚΕΙΜΕΝΟ [Α]
ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ
[...] Όσον αφορά τώρα την κοινωνική προσαρμογή, την ένταξη του ατόμου στην κοινωνία, την οποία
λέμε και αλλιώς κοινωνικοποίηση, πρέπει να πούμε ότι θεωρείται θετική και αποτελεί επιδιωκόμενο σκοπό της
οργανωμένης κοινωνίας. Θεωρείται θετική, για το λόγο ότι εξασφαλίζει τη συνύπαρξη και τη συνεργασία, την
κοινωνική ισορροπία. Απ' την άλλη όσοι δεν αποδέχονται τις αξίες της κοινωνίας και αρνούνται τη νοοτροπία και
τον τρόπο ζωής της δοσμένης κοινωνίας, όσοι αρνούνται να προσαρμοστούν στην υπάρχουσα κοινωνική
πραγματικότητα ή αδυνατούν να προσαρμοστούν σ' αυτή, θεωρούνται ότι ανήκουν στο περιθώριο.
Ωστόσο, αν η προσαρμογή στην υπάρχουσα κοινωνική πραγματικότητα, μέσω της κοινωνικοποίησης,
θεωρείται θετική, για το λόγο ότι εξασφαλίζει την κοινωνική ισορροπία, πρέπει να θεωρήσουμε ότι είναι και
αρνητική, όταν η κοινωνική πραγματικότητα δεν είναι «υγιής». Η ένταξη σ' αυτή την κοινωνία, η αποδοχή των
αξιών της, η υιοθέτηση της ιδεολογίας της είναι αρνητική, γιατί αναπαράγει το κοινωνικό κακέκτυπο. Από την
άποψη αυτή η συνειδητή άρνηση αποδοχής αυτής της πραγματικότητας πρέπει να θεωρηθεί ως θετική. Άλλωστε,
μην ξεχνάμε ότι την αλλαγή της κοινωνίας έφεραν οι ομάδες και οι ιδεολογίες που θεωρούνται περιθωριακές.
Αυτό βέβαια δεν είναι και ο κανόνας.
Και μια και μιλήσαμε για κανόνα, πρέπει να θεωρήσουμε ότι κανόνας είναι η προσαρμογή στην
κοινωνία. Τα άτομα, τις περισσότερες φορές, αφομοιώνουν τις κοινωνικές αξίες, υιοθετούν τον τρόπο σκέψης και
τη νοοτροπία της. Έχουμε δηλαδή το φαινόμενο του ομοιομορφισμού. Βεβαίως, δε μιλούμε για πλήρη
αφομοίωση του ανθρώπου από την κοινωνία, δε θεωρούμε ότι οδηγούμαστε σ' έναν απόλυτο κομφορμισμό,
στην πλήρη ταύτιση δηλαδή του ατόμου με το κοινωνικό πρότυπο. Άλλωστε ούτε το κοινωνικό πρότυπο είναι
απόλυτα κρυστάλλινο, ούτε και υπάρχει ένα κοινωνικό μόνο πρότυπο. Αυτό θα μπορούσε να το εντοπίσει κανείς
πιο καθαρά στα πολιτικά πρότυπα. Πιο συγκεκριμένα: άλλος επιλέγει το πρότυπο του ενεργού πολίτη κι άλλος το
πρότυπο του απαθούς πολίτη.
Ωστόσο, πέρα από τις όποιες διαφορές μεταξύ των κοινωνικών στρωμάτων ή των κοινωνικών τάξεων,
υπάρχει μια επίδραση, αφανής τις περισσότερες φορές, από την ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα. Τέτοιοι
θεσμοί που διαμορφώνουν το άτομο είναι η οικογένεια, το σχολείο, η εκκλησία, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας
κ.λ.π. Έτσι, αναπαράγεται η υπάρχουσα ή οι υπάρχουσες ιδεολογίες και το εν γένει κοινωνικό σύστημα.
(Αθ. Κ. Κιτσάκης, «Νεοελληνικές αντιφάσεις», σελ. 94 – 97)

ΚΕΙΜΕΝΟ [Β]
ΚΟIΝΩΝlΚΟΠΟIΗΣΗ ΚΑΙ ΟΜΟIΟΜΟΡΦΟΠΟIΗΣΗ
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, τα περισσότερα μέλη της κοινωνίας,
προσαρμόζονται κατά βάση στις προσδοκίες του κοινωνικού συνόλου, σε σχέση και με τους πρωτεύοντες και τους
δευτερεύοντες ρόλους που έχουν, με, λιγότερα ή περισσότερα περιθώρια ανεξαρτησίας, κοινωνικά αποδεκτά. Η
προσαρμογή αυτή σε πολύ μικρό βαθμό μπορεί να αποδοθεί στο φόβο της κύρωσης και της τιμωρίας. Βασικά,
πρόκειται για μια προσαρμογή η οποία στηρίζεται σε εσωτερικευμένα κοινωνικά παραδεκτά πρότυπα
συμπεριφοράς, που δημιουργεί το πεδίο συναντίληψης, συγκατάβασης και συναποδοχής - το λεγόμενο consensus -
που είναι βασική προϋπόθεση της κοινωνικής συνοχής.
Από τη στιγμή που υπάρχει η συγκατάβαση, η αποδοχή των βασικών κανόνων και θεμελιωδών
προτύπων και έχει πραγματοποιηθεί η εσωτερίκευσή τους, ερωτάται ποια είναι τα περιθώρια απόκλισης και
ατομικής ανεξαρτησίας, δηλαδή σε τελευταία ανάλυση, με ποιο τρόπο διατηρείται και περισώζεται η ατομική
ιδιομορφία μέσα στις διαδικασίες προσαρμογής και υποταγής στους ισχύοντες κοινωνικούς κανόνες.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ισχύον πλαίσιο αξιών, ρυθμίσεων και κανόνων συμπεριφοράς - το
υπερεγώ του Freud - ασκεί μια καθοριστική ψυχολογικού χαρακτήρα πίεση και επιβάλλει την υποταγή στο
κοινωνικά παραδεκτό σ' όλα τα επίπεδα. Δεν είναι ο φόβος της κύρωσης, αλλά ο κίνδυνος της κοινωνικής

1
απόρριψης και της μη αποδοχής το μεγάλο όπλο του πειθαναγκασμού και πειθάρχησης στις ανθρώπινες κοινωνίες.
Όμως η προσαρμογή δεν είναι ταυτόσημη με την ομοιομορφοποίηση...
Αναμφισβήτητα, κάθε προσαρμογή προϋποθέτει αυτό που οι αγγλοσάξωνες ονομάζουν - conditioning,
δηλαδή την τοποθέτηση του ανθρώπου μέσα σε ορισμένο ψυχολογικό κλίμα, που το υποχρεώνουν να αποδεχτεί
την πίεση της επί μέρους ομάδας ή της συνολικής κοινωνίας στην οποία ανήκει Το κλίμα αυτό είναι αποτέλεσμα:
πρώτο της λειτουργίας της κοινής γνώμης, δεύτερο της άσκησης προπαγάνδας και πολύπλευρου άμεσου
επηρεασμού, και τρίτο του τρόπου σχηματισμού και αναδιοργάνωσης της ανθρώπινης στάσης και συμπεριφοράς.
(Β. Φίλιας «Όψεις της διατήρησης και της μεταβολής του κοινωνικού συστήματος", εκδόσεις Νέα Σύνορα,
τόμος Α')

Β΄ ΜΕΡΟΣ: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε περίληψη του πρώτου κειμένου. (Έκταση 80 - 100 λέξεων) [25]

2. Σύμφωνα με τα αποσπάσματα:
ί. Βεβαίως, δε μιλούμε για πλήρη αφομοίωση του ανθρώπου απ' την κοινωνία, δε θεωρούμε
ότι οδηγούμαστε σ' έναν απόλυτο κομφορμισμό, στην πλήρη ταύτιση δηλαδή του ατόμου με το
κοινωνικό πρότυπο. (α΄ κείμενο)
ίί. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ισχύον πλαίσιο αξιών, ρυθμίσεων και κανόνων
συμπεριφοράς...ασκεί μια καθοριστική ψυχολογικού χαρακτήρα πίεση και επιβάλλει την
υποταγή στο κοινωνικά παραδεκτό σε όλα τα επίπεδα. (β΄ κείμενο)

Να διερευνήσετε τη σχέση των νέων με το φαινόμενο του κοινωνικού κομφορμισμού· ποιες αιτίες
τους οδηγούν σ' αυτόν και σε ποιο βαθμό υπόκεινται στις ιδέες του οι νέοι σε σύγκριση με τους
ενηλίκους; (ανάπτυξη 100 λέξεων).
[15]

3. α. Να εντοπίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του πρώτου κειμένου.
[2,5]

β. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το πρώτο απόσπασμα και γιατί;

[2,5]

4. α. Να γράψετε τους πλαγιότιτλους στην πρώτη και τρίτη παράγραφο του δεύτερου κειμένου.
[2,5]

β. Στην τέταρτη παράγραφο του δεύτερου κειμένου να εντοπίσετε τη λειτουργικότητα των

λέξεων: αναμφισβήτητα, δηλαδή, αυτό, πρώτο, δεύτερο, τρίτο. Να προσδιορίσετε τι
δηλώνει ακριβώς η καθεμιά από αυτές.
[2,5]

5. Παραγωγή κειμένου:
Να γράψετε ένα άρθρο για την τοπική εφημερίδα της περιοχής σας στο οποίο θα
προτείνετε τρόπους, για να αντισταθεί ο σύγχρονος άνθρωπος στον κοινωνικό κομφορμισμό. (500
λέξεις)
[50]

Καλή επιτυχία
(άριστα: 100 μόρια)
Επιμέλεια:
Αλέξανδρος Γ. Αλεξανδρίδης
Φιλόλογος