‫هشتم‬ ‫س‬

‫افری‬ ‫ستایش‬

‫ای نام نکوی تو‪ ،‬سردفتر دیوانها‪ /‬وی طلعت روی تو‪ ،‬زینتده عنوانها‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫ستایش‪ :‬به نام خدایی که جان آفرید‬

‫مستوره کردستانی‪:‬‬

‫‪1‬‬
 ‫هش مت‬ ‫س‬
‫افری‬
‫به نام خدا‬ ‫ستایش‬

‫به نام خداوند جان آفرین ‪ /‬حکیم سخن در زبان آفرین‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫خداوندِ بخشندۀ دستگیر ‪ /‬کریمِ خطا بخشِ پوزش پذیر‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬
‫نام دبیر‪ :‬سرکارخانم مظاهری‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫پرستارِ امرش همه چیز و کَس ‪ /‬بنی آدم و مرغ و مور و مگس‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫یکی را به سر برنهد تاجِ بخت ‪ /‬یکی را به خاک اندر آرد ز تخت‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫هشتم‬ ‫س‬
‫افری‬ ‫گُلستان کُند آتشی بر خلیل ‪ /‬گروهی بر آتش بَرَد ز آب نیل‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫به درگاه لطف و بزرگیش بر‪ /‬بزرگان نهاده بزرگی ز سر‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫ستایش‪ :‬به نام خدایی که جان آفرید‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫جهان مُتّفِق بر الهیتش ‪ /‬فرومانده از کُنهِ ماهیتش‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫بشر ماورای جاللش نیافت ‪ /‬بَصَر مُنتهای جمالش نیافت‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫‪3‬‬
 ‫هش مت‬ ‫س‬
‫افری‬
‫تأمّل در آیینۀ دل کنی ‪ /‬صفایی بتدریج حاصل کنی‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫مُحال است سعدی که راهِ صفا ‪ /‬توان رفت جز بر پی مصطفی‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫نام دبیر‪ :‬سرکارخانم مظاهری‬

‫بوستان سعدی‪... :‬‬

‫‪4‬‬
‫هشتم‬ ‫س‬
‫افری‬
‫زیبایی آفرینش‬ ‫فصل اول‬

‫آنچه نادیدنی است آن بینی‬ ‫چشم دل باز کن که جان بینی‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‬

‫فصل اول‬
‫هاتف اصفهانیِ‪:‬‬

‫‪5‬‬
 ‫هش مت‬ ‫س‬
‫افری‬
‫پیش از اینها‬ ‫درس اول‬

‫پیش از اینها‪ ،‬فکر می کردم خدا ‪ /‬خانه ای دارد میان ابر ها‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫مثل قصرِ پادشاهِ قصّه ها ‪ /‬خشتی از الماس‪ ،‬خشتی از طال‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬
‫نام دبیر‪ :‬سرکارخانم مظاهری‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫پایه های بُرجش از عاج و بلور ‪ /‬بر سرِ تختی نشسته با غرور‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫ماه برقِ کوچکی از تاج او ‪ /‬هر ستاره‪ ،‬پولکی از تاج او‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫رعد و برق شب‪ ،‬طنین خنده اش ‪ /‬سیل وطوفان‪ ،‬نعرۀ توفنده اش‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫‪6‬‬
‫هشتم‬ ‫س‬
‫افری‬ ‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫هیچ کس از جای او آگاه نیست ‪ /‬هیچ کس را در حضورش راه نیست‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫آن خدا بی رحم بود و خشمگین ‪ /‬خانه اش در آسمان‪ ،‬دور از زمین‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫درس اول‪ :‬پیش از اینها‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫بود‪ ،‬امّا در میان ما نبود ‪ /‬مهربان و ساده و زیبا نبود‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫در دل او دوستی جایی نداشت ‪ /‬مهربانی هیچ معنایی نداشت‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫‪7‬‬
 ‫هش مت‬ ‫س‬
‫افری‬
‫هر چه می پرسیدم‪ ،‬از خود‪ ،‬از خدا ‪ /‬از زمین‪ ،‬از آسمان‪ ،‬از ابرها‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫زود می گفتند‪« :‬این کار خداست ‪ /‬پرس و جو از کار او کاری خطاست»‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫نیّت من در نماز و در دعا ‪ /‬ترس بود و وحشت از خشم خدا‬

‫نام دبیر‪ :‬سرکارخانم مظاهری‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫پیش از اینها‪ ،‬خاطرم دلگیر بود ‪ /‬از خدا در ذهنم این تصویر بود‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫تا که یک شب دست در دست پدر ‪ /‬راه افتادم به قصد یک سفر‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫‪8‬‬
‫هشتم‬ ‫س‬
‫افری‬ ‫در میان راه‪ ،‬در یک روستا ‪ /‬خانه ای دیدم‪ ،‬خوب و آشنا‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫زود پرسیدم ‪« :‬پدر‪ ،‬اینجا کجاست؟» ‪ /‬گفت‪« :‬اینجا خانۀ خوب خداست!»‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫گفت‪« :‬اینجا می شود یک لحظه ماند ‪ /‬گوشه ای خلوت‪ ،‬نمازی ساده خواند‬

‫درس اول‪ :‬پیش از اینها‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫با وضویی‪ ،‬دست و رویی تازه کرد ‪ /‬با دل خود‪ ،‬گفت و گویی تازه کرد»‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫گفتمش‪« :‬پس آن خدای خشمگین ‪ /‬خانه اش اینجاست؟ اینجا‪ ،‬در زمین؟»‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫‪9‬‬
 ‫هش مت‬ ‫س‬
‫افری‬
‫گفت‪« :‬آری‪ ،‬خانۀ او بی ریاست ‪ /‬فرشهایش از گلیم و بوریاست‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫مهربان و ساده و بی کینه است ‪ /‬مثل نوری در دل آیینه است‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫عادت او نیست خشم و دشمنی ‪ /‬نام او نور و نشانش روشنی»‬

‫نام دبیر‪ :‬سرکارخانم مظاهری‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫تازه فهمیدم خدایم‪ ،‬این خداست ‪ /‬این خدای مهربان و آشناست‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫دوستی‪ ،‬از من به من نزدیک تر ‪ /‬از رگ گردن به من نزدیک تر‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫‪10‬‬
‫هشتم‬ ‫س‬
‫افری‬ ‫می توانم بعد از این‪ ،‬با این خدا ‪ /‬دوست باشم‪ ،‬دوست‪ ،‬پاک و بی ریا‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫معنی بیت‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫به قول پرستو‪ ،‬قیصر امین پور‪...‬‬

‫نظم و نثر‬ ‫دانشهای ادبی‬

‫با توجه به ساختار بیرونی هر اثر میتوانیم بفهمیم‪:‬‬

‫«نثر» است یا « نظم»‬ ‫‪-‬‬

‫شیوهی بیان «زبانی» است یا «ادبی»‬ ‫‪-‬‬

‫حال ساختار بیرونی «ستایش»‪« ،‬پیش از اینها» و « حکایت» را مقایسه کنید‪.‬‬

‫به خدا چه بگویم‬ ‫حکایت‬

‫معنی واژگان‪:‬‬

‫نکات دستوری‪:‬‬

‫نکات آرایه ای‪:‬‬

‫‪11‬‬
 ‫هش مت‬ ‫س‬
‫افری‬
‫تمرین‬

‫‪ -1‬معنی واژگان مشخص شده را بنویسید‪.‬‬

‫‪ ‬وی طلعت روی تو زینت ده عنوان ها‬

‫‪ ‬فرومانده از کنه ماهیتش‬

‫‪ ‬تأمّل در آینه دل کنی‬

‫‪ ‬گفت آری خانۀ او بی ریاست ‪ /‬فرش هایش از گلیم و بوریاست‬

‫‪ ‬خداوندش را بگوی که گرگ ببرد‪.‬‬

‫‪ -2‬ابیات و عبارات را به نثر روان بنویسید‪.‬‬

‫‪ ‬پرستار امرش همه چیز و کس ‪ /‬بنی آدم و مور و مرغ و مگس‬

‫نام دبیر‪ :‬سرکارخانم مظاهری‬

‫‪ ‬بشر ماورای جاللش نیافت ‪ /‬بَصَر مُنتهای جمالش نیافت‬

‫‪ ‬جهان‪ ،‬مُتّفِق بر الهیتش ‪ /‬فرومانده از کُنهِ ماهیتش‬

‫‪ ‬چشم دل باز کن که جان بینی ‪ /‬آنچه نا دیدنی است آن بینی‬

‫‪ ‬ای نام نکوی تو‪ ،‬سر دفتر دیوان ها ‪ /‬وی طلعت روی تو‪ ،‬زینت ده عنوان ها‬

‫‪ -3‬برای واژگان زیر دو هم خانواده بنویسید‪.‬‬

‫لطف‪.......................... ، ..................... :‬‬ ‫طلعت‪.......................... ، .................... :‬‬

‫‪ -4‬در هر بیت آرایه تلمیح را توضیح دهید‪.‬‬

‫‪ ‬یکی را به سر‪ ،‬برنهد تاجِ بخت ‪ /‬یکی را به خاک اندر آرد ز تخت‬

‫‪ ‬گُلستان کُند آتشی بر خلیل ‪ /‬گروهی بر آتش بَرَد ز آب نیل‬

‫‪12‬‬
‫هشتم‬ ‫س‬
‫افری‬
‫‪ -5‬تعداد جمالت هریک از بیت را نوشته و آنها را مشخص کنید‪.‬‬

‫‪ ‬به درگاهِ لطف و بزرگیش بر ‪ /‬بزرگان نهاده بزرگی ز سر‬

‫‪ ‬مُحال است سعدی که راهِ صفا ‪ /‬توان رفت جز بر پی مصطفی‬

‫‪ ‬گفت‪ :‬اینجا می شود یک لحظه ماند ‪ /‬گوشه ای خلوت نمازی ساده خواند‬

‫‪ ‬آن خدا بی رحم بود و خشمگین ‪ /‬خانه اش در آسمان‪ ،‬دور از زمین‬

‫‪ ‬عادت او نیست خشم و دشمنی ‪ /‬نام او نور و نشانش روشنی‬

‫درس اول‪ :‬پیش از اینها‬

‫‪ -6‬برای هر یک از ابیات زیر یک آرایه بنویسید‪.‬‬

‫‪ ‬بشر ماورای جاللش نیافت ‪ /‬بَصَر مُنتهای جمالش نیافت‬

‫‪ ‬به درگاه لطف و بزرگیش بر ‪ /‬بزرگان نهاده بزرگی ز سر‬

‫‪ -7‬نقش دستوری واژگان مشخص شده را بنویسید‪.‬‬

‫‪ ‬وی طلعت روی تو زینت ده عنوان ها‬

‫‪ ‬مُحال است سعدی که راهِ صفا ‪ /‬توان رفت جز بر پی مصطفی‬

‫‪ ‬جهان‪ ،‬مُتّفِق بر الهیتش ‪ /‬فرومانده از کُنهِ ماهیتش‬

‫‪ ‬در میان راه‪ ،‬در یک روستا ‪ /‬خانه ای دیدیم‪ ،‬خوب و آشنا‬

‫‪13‬‬
 ‫هش مت‬ ‫س‬
‫افری‬
‫‪ -8‬برای هر یک از ابیات زیر یک نکته دستوری بنویسید‪.‬‬

‫‪ ‬هیچ کس از جای او آگاه نیست ‪ /‬هیچ کس را در حضورش راه نیست‬

‫‪ ‬به درگاهِ لطف و بزرگیش بر ‪ /‬بزرگان نهاده بزرگی ز سر‬

‫‪ -9‬ساختمان واژگان زیر را از لحاظ «ساده‪ ،‬مشتق‪ ،‬مشتق‪-‬مرکب و مرکب» بودن بررسی کنید‪.‬‬

‫درگاه (‪ )...............‬دستگیر(‪)................‬‬ ‫گلستان (‪)................‬‬ ‫خطابخش (‪)...............‬‬

‫زینتده (‪ )................‬بی ریا (‪)................‬‬ ‫نادیدنی (‪)................‬‬ ‫پوزشپذیر(‪)................‬‬

‫‪ -10‬دربارۀ قالب شعر «پیش از اینها» توضیح دهید‪.‬‬

‫نام دبیر‪ :‬سرکارخانم مظاهری‬

‫‪ -11‬برداشت خود را از حکایت «به خدا چه بگویم» بنویسید‪.‬‬

‫‪ -12‬از مجموعه آرایه های زیر‪ ،‬موارد موجود در هر بیت را پیدا کنید و بنویسید‪.‬‬

‫«تشبیه‪ -‬تلمیح‪ -‬تکرار‪ -‬تشخیص تناسب‪ -‬تضاد‪ -‬واج آرایی»‬

‫‪ ‬پرستار امرش همه چیز و کس‪ /‬بنیآدم و مرغ و مور مگس‬

‫‪ ‬رعد و برق شب ‪ ،‬طنین خندهاش‪ /‬سیل و طوفان ‪ ،‬نعرهی توفندهاش‬

‫‪ ‬هر چه میپرسیدم از خود خدا‪ /‬از زمین از آسمان از ابرها‬

‫‪ ‬تأمل در آیینۀ دل کنی ‪ /‬صفایی به تدریج حاصل کنی‬

‫‪14‬‬
‫هشتم‬ ‫س‬
‫افری‬ ‫‪ ‬با وضویی دست و رویی تازه کرد ‪ /‬با دل خود گفت و گویی تازه کرد‬

‫‪‬دوستی از من به من نزدیکتر ‪ /‬از رگ گردن به من نزدیکتر‬

‫‪‬گلستان کند آتشی بر خلیل‪ /‬گروهی بر آتش برد زآب نیل‬

‫‪ -13‬ترکیبات وصفی و اضافی را مشخص کنید‪.‬‬

‫خداوند بخشنده‪.......................... :‬‬ ‫منتهای جمالش ‪....................... :‬‬

‫‪.............................‬‬ ‫آیینه دل ‪:‬‬ ‫زینت ده عنوان ها‪....................... :‬‬

‫‪ -14‬بوستان‬

‫متعلق به کدام دوره از تاریخ ادبیات ایران است؟‬

‫در چه قالبی سروده شده؟‬

‫محتوای آن پیرامون چه موضوعاتی است؟‬

‫‪ -15‬جدول زیر را تکمیل کنید‪.‬‬

‫بن مضارع‬ ‫بن ماضی‬ ‫زمان‬ ‫شخص و شمار‬ ‫فعل‬

‫نوشتند‬

‫می پوشیم‬

‫رفتی‬

‫‪15‬‬