SCIENCE 8

Module 2: Law of Interaction and Potential Energy and Kinetic Energy

Subject Teacher: Angenine M. Domingo
Lesson Description:
In this lesson, you will learn about the third law of motion (law of interaction) of Sir Isaac Newton.
Energy exists in many different forms. Two of these are discussed here - kinetic and potential energy.
Course Objectives:
By the end of this course, learners are expected to
 Infer that when a body exerts a force on another, an equal amount of force is exerted back on it. 
 Identify potential and kinetic energy. 

Law of Interaction
The law of interaction states that when an object exerts a force on another object, the second object exerts on
the first a force of the same magnitude but in the opposite direction or simply for every force (action) there is an
equal and opposite force (reaction).
 
For every action, there is an equal and opposite reaction.

The statement means that in every interaction, there is a pair of forces acting
on the two interacting objects. The size of the forces on the first object equals the
size of the force on the second object. The direction of the force on the first object
is opposite to the direction of the force on the second object. Forces always come in
pairs - equal and opposite action-reaction force pairs. 

Examples of Interaction Force Pairs

A variety of action-reaction force pairs are evident in nature. Consider the propulsion of
a fish through the water. A fish uses its fins to push water backward. But a push on the
water will only serve to accelerate the water. Since forces result from mutual
interactions, the water must also be pushing the fish forwards, propelling the fish
through the water. The size of the force on the water equals the size of the force on the
fish; the direction of the force on the water (backward) is opposite the direction of the
force on the fish (forwards). For every action, there is an equal (in size) and opposite (in
direction) reaction force. Action-reaction force pairs make it possible for fish to swim.

Consider the flying motion of birds. A bird flies by use of its wings. The wings of a
bird push air downwards. Since forces result from mutual interactions, the air must also be
pushing the bird upwards. The size of the force on the air equals the size of the force on the
bird; the direction of the force on the air (downwards) is opposite the direction of the force
on the bird (upwards). For every action, there is an equal (in size) and opposite (in
direction) reaction. Action-reaction force pairs make it possible for birds to fly.

ENERGY

Energy, in physics, the capacity for doing work. It may exist in

potential, kinetic, thermal, electrical, chemical, nuclear, or other
various forms. There are, moreover, heat, and work—i.e., energy in
the process of transfer from one body to another.

There are two types of energy the kinetic and potential energy.

 1. Kinetic Energy is the energy possessed by bodies in motion.

 2.Potential Energy is associated with forces that depend on the position or configuration of a body and its
surrounding. We can think of potential energy as stored energy.
There are two types of potential energy;
 1. Gravitational Potential Energy (PEg) - is the energy an object possesses at a height (h), above some zero-
reference level.
In calculating gravitational potential energy, it is the height lifted against gravity that matters, not the actual
distance moved. The amount of gravitational potential energy an object has a relative quantity. Its value
depends on how we define the height, that is what height we take as the zero value.

 2. Elastic Potential Energy (PEs) - stored energy in spring by

stretching or compressing it. The work required to stretch a spring at a
distance (x) from its equilibrium position is 12kx2 , where (k)  is the
spring constant. Thus, PEs = 12 kx2.

Elastic potential energy can be stored in rubber bands, bungee cords,

trampolines, springs, an arrow drawn into a bow, etc. The amount of elastic potential energy stored in such a
device is related to the amount of stretch of the device - the more stretch, the more stored energy.

These are the formula for potential and kinetic energy. 

 Sample Problem:
1. What is the potential energy of a 0.2 kg ball lifted to a height 0f 5.0 m above the ground?
 Identify the given in the problem, what is find and what is the formula that will be used.
A. Given: m = 0.2 kg, h = 5.0 m and g = 9.8 m/s2 (9.8 m/s2 is always constant)
B: Find: PE (potential energy)
C. Formula: PE = mgh
 Then substitute all the given to the formula.
 D: Solution:   PE = (0.2 kg) (9.8 m/s2) (0.5m)     multiply all the given.     
                        PE = 9.8 kg.m2/s2    or      9.8 J
E. Final Answer: The potential energy (PE) of the ball is 9.8 J.

 
Sample Problem
2. If a 0.2 kg ball is thrown with a velocity of 6 m/s, what is it's (KE)?
Identify the given in the problem, what is find and what is the formula that will be used.
A. Given: m = 0.2 kg, v = 6 m/s 
B: Find: KE (kinetic energy)
 C. Formula: KE = 12mv2       or   KE = (0.5) (m) (v)2 
 Then substitute all the given to the formula.
D. Solution:             
KE = 12 (0.2 kg) (6m/s)2    
KE = 12 (0.2 kg) (36 m2/s2)) KE = 12 (7.2 kg· m2/s2)          
KE = 7.2 kg· m2/s2÷ 2 KE = 3.6 kg· m2/s2 or 3.6 J 
You can use the short method in computing the kinetic energy.
 KE = (0.5) (0.2 kg) ((6m/s)2 KE = (0.5) (0.2 kg) (36m2/s2)
 KE = (0.5) (7.2 kg ·m2/s2) KE = 3.6 kg ·m2/s2 or 3.6 J
 E. Final Answer: The kinetic energy (KE) of the ball is 3.6 J.

- The End-
NAME: ________________________________ YEAR & SECTION: ________________

Quiz 2:
A. Solve the following: (2 points each)
__________1. A flower pot with a mass of 15 kg is sitting on a window sill 15 meters above the ground. How
much potential energy does the flower pot contain?
__________2. If the flower pot is lowered to a window sill that is 10 meters from the ground. What is the
potential energy now?
__________3. A 1200 kg automobile is traveling at a velocity of 100 m/s northwest. What is the kinetic energy
of the automobile?
__________4. A bicycle with a mass of 14 kg traveling at a velocity of 3.0 m/s east has how much kinetic
energy?

__________5. What is the mass of the ball on top of the shelve if it has a PE of 345 J in a height of 12.5 m?
__________6. A car with a mass of 700 kg is moving with a speed of 20m/s. Calculate the kinetic energy of the
car.
__________7. A85 kg object at 20 m above the ground, free fall to the ground. What is the gravitational
potential energy of the object? 

B. Answer the following.

__________8. This is the energy possessed by bodies in motion.
__________9. This is associated with forces that depend on the position or configuration of a body and its
surrounding. 
__________10. This is the stored energy in spring by stretching or compressing it.

Output/Activity 2:
Balloon Racket

Materials:
balloon
drinking straw
string
tape

Procedures:
 Inflate the balloon and tape a piece of drinking straw. 
 Insert the string into the drinking straw and position the balloon in the middle of the string.
 Tie the ends of the string at the back of two chairs.
 Release the air from the balloon, and observe carefully what happens.
Questions:
1. What happens as you release the air from the balloon?
2. Compare the directions of the escaping air and the moving balloon.
3. How do action-reaction forces act on two different bodies to produce motion?

Make a video recording of yourself while doing the activity and include in your video the answers to the
questions.

Output/Activity 3:
Answer the following problems with complete information (given, find, formula) and solutions.

1. Calculate the kinetic energy of 1,000 kg car traveling at 20.5 m/s.

2. How much is the PE of a 10,000 kg water stored 12 m above the ground?

English 8
Module 2: “Context Clues”
Subject Teacher: Ms. Ana Rona V. Supapo

Lesson Description:
In this lesson, you will learn a strategy on how to easily distinguish the
meaning of an unfamiliar word in a literary text.

Objectives:
At the end of the lesson, learners should be able to:
 Determine the meaning of words and expressions that reflect
the local culture by noting context clues.

Context Clues
Purpose and meaning are vital in forming and finding the value of a thing. When you know your purpose in life,
you will be certain on the things that you do. You will start to learn how to prioritize things that are essential in
your being and achieving your goals.

Finding the purpose of your life is as important as finding the meaning of a difficult word in a literary text. You
will not fully understand the theme that the writer wants to convey if you will not unlock the words or terms
that are not familiar to you.

Recapitulation: "The Ape, the Snake, and the Lion"

In this part, we will first have a recapitulation/recall of the previous topic that we had. Last week, we have
tackled an interesting literary text from Tanzania, Africa. A story of a young man named 'Mvoo Laa'na and his
three incredible friends.

Word Cloud
Aside from the literary text, you have also learned how to make a word cloud last week. For your recapitulation
activity, kindly summarize your understanding of the literary text by simply making a word cloud.

Finding Meaning: What is a Gelato?

Imagine that you are in a restaurant and reading a menu. Under the dessert
section of the menu, you see the item:

"creamy, cold vanilla gelato"

You are somehow puzzled because it is a new word for you. You want to tell
the waiter that you will also add it into your order but you are hesitant
because you don't know how it looks like and if it will worth your order.

How would you distinguish how a gelato looks like?

Take a look at the category where the gelato falls. It is

considered as a dessert that is described as creamy and
cold. What is a dessert that is creamy and cold?

A gelato is a popular Italian frozen dessert. It is composed with a

base of 3.25% milk and sugar. In short, gelato is an Italian term for
ice cream.

Amazing isn't? You have unlocked the meaning of an unfamiliar

word by simply using the clues surrounding it. This strategy is
called using context clues.

What are context clues?

There are several ways to figure out words you don't know, such as looking them up in a dictionary or figuring
them out using word parts. Another, possibly more efficient way to figure out unfamiliar words is to use the
context.

Using context means to figure out what words mean by how they are used in
the sentence or paragraph where they appear.

Context clues are hints found within a sentence, paragraph, or passage that a
reader can use to understand the meanings of new or unfamiliar words.
Learning the meaning of a word through its use in a sentence or paragraph is
the most practical way to build vocabulary, since a dictionary is not always available when a reader encounters
an unknown word.

There are several different context clues you can use to help you figure out unfamiliar words.
Using context means to figure out what words mean by how they are used in the sentence or paragraph where
they appear.

Context clues are hints found within a sentence, paragraph, or passage that a reader can use to understand the
meanings of new or unfamiliar words. Learning the meaning of a word through its use in a sentence or
paragraph is the most practical way to build vocabulary, since a dictionary is not always available when a reader
encounters an unknown word.

➔ They help us define unfamiliar, difficult words

in text. ➔ In the same sentence as the difficult, unfamiliar
word.
➔ Help us become better readers and are handy to
use during tests. ➔ In the same paragraph or passage as the
unknown word. Context clues can be in the
➔ It’s like being a reading detective! sentences following the word, for example.

➔ They are called context clues, because they are

Where are context clues found? found in “context” of the sentence or passage.
Types of Context Clues
A reader must be aware that many words have several possible
meanings. Only by being sensitive to the circumstances in which a
word is used can the reader decide upon an appropriate
definition to fit the context.

A reader should rely on context

clues when an obvious clue to meaning is provided, or when only a general sense
of the meaning is needed for the reader’s purposes. Context clues should not be
relied upon when a precise meaning is required, when clues suggest several
possible definitions, when nearby words are unfamiliar, and when the unknown
word is a common one that will be needed again; in these cases, a dictionary
should be consulted.

There are several different types of context clues. Some of them are:

1. DEFINITION / DESCRIPTION CLUE

The new term may be formally defined, or sufficient explanation
may be given within the sentence or in the following sentence.
Clues to definition include “that is,” commas, dashes, and
parentheses.
Examples:
a. His emaciation, that is, his skeleton-like appearance, was
frightening to see.
“Skeleton-like appearance” is the definition of “emaciation.”
b. Fluoroscopy, examination with a fluoroscope, has become a common practice.
The commas before and after “examination with a fluoroscope” point out the definition of “fluoroscopy.”
 2. SYNONYM RESTATEMENT CLUE
The reader may discover the meaning of an unknown word because it
repeats an idea expressed in familiar words nearby. Synonyms are words
with the same meaning.

Examples:
a. Flooded with spotlights – the focus of all attention – the new Miss
America began her year-long reign. She was the cynosure of all eyes for
the rest of the evening.
“Cynosure” means “the focus of all attention.”
b. The mountain pass was a tortuous road, winding and twisting like a snake around the trees of the
mountainside.
“Tortuous” means “winding and twisting.”

3. CONTRAST / ANTONYM CLUE

Antonyms are words with opposite meanings. An opposite meaning
context clue contrasts the meaning of an unfamiliar word with the
meaning of a familiar term. Words like “although,” “however,” and
“but” may signal contrast clues.

Examples:
a. When the light brightens, the pupils of the eyes contract; however,
when it grows darker, they dilate.
“Dilate” means the opposite of “contract.”

b. The children were as different as day and night. He was a lively conversationalist, but she was reserved and
taciturn.
“Taciturn” means the opposite of a “lively conversationalist.”

4. CAUSE AND EFFECT CLUE 

The author explains the reason for or the result of the word. Words
like “because,” “since,” “therefore,” “thus,” “so,” etc. may signal
context clues.

Example:
a. She wanted to impress all her dinner guests with the food she
served, so she carefully studied the necessary culinary arts.
“Culinary” means “food preparation.”
Reference: mdc.edu/kendall/collegeprep

Context Clues is a lesson that has fun games with it. I have
here as gaming platform wherein you can practice your
knowledge in context clues.
Kindly go to this site:
https://www.roomrecess.com/mobile/ContextClues/play.html

As you can notice, there are floating words in a box. Just scroll your
mouse/touch pad downwards:

You will see an

incomplete sentence. Catch the floating word that will
complete the thought of the sentence. Use your knowledge in
context clues to successfully ace the game! Have a screen
capture of your score and attach the image file in our Google
Classroom.
Activity: Using Context Clues with Literature
Now that you have knowledge in context clues, be ready to apply it in unlocking difficult words in a literary
text.

I have here an excerpt from a novel published in 1873 by a french writer. The story is about the main actor
named, Phineas Fogg who takes a bet that he can travel around the world in eighty days. This was almost
impossible in those days with limited railroads and no air travel at all (seems like in quarantine; like us) The
passage below is when Fogg tells his servant Passepartout to prepare for the trip. Read the passage and pay
special attention to the underlined words.

"Around the World in Eighty Days"

by Jules Verne

“...We start for Dover and Calais in ten minutes.” A puzzled grin overspread
Passepartout’s round face; clearly he had not comprehended his master.

“Monsieur is going to leave home?”

“Yes,” returned Phileas Fogg. “We are going round the world.”

Passepartout opened wide his eyes, raised his eyebrows, held up his hands, and seemed about to collapse, so
overcome was he with stupefied astonishment.

“Round the world!” he murmured.

“In eighty days,” responded Mr. Fogg. “So we haven’t a moment to lose.”

“But the trunks?” gasped Passepartout, unconsciously swaying his head from right to left.

“We’ll have no trunks; only a carpet-bag, with two shirts and three pairs of stockings for me, and the same for
you. We’ll buy our clothes on the way. Bring down my mackintosh and traveling cloak, and some stout shoes,
though we shall do little walking. Make haste!”
Passepartout mechanically set about making the preparations for
departure. Around the world in eighty days! Was his master a fool?
No. Was this a joke, then? They were going to Dover; good! To
Calais; good again! After all, Passepartout, who had been away from
France five years, would not be sorry to set foot on his native soil
again.

Perhaps they would go as far as Paris, and it would do his eyes good
to see Paris once more. But surely a gentleman so chary of his steps
would stop there; no doubt —but, then, it was none the less true that he was going away, this so domestic
person hitherto!

By eight o’clock Passepartout had packed the modest carpet-bag, containing

the wardrobes of his master and himself; then, still troubled in mind, he
carefully shut the door of his room, and descended to Mr. Fogg.

CRITERIA Exceptional 10 Appropriate 7 Adequate 5

Word Choice (50)% Word choice demonstrates Word choice demonstrates a Word choice demonstrates
exceptional knowledge of the good working knowledge of reasonable knowledge of the
topic the topic. topic.

Met requirements (30%) At least ten accurate words 7-8 words are displayed in the 6-4 words accurate words are
are displayed in the cloud. cloud. displayed in the cloud.

Attractiveness (20%) The project is exceptionally The project is attractive in The project is acceptably
attractive in terms of design, terms of design, layout, and attractive though it may be a
layout, and neatness. neatness. bit messy.

RUBRICS:
As discussed in the previous lessons, a reader may guess or  clarify the meaning of a difficult word or
expression by considering other parts of the sentence or passage in which word or expression is used. 
When reading folktales, one may come across words native to the cultures from which the folktales originated.

Read the following passage from "The Ape, the Snake, and The Lion" and note the word in italics: 
 Then, Neea'nee went away off to some gardens and stole a whole lot of ripe paw-paws and bananas, and
brought them to 'Mvoo Laa'na, and said: "Here's plenty of food for you" 

By taking note of the words bananas stolen from some gardens, a readers could guess that paw-paws are native
African Fruits.

Instruction: Highlight the context clues and guess the meaning of each word in bold and italics from each of
the following passages from The Ape, the Snake, and The Lion which we discussed last week and some are from
other African Folktales.

1. "Is there anything else you want? Would you like a drink?" And before the youth could answer, he ran off
with . the calabash and brought it back full of water. So the youth ate heartily and drank all the water he needed.
Answer:

2. When they opened the little bag, the man who was released from the trap persuaded the people that some evil
would come out of it and affect the children of the sultan and the children of vizir.
Answer:

3. The next day, his wife called all her company together and gave them a big dinner which cost a lot of money;
much food was consumed and large quantities of tombo were drunk. (read the passage from "The Story of the
Drummer and the Alligators")
Answer:

4. In this river there was a powerful Ju Ju, whose law was that whenever any one crossed the river and returned
the same way on the return journey, whoever it was, had to give some food to the Ju Ju. If they did not make the
proper sacrifice, the Ju Ju dragged them down and took them to his home and kept them there to work for him.
Answer:

5. One day, as he roamed the forest, he saw a beautiful pot and said, "Pot, you are beautiful." 
The pot replied, "I am called Let-it-be-full-and-eat."
Ananse shouted, "Let-it-be-full-and-eat."
To his astonishment, the pot immediately became full with groundnut soup, meat, and fufu. Ananse ate heartily
because he had not eaten any good food in a long time.
Answer:

Weekly Assessment
Context clues are hints in the writing that help you figure out what a word means. Each example below has
hints within the passage or sentence to help you figure out the meaning of the word. Read each question
CAREFULLY and choose the correct answer. 

1. No matter where you go, the Internet is following you. Almost every portable device is being made with an
Internet connection. Most new TVs and many other appliances come with Internet connections as well. The
Internet is truly ubiquitous. 
If something is ubiquitous, __________. 
a. it is fuzzy and will bite you
b. it is everywhere
c. it costs too much money
d. it causes rashes

2. Speaking rudely to the judges was rash behavior. You really hurt your chances of winning!
In the above context, what does “rash” mean?
a. an itchy skin condition
b. funny
c. trying to hide or disguise a piece of cheese
d. with little thought or consideration
3. Some people are always bashing the president just like others bashed the one before him. Wouldn't you think
that everyone could find something to praise him for, at least once in a while?
What does “bashing” mean in the above selection?
a. hitting hard with a heavy too
b. going to too many expensive parties
c. speaking or writing harshly about
d. voting for a different candidate

4. Wherever he goes, the esteemed Dr. Sanchez is applauded for his life saving research. What does “esteemed”
mean?
a. held over boiling water
b. very old
c. unable to chew gum
d. greatly admired
5. Most of America's Founding Fathers did not believe in women's suffrage. Only men could vote in the United
states until 1920.
What is “suffrage” ?
a. something that causes physical pain
b. an early flag
c. skirts that did not cover ankles
d. the right to vote

6. Turner almost wished that he hadn’t listened to the radio. He went to the closet and grabbed his umbrella. He
would feel silly carrying it to the bus stop on such a sunny morning.
Which probably happened?
a. Turner realized that he had an unnatural fear of falling radio parts.
b. Turner had promised himself to do something silly that morning.
c. Turner had heard a weather forecast that predicted rain.
d. Turner planned to trade his umbrella for a bus ride.

7. Bill and Jessica were almost done taking turns choosing the players for their teams. It was Jessica’s turn to
choose, and only Kurt was left. Jessica said, “Kurt.”
We can infer that ________
a. Kurt is not a very good player.
b. Jessica was pleased to have Kurt on her team.
c. Kurt was the best player on either team.
d. Jessica was inconsiderate of Kurt’s feelings.

8. “Larry, as your boss, I must say it’s been very interesting working with you,” Miss Valdez said. “However, it
seems that our company’s needs and your performance style are not well matched. Therefore, it makes me very
sad to have to ask you to resign your position effective today.”
What was Miss Valdez telling Larry?
a. He was being fired.
b. He was getting a raise in pay
c. She would feel really bad if he decided to quit.
d. She really enjoyed having him in the office.

9. I just can’t beat Paula when we play chess! Every time I make a move that should lead me to victory, she
makes a better move that thwarts my plan.
If you thwart a robbery, you __________.
a. commit a crime
b. stop a crime from happening
c. imagine a theft
d. give warts to a thief

10. The owner of the restaurant wouldn’t allow Samantha to walk through the door. “I’m sorry,” she said, “but
you started a food fight the last time you were here. You may not have ingress to my restaurant!”
What does “ingress” mean in this selection?
a. a kind of bird that lives by the sea
b. any food that can be thrown
c. a good price for a meal
d. the right to enter
Filipino 8
Module 2: ALAMAT
Subject Teacher: Mikko L. Domingo

Lesson Description: Ang araling ito ay ukol sa alamat. Ang  mga kuwentong ito ang kadalasang
nakapagbibigay sa atin ng pakiramdam na tayo ay kabilang sa isang mahabang henerasyon ng ating pamilya.
Ipinakikita ng   mga kuwentong alamat ang pinagmulan ng maraming bagay na nagbibigay kaalaman tungkol sa
kultura at mga pagpapahalaga ng mga tao at tradisyon. Mahahasa ang iyong kasanayang pangwika sa paggamit
ng mga pang-abay na pamanahon at panlunan,  sa pagsulat mo ng alamat.

Course Objective:

Pakikinig

 Nailalahad ang sariling pananaw sa pagiging makatotohanan/ di-makatotohanan ng mga puntong

binibigyang diin sa napakinggan 

Pag-unawa sa Binasa

 Nasusuri ang pagkakabuo ng alamat batay sa mga elemento nito 

Ano ang Alamat

 Ang alamat ay isang uri ng panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng mga bagay-
bagay sa daigdig. Mga kwento ng mga mahiwagang pangyayari na nagpasalin-salin sa bibig ng mga tao
kaya’t walang nagmamay-ari o masasabing may akda nito.
 Ang alamat ay kuwento na kathang isip lamang na kinasasangkutan ng kababalaghan o ‘di
pagkaraniwang pangyayari na naganap nuong unang panahon.
 Ang alamat ay karaniwang tumatalakay sa mga katutubong kultura, kaugalian o kapaligiran. Eto ay
tumatalakay din sa mga katangiang maganda, tulad ng pagiging matapat, matapang, matulungin, at sa
mga katangiang hindi maganda tulad ng pagiging mapaghiganti, masakim, o mapanumpa, Nguni’t sa
banding huli ang kuwento ay kinapupulutan ng aral para sa ikabubuti ng iba.
 Ang mga alamat ay nagkakaroon ng iba’t-ibang bersiyon ayon na rin sa hangarin ng
sumulat o nagpalaganap ng ibang bersiyon ng alamat.

Mga Elemento ng Alamat

Ito ay may pitong elemento. Basahin ang mga sumusunod:

1. Tauhan

o Ito ang mga nagsiganap sa kwento at kung ano ang papel na ginagampanan ng bawat isa.

1. Tagpuan

o Inilalarawan dito ang lugar na pinangyarihan ng mga aksyon at insidente, gayundin ang panahon
kung kailan ito nangyari.

1. Saglit na kasiglahan

o Ito ay naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa suliranin

 1. Tunggalian

o Ito naman ang bahaging nagsasaad sa pakikitunggali o pakikipagsapalaran ng pangunahing

tauhan laban sa mga suliraning kakaharapin na minsan ay sa sarili, sa kapwa, o sa kalikasan.

1. Kasukdulan

o Ito ang pinakamadulang bahagi kung saan

maaaring makamtan ng pangunahing tauhan ang
katuparan o kasawian ng kanyang ipinaglalaban.

1. Kakalasan

o Ito ang bahaging nagpapakita

ng unti-unting pagbaba ng
takbo ng kwento mula sa
maigting na pangyayari sa kasukdulan.

1. Katapusan

o Ito ang bahaging maglalahad ng

magiging resolusyon ng kwento.
Maaaring masaya o malungkot,
pagkatalo o pagkapanalo.

Mga Bahagi ng Alamat

Dito ay may tatlong mga bahagi: ang Simula, Gitna, at Wakas.

1. Simula

o Sa simula inilalarawan ang mga tauhan sa kwento. Sinu-sino ang mga gumaganap sa kwento at
ano ang papel na kanilang ginagampanan. Maging ang tagpuan o lugar at panahon ng
pinangyayarihan ng insidente ay inilalarawan din sa simula.

2. Gitna

o Kabilang sa gitna ang saglit na kasiglahan, tunggalian at kasukdulan ng kwento. Ang saglit na
kasiglahan ay naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhan. Ang tunggalian ay
nagsasaad ng pakikipagtunggali o pakikipagsapalaran ng tauhan. Samantalang ang kasukdulan
ay ang bahaging nagsasabi kung nagtagumpay o hindi ang tauhan.

3. Wakas
 o Kabilang naman sa wakas ang kakalasan at katapusan ng kwento.

  

Ang Alamat ng Bigas

         Noong araw, ang bigas ay hindi kilala rito

sa ating bayan.  Ang kinakain ng ating mga
ninuno ay mgabungangkahoy, gulay, isda, ibon
at mga maiilap na hayop na kanilang nahuhuli
sa kagubatan.  

Hindi sila marunong magbungkal ng lupa.

Hindi rin sila marunong mag-alaga ng hayop.

Kapag sa isang pook na tinitigilan nila ay wala na silang makuhang isda, gulay, bungangkahoy at mga hayop
ay lumilipat sila sa ibang pook.

Maligaya sila sa ganoong pamumuhay.  Samantalang ang mga lalaki ay nangangahoy o kaya’y namamana ng
ibon.  Ano man ang pagkaing makuha ay pinaghahatian ng lahat.

Isang pulutong ng mga mangangaso ang nakarating sa kabundukan ng Cordillera dahil sa paghabol sa isang
baboy-ramo.  Dahil sa matinding pagod sila ay nagpahinga sa lilim ng isang malaking puno.  Mataas na noon
ang araw.  Nakaramdam na sila ng kaunting pagkagutom.  

Isang lalaki at babae ang may anyong di pangkaraniwan ang natanawan nilang papalapit sa kanila.
Kinabahan ang mga mangangaso.  Iyon ay ang mga Bathalang naninirahan sa bundok na yaon at dali-dali
silang nagtindig at nagbigay galang sa bagong dating.  Natuwa ang mga Bathala sa kanilang pagiging
mapitagan.

  Kinamusta sila at tuloy inanyayahan sa piging ng mga Bathala.  Hindi tumanggi ang mga mangangaso at
sumunod sila sa mga Bathala.  Naghanda ng pagkain ang mga alagad ng Bathala at sila ay nagsitulong.  Isang
Bathala ang lumapit sa kanila.  Kumuha ito ng kaputol na kawayan at tinuhog ang piraso ng mga katay na
hayop.  Inilagay ito sa ibabaw ng baga.
May mga bigas sa kawa sa apoy ng utusan ng mga Bathala.  Ang laman ng kawa ay mapuputing butil at
pinagtumpok-tumpok sa mga dahon ng saging sa hapag kainan.  Sa bawat tumpok ay naglagay ng inihaw na
laman ng hayop, mga gulay at bungangkahoy.  Naglagay rin sila ng giyas ng kawayang may lamang malinaw
na tubig.  Iyon ay alak ng Bathala.

Nag-atubili ang mga mangangaso at sinabing hindi sila kumakain ng uod.  Natawa ang mga BathalaIyang
mapuputing butil na inyong nakikita ay hindi uod kundi kanin o nilutong bigas.  Bunga iyon ng halamang-
damong inalagaan dito.

Tinikman nila ang kanin at sila ay nasiyahan at ang nanghihina nilang katawan ay biglang lumakas.
Pagkatapos ng piging sila ay nagpasalamat at nagpaalam na.  Nang sila ay papaalis na ay binigyan sila ng tig-
iisang sakong palay.

Itinuro ng Bathala ang paraan na dapat gawin para ito ay maging bigas at tuloy maisaing.  Itinuro din ang
pagtatanim.  Sumunod ang mga tao.  

Kaya mula noon, ang bigas ay nakilala na ng ating mga ninuno; natuto silang magbungkal ng lupa, mag-alaga
ng hayop at magtayo ng mga tahanang palagian.

-The End-
NAME: ________________________________ YEAR & SECTION: ________________

Pagsusulit bilang isa

Piliin kung tama o mali ang pahayag sa ibaba

1. _____________Tauhan Ito ang mga nagsiganap sa kwento at kung ano ang papel na ginagampanan ng
bawat isa.
2.______________ Tagpuan
oInilalarawan dito ang lugar na pinangyarihan ng mga aksyon at insidente, gayundin ang panahon kung kailan
ito nangyari.
3.______________Saglit na kasiglahan
Ito ay naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa suliranin
4.______________ Tunggalian
Ito naman ang bahaging nagsasaad sa pakikitunggali o pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan laban sa mga
suliraning kakaharapin na minsan ay sa sarili, sa kapwa, o sa kalikasan.
5.______________ Kasukdulan
Ito ang pinakamadulang bahagi kung saan maaaring makamtan ng pangunahing tauhan ang katuparan o
kasawian ng kanyang ipinaglalaban.
6.______________Kakalasan
Ito ang bahaging nagpapakita ng unti-unting pagbaba ng takbo ng kwento mula sa maigting na pangyayari sa
kasukdulan.
7.______________ Katapusan
Ito ang bahaging maglalahad ng magiging resolusyon ng kwento. Maaaring masaya o malungkot, pagkatalo o
pagkapanalo.
8.______________ Simula
Sa simula inilalarawan ang mga tauhan sa kwento. Sinu-sino ang mga gumaganap sa kwento at ano ang papel
na kanilang ginagampanan. Maging ang tagpuan o lugar at panahon ng pinangyayarihan ng insidente ay
inilalarawan din sa simula.
9.______________ Gitna
Kabilang sa gitna ang saglit na kasiglahan, tunggalian at kasukdulan ng kwento. Ang saglit na kasiglahan ay
naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhan. Ang tunggalian ay nagsasaad ng pakikipagtunggali o
pakikipagsapalaran ng tauhan. Samantalang ang kasukdulan ay ang bahaging nagsasabi kung nagtagumpay o
hindi ang tauhan.
10.______________Wakas
Kabilang naman sa wakas ang kakalasan at katapusan ng kwento.

ACTIVITY/OUTPUT

Ang lyong PeTa 

Basahin sa libro ng Wow Filipino 8 ang isa sa Tampok na akda na may pamagat na"Ang Alamat ng Bigas" sa
pahina dalawamput pitong pahina matapos unawain ang paksa ay magkakaroon ng maikling pagsusulit sagutan
ang mga katanungan sa ibaba upang malaman kung naunawaan ng lubos ang akda.
MATHEMATICS 8
Module 2: FACTORING POLYNOMIALS
Subject Teacher: Maricon Dionisio

The greatest common factor (GCF) for a polynomial is the largest monomial that is a factor of (divides) each
term of the polynomial.

For Example: finding the GCF

12x2 and 15x3

Step 1. List prime factors

12x2= 2·2·3·x·x

15x3= 5·3·x·x·x

Step 2. Find the common elements

They both have 3  and two x.

so the GCF will be 3x2

Example:

3x2 + 9x – 15

Step 1. List prime factors

3x2 = 3·x·x

9x = 3·3·x

15 = 3·5

Step 2. Find the common elements

They are all divisible by 3.

Step 3. Put 3 outside the parenthesis then divide all the term inside the parenthesis in the given.

 Final Answer 3(x2 + 3x - 5)

Definitions: A quadratic trinomial is an expression of the form:

a x 2 + b  x + c,
where x is a variable and a, b and c are non-zero constants. The constant a is called the leading coefficient, b is
called the linear coefficient, and c is called the additive constant.

Example 1. x2+10x+24

Step 1. Write two parentheses

(        )(       )

Step 2. Factor the first term which is x2

(x      )(x      )

Step 3. Factor the 3rd term which is 24

(x + 6)(x +4)

Step 4> Check the middle term

(x +6)(x +4)

    6x *product of 6 and x

+ 4x * product of 4 and x

 10x  *if the sum of the two terms is the middle term of the given quadratic trinomial then the factors are
correct.

Answer: (x + 6)(x + 4)

Example 2. 

x2 – 4x – 12

Step 1. (       )(        )

Step 2. (x     )(x      ) Factor the First term

Step 3. Factors of 12 are (3 and 4) (6 and 2) and (12 and 1)

since the middle term is -4

Step 4. use the factors (6 and 2) because when we add 2 to -6 the answer will be -4

Answer: (x - 6)(x + 2)

Example 3.

x2 – 8x + 12

Step 1. (      )(      )

Step 2. (x      )(x      ) Factor the first term

Step 3. Factor the third term 12

the factors are (3 and 4) (6 and 2) and (12 and 1)

Step 4. Use the Factor (6 and 2) because when we add -6 and -2 the answer will be -8 which is the middle term
of the given

final answer will be (x - 6)(x -2)

Assessment

1. 7m + 14n
2. cd 3 −cd 2+ 8 d
3. 5 u2 v−10 u v 2
4. 4 a2 b3 c 2+12 a 2 b c 4
5. −k 2 l 4 −3 kl 3 +9 k l 4
6. 2 x2 +9 x−18
7. 4 x2 −4 x−3
8. x 2−13 x+ 30
9. x 2+ 13 x +36
10. 2 x2 +7 xy +3 y 2
MAPEH 8
Module 2: Gender & Human Sexuality
Subject Teacher: Ms. Myra Jane G. Baez
Lesson Description:
This learning unit will deepen the students’ understanding of sexuality. The lessons will provide a thorough
discussion of the concepts and concerns related to a person’s sexuality. The primary role of the teacher is to
make the students aware of and respect a person’s sexuality as they do their own. At the end of the unit, the
students are expected to have developed skills that will enable them to make responsible and informed decisions
towards healthy sexuality

Course Objective:
At the end of the lesson the students should be able to:
a. define sexuality;
b. discuss sexuality as an important component of one’s personality;
c. explain the different dimensions of sexuality
d. identify factors that affect your sexuality; and
e. explain how these factors affect your sexual attitudes and behavior.

Gender & Human Sexuality

As you continue to grow and develop, it is important that you know how to manage the crucial aspect of your
personality, your sexual health. This module will help you understand the concept of gender and human
sexuality. It will also enhance your decision-making skills to help you manage sexuality-related concerns.
Knowledge of Sexually Transmitted Infections (STIs) like Human Immunodeficiency Virus (HIV) and
Acquired Immune Deficiency Syndrome (AIDS) as link to gender and human sexuality issues is particularly
significant for one’s sexuality as significant factor to the optimum development of family health. Prevailing
norms and standards of society relative to gender and human sexuality have greatly influenced the important
growing implications for the HIV and AIDS challenge. As a final point, education for human sexuality will help
you make intelligent decisions concerning sexual behaviors and will help you grow into a mature man or a
mature woman.

Healthy sexuality encompasses the following characteristics:

SELF-LOVE your acceptance of yourself
SELF-KNOWLEDGE your understanding of your feelings and your character
SELF-CONFIDENCE your awareness of the things that you can do well
SELF-RESPECT your regard for yourself as a worthwhile person
SELF-EXPERESSION your way of showing your individuality in expressing yourself as a man or as a woman.

 KNOWING YOURSELF

Is a natural and healthy part of life  is everything about being a male or female  is the most important
aspect in masculine or feminine identification. 
SEXUALITY - provides a sense of self- worth when sexual understanding is positive involves: 
a.the name given at birth 
b.the toys played with 
c. the clothes worn d.the friends played with 
e.the roles and responsibilities at home

  What is the one thing that makes you special and unique?

As you continue to grow and develop, it is important that you know how to manage the crucial aspect of your
personality, your sexual health. The way you look like a man or a
woman, the way you think as a man or a woman, the way you
interact with others, the way you feel about yourself and others,
the way you value relationships. 

Healthy sexuality encompasses the following characteristics:

SELF-LOVE your acceptance of yourself
SELF-KNOWLEDGE your understanding of your feelings and your character
SELF-CONFIDENCE your awareness of the things that you can do well
SELF-RESPECT your regard for yourself as a worthwhile person
SELF-EXPRESSION your way of showing your individuality in expressing yourself as a man or as a woman.

Sexuality refers to your perceptions, feelings, and behaviors towards others. Sexuality towards others How you
see others How you think of others How you feel about others How you love others. The way you see yourself
is influenced by many people. It is important to maintain good relationships with others. They will support you
and give you confidence, provide companionship, and will keep you from being lonely. 

Gender – is a social
concept of how men and
women should think, feel,
and act. It refers to
femininity or masculinity
of a person’s role and
behavior.

Gender Equality– permits

man and woman equal
enjoyment of human
rights.
Gender Role – refers to a
set of roles, characteristics, and expectations of how a man or
woman should feel, think, and act as influenced by parents, peers, and society.

Sexuality –is an integral part of what we do and who we are; it is the way in which we experience and express
ourselves as sexual beings. It is the total expression of an individual’s self-concept.

Using Life Skills to Improve Sexual Health

The life skills that are mentioned below will give you the tools to deal with problems both big and small.

Gender and sexuality are two issues that affect your life as a teenager. These two concepts have some of the
greatest impacts on how you view yourself and deal with other people, especially with the opposite sex. Sexual
feelings are normal and healthy. As a teen, you will experience a heightened desire to explore your sexuality.
This is completely normal and healthy. Just keep in mind that sexuality encompasses our whole being.
Managing sexuality-related issues should be founded on values particularly self-respect and respect for others.

FAMILY
►communicates effectively with family
► able to express love to your family members
► perform your duties and responsibilities at home.

SELF
► appreciates own body
► takes responsibility for own behaviors

PEERS
► express love and intimacy in appropriate ways
► have the skills to evaluate readiness for a mature relationship
► interact with both genders in appropriate and respectful ways
► respect both gender in all aspects
 

LIFE SKILLS

 Assessing your Health means evaluating your well-being periodically. This includes your sexuality.
Figure out what you can do to improve your health if it is not as good as it can be.
 Making Good Decisions means making choices that are healthy and responsible. You must have the
courage to make difficult decisions and stick to them.
 Communicating Effectively. Communication skills help you avoid misunderstanding by expressing your
feelings in a healthy way. This means if you listen to what people say, they will want to listen to you as
well.
 Practicing Wellness can be accomplished through information about good sexuality.
 Setting Goals or aiming for something that will give you a sense of accomplishment. Just be sure to be
realistic with your target goal.
 Refusal Skill is a way to say no to something that you don‟t want to do. This skill requires practice. But
first, you must feel strongly about what things you want to avoid.
 Evaluating Media Messages is being able to judge the worth of media messages. It is a big challenge
knowing that most media messages are very convincing

The Six Steps of Decision Making

 Determine the problem

 Explore the alternatives
 Consider the consequences
 Identify your values
 Decide
 Evaluate

-END-
NAME: ________________________________ YEAR&SECTION:________________

Quiz 1

Encircle the letter of the correct answer.

1. Why is gender equality important?

a) to sustainable development and is vital to the realization of human rights for all

b) it is a society in which women and men enjoy the same opportunities, rights and
obligations in all spheres of life

c) to enjoy equal access to education and the opportunity to develop personal ambitions

2. What is meant by gender?

a) Relations between men and women, whether in the family, the workplace or the public
sphere, also reflect understandings of the talents, characteristics and behaviour
appropriate to women and to men.

b) The term gender refers to the economic, social and cultural attributes and opportunities
associated with being male or female

c) Men and women face different expectations about how they should dress, behave or work
3. When do you need to recharge do you prefer?
a) To be with people
b) To be by yourself
c) going to mall

4. When you are trying to understand some new information, do you?

a) Prefer to have as much detail and factual information as possible about it, in order to get a
good grasp of it

b) Prefer to just get the gist of it and see the broad picture first, and let the pieces fall into
place later

5. When you have to make a decision about something, which do you trust more?

a) A mental evaluation of it - having thoroughly and systematically analyzed it

b) Your instinctive or gut feelings about it

6. Your instinctive or gut feelings about it

a) Self-love

b) Self-knowledge

c) Self-confidence

d) Self-Respect

e) Self-expression

7. It's the ability to accept yourself.

a) Self-love
 b) Self-knowledge

c) Self-confidence

d) Self-Respect

e) Self-expression
8. Your awareness of the things that you can do well.

a) Self-love

b) Self-knowledge

c) Self-confidence

d) Self-Respect

e) Self-expression
9. Your understanding of your feelings and your character.

a) Self-love

b) Self-knowledge

c) Self-confidence

d) Self-Respect

e) Self-expression
10. Your way of showing your individuality in expressing yourself as a man or as a woman.

a) Self-love

b) Self-knowledge

c) Self-confidence

d) Self-Respect

e) Self-expression

Output:

Sexuality can be viewed in different dimensions

The boxes below represent each dimension of sexuality. On each box, write a short description of your
sexuality.

Biological  Psychological Sociocultural

 
 

   

Araling Panlipunan 8
Module 2: Panahong Prehistiko
Subject Teacher: Ms. Coleen E. Omolon

Lesson Description:
Sa araling ito ay mapagtatanto ng mga mag-aaral ang iba’t ibang pagbabagong pinagdaanan ng mga sinaunang
tao na nagbigay-daan sa pag-usbong at pag-unlad ng mga pamayanan sa daigdig.

Course Objectives:
Sa pagtatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
a. Maipaliliwanag ang konsepto ng prehistory;
b. Masusuri ang kondisyong heograpiko sa panahon ng mga unang tao sa daigdig;
c. Mailalarawan ang pamumuhay sa Panahon ng Bato na binubuo ng mga panahong Paleolitiko, Mesolitiko, at
Neolitiko;
d. Masusuri ang mga pagbabagong pinagdaanan ng sinaunang tao sa aspektong bayolohikal at kultural; at
e. Mapahahalagahan ang ambag ng mga sinaunang tao sa pagpapaunlad ng sariling kakanyahan tungo sa
pagbubuo ng mga pamayanan.

PAG-AARAL NG PREHISTORY
Inilalarawan ang panahong prehistory bilang bahagi ng napakahalagang nakaraan ng sangkatauhan na nag-uugat
halos 2.5 milyong taon na ang nakalilipas .
 Ang panahong prehistory ay inilalarawan bilang bahagi ng
napakahalagang nakaraan ng sangkatauhan na nag-uugat
halos 2.5 milyong taon na ang nakalilipas bago pa man
nilikha ang isang sistematikong paraan ng pagsusulat.
Datapwa’t ang ilan sa pinakamahalagang pagbabago sa
nakaraan ay naganap sa panahong prehistiko, mahirap
matukoy ang tiyak na petsa nito o bigyan ng pangalan ang
mga taong nabuhay sa nakaraan. Ang pag-aaral ng
prehistory ay pinagtutulungang buoin ng mga dalubhasa
mula sa iba’t ibang larangan. Maliban sa disiplina ng
archeology na siyang pangunahing tagapag-ambag ng
kaalaman ukol sa panahong ito, nariyan din ang mga sangay
ng biology, botany, geography, geology, at zoology.
Mahalaga ang mga natuklasang fossil o mga organism sa
nakaraan na naibaon sa bato o nag-iwan ng labi o bakas sapagkat nalalaman ng mga dalubhasa ang mga unang
anyo ng mga nilalang na may buhay sa panahong prehistiko. 

Para sa mga dalubhasa, dalawang mahahalagang proseso ang dapat pagtuonan ng pansin sa panahong
prehistory. Una, nauukol ito sa ebolusyon o ang mga pagbabagong naganap sa aspektong bayolohikal ng tao.
Umabot ito sa pagkamit ng katalinuhang maghihiwalay sa kaniya sa mga hayop. Tinatawag din itong
sapentization. Ikalawa, nakapalaoob ditto ang pagkakaroon ng kasalukuyang uri ng tao na may kakayahang
gumawa at lumikha ng mga kasangkapan upang makapamuhay sa araw-araw. Nagawa na rin niyang gamitin
ang kapaligiran batay sa kaniyang pangangailangan. Nang lumaon, hindi na siya lubusang umasa sa mga bagay
na maaari lamang ibigay sa kaniya ng kalikasan.

Kung sa panahon ng kasaysayan ay nagawang maitala ng tao

ang mga kaganapan sa lipunan dahil sa pagkalikha ng paraan
ng pagsusulat mga 5000 o 6000 taon pa lamang ang
nakararaan, ang mga kaganapan mula sa mga sinaunang
kasangkapan, palayok, sandata, alahas, at iba pang mga
bagay. Tinatawag na mga artifact ang mga bagay na nilikha
at ginamit ng tao mula sa nakaraan. Samantala, tinatawag
namang fossil ang mga labi o buto ng tao o hayop, at iba
pang mga bakas na iniwan ng hayop at halaman sa mga bato.

Tinatawag namang archaeological dig ang lugar kung saan

nakahahanap ang mga arkeologo ng maraming
kasangkapang nagbuhat sa nakaraan. Kanila itong kinukunan
ng larawan, minamarkahan, nililinis, at masusing pinag-aaralan. Katulad ng mga basag na mga palayok at
porselana na pilit nilang binubuo, gayundin naman ang pagtatangka ng mga dalubhasang pagtagni-tagniin ang
mga kaganapan sa prehistory sa pamamagitan ng pagdaragdag ng mga kaalaman ukol dito.

Sa pagtatakda ng mga petsa sa prehistory, mahalaga ang paggamit ng makabagong teknolohiya at kagamitan.
Maraming kaalaman tungkol sa nakaraan ng tao ang makukuha mula sa prehistory lalo pa’t tinatayang halos 99
na bahagdan ng kabuoang pananatili at paninirahan sa daigdig ay naganap sa panahong prehistiko.

Ang ilan sa mga instrumentong ginagamit upang matukoy ang panahon ng isang bagay o mga pangyayari sa
malayong nakalipas ay ang sumusunod:

1. Dokumentaryong historical at mga kagamitang batid ang panahon

Ang tinatayang panahon ay mula sa kasalukuyan hanggang 3000 BCE sa ilang lugar.
2. Dendrochronology o tree-ring dating
Ang tinatayang panahon ay mula sa kasalukuyan hanggang 5000 BCE.
3. Radiocarbon (14C) Dating
Ang tinatayang panahon ay mula 1500 CE hanggang 40 000 BP o higit pa. Naimbento ni
Willard Frank Libby noong 1948.
4. Potassium-Argon Dating
Ang tinatayang panahon ay mula 20 000 hanggang 2.5 milyong BP at mas maaga pa.

Sa pamamagitan ng mga nabanggit na paraan, nalalaman ng mga dalubhasa kung kalian ginamit ang mga
sandatang pandigma, nalikha ang isang palayok, umusbong ang isang pamayanan, at nabuhay ang sinaunang
tao.
Sa tradisyonal na pag-aaral, ginagamit ang tinatawag na three-age system upang hatiin sa tatlong magkakaibang
yugto ng prehistory ng tao. Pinasumulan ni Christian Jurgensen Thomsen (1788-1865) ang ganitong
pagpapanahon batay sa kasangkapang ginamit ng mga
unang tao: Stone Age, Bronze Age, at Iron Age.

Nahahati ang Panahon ng Bato (Stone Age) sa Paleolitiko

(Paleolithic), Mesolitiko (Mesolithic), at Neolitiko
(Neolithic). Sa Paleolitiko, namuhay ang mga unang tao
bilang mga mangangaso. Transisyonal na bahagi naman
ang Mesolitiko patungo sa pamumuhay ng agricultural ng
tao. Sa Neolitiko, namuhay na ang tao sa pamamagitan ng
pagtatanim. Ang Panahon ng Bato ay sinusundan ng
Panahon ng Bronze (Bronze Age) at Iron (Iron Age).

Panahong Paleolitiko
Ang Panahong Paleolitiko (500,000-10,500 BK) ay ang panahon kung saan karamihan sa kasangkapan ng mga
tao ay gawa sa kahoy at madaling masira. Ito ang panahon kung saan ginagamit ang bato bilang kasangkapan ng
mga australopithecine. Dito ay laganap ang pangangaso at pangongolekta ng mga halaman sa gubat.

Ang Panahon ng Bato o Stone Age ay isang malawak na

kapanahunang prehestoriko (bago sumapit ang nasusulat na
kasaysayan) kung kailan at saan gumagamit ang mga tao ng
mga bato para sa paggawa ng mga kagamitan o kasangkapan.
Karamihan sa mga dalubhasa sa paksang ito ang naghahati sa
Panahon ng Bato sa tatlong peryodo: Matandang Panahong
Bato (Paleolitiko), Panggitna o Gitnang Panahon ng Bato
(Mesolitiko), at Bagong Panahon ng Bato (Neolitiko).
Nagmula ang lithic o litiko mula sa salitang Griyego na
nangangahulugang “ng bato” at tumutukoy sa mga materyales
na ginagamit sa paggawa ng mga kasangkapan at pagbubuo ng
mga sandata. Kahit magpahanggang-ngayon mayroon pa ring
mga mamamayang namumuhay sa loob ng kanilang kultura na
may antas masasabing pagkakaroon pa rin ng “panahon ng
bato”. Ilan sa mga halimbawa ang mga aborihines (aborigene) ng Australya at ang mga Taong-Palumpong
(Bushmen, mga “tao ng palumpong”) ng Timog Aprika.

PALEOLITIKO

Nanggaling ang pangalang ito sa Paleos (matanda), at Lithos (bato). Samakatuwid, ang Paleolitiko ay ang
Lumang Bato (Old Stoneage). Ang Paleolitiko ay ang panahon kung saan ang pagbabagong-anyo ng tao ay
nakita. Isa sa mga pinakamahalagang pangyayari dito ay ang pagdiskubre ng apoy. Ang mga tao sa Paleolitiko
ay mga nomadiko, o walang permanenteng tirahan. Hinahati ang panahong Paleolitiko sa tatlong bahagi:
Lower, Middle at Upper. Ang Lower Paleolithic Period ay sinasabing period ng pagbabago ng anyo ng tao.
Dito nakita ang isa sa mga pinakamahalagang stage ng tao na tawag ay Australopithecine. Sinasabi ang nahukay
na si Lucy ay isang Australopithecine. Ang Middle Paleolithic Period ay sinasabing period ng pagkontrol ng
mga Hominid sa kanilang kapaligiran. Sa panahon ring ito nagsimula mag-express ang mga tao ng artistikong
mga abilidad. Gumuguhit sila sa mga bato at pinipinta nila ang kanilang mga katawan. Ang Upper Paleolithic
Period ay sinasabing period ng pagbuo ng kultura ng mga tao. Sa panahon ring ito umusbong ang mga Cro-
Magnon. Sa panahong ito nagbago ang mga gawi, asal at pamumuhay ng mga tao.

Mga katangiang Paleolitiko ay ang mga sumusunod:

1) Paggamit ng mga tao ng mga kasangkapang yari sa bato, buto, kahoy, o mga halamang nilala at ginawang
mga sisidlang basket
2) Paggamit nila ng apoy
3) Pangangaso nila at pangunguha ng gulay bilang pagkain
4) Pagsusuot nila ng mga damit na gawa mula sa mga balat nga hayop
5) Paminsan-minsan nilang pagtulog sa mga kuweba, samantalang nagtatayo rin sila ng magagaspang na
kubong maaaring tulugan o gawing kanlungan mula sa hangin at ang kawalan ng mga nagsasaka, agrikultura, o
mga hayop na inaalagaan

Panahong Mesolitiko
Nagsimula ang panahong Mesolithic o Panggitnang Panahon ng Bato (Middle Stone Age) noong bandang 8000
B.K.

Nagsimula ang panahong Mesolithic o Panggitnang Panahon ng Bato (Middle Stone Age) noong bandang 8000
B.K. at tumatagal nang libu-libong taon. Kasamang namatay ng panahong Paleolithic ang malalaking hayop na
nagsisilbing pagkain ng mga tao, at napalitan ng mga hayop na nakikita natin sa kasalukuyan. Natunaw na rin
ang makakapal na yelo sa pagtatapos ng panahong Pleistocene kaya't lalong lumawak ang mga lupang maaaring
panahanan ng mga tao. Bagama't nanatiling bato ang mga kasangkapang gamit ng mga tao noong panahong
Mesolithic lumiit naman ang mga ito at naging mas pino.

Tinatawag na Mesolitiko (Middle Stone Age) ang

sumunod na panahon matapos ang Paleolitiko. Hango ito
sa sa mga salitang Greek na ‘mesos’ na
nangangahulugang ‘gitna’ at ‘lithos’ o ‘bato.’ Sa
pagtatapos ng glacial period, nagging mas mainit ang
klima na nagibg paborable para sa pagtatanim.
Transisyon ito patungo sa yugto ng panahong nakabatay
sa agrikultura.

Sa panahong ito, nagkaroon ng pagpapahusay at

pagpipino sa mga kaagmitang ginamit ng mga sinaunang
tao kung ihahambing sa Paleolithic Period. Sa panahon
ding ito, higit na naiakma ng mga tao ang kaniyang pamumuhay sa kapaligirang kanilang kinabibilangan. Higit
na nagging mahusay din ang pangangaso ng mga tao samantalang higit ding lumawak ang pinagpilian nilang
pagmumulan ng mga p[agkain tulad ng mga hayop at halaman. Magkakaiba ang mga petsa ng pagsisimula at
yugto ng Mesolithic period sa iba;t ibang lugar sa Europe at Asya.

Panahong Neolitiko
Ang huling bahagi ng Panahong Batoay tinatawag na Panahong Neolitiko (Neolithic Period) o Panahon ng
Bagong Bato (New Stone Age).

Tinatawag namang Neolitiko (New Stone Age) ang huling bahagi ng Panahong Bato. Hango ito sa mga salitang
Greek na 'neos' o 'bago' at 'lithos' o 'bato.' Katangian ng panahong ito ang paggamit ng iba't ibang mga
kasangkapan, pamumuhay ng tao sa mga pamayanan, pagtatanim, pag-aalaga ng hayop, at pagkakaroon ng mga
kaalaamang tulad ng pagpapalayok at paghahabi.

Ang mga saklaw na panahon at pagbabagong

pangkalinangan ay batay sa lokasyong heograpikal ng
kulturang pinag-aaralan at mga pamantayang sinusunod
ng mga siyentipiko. Itinatakda ang pagtatapos ng
Panahong Neolitiko simula sa pagkakaroon ng malalaki
at mahahalagang pagbabago sa pamumuhay ng mga tao.
Maaaring ukol ito sa pag-usbong ng sibilisasyon at mga
siyudad-estado, paggamit ng mga kagamitang yari sa
bakal, at pagsisimula ng isang sistematikong pagsusulat.

Mayroong malaking implikasyon sa pamumuhay ng tao

ang mga pamamaraan sa pagkuha ng pagkain.
Matatagpuan sa bahaging timog-kanlurang asya ang pinakamaagang pinag-usbungan ng kulturang Neolitiko sa
pagitan ng 8000 BCE at 6000 BCE. Sa bahaging ito ng Asya, karaniwan ang mga pananim na wheat at barley.
Pinababayaan din lamang sa mga burol ang mga alagang hayop tulad ng tupa at kambing. Noong 8000 BCE,
naging laganap na ang mga pamayanan sa lugar na ito.
 -END-

QUIZ 1:

Sagutan ang mga sumusunod na tanong.

1. Sa paanong paraan nagtutulungan ang iba't ibang sangay ng kaalaman o mga disiplina upang buoin ang
kuwento ng mga kaganapan sa panahon ng prehistory?
2. Bakit naging mahalaga sa mga sinaunang uri ng tao ang mga pagbabago sa kaniyang kaanyuan at mga
pisikal na katangian?
3. Bakit batayan ng pag-unlad ng kaalaman ng tao ang paggamit ng mga kasangkapan mula sa simpleng
bato hanggang sa pagproseso ng mga bakal?

QUIZ 2:

Ilarawan ang mga bahagi ng prehistorikal na panahon.

1. Panahong Paleolitko
2. Panahong Mesolitiko
3. Panahong Neolitiko

OUTPUT:

Timeline
Gumawa ng timeline ng bawat bahagi ng prehistorikal na panahon.
Edukasyon sa Pagpapakatao 8
Module 2: Salamin Tayo ng Pamilya Natin
Subject Teacher: Ms. Bea Rosella B. Coronel

Lesson Description:

Kagiliw-giliw pag-usapan ang tungkol sa pamilya. Bilang isang Pilipino, alam kong may malaking puwang sa
iyong isip at puso ang iyong pamilya. Ngunit sapat na nga kaya ang pagkakakilala at pag-unawa mo sa tunay na
saysay ng pamilya sa iyong sarili at sa lipunan? Paano maiuugnay ang pamilya bilang likas na institusyon sa
pagpapaunlad ng pakikipagkapwa? 

Tutulungan ka ng modyul na ito upang masagot mo ang mga tanong na ito. 

Course Objectives:

Sa araling ito, inaasahan na malilinang ng mga mag-aaral ang sumusunod:

 Napatutunayan kung bakit ang pamilya ay natural na institusyon ng pagmamahalan at pagtutulungan na

nakatutulong sa pag-unlad ng sarili tungo sa makabuluhang pakikipagkapuwa
 Naisasagawa ang mga angkop na kilos tungo sa pagpapatatag ng pagmamahalan atnpagtutulungan sa
sariling pamilya
 

Isa sa maraming magagandang katangian at pagpapahalaga ng mga Pilipino kapupulutan ng aral o positibong
impluwensiya ay ang pagkakabuklod ng pamilya. Kitang-kita ito sa simbahan kapag Linggo, sa pasyalan at sa
mga mall. Lalo na kapag may mga okasyon, gaya ng kaarawan, kasal, o maging sa panahon ng kalungkutan
tulad ng pagkakasakit o pagkamatay ng kasapi ng pamilya. Sa mga nabanggit na pagkakataon naipapamalas ng
mga magkakapamilya ang kanilang pagkakaisa, pagsuporta at pagbibigay ng lakas ng loob sa isa't isa.

Bukod sa okasyon, ang talagang binabalik-balikan ng bawat kasapi ng pamilya ay ang pagkakataong makita at
masayang makasama ang bawat isa. Panoorin ang video kung saan ipinapakita ang kahalagahan ng pagsasama
ng bawat pamilya dahil  dito kasi nakikita at nararamdaman ang pagmamahalan at pagtutulungan ng pamilya.

Ang mga pagkakataon upang magkaroon ng tinatawag na "reunion"

ay sadyang masayang araw sapagkat naipadadama ng isa't isa ang
pagkasabik na makita ang bawat kasapi ng pamilya. Sa mga pamilya
na may kamag-anak na nasa ibang bansa, ang panahon ng bakasyon
ay isa sa kanilang pinananabikan. Siguradong ang bawat isa ay may
kani-kaniyang dalang kuwento at mga munting pasalubong.

Dahil sa mga nabanggit, kailangang mapanatili ang katatagan at

pagmamahalan sa pamilya na siyang batayan ng pakikipagkapuwa-
tao at pundasyon ng sambayanan.

PAGKAKABUKLOD NG PAMILYA

   Ito ay ang matatag na pagkakabigkis ng buong pamilya na makikita at

mararamdaman sa kanilang presensiya sa bawat mahalagang okasyon
sa buhay, masaya man o malungkot. Sa pamilya nag-uumpisa ang
pagpanday ng pinakapundasyon ng sarili at kalauna'y isang matatag na
lipunan. Dito hinuhubog ang buong pagkatao ng tao na kung saan
natututo siyang makinig, sumunod, magmahal, makisalamuha at
maging sensitibo sa pangangailangan ng kapuwa, at manalig sa Diyos.
Ito ang pinakamahalagang institusyon sa lipunan dahil binubuo nito ang
lipunan.
Dapat lang na ito ang pinakamatatag, pinakamalakas, at pinakamaayos dahil dito nag-uumpisa ang isang
pamayanan. Sabi nga ni Dr. Manuel Dy, ang lipunan ay binubuo ng tao, at ang tao ay hinuhubog ng lipunan.
Ang malusog na pamayanan ay nag-uumpisa sa malusog at masayang pamilya. Ganoon sa kapayapaan, sabi nga
ni Sta. Teresa ng Calcutta, kung gusto mo ng kapayapaan, "Go home and love your family." Kaya nga kapag
nagkakabuklod ang pamilya ito ay katulad ng isang matibay na pader na hindi magigiba dumaan man ang mga
pagsubok sa buhay. Batay sa inyong napapanood o naoobserbahan sa isang pamilya, natunghayan natin na
kapag sama-sama, may pag-uusap, pagsunod, at pagkakaunawaan ang pamilya ay walang mahirap na pagsubok
ang hindi kayang lagpasan. Mahalaga lang na may nangunguna at may handang sumunod. Walang perpektong
magulang, ganoon din ang mga anak, kaya may mga pagkakataon na hindi ito nagkakasundo, nagkakasagutan,
sensitibo at nagkakatampuhan. Ngunit ito ay parte lamang ng isang lumalagong relasyon. Dahil sa mga ganyang
pagkakataon ay nasusubukaan ang bawat kasapi ng pamilya na palawakin at pahabain pa ang pasensya.

Ano ang kahulugan ng pamilya para sa inyo?  May

ilang taong naniniwalang ang isang pamilya’y tulad ng
isang magandang kahong puno ng mga bagay na gusto
nila: pagmamahal, katuwaan, pagkakaroon ng kasama
(companionship) at iba pang magagandang bagay; isang
kahong mabubuksan kailanma’t nais nila ng mga bagay
na ito. Marahil, mas nakakatulad ng isang walang
lamang kahon ang pamilya.  Nagiging maganda at
makabuluhan ito batay sa kung ano ang ginagawa rito
ng mga tao.  Kailangang sidlan muna ito ng laman ng
mga tao bago may makuhang anuman mula rito. Kung
nais natin ng pagmamahal at katuwaan sa ating mga
pamilya, kailangang magtanim muna tayo ng
pagmamahal, paglilingkod at paghikayat sa isa’t isa.
Ang mga ito ang nagpapatibay sa kahon. Ang
paglalabas ng higit sa isinilid natin ay magpapabasyo sa
kahon sa malao’t madali.

Matatagpuan sa buong mundo ang maraming matatag

na pamilya.  Maaaring mayaman o mahirap sila.  Maaaring iba-iba rin ang pagkakabuo nila, halimbawa:  

 isang ina, ama, at mga anak, o

 
 isang ina na may isa o higit pang anak, o
 
 mga lolo’t lolang kasama ng kanilang mga anak at apo, o
 
 mag-asawang walang anak.

Matatatag na pamilya ang pundasyon ng lahat ng dakilang bansa.  Tumutulong silang humubog ng mga taong
nagiging katulad natin.  Kung kailangan nating lumaking malulusog at maliligaya ang mga anak natin,
mahalagang magkaroon tayo ng matatatag na
pamilya.

   

Anim ang Katangiang Kailangan sa Pagbubuo ng

Matatag na Pamilya  

Para mapuno ang “kahon”, kailangang magkaroon ng

sumusunod na katangian ang isang pamilya:  

   

1. Pananagutan/Komitment  

Makatutulong tayong lalong mapatatag ang pamilya

sa pagkakaroon ng pananagutan sa isa’t isa,  sa
pagiging tapat, sa pagsasama-sama bilang isang pangkat, at sa pag-aalaga sa isa’t isa.  Maraming paraan para
maipakita ang pananagutan at mapanatiling ligtas, malusog at maligaya ang pamilya.  Narito ang ilan:  

 Maging tapat sa inyong pamilya.  Bawasan ang mga aktibidad sa labas at gumugol ng mas maraming
oras sa piling nila.
 Tuparin ang mga pangako sa ibang miyembro ng pamilya.
 Maging maaasahan.  Tumawag sa bahay kung mahuhuli ka ng uwi.
 Tumawag at magsabing “mahal kita” kung naglakbay ka sa malayo.
 Bumuo ng mga alaalang pampamilya.  Magtago ng family album na may mga litrato at kuwento.
 Kapag may problema, tumawag kaninuman, sa isang kamag-anak, kaibigan o isang tagapangalaga ng
kalusugan, para matulungan kayong harapin ito.

 2. Pagpapahalaga

Kapag ipinakikita natin ang pagpapahalaga sa pamamagitan ng mga salita

at gawa, naipakikita natin sa ating pamilyang pinahahalagahan at itinatangi
natin sila.  Maiging isipin kung gaano natin pinahahalagahan ang iba. 
Ngunit, hindi nila malalaman ang nararamdaman natin hangga’t hindi natin
sinasabi.  Maraming pamilya ang may espesyal na pagtitipon kung Araw ng
mga Ina o Araw ng mga Ama upang maipadama ang pagpapahalaga sa
magulang.  Maraming kultura ang nagdiriwang ng mga tanging araw para
parangalan ang mga bata.  Narito ang ilang ideya tungkol sa ibang paraan
ng pagpapakita ng pagpapahalaga:

 Sabihin sa isang miyembro ng pamilya na siya ’y mahal ninyo.

 Magsabi ng anumang positibo sa bawat miyembro ng pamilya araw-araw.
 Sorpresahin ang isang miyembro ng pamilya   (halimbawa, isang ginawang kard) kahit na walang
okasyon.
 Dalasan ang pagyakap sa mga miyembro ng pamilya.
 Hanapin ang mabuti sa bawat miyembro ng pamilya.   Sabihin ito sa kanila.
 Tulungan ang isang miyembro ng pamilya sa kanyang gawain ( pagliligpit, paglalaba, paghuhugas ng
pinggan, atbp.)
 Maglista ng 5 bagay na gusto ninyo sa isang miyembro ng pamilya.   Ibigay ang listahan sa miyembrong
iyon bilang isang regalo.

Panoorin ang video sa ibaba upang mas lalong maintindihan ang kahalagahan ng pagpapahalaga sa bawat
miyembro ng pamilya.

Video link: https://www.youtube.com/watch?v=KKH60hsDi2o&t=262s

3. Pag-agapay

           Dumaraan sa panahong nagkakaproblema ang

pamilya.  Magagamit nila ang problema para maging
lalong matatag at malapit sa isa’t isa.  Kung medyo
babaguhin natin ang ating pag-iisip, makikita nating
ang krisis ay isang oportunidad para maging matatag. 
Narito ang ilang bagay na maaaring subuking kung
dumating ang problema.  

 Mag-isip ng anumang mabuti, gaano man kasama ang sitwasyon.

  Humingi ng tulong sa sinumang dumaan na sa katulad na krisis (kamag-anak, kaibigan, kapitbahay), o
humingi ng payo sa mga espesyalistang gaya ng sikolohista, abogado, o tagapangalaga ng kalusugan. 
Tumawag sa isang crisis hotline o minister.  Makatutulong silang humanang ng tutulong sa inyo.
 Matutong magsama-sama bilang isang pamilya.  Sa pamamagitan ng pagsasama-sama. Maliligtasan ng
pamilya ang kahit pinakamahirap na problema.
 Tandaang ang anumang pagbabago sa buhay -- pagsilang ng isang anak, bagong trabaho o pagkataas sa
tungkulin, kasal, kamatayan o pagreretiro--ay laging stressful.
 Tandaang ang mga stress, problema at paghihirap ay bahagi ng buhay.
 Harapin ang mga problema nang dahan-dahan.  Gumawa ng listahan ng mga bagay na dapat gawin at
isa-isang asikasuhin ito.
 Huwag alalahanin  ang mga nakalipas o ang mga bagay na wala kayong kapangyarihang kontrolin.
 Manood ng isang nakakatawang sine, tumawag sa isang kaibigan, makipagkuwentuhan nang
masasayang kuwento, piliting tumawa at/o umiyak.
 Mag-ehersisyo para mawala ang tensiyon at matulungan kayong magrelax.  Gawin ito nang
magkakasama bilang isang pamilya.

Panoorin ang video sa ibaba upang mas lalong maintindihan ang kahalagahan ng pagsasama-sama at  pag-
agapay sa bawat miyembro ng pamilya.

Video link: https://www.youtube.com/watch?v=UuvF0tycBn4

4. Komunikasyon

            Gaano man kahirap, importante sa isang

pamilyang magkaroon ng komunikasyon. Kailangan
nating kausapin, pakinggan, at unawain ang isa’t isa. 
Kailangang may makahati tayo sa ating mga kaisipan at
damdamin.  Sa ganitong paraan tayo natututong
magtiwala at umasa sa isa’t isa.

              Araw-araw, nagbibigay ng pagkakataon ang

buhay para gawin ito.  Narito ang isang halimbawa:  

 Magbigay ng pagkakataon para mag-usap -- sa

paglalakad, pagkain, o habang naghuhugas ng pinggan.  Pag-usapan ang mga pang-araw-araw, gayundin
ang mahahalagang bagay.
 Sabihin ang masasakit at nakahihiyang karanasan, gayundin ang mabubuti.
 Maging isang mabuting tagapakinig -- sa katandaan man o kabataan.
 Kung mainisin o masyadong tahimik ang isang  miyembro ng pamilya, tanungin kung ano ang
problema, ngunit maging sensitibo rin kung nangangailangan ito ng pribado.
 Maging bukas-loob na magsabi kung ano ang nakaaabala sa inyong isip o kung ano ang ikinagagalit
ninyo; huwag hayaang lumala ito.
 Maging ispesipiko.   Sabihing isa-isa ang problema.  Igalang ang ideya ng bawat isa kahit hindi ninyo ito
sinasang-ayunan.
 Alisin ang karahasan sa pamilya.   Magtalo nang walang paluan.  Disiplinang walang sampalan.

Panoorin ang video sa ibaba upang mas lalong maintindihan ang kahalagahan ng komunikasyon sa bawat
miyembro ng pamilya.

Video link: https://www.youtube.com/watch?v=lqhkQkceGAs

 
   5. Oras  

         Dahil masyadong marami tayong

pinagkakaabalahan sa buhay, wala tayong
panahong makita o makasama ang isa’t isa. 
Mahalagang maglaan ng panahon para
magkasama-sama upang makita ang isa’t isa at
maging matibay ang bigkis ng pamilya. 
Maraming paraan para magkasama-sama. 
Nakalista sa ibaba ang ilan:

 Basahan ng libro o
makipagkuwentuhang kasama ang mga
bata bago matulog.
 Patayin ang TV at maglarong
magkakasama.
 Gugulin ang mga holiday at espesyal na
okasyon sa piling ng buong pamilya. 
Magplano ng mga lingguhang gawaing
kalulugdan ng buong pamilya.

 Paminsan-minsan, isama sa trabaho ang inyong mga anak para makita nila kung ano ang ginagawa
ninyo.
 Magtrabaho bilang isang pamilya sa isang proyektong pang-eskwela o pangkomunidad, gaya ng
pamumulot ng basura.
 Kahit isang beses isang araw, kumaing magkakasalo bilang isang pamilya.
 Dumalo sa miting ng mga magulang, sa isang pangyayaring pang-isport o pang-eskuwela, at sa mga
seremonyang kumikilala ng tagumpay ng isang miyembro ng pamilya.
 Gawing “malaki” o “importante” ang kaarawan ng bawat isa.
 Makipag-ayos sa isang mag-aalaga ng bata para makapag-date kayo ng inyong kabiyak nang kayo
lamang dalawa.

Panoorin ang video sa ibaba upang mas lalong maintindihan ang kahalagahan ng pagkakaroon ng oras sa bawat
miyembro ng pamilya.

Video link: https://www.youtube.com/watch?v=a9V3SbfrT6o&t=16s

6. Pagpapahalaga at Paniniwala

            Nagsisimba man sila o hindi, may pinananaligang

dakilang kabutihan o kapangyarihan sa kanilang buhay ang
matatatag na pamilya.  Ang pananalig na iyon ang
nabibigay sa kanila ng lakas at layunin. 
Iniimpluwensiyahan nito ang kanilang pang-araw-araw na
kaisipan at kilos.  Ang sumusunod ang ilan sa mga paraan
kung paano maipapatupad ng pamilya ang kanilang
paniniwala:  

 Tratuhin ang pamilya kung paano mo tatratuhin ang

sarili.
 Imbitahan ang isang kaibigang makipaghapunan sa
inyong pamilya.
 Ipagdiwang ang religious holidays sa piling ng
pamilya.
 
 Makipagpangkat sa inyong pamilya sa pangangalaga ng kalikasan: bawasan ang mga ginagamit; muli’t
muling gamitin ang ilang bagay, mag-recycle ng papel, bote, plastik at iba pang karaniwang itinatapon.
 Gumamit ng kuwento sa pagtuturo sa mga anak ng pagpapahalagang gaya ng katapatan, paumanhin at
pananagutan.
 Magvolunteer ng oras o pera sa isang kapaki-pakinabang na layuning pinaniniwalaan ninyo.
  Magkakasamang magsimba o magpasalamat, sa anumang paraan ng pagsampalatayang ginagawa ng
inyong pamilya.
 Maging modelo ng inyong pamilya sa pagsasabuhay ng inyong mga paniniwala.

Panoorin ang video kung paano nakakaapekto sa mga anak ang ginagawa ng magulang at gaano kahalaga ang
pagiging magandang halimbawa sa inyong mga anak.

Video link: https://www.youtube.com/watch?v=kZCJyTB4yso

-The End-

NAME: _______________________________________ YEAR & SECTION: ___________

Quiz 2:

Panuto: Basahin at unawain ang bawat pangungusap. Ilagay ang tama sa patlang kung ang sinasaad ay tama at
isulat ang mali kung ang isinasaad ay mali.

_______1. Lahat ng pamilya ay kinapupulutan ng aral sa pagmamahalan at pagtutulungan.

_______2. Ipagdiwang ang religious holidays sa piling ng mga kaibigan.

_______3. Isa sa maraming magagandang katangian at pagpapahalaga ng mga Pilipino kapupulutan ng aral o
positibong impluwensiya ay ang pagkakabuklod ng pamilya.

_______4. Mag-isip ng anumang mabuti, gaano man kasama ang sitwasyon.

_______5. Ayon kay Dr. Manuel Sy, ang lipunan ay binubuo ng tao, at ang tao ay hinuhubog ng lipunan.

_______6. Kapag ipinakikita natin ang pagpapahalaga sa pamamagitan ng mga salita lamang, naipakikita natin
sa ating pamilyang pinahahalagahan at itinatangi natin sila. 

_______7. Magsabi ng anumang positibo sa bawat miyembro ng pamilya kapag gusto mo lamang.

_______8. Hanapin ang mali sa bawat miyembro ng pamilya at sabihin ito sa kanila hanggang hindi sila
nagbabago.

_______9. Mahalagang maglaan ng panahon para magkasama-sama upang makita ang isa’t isa at maging
matibay ang bigkis ng pamilya.
_______10. Magtrabaho bilang isang pamilya sa isang proyektong pang-eskwela o pangkomunidad, gaya ng
pamumulot ng basura.

Gawain 1:

Gumawa ng picture collage na magpapakita ng magagandang pagpapahalaga at katangian na natutuhan mo sa

iyong pamilya

Gawain 2:

Lumikha ng liham pasasalamat sa inyong mga magulang na nagsasaad ng mga pagpapahalagang natutuhan sa
pamilya at ilalagay sa video na iyong gagawin. Ipagluluto mo ang iyong pamilya ng masarap na hapunan. Ang
hapunang iyon ay magsisilbing pasasalamat sa iyong pamilya. Ipaskil sa iyong social media account, tulad ng
facebook, ang isang video bilang patunay na ginawa mo ang gawain. Gamitin ang hashtag na
#HapunangMasaya at #SalamatSaAkingPamilya, iscreenshot ang inyong nagawa sa facebook at ilagay dito.

CSS 8
Module 2: Basic Concept of Computer
Subject Teacher:Mr. Jomark P. Leal
Lesson Description:
Basic Concept of Computer is designed to introduce and understand the basic concepts of hardware, software 
and Information Technology (IT). The term "component" refers to a basic physical element that's required by
the computer to function. A component of a computer is also referred to as computer hardware. Every
personal computer, whether it's a Windows or Mac system, requires the same basic components to run.
Software and firmware are also required to make a computer useful, but they are not generally included on
lists of computer hardware components.

Objective:

At the end of the lesson the students should be able to:

 Identify the hardware components of a computer.

 Describe the function of different computer parts
 Explains the relationships between the components of a computer and how data are transferred among
the components.

What is a Computer? An electronic device that stores, retrieves, and processes data, and can be programmed
with instructions. A computer is composed of hardware and software, and can exist in a variety of sizes and
configurations. 
 1. ____ An electronic device that stores, retrieves, and processes data, and can be programmed with
instructions. 

2. ____ These refer to the physical components of your computer such as the system unit, mouse,
keyboard, monitor etc.

3. ____ This is very powerful computer, used by large organisations such an banks to control the entire
business operation. 

4. ____ This computer is often used as stand-alone computers or in a network.

5. ____ This machine allow you to scan printed material and convert it into a file format that may be used
within the PC.

6. ____CPU is the brain of computer

7. ____GB means Gigabytes.

8. ____Plotter is an output devices similar to a printer.

9. ____Byte is consist of eight bits.

10. ____CRT means Cathode Ray Tube.