Το θέατρο Ιδεών εμφανίζεται στην στροφή του 19ου αιώνα προς 20ο.

σε μια εποχή που

χαρακτηρίζεται από θεμελιακές αλλαγές καλλιτεχνικά, ιδεολογικά, πολιτικοκοινωνικά

(είναι η εποχή του αστικού μετασχηματισμού και του αστικού θεάτρου)

Χαρακτηριστικά εποχής

 Πέρασμα από την βιοτεχνική παραγωγή στη βιομηχανική.

 Σχηματισμός εργατικής τάξης - κοινωνική διαστρωμάτωση ταξικού χαρακτήρα
 Μεγαλοιδεατισμός – λαϊκισμός –δημοτικισμός (η γλώσσα της αστικής τάξης)
 Φιλελευθερισμός
 Σοσιαλιστικές – μαρξιστικές ιδέες
 Γενιά του ‘80
 Αντιρομαντικές τάσεις – παρουσία νέων ρευμάτων
 Ρεαλισμός – νατουραλισμός –συμβολισμός

Δημοτικιστές δραματουργοί διαχωρίζουν τις θέσεις τους:

Σε αυτούς που ακολουθούν την ηθογραφική θεματολογία της εποχής και σε αυτούς που
αφομοιώνουν τα διάφορα κινήματα του μοντερνισμού (ντόπιο vs ξένου).

Αφετηρία η παράσταση του έργου «Βρικόλακες» του Ιψεν, στο θέατρο Ολύμπια,
20/10/1894. Προλογίζει ο Ξενόπουλος, προϊδεάζοντας το κοινό για την διαφορετικότητα
του έργου. (Το κοινό μέχρι τότε έβλεπε Μεγαλοιδεατικό θέατρο, κλασικίζουσες
τραγωδίες….)

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΥΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΙΔΕΩΝ ή ΚΟΙΝΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ

Τα έργα αναφέρονται κατεξοχήν στο θέμα της οικογένειας: Η παραδοσιακή μορφή έχει
ξεπεραστεί από την ανερχόμενη αστική τάξη. Οι δεσμοί αμφισβητούνται. Κώδικες ηθικής
ανατρέπονται. Η γυναίκα χειραφετείται και δείχνει να έχει ξεφύγει από τη σχέση εξάρτησης
και υποτέλειας. (Ενδεικτικά έργα της θεματολογίας αυτής είναι οι Κούρδοι του Καμπύση, οι
Πετροχάρηδες του Χόρν, η Νέα γυναίκα της Παρρέν).

Ιδεολογική απομυθοποίηση. Οι ήρωες αυτών των έργων αγωνίζονται να

απομυθοποιήσουν με κάθε τρόπο εξιδανικευμένες καταστάσεις, να ανατρέψουν
παραδοσιακές αξίες, να ξεφύγουν από την καταπίεση του παρελθόντος και να στηριχθούν
στις δικές τους δυνάμεις. (Ζωντανοί και πεθαμένοι του Ταγκόπουλου).

Εργα με ψυχολογικό ή αισθηματικό περιεχόμενο . Οι ήρωες αυτών των έργων δεν

εξετάζονται αυθύπαρκτα αλλά σε συνδυασμό με τον κοινωνικό περίγυρο. Η υπόθεση τους
αφορά συνήθως ανεκπλήρωτες επιθυμίες, καταπιεσμένα ένστικτα, παράνομες σχέσεις
Προέρχονται από ευρωπαϊκά πρότυπα και είναι επηρεασμένα από την επιστήμη της
ψυχολογίας (Ξημερώνει του Καζαντζάκη, Μυριέλα του Ταγκόπουλου).

ΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Κυριαρχεί ο ρεαλισμός και ο νατουραλισμός . Η σκηνή γίνεται φέτα ζωής και μεταφέρει την
πραγματικότητα στο θέατρο. Είναι τρίπρακτο δράμα σύμφωνα με το ΙΨΕΝΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ.
Ωστόσο οι ιδεολογικές συνιστώσες δεν είναι πάντα σταθερές και γι αυτό διαγράφονται
τρείς επιμέρους τάσεις:

 Αστοί συγγραφείς (Χορν, Μελάς, Νιρβάνας, Ξενόπουλος): Εναντιώνονται στη

διαφθορά, επικρίνουν τους θεσμούς, καυτηριάζουν, καταγγέλλουν.
 Σοσιαλιστές συγγραφείς (Γκόλφης, Καμπύσης, Ταγκόπουλος): Ασχολούνται με την
ταξική εξάρτηση και εκμετάλλευση των μικροαστών και προλετάριων από τους
μεγαλοαστούς
 Συγγραφείς του εργατικού ή προλεταρικού δράματος . Πρόκειται για την απόληξη
του θεάτρου ιδεών, αφού παρουσιάζει τις πιο ολοκληρωμένες και πρώιμες
μαρξιστικές θέσεις. Οι ήρωες είναι εργάτες σε εργοστάσια που αγωνίζονται να
καλυτερεψουν την θέση τους (Εργαται του υφαντουργείου του Καλογερίκου)

Το θέατρο Ιδεών διακόπτεται απότομα το 1922…….