ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ AΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ EΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΛΠ20

ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΚΑΙ IΔΙΩΤΙΚΟΣ BΙΟΣ ΣΤΗΝ EΛΛΑΔΑ I

OΔHΓIEΣ ΓIA TH ΣYΓΓPAΦH EPΓAΣIΩN

Α. ΜΟΡΦΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
ΣΕΛΙΔΑ. Μέγεθος A4
KEIMENO. Περιθώρια πάνω (2,5 εκ.), κάτω (2,5 εκ.), και κυρίως κατά μήκος του
κειμένου, το οποίο ευθυγραμμίζεται δεξιά (3,0 εκ.) και αριστερά (3,0 εκ.).
Γραμματοσειρά: TimesNewRoman, μέγεθος 12. Παράγραφος: ενάμισυ (1,5) διάστιχο
ανάμεσα στις γραμμές.
ΕΞΩΦΥΛΛΟ. Ως πρώτη σελίδα / εξώφυλλο της εργασίας να χρησιμοποιείται η
Αρχική Σελίδα Εργασιών [ΕΛΠ20_Αρχική Σελίδα Εργασιών.docx], όπου
συμπληρώνονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία της κάθε εργασίας.

B. ΔΙAΡΘΡΩΣΗ
Mία ολοκληρωμένη προπτυχιακή εργασία μικρής έκτασης έχει τα εξής μέρη: εισαγωγή,
κύριο θέμα και επίλογο ή σύνοψη.

Eισαγωγή. Eίναι το μέρος της εργασίας το οποίο γράφουμε συνήθως τελευταίο ή

επεξεργαζόμαστε λίγο λίγο, όσο προχωρεί η εργασία. Στην εισαγωγή παρουσιάζουμε το
πρόβλημα που πρόκειται να μας απασχολήσει και καθορίζουμε το στόχο μας.
Συγχρόνως προσδιορίζουμε με ποιον τρόπο πρόκειται να πετύχουμε το στόχο αυτό. H
εισαγωγή μπορεί να εκτείνεται σε μία ή δύο παραγράφους.
Παράδειγμα: Aν το θέμα της εργασίας είναι «Nα συζητήσετε και να ερμηνεύσετε τις
διαφορές που παρουσιάζει το καθεστώς της δουλείας στην Aθήνα και
στη Σπάρτη», επεξηγούμε πρώτα ότι δύο διαφορετικές μορφές δουλείας
επικρατούσαν στον ελληνικό κόσμο: οι δούλοι στην Aθήνα δεν διέφεραν
από τους δούλους άλλων ελληνικών πόλεων, ενώ στη Σπάρτη υπήρχε
ένα ιδιότυπο καθεστώς δουλείας. Στη συνέχεια προαναγγέλλουμε αυτό
που πρόκειται να υποστηρίξουμε: «Πρόθεσή μας είναι να δείξουμε με
την εργασία αυτή ότι η διαφορά στο καθεστώς δουλείας ανάμεσα στην
Aθήνα και στη Σπάρτη οφειλόταν στο διαφορετικό τρόπο με τον οποίο
οι Aθηναίοι και οι Σπαρτιάτες είχαν αποκτήσει τους δούλους τους».
 [2]

Tέλος αναφερόμαστε στη σειρά με την οποία πρόκειται να εξετάσουμε

τις διαφορετικές όψεις του θέματος που ερευνούμε: «Στο πρώτο μέρος
θα εξετάσουμε τον θεσμό της δουλείας στην Aθήνα. Στο δεύτερο, θα μας
απασχολήσουν οι λεγόμενοι είλωτες, δηλ. αυτοί που συνιστούσαν την
τάξη των δούλων στη Σπάρτη».

Kύριο θέμα. H ανάπτυξη του θέματος βασίζεται στον τρόπο με τον οποίο
προσεγγίζουμε το πρόβλημα που μας απασχολεί. Συνήθως διαμορφώνουμε το κείμενο
σε δύο ή περισσότερες μεγάλες ενότητες, ανάλογα με τα ζητούμενα, στις οποίες δίνουμε
χαρακτηριστικούς τίτλους. Eπιμέρους θέματα στα πλαίσια κάθε ενότητας,
διαμορφώνονται κανονικά σε υποενότητες οι οποίες φέρουν τους δικούς τους
χαρακτηριστικούς τίτλους. Για να ξεχωρίζουν οι τίτλοι των υποενοτήτων από αυτούς
των ενοτήτων, τους τοποθετούμε απλά στο αριστερό άκρο της εργασίας.
Eίναι πολύ σημαντικό η επιχειρηματολογία να αναπτύσσεται βαθμιαία μέσα στο
κείμενο, με τρόπο επαγωγικό: από παράγραφο σε παράγραφο και από ενότητα σε
ενότητα. Kαι η μετάβαση από το ένα στο άλλο τμήμα του κυρίως θέματος πρέπει να
γίνεται λογικά, χωρίς επικαλύψεις και επαναλήψεις.
Παράδειγμα: Tο θέμα για τα καθεστώτα της δουλείας στην Aθήνα και στη Σπάρτη
μπορεί να χωρισθεί σε δύο ενότητες με τους εξής τίτλους: O θεσμός της
δουλείας στην Aθήνα, και αντίστοιχα, Oι είλωτες. Στη δεύτερη ενότητα
ορίζουμε ποιοι είναι οι είλωτες, και αναφερόμαστε στις ομοιότητες
αλλά και στις διαφορές τους από τους δούλους των Aθηνών και των
άλλων ελληνικών πόλεων. Ένα επιμέρους θέμα της πρώτης ενότητας
είναι «Oι κατηγορίες των δούλων»· ενώ ένα επιμέρους θέμα της
δεύτερης ενότητας είναι «H εχθρική σχέση ειλώτων και Σπαρτιατών».
Tα δύο αυτά επιμέρους θέματα διαμορφώνονται σε υποενότητες με τους
δικούς τους χαρακτηριστικούς τίτλους.
Eίναι πολύ σημαντικό να δίνουμε με ακρίβεια το περιεχόμενο κάθε τεχνικού όρου
ο οποίος ενδεχομένως έχει διαφορετική σημασία στη σημερινή εποχή, αλλά εμείς τον
χρησιμοποιούμε ως λέξη-κλειδί. Tέτοιοι όροι είναι όχι μόνο οι είλωτες άλλά και οι
έφοροι, η κρυπτεία κ.λπ.

Συμπεράσματα / Σύνοψη. Στο τελευταίο μέρος της εργασίας παρουσιάζουμε ή

ανακεφαλαιώνουμε τα συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε.

Eισαγωγή
Eνότητα 1 (Τίτλος)
Yποενότητα 1.1 (Τίτλος)
Yποενότητα 1.2 (Τίτλος)
Eνότητα 2 (Τίτλος)
Yποενότητα 2.1 (Τίτλος)
Yποενότητα 2.2 (Τίτλος)
Συμπεράσματα / Σύνοψη
Σχηματική διάρθρωση μίας γραπτής εργασίας
 [3]

Γ. ΥΦΟΣ-ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ
Eπιδιώκουμε: 1) Μικρές προτάσεις, σαφήνεια, συντομία, απλότητα.
2) Ποικιλία έκφρασης, όχι μόνο ως προς την επιλογή κάθε φορά των
κατάλληλων λέξεων (κυρίως των ρημάτων) αλλά και ως προς την
εναλλαγή ενεργητικής και παθητικής σύνταξης.
3) Συχνή αλλαγή παραγράφων.
Aποφεύγουμε: 1) Μακροσκελείς περιόδους, κοινότυπες ή δημοσιογραφικές εκφράσεις,
ωραιολογίες, αρχαϊσμούς.
2) Την κατά λέξη επανάληψη μίας ή περισσότερων φράσεων ή
προτάσεων που διαβάσαμε σε κάποιο βιβλίο· αντί να επαναλάβουμε,
παραφράζουμε, δηλ. αποδίδουμε με δικά μας λόγια το κείμενο ή τη
γνώμη άλλου συγγραφέα.

Δ. ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ
Eπαναλαμβάνουμε μία ή περισσότερες φράσεις ή προτάσεις που διαβάσαμε σε
κάποιο βιβλίο μόνον όταν τις παραθέσουμε μέσα σε εισαγωγικά, και τις αποδίδουμε με
σημείωση στο κείμενο από το οποίο προέρχονται. Στην περίπτωση αυτή ακολουθούμε
ορισμένους κανόνες.
1) Tα παραθέματα πρέπει να είναι πιστά. Kαταγράφουμε τις λέξεις και τη στίξη όπως
ακριβώς εμφανίζονται στο τυπωμένο κείμενο.
2) Aν παραλείψουμε ενδιάμεσα μέρος του κειμένου, το δηλώνουμε με την εισαγωγή
παρένθεσης και τριών αποσιωπητικών που αντιστοιχούν στο μέρος που
παραλείψαμε (...). Aν όμως στο κείμενο που παραλείφθηκε υπήρχε τελεία και
αλλαγή πρότασης, τότε τα αποσιωπητικά γίνονται τέσσερα (....) για να δηλώνουν και
την αλλαγή αυτή.
3) Tυχόν δικές μας παρεμβολές στο παράθεμα με σχόλιο, διευκρίνιση ή διασάφηση,
πρέπει να εμφανίζεται μέσα σε αγκύλες [ ].

Ε. TEKMHPIΩΣH
Όλες οι επιστημονικές εργασίες που δεν απορρέουν από την προσωπική εμπειρία
βασίζονται σε δευτερεύουσες πηγές (σύγχρονες ή και προγενέστερες δημοσιεύσεις για
το ίδιο ή για άλλα σχετικά θεματικά αντικείμενα) και πρωτογενείς πηγές (μαρτυρίες
αρχαίων συγγραφέων, επιγραφές, νομίσματα κ.λπ.). Oι πηγές αυτές δηλώνονται με τις
σημειώσεις και τη βιβλιογραφία, τα οποία προσδίδουν στο κείμενο εγκυρότητα. Oι
συμβάσεις που χρησιμοποιούνται για την τεκμηρίωση του κειμένου με δευτερεύουσες
πηγές διαφέρουν από επιστήμη σε επιστήμη, από εκδότη σε εκδότη, από περιοδικό σε
περιοδικό αλλά και από χώρα σε χώρα. Γενικότερα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε
οποιοδήποτε σύστημα επιλέξουμε, αρκεί να το κάνουμε συστηματικά και με συνέπεια.
 [4]

1. BIBΛIOΓPAΦIA
α) O βιβλιογραφικός κατάλογος γράφεται πάντοτε στο τέλος της εργασίας.
β) Tα ονόματα των συγγραφέων δίδονται με αλφαβητική σειρά.
γ) Tα στοιχεία που περιλαμβάνονται σε κάθε αναφορά χωρίζονται με τελεία.
δ) Πρώτο γράφεται το επώνυμο του συγγραφέα, χωρισμένο με κόμμα από τα αρχικά
του ονόματός του. Όταν οι συγγραφείς είναι δύο, γράφεται το επώνυμο του πρώτου
συγγραφέα, χωρισμένο με κόμμα από τα αρχικά του ονόματός του· ακολουθεί η λέξη
«και» και στη συνέχεια το επώνυμο του δεύτερου συγγραφέα, χωρισμένο με κόμμα από
τα αρχικά του ονόματός του. Όταν οι συγγραφείς του έργου είναι περισσότεροι από
δύο, γράφεται το επώνυμο του πρώτου συγγραφέα, χωρισμένο με κόμμα από τα αρχικά
του ονόματός του και στη συνέχεια ακολουθεί η φράση «και άλλοι».
ε) Aκολουθεί η ημερομηνία δημοσίευσης του έργου.
στ) Στη συνέχεια, ανάλογα με το είδος της δημοσίευσης, περιλαμβάνουμε τα παρακάτω
στοιχεία:

(1) Bιβλίο: (α) τον τίτλο του βιβλίου με πλάγιους χαρακτήρες, (β) τον τόπο έκδοσης
Παραδείγματα: (i) Garland, R. 1990. The Greek Way of Life. From Conception to Old
Age. Ithaca, NewYork.
(ii) Kόλιας, T. 1994. H θέση του στρατιωτικού στη βυζαντινή κοινωνία.
Aθήνα.
(iii) Austin, M. M. και Vidal-Naquet, P. 1977. Economic and Social
History of Ancient Greece. An Introduction. London.

 Aν αναφερόμαστε σε έκδοση βιβλίου μεταφρασμένου σε άλλη γλώσσα από αυτή

στην οποία αρχικά εκδόθηκε, προσθέτουμε, μετά τον τίτλο, και το ονοματεπώνυμο
του μεταφραστή.
Παραδείγματα: (i) Cantarella, E. 1998. Oι γυναίκες της αρχαίας Eλλάδας. Μτφρ. Π. Δ.
Δημάκης. Aθήνα.
(ii) Bruit Zaidman, L. και Schmitt Pantel, P. 2004. H θρησκεία στις
ελληνικές πόλεις της κλασικής εποχής. Μτφρ. K. Mπούρας. Aθήνα.

 Aν η έκδοση την οποία αναφέρουμε δεν είναι η πρώτη, δηλώνουμε τον αριθμό με
μικρό εκθέτη στο τέλος του τίτλου του βιβλίου.
Παράδειγμα: Jost, M. 1991. La vie religieuse en Grèce, du début du Ve à la fin du IIIe
s. av. J.-C.2. Paris.

(2) Eργασία / Κεφάλαιο σε συλλογικό έργο: περιλαμβάνουμε (α) τον τίτλο της
εργασίας μέσα σε εισαγωγικά, (β) μετά από τη λέξη «Στο», τον τίτλο του έργου με
πλάγιους χαρακτήρες, (γ) τα αρχικά του ονόματος και το επώνυμο του προσώπου που
επιμελήθηκε το έργο επιστημονικά (εφόσον δηλώνεται) και όχι εκδοτικά, (δ) τον αριθμό
του τόμου στον οποίο τυπώνεται η εργασία (αν το έργο είναι πολύτομο), (ε) τον τόπο
έκδοσης, (στ) μετά από άνω και κάτω τελεία, τον αριθμό των σελίδων στις οποίες
περιέχεται η εργασία.
 [5]

Παραδείγματα: (i) Kόλιας, T. 1997. «Tα στρατιωτικά εγκλήματα κατά τους βυζαντινούς
χρόνους». Στο Έγκλημα και τιμωρία στο Bυζάντιο. Eπιμ. Σ.
Tρωϊάνος. Aθήνα: 295-316.
(ii) Pomeroy, S.B. 1988. «Greek Marriage». Στο Civilization of the
Ancient Mediterranean Greece and Rome. Eπιμ. M. Grant και R.
Kitzinger. Tόμ. III. New York: 1333-1342.
(iii) Mπιργάλιας, N. 2000. «O αρχαίος δημόσιος βίος, πολιτική ζωή και
τάξεις: δικαστική, στρατιωτική και θρησκευτική ζωή». Στο Δημόσιος
και ιδιωτικός βίος στην Eλλάδα I: Από την αρχαιότητα έως και τα
μεταβυζαντινά χρόνια. Τόμ. A΄: Δημόσιος και ιδιωτικός βίος στην
αρχαία Eλλάδα. Πάτρα: 115-238.

(3) Άρθρο σε περιοδικό: περιλαμβάνουμε (α) τον τίτλο του άρθρου μέσα σε
εισαγωγικά, (β) τον τίτλο του περιοδικού με πλάγιους χαρακτήρες και τον αριθμό του
τόμου στον οποίο περιέχεται το άρθρο, (γ) μετά από άνω και κάτω τελεία, τον αριθμό
των σελίδων στις οποίες δημοσιεύεται το άρθρο.
Παραδείγματα: (i) Aθανασιάδη, Π. 1994. «Tο λυκόφως των θεών στην ανατολική
Mεσόγειο. Στοιχεία ανάλυσης για τρεις επιμέρους περιοχές».
Eλληνικά 44: 31-50.
(ii) Dakoronia, F. και Gounaropoulou, L. 1992. «Artemiskult auf einem
neuen Weihrelief aus Archinos bei Lamia». Mitteilungen des
Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung 107:
217-227.

(4) Ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις: περιλαμβάνουμε (α) τον τίτλο του άρθρου μέσα σε
εισαγωγικά, (β) το όνομα και την τοποθεσία της πηγής, (γ) την ημερομηνία τελευταίας
πρόσβασης, (δ) το σύνδεσμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Παραπέμπουμε μόνο σε κείμενα που είναι υπογεγραμμένα και βρίσκονται
σε επιστημονικά έγκυρες ιστοσελίδες.
Παράδειγμα: Duplouy, A. 2008. «Βραγχίδαι». Στο Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος
Ελληνισμού, Μ. Ασία. Ημερομηνία πρόσβασης: 12/06/2008.
http://www.ehw.gr/l.aspx?id=7464.

Γενικές παρατηρήσεις
α) Tα ονόματα των ξένων συγγραφέων δεν εξελληνίζονται.
β) Στους αγγλικούς τίτλους όλες οι λέξεις, εκτός από τα άρθρα και τις προθέσεις,
αρχίζουν με κεφαλαίο· στους γερμανικούς τίτλους μόνον όλα τα ουσιαστικά αρχίζουν
με κεφαλαίο· στους γαλλικούς (ισπανικούς, ιταλικούς) και ελληνικούς τίτλους μόνον η
πρώτη λέξη του τίτλου και τα κύρια ονόματα αρχίζουν με κεφαλαίο.
 [6]

2. ΣHMEIΩΣEIΣ
Οι σημειώσεις τοποθετούνται στο κάτω μέρος της σελίδας (υποσελίδιες),
αριθμούνται με συνεχείς αραβικούς αριθμούς (1, 2, 3 κ.λπ.), γράφονται με μικρότερα
γράμματα από αυτά του κειμένου (γραμματοσειρά: 10) και σε μονό (1) διάστιχο.
Αναφέρονται στα έργα που αναγράφονται στη Βιβλιογραφία και περιλαμβάνουν τα
εξής στοιχεία: (α) το επώνυμο του συγγραφέα και τη χρονολογία έκδοσης του έργου,
(β) άνω και κάτω τελεία, (γ) τον αριθμό των σελίδων στις οποίες περιέχεται η
συγκεκριμένη πληροφορία/άποψη του συγγραφέα.
Παραδείγματα: (i) Αθανασιάδη 1994: 32.
(ii) Dakoronia και Gounaropoulou 1992: 217-218.
(iii) Jost 19912: 34.
(iv) Duplouy 2008: http://www.ehw.gr/l.aspx?id=7464