1
สรุปสอบปลายภาค สังคม ม.4 เทอมต้น
เมืองไทย
รัฐธรรมนูญ 2560
- รัฐธรรมนูญ คือ กติกาที่ประชาชนตกลงกันว่าจะแบ่ง
อานาจกันยังไง เหมือนกับในห้องเรียนก็ต้องมีกติกา แต่
จะเขียนขึ้นมาชัดๆ หรือเปล่าก็อกี เรื่อง
- แต่ในระดับชาติ ใครคือ “ประชาชน” ก็อีกเรือ่ งเหมือนกัน
- รัฐธรรมนูญไทย (พ.ศ.2475 - ปัจจุบนั ) มีรวมกัน 20 ฉบับ
แสดงว่ากติกาของประเทศนี้ไม่หนักแน่นพอ
- เนื้อหามีเยอะมากจนต้องแบ่งเป็นหมวด ฉบับ 2560 มีตั้ง 16
หมวด 279 มาตรา
- เป็นรัฐธรรมนูญที่มีลกั ษณะพิเศษหลายอย่าง (ไม่ขอกล่าวใน
ที่นี้)
- แต่หมวดที่อยู่ยงคงกระพันมีไม่กี่หมวด เช่น รูปแบบรัฐ
พระมหากษัตริย์ สิทธิเสรีภาพ หน้าที่ของปวงชนชาวไทย
อานาจรัฐ
- หน้าที่บางอย่างก็ชัดเจนอยู่แล้วแม้เปลีย่ นรัฐธรรมนูญ เช่น เมื่อ
อายุถึงก็ต้องไปรายงานตัวเป็นทหารกองเกิน (18 ปี) และรับ
การคัดเลือก (20 ปี) ทาบัตรประชาชน (7 ปี)
- บางอย่างดูเหมือนหน้าที่แต่จริงๆ แล้วเป็นสิทธิ เช่น การไป
เลือกตั้ง การลงคะแนนประชามติ
องค์กรตามรัฐธรรมนูญ 2560
- รัฐธรรมนูญต้องรองรับผูม้ ีบทบาททางการเมืองให้ครบ ถ้า
ไม่รับรองใครแสดงว่าโดนถีบออกจากวงเรียบร้อยแล้ว
- รัฐไทย เป็นรัฐเดีย่ ว (มาตรา 1 ประเทศไทยเป็นราชอาณาจักร
อันหนึ่งอันเดียว จะแบ่งแยกมิได้)
- มีรัฐบาล ศาล รัฐสภา เรื่อยไปถึงองค์กรอิสระ
- รัฐสภา มีสองสภาซ้อนอยู่ข้างใน คือ (ก) สภาผู้แทนราษฎร
สมาชิกเรียกว่า ส.ส. มาจากการเลือกตั้ง เอาไว้ผ่านกฎหมาย
(ข) สมาชิกวุฒิสภา เอาไว้กรองกฎหมาย มาจากการหากันเอง
จนได้ 200 คน
รัฐ
องค์ประกอบ
- รัฐ คือ ชุมชนทางการเมือง แต่ละยุคแต่ละพืน้ ที่มเี นื้อหาไม่
เหมือนกัน
- รัฐสมัยใหม่ (นิยามนี้ใหม่ใช้กันทั้งโลก) คือ ต้องมี (ก) พื้นที่ชัดเจน (ข)
พลเมืองที่มีสัญชาติชัดเจน (ค) รัฐบาลที่ชัดเจน (ง) มีอานาจอธิปไตย –
แต่เป็นเอกราชหรือไม่ก็อกี เรื่องหนึ่ง
- ในหลายพื้นที่ที่โลกมีความขัดแย้งกันรุนแรง เช่น ใน แอฟริกาบางโซน รัฐ
บางรัฐก็ล้มเหลว เพราะองค์ประกอบทัง้ สี่ข้อมันล้มเหลว
- เกี่ยวกับข้อ (ง) อานาจอธิปไตยเป็นเรือ่ งที่เป็นนามธรรมที่สุด และชวน
ทะเลาะมากที่สุด เพราะทุกคนสามารถอธิบายได้ในแบบของตัวเอง เช่น
อานาจอธิปไตยเป็นของใคร ผู้ใช้อานาจนั้นจะหามาได้จากไหน ฯลฯ
- ดังนั้น บางอย่างที่เรารู้สึกว่ามันสาคัญหรือ “ใหญ่” มาก ก็อาจจะไม่จาเป็น
กับรัฐ (คือ วันหน้าไม่มีมนั รัฐก็อยู่ได้) เช่น ประมุข (ฝรั่งเศสเคยอยูก่ ัน
แบบไม่มีประมุข) กองทัพ (คอสตาริกาไม่มีกองทัพ) รัฐสภา (ไทย/ซาอุ/
บรูไนก็ไม่มี)
- รัฐบาลในฐานะผู้ใช้อานาจรัฐ ต้องควบคุมควบคุมพื้นที่ (ผ่านเจ้าหน้าที่ฝ่าย
ความมั่นคง)และพลเมือง (ผ่านมหาดไทย) ของตนเองให้อยู่หมัด กลไกนี้
เรียกอย่างเหมารวมง่ายๆ ว่า “การปกครอง”
- จะปกครองกันยังไงเป็นสิ่งที่ “ดีล” กันได้ ถ้าประเทศหนึ่งๆ มีท้องถิน่ ที่
ทรงพลังหรือมีความเป็นอยู่แตกต่างกันมาก ๆ ก็อาจจะต้องยอมให้มี
รัฐบาลหลายกลุม่ ด้วยการแปลงสภาพให้เป็น “รัฐรวม” คือ มีรัฐบาล
ท้องถิ่นและมีรัฐบาลกลาง งานสาคัญๆ ส่วนกลางทาเอง คือ การคลัง การ
ต่างประเทศ การทหาร เช่น มาเลเซีย สหรัฐฯ อินเดีย รัสเซีย
- เมืองไทยเป็น “รัฐเดี่ยว” มีรัฐบาลศูนย์กลางที่เดียว รัฐที่ กทม. ใช้อานาจ
ปกครองรอบๆ “กระจาย/แบ่งอานาจ” ให้ แต่ไม่ได้มีฐานะเป็นรัฐบาล
ระบอบประชาธิปไตย
- เป็นระบอบที่ (ตามทฤษฎี) ให้ประชาชนเป็นเจ้าของอานาจอธิปไตย เสียง
ข้างมากปกครอง แต่เคารพเสียงข้างน้อยด้วย นั่นหมายความว่าต่อให้มี
ฐานะต่าต้อยแค่ไหนก็เท่าเทียมกับคนรวยและคนมีอานาจ ฟังดูมันก็ดีไม่ใช่
หรือ? – คือว่าในทางปฏิบัติมนั มีปัญหา...
เหนือรัฐ
รัฐอื่นๆ ในโลก
- ในโลกของการเมือง กระบวนการ “ดีล” อานาจมันมีหลายวิธีมาก ดังนัน้
ระบอบการปกครองก็เลยมีให้เลือกเต็มไปหมด
- ข้อคิดคานึงก็คือ ถ้านิสยั ระบอบไม่ตรงกับลักษณะนิสยั ของประชาชน ระบอบก็ไม่
น่าจะอยู่ได้สบายๆ
- บางที่ชอบให้ผู้ปกครองมีอานาจเต็ม ยิง่ มีอานาจเยอะยิ่งดี ประเทศเหล่านี้เป็น “เผด็จ
การ” ผูน้ าอาจมาจากหัวหน้ากองทหาร หรือกลุ่มการเมืองอะไรสักอย่าง หรือจะเป็น
ประมุขของราชวงศ์ก็ได้ ถ้าเป็นอย่างหลังเรียกว่า “สมบูรณายาสิทธิราชย์” (บรูไน ซาอุ
ฯ โอมาน)
- ถ้าผู้มีอานาจต้องการให้อานาจกระชับมากๆ และสืบทอดอานาจไปอีกนานแสนนาน ก็
จะควบคุมชีวิตประชาชนเบ็ดเสร็จ เรียกระบอบนี้ว่า “เผด็จการเบ็ดเสร็จ” ปัจจุบนั ไม่
มีแล้ว
- ถ้าผู้มีอานาจต้องการแค่ให้อานาจอยู่กบั ตัว กระบวนการแทรกแซงชีวิตประชาชนน่ะมี
เหมือนกัน แต่ไม่มีประสิทธิภาพมาก เรียก “เผด็จการอานาจนิยม” เช่น ไทย
- ถ้าผู้มีอานาจเชื่อว่าตนเองควรจะถูกจากัดอานาจไม่ให้มีมากเกินไป ก็จะทาสัญญากับ
ประชาชนที่เรียกว่ารัฐธรรมนูญ และพยายามหาความสนับสนุนบางอย่างจากประชาชน
ในการเข้าสู่อานาจ
- ถ้าประชาชน เลือกผู้แทน ผู้แทนเลือกนายก (ผู้นาฝ่ายบริหาร) – ระบบรัฐสภา เช่น
ญี่ปุ่น อังกฤษ
- ถ้าประชาชน เลือกประธานาธิบดี (ประมุข) เรียก – ระบบประธานาธิบดี เช่น
สหรัฐฯ ฟิลิปปินส์ พม่า
- ถ้าประธานาธิบดีที่มาจากการเลือกตั้ง ตั้งนายกฯ เอง เรียก – ระบบกึ่งประธานาธิบดี
เช่น ฝรั่งเศส
- มีอานาจตุลาการและองค์กรอิสระต่าง ๆ ควบคุมการใช้อานาจ
องค์การระหว่างประเทศ – สิ่งที่มีอานาจยิ่งกว่ารัฐซะอีก
- สงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นเหตุการณ์สาคัญทีใ่ ห้กาเนิดอะไรหลายๆ อย่างที่เห็นๆ
กันอยู่ในปัจจุบัน ตอนนัน้ ยุโรปไม่สามารถกลับมาเป็นผู้นาโลกได้อีกเพราะความย่อย
ยับในสงคราม อเมริกาและโซเวียตผงาดขึ้นมาแทน บรรดาผู้ชนะสงครามครั้งนั้น
ประกาศตั้ง “องค์การสหประชาชาติ” (UN) เพื่อเป็นศูนย์กลางการเมืองระหว่าง

เมืองไทย
- ศาล มีหลายศาล ถ้าศาลทั่วๆไปที่เราเข้าใจ เรียก ศาลยุติธรรม
มีสามชั้น ชั้นต้น ชั้นอุทธรณ์ ชั้นฎีกา ถ้าฎีกาตัดสินแล้วก็ว่าไป
ตามนั้น
- ศาลรัฐธรรมนูญ เวลาสับสนก็เอาไว้ตีความรัฐธรรมนูญ
- ศาลปกครอง เอาไว้ตัดสินคดีที่เกิดขึ้นในการปกครอง ส่วนใหญ่
มักเกิดจากหน่วยงานทะเลาะกันเอง หรือไม่ก็ทะเลาะกับ
ชาวบ้าน
- ศาลทหาร เอาไว้ตัดสินคดีที่ทหารเป็นจาเลย แต่ปจั จุบันศาล
ทหารมีอานาจมากหน่อย
องค์กรอิสระ
- บางทีงานศาลก็ไม่ครอบคลุม
- ปปช. คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ
ไว้ปราบทุจริต นักการเมือง ข้าราชการ ฯลฯ
- สตง. สานักการตรวจเงินแผ่นดิน ไว้ตรวจสอบบัญชีหน่วยงาน
ของรัฐ
- ผผ. ผู้ตรวจการแผ่นดิน ไว้ให้ชาวบ้านร้องเรียนเวลาเจ้าหน้าที่
สร้างความเดือดร้อนหรือไม่เป็นธรรม
- กกต. คณะกรรมการเลือกตั้ง ไว้จัดการเลือกตั้งให้บริสุทธิ์
- กสม. คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ไว้ดูแลเรื่องการ
ละเมิดสิทธิมนุษยชน
ระบบกฎหมายไทย
- กฎหมายมีหลายระบบ บางอย่างพูดแต่สาระ เรียก “สาร
บัญญัติ” บางอย่างพูดถึงวิธีการ เรียก “วิธสี บัญญัต”ิ
- รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุด อะไรขัดกับมันถือว่าใช้ไม่ได้
มันกาหนด “แก่นสาร” แต่มันก็มีส่วนที่พูดถึงกระบวนการด้วย
เช่นนั้น จะให้มันเป็นอะไรดี?
- รองจากรัฐธรรมนูญลงไปคือ (พ.ร.บ.)พระราชบัญญัติ (พ.ร.ก.)
พระราชกาหนด (พ.ร.ฎ.) พระราชกฤษฎีกา และกฎที่
หน่วยงานต่างๆ ตั้งขึ้นเอง
2
สรุปสอบปลายภาค สังคม ม.4 เทอมต้น
รัฐ
- เกี่ยวกับโครงสร้างประชาธิปไตยไทย สถาบันที่อยูย่ งคงกระพันในการ
เมืองไทยมีอยู่ไม่กี่กลุ่ม ได้แก่ สถาบันประมุข (องค์การ =
พระมหากษัตริย์) สถาบันอานาจบริหาร (องค์การ = คณะรัฐมนตรี)
สถาบันอานาจตุลาการ (องค์การ = ศาล) สถาบันอานาจนิติบัญญัติ
(องค์การ = รัฐสภา)
- (ตามทฤษฎี) ประชาชนเป็นเจ้าของอานาจอธิปไตย จึงตั้งกติกาที่ชื่อว่า
“รัฐธรรมนูญ” ไว้ แต่พระมหากษัตริยเ์ ป็นผู้ตรา และใช้อานาจนัน้ ผ่านทาง
องค์การทั้งสาม (คณะรัฐมนตรี ฯลฯ) ซึ่งผูกพันกันตามทฤษฎีแบ่งแยก
อานาจ แล้วก็มีองค์กรอิสระที่ผุดขึ้นมาอีกเพื่อทาการตรวจสอบความ
โปร่งใสของการใช้อานาจรัฐ
- พระมหากษัตริยม์ ีบทบาทที่ค่อนข้างพิเศษ เมื่อเทียบกับประเทศอื่น เพราะ
ที่นี่ ไอเดียเกีย่ วกับการพัฒนารับของในหลวงมาปฏิบตั ิ (ที่อื่นเขาไม่ค่อยมี
แบบนี้)
การปกครอง
- การปกครองมีหลายระดับ
- การปกครองส่วนกลาง คือ ระบบการบริหารที่ส่วนกลางของประเทศ เป็น
กลไกของรัฐบาลในการกาหนดนโยบาย กลไกพวกนีป้ กครองกันเป็นลาดับ
ขั้นแบบพีระมิด หน่วยงานระดับท็อปๆ คือ กระทรวง ทบวง และกรม
ตามลาดับ ต่ากว่านั้นก็กอง แผนก ฯลฯ
- การปกครองส่วนกลางมีข้อดีคือมีเอกภาพ แต่ข้อเสียคืออุ้ยอ้ายเหลือทน ถ้า
จะปกครองทั้งประเทศแบบสั่งการอย่างเดียวก็คงไม่ไหว แม้รัฐมนตรีมกั จะ
มาจากการเลือกตั้ง แต่ต่ากว่ารัฐมนตรีคือปลัดกระทรวงนั้นมาจากการ
แต่งตั้ง
- การปกครองส่วนภูมิภาค จึงเกิดขึ้น โดยหลักการ “แบ่งอานาจ” คือ แบ่ง
อานาจบางส่วนออกไปตั้งเป็นหน่วยงานในภูมภิ าค เช่น กระทรวงศึกษาก็มี
เขตพื้นที่การศึกษากระจายทั่วประเทศ ของพรหมาฯ อยู่ในเขตมัธยมที่ 10
ถ้าของมหาดไทยก็มจี ังหวัด อาเภอ ตาบล ข้าราชการก็มีตาแหน่งเป็นผู้ว่าฯ
นายอาเภอ และกานันตามลาดับ คนพวกนี้มาจากการแต่งตั้ง
- แต่การปกครองส่วนภูมิภาคแม้จะใกล้ชิดกับประชาชนมากขึ้น แต่ก็ไม่ได้
สะท้อนความต้องการที่แท้จริงแต่ประการใด
เหนือรัฐ
ประเทศแห่งใหม่ เจตนาคือ การที่รัฐจะทะเลาะกันมันห้ามไม่ได้ แต่ถ้ามีพนื้ ที่มีกติกาที่
ยุติธรรมให้ก็น่าจะทาให้สันติภาพดารงอยู่ได้
- ไทย เกือบไม่ได้เข้าร่วม เพราะมีปัญหากับสหภาพโซเวียต โชคดีได้เส้นสหรัฐฯ ช่วยไว้
- ที่ UN ก็ให้กาเนิดองค์กรยิบย่อยอีกมากมายเพื่อปกครองโลกให้ครบในทุกมิติ เช่น
เศรษฐกิจ มีองค์การการค้าโลก (WTO) ธนาคารโลก ด้านสังคม มี UNESCO กับ
สารพัดกฎหมายปกป้องสิ่งแวดล้อม RAMSAR CITES ฯลฯ
- ทั้งนี้ UN ไม่ได้ห้าม ถ้าประเทศต่างๆ จะตั้ง “กลุ่ม” กันเองนอกเหนือ UN เงื่อนไข
มีแค่ห้ามตั้งกลุม่ ตีรนั ฟันแทง หลังจากตั้งองค์การการค้าโลก (WTO) ตั้งแล้ว องค์การ
นี้ไม่สนับสนุนการฮั้วทุกรูปแบบ ก็เลยไม่อนุญาตให้ตั้งกลุ่มที่เอาไว้ฮั้วราคาสินค้ากันเอง
ทักษิณเคยจะทากลุม่ ตั้งราคาข้าวบ้างก็เลยทาไม่ได้ แต่มีอยู่กลุม่ เดียวที่ไม่กล้าเล่นด้วย
คือ OPEC ซึ่งกาหนดราคาน้ามัน ใครจะกล้า?
- องค์การการค้าโลก มีไว้เพื่อสนับสนุนการค้าเสรี ทลายทุกกาแพงภาษีหรือมาตรการ
ป้องกันธุรกิจ ตลอดจนไว้ตัดสินกรณีพิพาททางการค้ารหว่างประเทศ องค์การนี้เชื่อว่า
ถ้ารัฐไม่อุ้มธุรกิจ ธุรกิจในประเทศก็จะแข็งแรงเพราะต้องเลีย้ งตนเองให้ได้ จนเกิดการ
ปรับปรุงการผลิต ในทางปฏิบัติมกั ไม่เป็นแบบนั้นและมักทาให้องค์กรนี้โดนด่าประจา
- อาเซียน (ASEAN) มีอายุนอ้ ยกว่า UN มาก เกิดจากการรวมกลุม่ กันเองของ
ประเทศในภูมภิ าคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เพื่อต้านคอมมิวนิสต์ โดยตั้งกันที่กรุงเทพฯ
นี่เอง
สิทธิมนุษยชน
- แนวคิดนี้ “ป๊อป” หลังสงครามโลกครัง้ ที่ 2 เพราะในระหว่างสงคราม มีการ
ละเมิด “ความเป็นมนุษย์” สูงมาก
- สหประชาชาติ (UN) ออก “ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน” เพื่อคุ้มครอง
ไม่ให้เกิดอะไรแบบในระหว่างสงครามโลกอีก เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม ต่อมา
ประกาศให้วันนี้เป็นวันสิทธิ ฯ สากล
- ไทยเป็นสมาชิกของ UN เลยต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขนี้ด้วย โดยใส่ไว้ใน
รัฐธรรมนูญ แต่ในทางปฏิบัตนิ ั้นจะทาตามหรือไม่ก็อีกเรื่องหนึ่ง
- เป็นสิทธิที่ติดตัวมากับมนุษย์ตั้งแต่กาเนิด (ได้มาตามธรรมชาติ)
- เพราะรัฐบาลกับ (ทุกสมัย) ไม่คอยแคร์เรื่องสิทธิฯ เท่าไหร่ในทางปฏิบัติ เลยต้อง
มีองค์กรอิสระขึ้นมาอีกหนึง่ ชุด ชื่อ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.)

เมืองไทย
- พ.ร.บ. ที่กระทบกับชีวิตเรามากที่สุดอันหนึ่ง คือ ประมวล
กฎหมายอาญา (ป.อ.) ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
(ป.พ.) และประมวลรัษฎากร (ป.ฎ.) พวกนี้ส่วนมากเป็น
กฎหมายวิธีสบัญญัติ คือ บอกกระบวนการชัดเจนมากว่าต้อง
ทาอะไรและไม่ต้องทาอะไร
- วิธีการแบ่งประเภทกฎหมายอีกแบบ คือ กฎหมายมหาชน กับ
กฎหมายเอกชน กฎหมายมหาชนหลักๆ เน้นไปที่ผลประโยชน์
สาธารณะ จึงมักเกีย่ วกับเรื่องรัฐ ขณะที่กฎหมายเอกชนเน้นไป
ที่ผลประโยชน์ของบุคคลมากกว่า ดังนัน้ รัฐธรรมนูญจึงพูดได้
ค่อนข้างเต็มปากว่าเป็นกฎหมายมหาชน
ประมวลกฎหมายแพ่ง (และพาณิชย์)
- ตรรกะของกฎหมายอาญา คือ มีไว้เพือ่ รักษาความสงบ ใครละเมิดความสงบคนนั้นปล่อยไว้ไม่ได้ ส่วนมากก็ยอมความก็ไม่ได้อีก แบ่งออกเป็นสามฐาน คือ ชีวิต ร่างกาย และทรัพย์สนิ
- เช่น ฆ่าโดยเจตนา ทาร้ายร่างกาย ข่มขืน ลักทรัพย์ (ลับหลัง) วิ่งราว/ชิง/กรรโชก (ต่อหน้า) ปล้น (3 คนขึ้นไป)
- ละเมิดอาญาต้องเจอโทษ 5 สถาน ได้แก่ ประหารชีวิต จาคุก กักขัง ปรับ ริบทรัพย์สิน อ้างว่าไม่รู้ก็ไม่ได้
ประมวลกฎหมายแพ่ง (และพาณิชย์)
- ตรรกะของประมวลแพ่ง คือ รวมทัง้ กาหนดโครงสร้างทาง
สังคม เช่น บุคคล ครอบครัว การแต่งงาน หย่าร้าง
- การกระทาของบุคคลในทางกฎหมายเราเรียก “นิติกรรม” ขอ
แค่ไม่ขัดกับกฎหมายและเป็นไปตามสมัครใจก็ใช้ได้
- บางคนถึงสมัครใจก็ทานิติกรรมไม่ได้ นั่นก็เพื่อป้องกันการถูก
เอาเปรียบ คนพวกนีเ้ รียก บุคคลไร้ความสามารถ เช่น เป็นอัล
ไซเมอร์ หรือเป็นเด็กอายุยังน้อย ฯลฯ คนที่ตกอยู่ในสถานะนี้
ต้องมีผู้พิทักษ์ ตัดสินใจอะไรเองไม่ได้ยกเว้นพินัยกรรม ใน
กรณีของเด็กก็คือพ่อแม่ เรียก “ผูป้ กครอง”
- คนที่กฎหมายให้สิทธิในการตัดสินใจด้วยตนเอง คือ บรรลุนิติ
ภาวะแล้ว คือมีอายุ 20 ปีบริบรู ณ์
- พินัยกรรมเป็นนิติกรรมที่ต้องทาเอง คนอื่นทาแทนไม่ได้ และ
ต้องทาเมื่อมีสติสมั ปชัญญะสมบูรณ์ ยกเว้นแต่คนนั้นอายุต่า
กว่า 15 ปี (กฎหมายถือว่ายังคิดเองไม่ได้)
3
สรุปสอบปลายภาค สังคม ม.4 เทอมต้น
รัฐ
- โดยใช้หลัก “กระจายอานาจ” เลยมี การปกครองส่วนท้องถิ่น ในแต่ละ
ท้องที่ก็จะตั้ง องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) องค์การบริหารส่วน
ตาบล (อบต.) ขึ้นมา และมีการปกครองส่วนท้องถิ่นแบบพิเศษ คือ พัทยา
กับกทม.
- หน่วยการปกครองส่วนท้องถิ่นมีการแบ่งสัดส่วนภายใน มีองค์การฝ่าย
บริหารและมีสภาของตัวเอง ดังนั้น นีค่ ือสนามฝึกฝนการปกครองใน
ระบอบประชาธิปไตยที่ดีที่สุด
เนื้อหาประมวลกฎหมายสาหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
ประมวลกฎหมาย (แพ่งและ) พาณิชย์
- หลักๆ พูดถึงเรื่อง “ทรัพย์” เงินๆ ทองๆ
- ตรรกะของประมวลพาณิชย์เพื่อบอกว่าคุ้มครองกรรมสิทธิของบุคคลใน
สินทรัพย์ และเพื่อคุม้ ครองให้เกิดความเป็นธรรม เช่น หนี้ เอกเทศสัญญา
ทรัพย์สนิ มรดก
- ละเมิดแพ่ง/พาณิชย์ แค่จ่ายค่าเสียหายคืนไป เพราะไม่ได้กระทาต่อรัฐ
(แต่รัฐเป็นคูก่ รณีได้ ถ้าจะเป็น) ดังนัน้ ในหลายครั้งจึงเกิดการ
ประนีประนอมกันได้
- ทรัพย์มีสองแบบ เรียกอสังหาริมทรัพย์ (เคลื่อนที่ไม่ได้) เช่น ที่ดิน บ้าน
กับ สังหาริมทรัพย์ (เคลื่อนได้) เช่น คอมพิวเตอร์ ข้าวของต่างๆ สังหา ฯ
พิเศษ เช่น เรือที่ขนาดใหญ่กว่า 6 ตัน สัตว์พาหนะ เรือนแพ เคลื่อนที่ได้
แต่ไม่น่ามีใครเคลื่อนไหว
- สังหาพิเศษ + อสังหา เพราะมีราคาสูงมาก ต้องไปจดทะเบียนเวลาซื้อขาย
เหนือรัฐ
- แนวคิดของสิทธิมนุษยชน ต่อต้านการเหมารวมและเหยียดเชื้อชาติ ศาสนา การ
จัดการปัญหาของรัฐในปัจจุบันจึงต้องเคารพต่อหลักการนี้ด้วย และต้องปฏิบตั ิต่อ
มนุษย์ด้วยความมีเมตตาธรรม (เช่น โรฮิงยา การทรมานผู้ต้องหา ฆ่าตัดตอน
ปราบผู้ชมุ นุม ฯลฯ)
ประมวลรัษฎากร
- หลักๆ พูดถึงเรื่อง ภาษี และวิธีคานวณภาษี
- ภาษีมีหลายแบบ ต่อไปนี้เก็บโดยส่วนกลาง เช่น
- ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา เก็บกับบุคคลทั่วไป
- ภาษีเงินได้นิติบุคคล เก็บกับนิตบิ ุคคล
- ภาษีสรรพสามิต เก็บกับของฟุม่ เฟือย เช่น เหล้า
- ภาษีมูลค่าเพิม่ VAT เก็บกับกาไรของผู้ผลิต ผู้ผลิตเลยผลักภาระให้ผู้บริโภคด้วยการ
เอาไปใส่ไว้ในราคาสินค้าทุกชนิด 7%
- ภาษีส่วนที่จัดเก็บโดยส่วนท้องถิ่น เช่น ภาษีโรงเรือนและที่ดิน ภาษีบารุงท้องที่ ภาษี
ป้าย อากรรังนกนางแอ่น

เมืองไทย
ประมวลกฎหมายแพ่ง (และพาณิชย์) – ต่อ
- นิติกรรมบางอย่างต้องทาเป็นสัญญาลายลักษณ์อักษร เรือ่ ง
จิ๊บจ๊อยหลายอย่างไม่ต้องทาเป็นสัญญาก็ได้ เช่น ไปซื้อขนมจีบ
ที่เซเว่น แต่เรื่องใหญ่ เช่น ถ้ายืมเงินต้องมีมูลค่าเกินกว่า
2,000 บาท จึงจะฟ้องร้องได้ ถ้าซื้อขายอสังหาฯ /สังหาพิเศษ - กิจกรรมทางธุรกิจแบบแปลกๆ กฎหมายก็ต้องตามให้ทัน
ต้องทาสัญญาและต้องจดทะเบียนต่อเจ้าหน้าที่
- ชีวิตครอบครัวก็กาหนดโดยประมวลแพ่ง แต่งงานได้ตอน 17
รับลูกบุญธรรมได้อายุต้องห่างกัน 15 ปี ฯลฯ
- แต่งงานกันตามกฎหมายต้องจดทะเบียน เวลาหย่าจะเกิดการ
แบ่ง “สินสมรส” คือ ทรัพย์และดอกผลที่เกิดขึ้นระหว่างที่
แต่งงานมาด้วยกัน ทีม่ ีก่อนนั้นเรียก “สินส่วนตัว”
4
สรุปสอบปลายภาค สังคม ม.4 เทอมต้น
รัฐ เหนือรัฐ
ประมวลกฎหมาย (แพ่งและ) พาณิชย์ – ต่อ
- อสังหาฯ ถ้าเราครอบครองของคนอื่นมานานเกิน 10 ปี แล้ว ขอ
“ครอบครองปรปักษ์” ได้ คือ ยึดไปเลย เพราะกฎหมายไม่อยากให้อสังหา
มันนิ่งเกินไป
- ซื้อขาย : ก็ธรรมดา แต่ถ้ามูลค่ามันสูงหรือทากับอสังหาฯ ก็ต้องทาเป็น
หนังสือต่อเจ้าหน้าที่ เพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายโดยไม่เป็นธรรม
- เช่าซื้อ : โดยสรุปก็คือการซื้อของเงินผ่อน
- ขายฝาก : โดยสรุปคือการขายอสังหาฯ ให้เขาไปก่อน แต่ถ้าระหว่างนี้หา
เงินมาจ่ายเป็นงวดๆ ก็มีสิทธิได้ของคืน
- จานอง : จะคล้ายกับขายฝาก คือ เอาอสังหาฯ ไปค้าประกัน ถ้าไม่มีเงินไป
ไถ่คืนก็ยึดอสังหานั้นไปเลย ข้อดีคือ กรรมสิทธิในอสังหายังเป็นของเรา
- จานา : เหมือนจานอง แต่ทากับสังหาริมทรัพย์