x,i ] ] lili

l , ]]l

Johan n sebastian

BAGH
ŁATWE LJTWORY
na fortepian

: , , ]n]]l

,] , ,'

'l

5
ll]
,t '}
l

lil]i

, ''F&,1
y

s
\1
Johann sebastian

BAcH
ŁATWE UTWORY
na fońepian

Ed.: Zbigniew Drzewiecki, Jan Ekier, Jan Hoffman, Adam Rieger

POLSK|E WYDAWN|CTWO MUZYCZNE SA

xRRxów zooe
PWM 5775
Zanlieszczone u progralnie nauczania zatwźerdzonym do użythu szhół muzgczngch I stopnŹa

Wstęp
Jan Sebastian Bach, ur. u r. 1685 w Eiserrach, najuiększg i najsłaruniejszg spośród ruielu
kompozgtoróu noszącgch to nazuisko, pochodził z rodzing, która ru poprzednich pokoleniach wgdala
już ruielu utalentoruangch muzpkóru. Po J. S. Bachu piękną tradgcję rodorr:ą godnie reprezentorDali jego
sgnouie, ru szczególności Wilhelm Friedemann, Jan Christian, a przede rDszustkim Karol Filip Ema-
nuel.
Zostauszg tu dziesiątgm roku żgcia sierotą, u.rgchougruał się Jan Sebastian Bach u lllego brata,
Jana Krzgsztofa, organistg, u którego pobierał rórunież naukę muzgki. O zapale i zamilotuaniu genialnego
chłopca śuiadczgfakt (podana przez jednego z piertuszpch biografóu Bacha), że nocami Potajemnie
upjmouał z sza1g .rutu, t to.u"L *,, brat jako zbyt trudngch odmarr.liał, i przepisutuał je z braku
śuiecy przp śuietleksiężgca.
po uszechstronngch studiach muzgczngch ucześnie rozpoczął samodzielną działalność.Czgnng
jako muzgk i kapelmistrz na duorach książęcuch lub też jako organista ru różngch miastach niemiec-
kich, osiedlił się na koniec (tu r. 1723) ru Lipsku, gdzie bgł do końca Żgcia kantorem PrzU szkole
i kościele śr11. Tomasza, a ptzez szereg lat róunież kierorpnikiem muzgcznum przu uniuersgtecie. Oto-
czonu liczną rodziną p.oruud"ił skromny trgb żgcia, znajdując pociechę ruśród ruielu trosk u ukochanei
sztuce. Pod koniec urego pracoruitego żgcia utracił uzrok. Na kilka tggodni przed Śmiercią, nie mogąc
pisać i będąc już ciężkó chorg, dgktouał jeszcze su,emu zięciorui ostatnią, nie ukończoną komPozgcję:
organouJe opracoruanie chorału Boże mój, stajQ przed taam troneim, Umarł u r. 1750, tugsoko ceniong
przez m:uzulków, lecz mało znang ogółoui.
przebogata spuścizna kompozgtorska Bacha, z której nieruiele ukazało się drukiem za jego Żgcia,
a spora częśćzaginęła, zauiera u każdej dziedzinie arcgdzieła o epokoruum znaczeniu. Zbiororle
rugdanie Toruarzgsttla im. Bacha (Bach-Gesellschaft) obejmuje 59 tomótu. ZnajdujemU tutaj duieŚcie
kantat, dtuie pasje, Mszę h-molJ, oratoria, kilkaset chorałóu: czterogłosotuuch; utuJoru organouJe: Pre-
ludia, fugi, toccatu, fantazje, preludia chorałotue; utrDoru na fortepian (klauesgn): małe Preludia i fugi,
inuencje dwu_ i trzggłosorue, suitg francuskie i angielskie, partitu, toccatu, koncertg z orkiestrą, WarŹacje
tzw. Goldb.rgo pri"d,e ruszgstkim zaśzbiór preludióru i fug rue ruszustkich tonacjach: Das wohltemPe'
rierte Klauier; utulorg na skrzgpce: koncertg z orkiestrą, sonatu na skrzgpce solo (ze słgnną Ciacconą)
i na skrzgpce z klawósunem; uttDoru orkiestrotue: suitg, Koncertg brandenburskźe; utuorg kameralne.

l,)ll.: o crlllyrlglrt, l{)1,1l llv lłllxlrit,Wytlllwrtic(wtl Muzyczrtt,SA, Krukriw, lłllrrnrl.

Wrzr,lkir,ilrltwtt zrrxll.zt,żrlttt,, lllllrrxlttlrllwttltit, i lrtlllitlwltltil łltt'tjwtltl ctrlrlńtli.jlrk i t:z9ici ztllll'tltlitlttc.
All l.iglrlx lr,xt,l,vrll, l{l,;lr.lxlrtt,lirltl ltlltl tltl1llicttlirrlt itl wlrrllr, rll'itl;ltlt1, llglrllY 1lrrrllillit,tll,
 Tuórczość Jana Sebastiana Bacha stanouJi niejako sgntezę stglóu, jakie u:gttuorzgła do jego czasóu
muzgka europejska. Dzieła jego są ruspaniałgm ukoronotuaniem przeszłości,a róu:nocześnie zatuierają
genialne zapouiedzi przgszłego roztuoju muzgki.
Potęga i głębia natchnienia, zdumieulająca uielostronnośćtu połączeniu z niedościgniongm mistrzo-
stulem formg uJunoszą jego tuJórczośćna naczelne miejsce ul dziejach muzgki.
Stopień zbliżenia do sztuki Bacha może bgć słusznie traktouang jako miara poziomu kulturg mu-
zgcznej. U nas spotpkamg się często z poulierzchoungm uprzedzeniem do jego tuórczości i narDet
uśród miłośnikóu muzgki stwierdzamg czasami jednostronne ujęcie Bacha jako mistrza kunsztotl;ngch
tylko konstrukcji, pozbatuionpch tzru. ,,uczucia". Należg zdać sobie sprauę z tego, że stgl polifoniczng,
którgm ruładałz niesłgchaną łatuością,buł dla niego najbardziej naturalngm sposobem rugpotuiadania się.
Abg u pełni odczuć i zrozumieć ruielkość muzgki Bacha, trzeba przede uszgstkim poznać jego
pasie, kantatg, chorałg, utuJoru organorDe, koncerty itp. Niestetg arcpdzieła te są u nas bardzo rzadko
upkongruane. Z drugiej strong nasza pedagogika muzgczna nie zaulsze potrafiła ruzbudzić u młodzieżg
odczucie e tetucznuch uartościsztuki Bacha. Często zaniedbgtuano Bacha uJ repertuarze uczniouskim,
kiedg indziej nie dosgć utuzględniano kardgnalną zasadę stopnioruania trudności. Uczeń zrażonu nie-
możnościąopanou:ania materiału zbpt dlań trudnego tu dangm stadium jego rozuoju, nie bgł zdolng
należgcie odczuć piękna tei muzgki.
Nie trzeba chgba szeroko uzasadniać podstatuou:ego znaczenia tuórczości Bacha rr: pedagogice
muzgcznej. Wszgscg rr:ielcp muzaca są pod tpm tuzględem jednomgślni. Rótunież Chopin, którg - jak
tuiadomo - odnosił się do Bacha z praudziugm uulielbieniem, gorąco zalecał suJum uczniom studio-
ruanie jego dzieł. Truorzą one jak gdubu fundament uszechstronnego rozu:oju ucznia. Toteż obcoruanie
z Bachem potuinno mu touJarzuszgć przez całg okres jego studióu, a uięc - o ile będzie muzgkiem -
przez całe żgcie. Jeślidla każdegcl muzgka sztuka J. S. Bacha jest niezastąpioną niczgm szkołą mgśle-
nia muzucznego, harmonii, kontrapunktu, ulgczucia formg, to dla pianistg jest rótunież najugższą
szkołą gry. Dzieła fortepianorue Bachb zau:ierają nieprzeliczone bogactrr:o podstaruoupch elementótu
i problemóu; techniki pianistpcznej. Wgkonanie polifonii bachouskiej, ulgmagającej róunocze nego
urugdatnienia kilku głosóru, zmusza do śu:iadomego uniezależnienia obu rąk i każdego palca, do precgzji
rgtmicznej, do ustauJicznej kontroli dźrr:ięku, ptzg czam należg stale, u mgślułasngch słóu J. S, Bacha,
dążgć do osiągnięcia ,,śpierunego sposobu gru".
Wgdanie u:gboru drobnpch utruoróru Bacha u trzech zeszptach ma na celu dostarczenie materiału,
którg topniouo doprou:adzi ucznia do Inwencji dwugłosowgch, Suit francushich itd.
Te stosunkouo nieu:ielkie rozmiarami, nietrudne, a u:dzięczne kompozgcje ułattuią naszej mło-
dzieżg muzgcznei naruiązanie ułaściulegokontaktu ze sztuką Bacha i będą zachętą do dalezpch studióru.
 Uruagi
Zeszgl niniejszg zatuiera najłatu:iejsze utu;oru Jana Sebastlana Bacha, ułożoneuedług stopnig trud-
ności.Jak ruiadomo, Bach prócz pracg tulórczej zajmoruał się nauczaniem muzgki. Napisał m. in. szercg
kompozgcji o charakterze pedagogiczngm. Najłatruiejsze utrDoru tego rodzaju znajdujemu u zbiorkach
Przezrraczongch dla żong, Anng Magdaleng, i dla najstarszego sgna, Wilhelma Friedemanna.
Jtlż tu tgch utulorach Bacha napotgka uczeń szereg zagadnień ugkonau;czgch:
l. róutloczeslle prouadzenie dwu melodii tu obu rękach,
2. proruadzelrie dwu meIodii (głosów) tl jednej ręce,
3. ozdobniki.
Każde z tgch zagadnień stallot1-1i trudIlośćdla początkującego ucznia; połączenie uszgstkich rótu-
nocześnie zniechęca niejednokrotnie u ogóle do grania utruoróu Bacha. We Wstępie podano pouodg, dla
ktOrgch należp wprouadzić uczlria u śuiat tej muzgki możlituie jak najtucześniej, gdg urażliuośćdziecka
jest rrajżyusza. Możrra to osiągnąć tglko przez stopniouJe tuprouadzenie ugżej rugmieniongch problemóu.
Praktgka ugkazała, że jedną z głórungch trudności tanouią ozdobniki, i to zaróuno ze ruzględóru tech-
niczngch, rgtmiczIrgch, jak i psgchicznpch. Spraua ozdobników tu datunej muzuce jest jedngm z bardziej
sporngch i zauiłgch zagadnień praktgki u.lpkonatuczej. Zdaniem liczngch komentatoróru znaczna część
ozdobnikóu bgła marlierą kompozgtorską związarrą z krótkim brzmieniem ówczesngch instrumentów. Nie
ulega jednak uątplituości, że u ruielu ugpadkach ozdobnik spełnia rolę istotnej częściskładouej linii
melodgcznej, jako elemerrt ugrazu muzucznego.
W niniejszgm zeszgcie celotuo nie zostałg tuproruadzone znaki graficzne określające ozdobniki.
Utruorg nr l, 2, 5 nie posiadają w orgginale żadnych ozdobnikóu. W pozostałgch utruorach szereg ich
(przeruażnie mordentg) usunięto, polnirlięcie tgch bowiem - zdaniem redaktoróu
- nie narusza zasad-
niczego charakteru linii melodgcznej. Tam zaś,gdzie pominięcie nut ozdobngch zniekształcałobg mgśl
muzuczną, zrealizouatro je ru tekście u jak najprostszej formie (np. nr 4, B,9, l0, ll, l3, l4). W dalszgch
natomiast zeszgtach* zachouano rlszgstkie ozdobniki. To nierr_lielkie odstępsttuo od orgginału tu pieruszgm
zeszgcie ma tę zaletę, że pozruala tuprouadzić utuJoru Bacha już ru początkotugch latach nauczania.
Sporządzone uedług rękopisu tzu.l. orgginalne tugdania, na którgch tekścieruzoruje się niniejsze
opracou;anie, nie zaruierają prauie żadngch ruskazóuek kompozgtora co do frazouanio, artgkulacji, dg-
namiki i tempa, co za czasótu Bacha bgło potuszechngm zu.lgczajem. Redaktorzg pragnęli podać ruersję
ugkonauczą możlituie bliską dzisiejszemu rozumieniu Bacha, uuażając za cechy charaktergstgczne jego
stglu prostotę, długi oddech linii melodgczlej, operouanie dunamiką płaszczgznouą (tj. utrzgrnującą
mniej uięcej jednakoug stopień nasilenia dźuiękóru na dłuższejprzestrzeni). Z lgch uzględóu liczba
znakóu ulgkonauczgch ograniczona zo tała do minimum,
Szczegółg podanego frazoruania ugmagają kilku słóu objaśnienia. W miejscach, które mogą na-
sunąć rlątpliuości co do zakończenia frazg lub mgślimuzpcznej, rDprouJadzong został znak przecinka.
Sposób ugkonguaria staccato bgua rozmaitg. Slcccato bachouskie jest przetuażnie niezbgt krótkie.
Nie można jednak tej zasadu uogólniać, gdgż tugkonanie zależg od charakteru, tempa i nastroju utuJoru.

'J. S, Bach: I)roDne utuory (upd. PWM) i Male prelud,io (ulpd. PWM)
Na przgkład staccato w Marszu nr B będzie krótkie, a w Menuetach nr I,3,6 - dłuższe Stopień
skrócenia nutu opatrzonej kropką za|eżg nadto, jak uiadomo, od uartości nutg, a uięc ósemka staccato
będzie krótsza niż ćtuierćnuta staccato.
Kropki pod łukiem oznaczają portato, tj. pośrednie uderzenie międzu staccato a legato. Mam,g
tu nieruielkie skrócenie czasu trtuania dźu;ięku przg miękkim uderzeniu i miękkim odjęciu ręki. Kropka
l kreska nad nutą oznaczają dłuższeportato. W niektórgch utuorach ruprou;adzono odmienną dpna-
mikę przg pou;tórzeniach. Stosuje się uJóuJczas za pieruszum razem znaki dgnamiczne opatrzone cgfrą l,
a za drugim - opatrzone cgfrą 2,
Ze uzględu na ograniczone możliuościcienioualria u początkującgch ucznióu; opuszczone zostalg
niektóre znaki repetgcji celem uniknięcia motlotonii (np. nr l, 3).
Uuzględniono zależnośćpalcoruania od budorug frazg muzgcznej, sgnchronizacji ruchu obu rąk
i małej rozpiętościręki dziecka. Cgfrg u nauiasach oznaczaią drugą możliu_lośćpalcou;ania danej fi-
gurg. Cgfrg podane prza początkach porutórek - ru lewej ręce poniżej, a u prauej poruyżej głóunego
palcou:ania - stosuje się przg pou]tórzeniu danej częściutuloru.

Uruagi do VII uJUdania

Ponieruaż dopiero teraz, przagotoulując niniejsze ugdanie, redaktorzg mogli poróulnać jego tekst
z tupdaniem źródłougm 3u"h-G,ęgeilschaft, uprou.ladzorlo na podstauie tego ugdania drobne korektg,
a mianorDicie:
ru nr l t, 24 - po tau]iono kasorunik zamiast krzgżgka (dodanego ptzez późniejsze rugdania nie-
mieckie), a rD t. przedostatnim poprauiono linię basu i melodii na analogiczną do t. l5;
ru nr 9 t. 8 - u unięto kasorunik (dodatuang zazwgczaj przez nouJe tugdania);
ru nr 12 - skorggou.lano figurę rgtmiczną melodii ru t. 14;
ru nr l3 t. przedostatni - skorggouJano ru melodii realizację trglu;
tu nr 14 t. 17 - skorggotuano obie wersje realizacji trglu.
Z. Drzewiechi, J. Ehier, J. Hoffman, A. Rieger
Spis utu]oróuJ
l. MENUET s. l
2. MUSETTE 9

3. MENUET l0
4. MENUET lt
5. POLONEZ 13

6. MENUET |4
7. MENUET l5
8. MARSZ 16

9. MENUET |7
l0. MEUNET 19

1l. BOURREE 20
12. MENUET 2|
13. MENUET (kanon) 22
14. IVIARSZ 23

Utuorg od nr 1 do l0 oraz nr 13 i t4 zaczerpnięte są ze Zbiorhu

nut Anny Magdaleny Boclr (autorem utuoru nr B jest Karol
Filip Bmanuel Bach); nr ll jest u.lujątkiem ze Suity e-moll na
lutnlę, a nr 12 pochodzl ze Zbźorhu Wtlhelma I'rźed,emanna,
 1. Menuet
Moilerato
 ,ff

25 nf
 ,'{:ł".

2. Musette
,, ,,",
,' ,'
q, l{)
Allegretto

pWM_!77c
 3. Menuet
Ęl

lĄtVM t77
 Motlerato
+. Menuet
31

np cantabdl,e

pvtTlf- t773
l2

pococrascendo

'Wykonanle
 13

5. Polonez
M aest o so

legato

2
14

6. Menuet
Moderato

'PrzB poullórzenlu nolełp ztl!iosouać dolnc palcoruunle.

 15

7. Menuet

4o

plvM-liiżJ
Yiva.ce ? l
8. Matsz
i,f

9. Menuet
 1.
2. pp
f

lóf

'Patrz lJwagl tlo VII wydanta.

 L9

10. Menuet
AIlegretto

-z---_-Źi

]rwl\f 5775
20

11 . Bourcóe

lp 3

l,wM- 5775
 2ln2?L ellu0

Andantlno 12. Menuet

34 z7
2 :t5

u molto legato 1' .-łJ

'} ) ) -} l

34

1r
-r)
(3'),,, T,ą,ztr

'Patrz. Urucgi do VII nlyd.anla

|ds
,9

13. Menuet
Moderato (r.ł,NoN)
3
 23

o
o

14. Matsz ł) 4
s 2

3 l z--ą

32r? 3 2l9 lr

'DIa rupraulnlejgzuch
 'Dh uproulniejszpch
'Dla upióUn|.1sżloh

Projck! othdki: sludlo Korlk

57757?0
]

ł
NA FORTEPIAN
Altberg E. (ed.) Czytanki muzyczne, z. 1-4
Wybór utworów z XVll i XVlll w.

Bacewicz G. Suita dziecięca

Bach J. S. Drobne utwory
lnwencje dwugłosowe
Łatwe utwory
Małe preludia
Beethoven L. van Bagatelles et Ecossaises
6 łatwych wariacji G-dur
Czajkowski P. Album dla młodzieży
Pory roku
Garścia J. Mała suita op. 18
2 sonatiny i. wariacje
Griegj E. Utwory liryczne op. 12
Hdndel G. F. Utwory wybrane
Haydn J. Drobne utwory
Hoffman J., Rieger A. (ed.) Dawne tańce i melodie, z. 1-3
Wybrane sonatiny, z. 1 i 2
Kabalewski D. Utwory wybrane z op. 27
Markiewiczówna W. Sonatina
Mendelssohn F. 6 utworów dziecięcych op.72
Miklaszewski L. Sonatiny
Moszkowski M. Wybrane utwory dla młodziezy
Mozań W. A. Adagio h-moll KV 540
Sonata C-dur KV 545
2 sonatiny
Wariacje na temat piosenki francuskiej ,,Ah, vous dirai-je, maman"
Ogińskl M. K. Pięc tańców
prokofiew s. Muzyka dziecięca op. 65
Raube S. (ed.) Sonatiny (wybór), z. 1 i 2
Różyckl A. Wybór drobnych utworów i etiud
chumrnn R. Album dla młodzieży op. 68
Sceny dzlecięco op. 15
óllwlńrtl Z. (d.) Z dawnych wleków