Professional Documents
Culture Documents
და
განვითარების ინფანტილური ფაზა ფსიქოანალიზის მიხედვით და
მისი მნიშვნელობა პიროვნების სოციალიზაციაში
შესავალი
1
მიუხედავად იმისა, რომ ფროიდს პირადი გამოცდილება არ ჰქონია ბავშვების
მკურნალობისა , მან შეიმუშავა გარკვეული თეორიული შეხედულებები იმის შესახებ
თუ რა გავლენა შეიძლება ჰქონოდა ბავშვის განვითარების სტადიებს ზრდასრული
ადამიანის ჩამოყალიბებაზე, ფროიდის მიერ შემოთავაზებული ლიბიდოს თეორია
რომელიც ადამიანის მამოძრავებელი ენერგიის წყაროა , ბავშვების ასაკში ვლინდება
და ფროიდი ყოფდა ბავშვის განვითარების სტადიებს სწორებდ ლიბიდური
მოთხოვნით გამოწვეული ქცევის ცვლილების საფუძველზე ფროიდი მიიჩნევდა ,
რომ ბავშვი გადის ორალურ ანალურ ფალიკურ და გენიტალიურ განვითარების
ფაზებს, რის შედეგადაც ყალიბდება მისი პიროვნება და სწორედ ბავშვობაში
განცდილი მოვლენები განაპირობებენ მისი ზრდასრულობის ძირითად
მახასიათებლებს. ფროიდი მიიჩნევდა, რომ ადამიანური ქმედების და პათოლოგიის
ძირითადი საფუძველი ხშირ შემთხვევაშ აკრძალვა და ფაქტის დამალვაა , როგორც ეს
ხდება ოიდიპოსის კომპლექსის შემთხვევაში ,როცა ფროიდის მიხედვით ხდება მამის
სახით ამკრძალავი ძალის გამოჩენა , რომელიც სურვილის ობიექტისგან(დედისგან)
დისტანციას აიძულებს ბავშვს . ოიდიპოს კომპლექსი ფროიდის თეორიის
მნიშვნელოვანი ნაწილია და ის სწორედ ბავშვობის პერიოდში ყალიბდება , ასევე ამ
პერიოდში იწყებს დალადებას იდის , ეგოს და სუპერეგოს სტრუქტურები. ფროიდის
თეორია , თუ მას ზოგადად დავახასიათებთ ძირითად მამოძრავებელ ძალად
მიიჩნევს ლიბიდოს, რომელიც მიმართულია შიგნიდან გარეთ ანუ ბავშვიდან
ობიექტისადმი , მაგრამ პათოლოგიის საფუძვლები ვლინდება სწორედ მაშინ როცა
არასწორად მიმდინარეობს გარემოში არსებულ დაპრკოლებებთან ადაპტაცია .
2
დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ე.წ პრიმორდიალური მამის სტატუსს რომლის
მკვლელობით გამოწვეული აკრძალვა განსაზღვრავს ადამიანის ქცევას და ის იქცევა
ე.წ მიზეზად რომლის საფუძველზეც ვითარდება მორალური აკრძალვები და
ზოგადად სუპერეგო. საბოლოო ჯამში ფროიდის იდეა ნაკლებად სწვდება დედის
დანიშნულებას ინფანტილურ განვითარებაში რაც შედარებით მეტად ხაზგასმულია
დონალდ ვინიკოტის ნაშრომში „ნამდვილი და ყალბი მეს შესახებ“.
3
ვინიკოტის თეორია ინფანტილური განვითარების შესახებ
4
თანმხვედრი, რადგან ბავშვს ამით ეცლება საშუალება განავითაროს სტრესულ
სიტუაციაში მოქმედების უნარები, სწორედ ამიტომ აღნიშნავს ვინიკოტი, რომ დედა
უნდა იყოს ზომიერად კარგი (good-enough mother).ავტორის სიტყვებით“ ზომიერად
კარგი დედა აღნიშნავს ბავშვის გავლენას გარეზსამყაროზე და გარკვეულწილად
ხვდება მის შინაარსს. ის(დედა) ამას აკეთებს განმეორებით და ბავშვის სუსტი ეგო
საზროობას იწყებს დედის მხრიდან მისი არსებობის
დადასტურებით“(Winnicot,1960,145) . საბოლოო ჯამში დედის პასუხი საფუძველი
ხდება საკუთარი პიროვნების აღქმის ჩამოყალიბებისთვის და შემდგომში
სოციალური ადაპტაციისთვის. სწორედ სოციუმთან ადაპტაციისთვისაა
აუცილებელი მდგრადი მოჩვენებითი მე(False self) რაც უზრუნველყოფს სუბიექტის
ფსიქიკურ მდგრადობას.
5
გაზიარება , მაშინ როცა მოჩვენებით მეზე კონსტრუირებული პიროვნება ვერ
ახერხებს საზოგადოებრივ სიმბოლიზმთან ადაპტაციას და გაუცხოებულად გრძნობს
თავს . ასევე ვინიკოტს მოჰყავს ორი მსახიობის შედარება, სადაც ერთ-ერთი
მარტივად ახერხებს, როგორც როლის ასევე საკუთარი ნამდვილი პიროვნების
რეალიზებას , მაშინ როცა მცდარ მეზე მიჯაჭვული მსახიობი, რომელსაც არ აქვს
მყარი ნამდვილი მე(True self) მალევე ხდება საკუთარი როლის ნაწილი და ვერ
ახერხებს საკითარ თავთან იდენტიფიცირებას .
6
ლაკანის თეორია ბავშვის მიერ საკუთარი თავის აღქმის შესახებ
7
გარდა იმპულსურისა. ლაკანი აღნიშნავს სარკის სტადიის თანმდევ ბავშვში
განვითარებულ დანაწევრების შეგრძნებას და გაუცხოებას საკუთარ სხეულთან. ასევე
აღსანიშნავია ისიც, რომ სიმბოლური რეგისტრის საფუძველი ლაკანთან და
ვინიკოთთანაც სხვა პირთან ყველაზე ხშირად დედასთან ურთიერთობით
ყალიბდება. მსგავსება არის პათოლოგიის განვითარების პრინციპშიც, მაგალითად
ლაკანის ტრიადა სიმბოლური ,წარმოსახვითი და რეალური ფსიქიკური
მდგრადობის პირობაა, ამ ტრიადის მოშლით შეიძლება აიხსნას ვინიკოტის მიერ
განხილული აგრესიული პაციენტი ბავშვი , რომელიც განიცდიდა დედის
ყურადღების დანაკლისს და ვერ მოახერხა სიმბოლური რეგისტრის სრულყოფილად
ჩამოყალიბება რითაც შეეძლებოდა სოციალური ინტელექტის განვითარება . როგორც
ვინიკოტი აღნიშნავს სიმბოლიზების უნარს მოკლებული ბავშვი თავს „მკვდრად“
გრძნობს , ის რაც მისგან დარჩენილი არის მხოლოდ (false self). აღნიშნული
მდგომარეობა სხვა არაფერია თუარა ბავშვის ფიზიკური არსებობის
დამადასტურებელის არ არსებობა(მაგალითად დედის პასუხის ან დაუმთხვევლობა
ან არარსებობა). . ხსენებული განცდის მიზეზი კი სწორედ სიმბოლიზების
მიუღწევლობაა , რომლისთვისაც აუცილებელია დამკვირვებელი სუბიექტი(დედა).
განხილული იდეა დამკვირვებლის შესახებ , კი ძალიან ახლოსაა ლაკანის იდეასთან
იმის შესახებ , რომ ადამინის სიმბოლური სტადიაში გადასვლის შემდეგ უყალიბდება
ლტოლვა რომელიც მიემართება სხვის(Autre.ფრანგ) ლტოლვას რითაც ვლინდება ,
რომ ქმედება არ არის დეტერმინირებული მხოლოდ შინაგანი მეს არამედ
გარედმყოფი დამკვირვებლის სურვილითაც.
8
დასკვნა
9
გამოყენებული ლიტერატურა
Winnicot, Donald. 1960.Ego distortion in terms of true and false self. Child psychology and
psychiatry.(141---153)
https://icpla.edu/wp-content/uploads/2017/11/Winnicott-D.-Ego-Distortion-in-Terms-of-
True-and-False-Self.pdf (07.217.2021)
Lacan, jean-jaque. 2006. Ecrits .W.W. Norton & Company. Translation Bruce Fink. New
York.(58-82)
file:///C:/Users/ADMIN/Downloads/The_InterpretationofDreams.pdf (07.17.2021)
10