Oyun

 Teorisi  
Bülent  Coşkun  
 
 
 Tarihçe-­‐1  
•  1838’  de  Augus>n  Cournot  kuramın  ilk  
temellerini  aA  
•  1928’  de  John  von  Neuman  Minmaks  kuramını  
geliş>rdi  
•  1944’  de  Neumann  ve  Oskar  Morgenstern’  in  
kitabı  “Game  Theory  and  Economic  Behaviour”  
yayımlandı    (Oyun  Kuramı  ve  İk>sadi  Davranış)  
•  1950    John  Nash  taraVndan  Nash  Dengesi’  nin  
geliş>rilmesi  
•  1952’  de  John  McKinsey  oyun  kuramına  ilişkin  ilk  
ders  kitabını  yayınladı  
 Tarihçe-­‐2  
•  1961’  de  R.  C.  Lewon>n  kuramın  Evrimsel  Biyolojiye  ilk  
uygulamasını  ortaya  koydu  
•  1982’  de  John  Maynard  Smith  Evrim  ve  Oyun  Kuramı  
konusunu  geliş>rdi  
•  1984’  de  Robert  Axelrod  “Evolu>on  of  Coopera>on”ı  yayınladı  
•  1994’  de  John  Nash  oyun  kuramına  katkılarından  dolayı  Nobel  
ödülünü  aldı    
•  2005  Thomas  C.  Schelling  “Understanding  Conflict  And  
Coopera>on  Through  Game  Theory”  çalışmasıyla  Nobel  ödülü  
aldı  
 Not  Oyunu-­‐1  
•  Aşağıdaki  duruma  göre  bir  seçim  yapmanız  
istenmektedir.  
•  Bir  kağıda  α  veya  β  seçeneğininden  birini  
yazacaksınız  ve  yapfğınız  seçenek  rassalolarak  
bir  başkasının  seçeneği  ile  eşleş>rilecek  ve  bu  
eşleşmeye  göre  bir  not  alacaksınız.  
 Not  oyunu-­‐2  
•  Koşullar  şöyledir:  
–  Eğer  α  seçerseniz  ve  β  ile  eşleşirseniz,  notunuz  A  
eşleşen  kişinin  notu  C  olacak  
–   Eğer  α  seçerseniz  ve  α  ile  eşleşirseniz,  her  ikinizin  
notu  B-­‐  olacak  
–  Eğer  β  seçerseniz  ve  α  ile  eşleşirseniz,  notunuz  C  
eşleşen  kişinin  notu  A  olacak  
–  Eğer  β  seçerseniz  ve  β  ile  eşleşirseniz,  her  ikinizin  
notu  B+  olacak  
 NOT  OYUNU-­‐3  
! Eşleştiğim!kişi!! ! Eşleştiğim!kişi!
! ! α! β! ! ! α! β!
! ! ! ! ! ! ! !
! α! B-! A! ! α! B-! C!
! !
Ben! ! ! ! Ben! ! ! !
β! C! B+! β! A! B+!

!
Benim  Notlarım   Eşleş>ğim  kişinin  notları  
! ! Eşleştiğim!kişi!
! ! α! β!
! ! ! !
!
SONUÇ  MATRİSİ   α! B-,!B-! A,!C!
!
Ben! ! ! !
β! C,!A! !B+,!B+!

!
 NOT  OYUNU-­‐4  
Harfleri  ge>rilere  dönüştürürsek    

! ! Eşleştiğim!kişi!
! Eşleştiğim!kişi! ! ! α! β!
! ! α! !β! ! ! !
! ! ! !! α! 0,!0! 3,!01!
! B-,!B-! A,!C!
α! !
!
Ben! ! ! ! Ben! ! ! !
β! C,!A! !B+,!B+! β! 01,!3! !1,!1!

!
 Not  Oyunu-­‐5  
•  Tanım:  Eğer  α  stratejisi  diğer  oyuncular  ne  yaparsa  
yapsın  β  stratejisinden  daha  yüksek  ge>ri  sağlıyorsa  α  
stratejisi  β  stratejisine  TAM  BASKIN’  dır.  Başka  bir  
değişle  β  stratejisi  α  stratejisine  TAM  MAHKUM  dur.    
•  Ders  1:  TAM  MAHKUM  bir  strateji  asla  
oynanmamalıdır.  Çünkü  onun  yerine  ona  baskın  strateji  
oynandığında  diğer  oyuncular  ne  yaparsa  yapsın,  her  
durumda  daha  yüksek  kazanç  elde  edilir.  
•  Ders  2  :  Rasyonel  seçimler  berbat  sonuçlara  yol  
açabilir.  
 Not  oyunu-­‐MAHKUMLAR  AÇMAZI  
•  Bu  oyun,  oyun  kuramında  çok  iyi   •  Şimdiye  kadar  yapılan  deneysel  
bilinen  ve  klasikleşmiş   çalışmalarda  
MAHKUMLAR  AÇMAZI  oyunu   –  %70  α  
olarak  anılır.     –  %30  β  
Seçildiği  görülmüştür.  
•  Pek  çok  farklı  biçimde  karşılaşılan    
bir  sosyal  durumu  da  ifade  eder:   •  Çözümler:  
–  Sözleşmeler  
•  Örnekler:   –  Anlaşmalar  
–  Ortaklı  projeler:  (işten  kaytarmak)   –  Regülasyonlar  
–  Fiyat  rekabetleri:  (fiyat  aşırı   –  Tekrarlanan  oyunlar  
indirimleri)   –  Eği>m  
–  Ortak  kaynakların  kullanımı:    
(küresel  ısınma,  aşırı  avlanmanma   Yukarıdaki  çözümlerde  yapfrımlar  ile  
vb)   ge>rilerin  değiş>rilmesi  sağlanabilir.  
ile>şimin  işe  yaradığına  pek  
rastlanmaz  
 
 
 Mahkumlar  açmazı  örneği  1  
! ! Burger!king!
! ! yüksek!fiyat! Düşük!fiyat!
! ! ! !
! Yüksek! 1000,!1000! ;200,!!1200!
! fiyat!
Mc!Donalds! ! ! !
Düşük! 1200,!;200! 600,!600!
fiyat!
!

Duopol  oyunu  
 Mahkumlar  açmazı  örneği  2  

! ! 2.!devlet!
! ! Sağlık! Savunma!
! ! ! !
! sağlık! 10,!10! 510,!!20!
! !
1.!devlet! ! ! !
savunma! 20,!510! 0,!0!

!
 Oyun  Kuramı  
•  Oyun  kuramı,  bir  oyuncunun  başarısının,  diğer  
oyuncuların  seçimlerine  dayalı  olarak,  kendisi  için  
çeşitli  seçimler  yapmak  zorunda  kaldığı  durumlarda  
ortaya  çıkar.    
•  Oyun  kuramı  bu  “stratejik  durum”ların  matema>ksel  
olarak  davranış  biçimlerini  açıklamaya  çalışır.    
•  Başlangıçta  bir  bireyin  kazancının  ötekinin  zararına  
olduğu  karşılaşmaları  çözümlemek  için  geliş>rilmişse  
de,  daha  sonra  çeşitli  kısıtlara  dayalı  çok  geniş  bir  
etkileşim  alanını  incelemeye  başlamışfr.    
 
 Bir  oyunun  ögeleri  
•  Oyuncular  
–  Oyun  için  karar  alıcılar  kimlerdir?    
•  insanlar,  hükümetler,  şirketler,  şirket  içinde  yöne>ciler  vb  
•  Stratejiler  
–  Oyuncular  neler  yapabilir?    
•  İhaleye  kaflabilir,  bir  grevi  sonlandırabilir,  bir  hisse  senedi  
alımına  karar  verebilir,  nasıl  oy  vereceğine  karar  verebilir  vb  
•  Ge>riler  
–  Oyucuları  ne  mo>ve  etmektedir?  
•   Kâr  veya  zarar  etme  durumu,  bir  ödül,  başkalarının  kararı  vb    

 
 Oyunların  gösterim  biçimleri-­‐1  
•  Normal  formda  oyunlar  (matris  form  veya  
stratejik  form)  
–  Sınırlı  sayıda  oyuncu  sınırlı  sayıda  strateji  se>  
bulunur  
–  Bir  sonuç  matrisinde  tüm  ge>rler  listelenir  
–  Oyuncular    tüm  ge>rileri  bilirler  
–  Tüm  oyuncular  aynı  anda  oynarlar  
 Oyunların  gösterim  biçimleri-­‐2  
•  Genişleyen  formda  oyunlar  (ağaç  gösterimli  
oyunlar)  
–   Zaman  faktörü:  Oyuncular  hangi  sırayla  
oynuyorlar  
–  Bilgi  faktörü:  oyuncular  hamle  yaparken  neyi  
biliyorlar  
•  Oyuncular  sırayla  oynarlar  
–  Satranç:  siyah  beyazın  yapfğı  hamleyi  görür  ve  buna  tepki  
verir  
•  Her  bir  oyuncunun  ne  yapfğının  kaydı  bulunur  ve  tüm  
oyuncular  bu  kararları  görürler  
–  Poker:  oyuncular  sırasıyla  vuruş  yaparlar  
 Oyun  kuramında  bazı  kavramlar  
•  Stratejiler  
–  Saf  
–  Karma  
•  Sonuç  matrisi  
–  Tüm  ge>rilerin  listelendiği  matris  
•  Rasyonellik  varsayımı  
 Rasyonellik  Varsayımı  
•  Bireysel  olarak  tüm  oyuncular  rasyoneldir  
–  Rasyonel  davranan  oyuncular  sadece  kendi  
çıkarlarını  savunurlar  (maksimize  ederler)  ve  tüm  
oyuncuların  da  sadece  kendi  çıkarlarını  
savunduğunu  (maksimize  etmek  isteyeceğini)  
bilirler.  
•  Jean  Jacques  Rousseau’  nun  öngörüsü  
–  Bireyler  tek  başına  bireysel  olarak  kendi  çıkarlarını  
–  İşbirliği  içinde  toplumun  çıkarlarını  savunurlar  
 Ge>riler  oyun  sonucu  etkiler  
Aynı  oyunda  ge>rileri  aşağıdaki  gibi  değiş>relim.  Sonuç  ne  olur?  

! ! Eşleştiğim!kişi!
! ! α! β!
! ! ! !
! α! 0,!0! /1,/3!
!
Ben! ! ! !
β! /3,/1! !1,!1!

!
!

Bu  oyunda  bir  koordinasyon  problemi  görülüyor  

 Baskın  stratejiden  asla  vazgeçme  
Aynı  oyunda  ge>rileri  bir  daha  değiş>relim.  
 Oyun  nasıl  oynanmalı?  

! Eşleştiğim!kişi!
! ! α! β!
! ! ! !
! α! 0,!0! 3,03!
!
Ben! ! ! !
β! 01,01! !1,!1!

α  yine  tam  baskındır,  bu  nedenle  yine  α  seçilmeli        

 Kendinizi  diğer  oyuncuların    
yerine  koyarak  düşünün  
Bu  kez  ge>riler  aşağıdaki  gibi  olsun    
Nasıl  oynarız?  
! ! Eşleştiğim!kişi!
! ! α! β!
! ! ! !
! α! 0,!0! /1,/1!
!
Ben! ! ! !
β! /3,3! !1,!1!

Benim    α  stratejim  β  stratejime  tam  baskın  değil;    

Ancak,  eşleş>ğim  kişinin  α  stratejisi  β  stratejisine  tam  baskın  
Bu  nedenle    α  stratejisi    oynayacakfr,  
Öyleyse  bende  α  stratejisi  oynamalıyım  
 Hanibal  Roma’  ya  karşı  
! ! Saldıran!
(Hanibal)!
! ! Kolay!geçit! Zor!geçit!
! ! ! !
! KOLAY! 1,!1! 1,1!
! GEÇİT!
Savunan!! ! ! !
(Roma)! ZOR! 0,2! 2,!0!
GEÇİT!
!
Ge>riler  saldıranın  kaç  ordusuyla  Roma’  ya  ulaşacağı  şeklindedir  
Soldaki  savunanın  sağdaki  saldıranın  kazancı  
SAVUNMA:  Kolayı  savunmak  zoru  savunmaya  tam  baskın  değil  ancak  zayıf  baskınlık  var.  
SALDIRI:  Aynı  şekilde  zor  geçi{en  saldırmak  kolay  geçi{en  saldırmaya  zayıf  baskın  
Bu  durumda  her  iki  taraf  için  kolay  geçit  seçeneği  doğrudur;  
 
ANCAK  HANİBAL  ZOR  GEÇİTTEN  GİDEREK  RİSK  ALDI  VE  KUZEY  İTALYAYI  FETHETTİ  
 Mahkum  stratejilerin  elenmesi  
!
! ! ! 2.!oyuncu!
! ! Sol! Orta! Sağ!
! ! ! ! !
! AŞAĞI! 5,!71! 11,!3! 0,0!
!
1.!oyuncu! ! ! ! !
YUKARI! 6,4! 0,2! 2,!0!

!
!

1.Oyuncunun  mahkum  stratejisi  yok,  çünkü  aşağı  yukarıdan  her  zaman  iyi  değil  ya  da  tam  tersi  
2.  Oyuncunun  ise  mahkum  stratejisi  olmamasına  karşın  sağ  1.  oyuncunun  hiç  bir  stratejisine    
Uygun  değil.  Bu  nedenle  sağ  hiç  bir  zaman  seçilmemeli  ve  elenmeli  
 Sayı  oyunu  
•  1  ve  100  arasında  bir  sayı  tahmin  etmeniz  
gerekiyor;  öyleki  bu  sayı  tüm  diğer  tahminlerin  
toplanıp  ortalamaları  alındığında  ortalamanın  
2/3  üne  en  yakın  tahmini  yapan  oyunu  
kazanacakfr.  
 Tam  bilgi-­‐karşılıklı  bilgi  
•  Herkesin  bildiği;  benimde  herkesin  bildiğini  
bildiğim;  herkesin  de,  herkesin  bildiğini  benim  
bildiğimi  bildiği….  bilgi.  
•  Ad  infinitum:  oyuncuların  tümü  diğer  
oyuncuların  rasyonel  olduğunu  bilir.  Buna  
rasyonelliğin  ortak  bilgi  olması  denir.  
•  Eğer  rasyonellik  ortak  bilgi  ise  mahkum  
stratejileri  sonsuza  kadar  silebiliriz.  
•  Karşılıklı  bilgi  herzaman  kesin  bilgi  değildir.  
 Medyan  Oy  Kuramı  
•  Poli>kadan  bir  model  oyun  
•  2  oyuncu  (aday)  
•  Poli>k  yelpazede  pozisyon  seçilecek  
•  1  den  10  kadar  soldan  sağa  kademeler  var  her  pozisyon  
için  %10  oy  bulunuyor.  Oy  verenler  en  yakın  aday  için  
oy  verecekler.  Eğer  bir  pozisyon  ortada  kalırsa  %50  her  
iki  aday  arasında  paylaşılacak  
•  Ge>riler:  adaylar  oy  oranlarını  maksimize  etmeyi  
amaçlıyorlar.  
–  (bu  kuram  1929’  da  Hotelling  taraVndan  ekonomide  1957’  de  ise  
Downs  taraVndan  poi>k  bilimlerde  geliş>rildi)  
 En  iyi  tepki  fonksiyonu  
! ! 2.!OYUNCU!
! ! L! R!
1.!OYUNCU! U! 5,!1! 0,!2!
! M! 1,!3! 4,!1!
D! 4,!2! 2,!3!
! Baskın  bir  strateji  bulunmuyor.  Bu  durumda  ne  oynamalı?  
! 1.Oyuncu  için    
L  ya  karşı  en  iyi  tepki  U  
! R  ye  karşı  en  iyi  tepki  M  
 
 
 Baskınlık-­‐Mahkumluk  
•  Herhangi  bir  oyuncu  için  diğer  
oyuncuların  stratejilerinden  bağımsız  
olarak  her  zaman  op>mal  olan  stratejiye  
BASKIN  STRATEJİ  denir.    
•  Herhangi  bir  oyuncu  için  diğer  
oyuncuların  stratejilerinden  bağımsız  
olarak  hiç  bir  zaman  op>mal  olmayan  
stratejiye  MAHKUM  STRATEJİ  denir  
 Tam  Baskınlık  Ve  Mahkumluk  
  stratejilerinden  bağımsız  her  
–  Bir  strateji  diğer  oyuncuların  
zaman  iyi  bir  sonuç  yarafyorsa  tam  baskın  stratejidir.  
–  Hiç  bir  zaman  oynanmayacak  strateji  tam  mahkum  
stratejidir.    
–  Kesin  mahkum  stratejiler  diğer  oyuncuların  herhangibir  
stratejisine  karşın  EN  İYİ  TEPKİ  olmayan  stratejilerdir.  
–  Rasyonelliğin  ortak  bilgi  olduğu  varsayılır.  (Kimse  kesin  
mahkum  bir  strateji  oynamaz)  
–  Kesin  mahkum  stratejilerin  asla  oynanmayacağından  
hareketle;  bu  stratejiler  baştan  elenerek  ilerlenir  ve  denge  
durumu  bulunur.  
–  Tam  mahkum  stratejilerin  herhangi  bir  sırada  elenmesi  
sonuçta  ulaşılan  dengeyi  değiş>rmez    
 Zayıf  Baskınlık  Ve  Mahkumluk  
–  “Herzaman  iyi”  yerine  “her  zaman  daha  kötü  
değil”  durumundaki  stratejilerdir.    
–  Bu  stratejiler  bazılarına  göre  daha  iyi  bazılarına  
göre  eşit  fayda  sağlarlar.  
–  Zayıf  mahkum  stratejilerin    elenme  sırası  
yosonuçta  ulaşılan  dengeyi  değiş>rir  
 Makul  Stratejiler  
•  Mahkum  staratejilerin  elenmesi  yoluyla  ulaşılan  
sonuç  kümesi  makul  stratejiler  kümesidir  
•  Veya  asla  en  iyi  tepki  olamayacak  stratejilerin  
stratejilerin  sürekli  eliminasyonu  sonucunda  
kalan  stratejilerdir.  
•  Makullük  kavramı  üç  önerme  üzerine  kuruludur:  
–  Oyuncular  diğer  oyuncuların  seçimini  asla  bilemezler  
(aynı  anda  oyun)  
–  Oyuncular  rasyoneldir  (olaylar  hakkında  inançları  veri  
alındığında  op>mal  davranırlar)  
–  Rasyonellik  ve  tercihler  ortak  bilgidir    
 Yafrım  Oyunu  
•  Oyuncular:  yafrımcılar  
•  Strateji  se>:  (seçenekler)  
–  10  TL  yafrım  yapabilirsiniz  
–  Ya  da  yafrıma  kaflmayabilirsiniz  
•  Ge>riler:    
–  Bir  yafrım  yapmazsanız  hiç  bir  ge>riniz  olmayacak  
–  Eğer  yaparsanız  aşağıdaki  koşula  bağlı  olarak  
•  10  TL  için  net  5TL  kazanacaksınız  eğer  kaflım  oranı  %90  ise  
•  Ya  da  -­‐10  TL  kaybınız  olacak  eğer  kaflım  oranı  %90  dan  az  ise  
 Nash  Dengesi  
•  Herhangi  bir  oyuncunun  diğer  oyuncuların  
hareketleri  veri  alındığında,  hareke>ni  
değiş>rerek  daha  iyisini  yapamadığı  durumdur  
•  Nash  Dengesi  her  oyuncunun  diğer  
oyuncuların  hareketlerine  karşı  en  iyi  
tepkisidir  
 Nash  Dengesi  
•  Ekonomi  açısıdan  arz  talep  eşitliği  ve  piyasa  
dengesi  önemlidir.  
•  Nash  Dengesine  göre  de,  herhangi  bir  kimse  
bir  dışsal  faktör  olmadan  davranışını  
değiş>rme  eğilimine  girmez.    
•  Bu  bakımdan  Nash  dengesinin  teorik  çekiciliği  
vardır  
 Nash  Dengesi  Mo>vasyonları  
•  Pişmanlık  duyulmaması  
–  Oyuncular  oyun  sonunda  rakibin  oyunu  hakkında  
inançlarının  yanlış  çıkfğını  görürlerse  pişmanlık  
duyarlar.  Aksi  durumda  pişmanlık  olmaz  
•  Kendini  gerçekleyen  denge  olması  
–  Oyuncular  rakiplerinin  oyunlarını  doğru  tahmin  
e~kleri  zaman  bu  tahmine  göre  en  iyi  tepkiyi  
verdiklerinde,  sonuç  strareji  profili  kendiliğinden  
ortaya  çıkar  (Kendini  empoze  eden  inançlar—self  
fulfilling)  
 Nash  Dengesi  Özellikler  
•  Nash  dengesi  doğru  ve  tutarlı  inançlar  olduğunu  varsayar.  
•  Bir  oyunun  nasıl  oynanması  gerek>ği  konusunda  kurallar  
varsa  bu  kuralların  tavsiye  e~ği  stratejiler  Nash  Dengesine  
götürür  
•  Kesin  mahkum  stratejilerde  bulunan  baskın  strateji  Nash  
Dengesidir  
•  Kesin  mahkum  stratejilerin  silinmesi  Nash  Dengesini  
etkilemez  
•  Her  baskın  strateji  bir  Nash  dengesi  iken  tersi  geçerli  
değildir  
•  Her  Nash  dengesi  makul  stratejidir  fakat  tersi  geçerli  
değildir  
•  Zayıf  mahkum  stratejiler  Nash  Dengesi  olabilir  
 Nash  Dengesi  örnek-­‐1  
! ! 2.!OYUNCU!
! ! L! C! R!
1.!OYUNCU! U! 0,!4! 4,!0! 5,!3!
M! 4,!0! 0,!4! 5,!3!
D! 3,!5! 3,!5! 6,!6!

ND=(D,R)  
 Nash  dengesi  örnek-­‐2  
! ! 2.!OYUNCU!
! ! L! C! R!
1.!OYUNCU! U! 0,!2! 2,!3! 4,!3!
M! 11,1! 3,!2! 0,!0!
D! 0,!3! 1,!0! 8,!0!
ND=  (M,  C)  
 Klasik  oyunlar  
•  Cinsiyetler  savaşı  
•  Eşleşen  paralar  
•  Geyik  avı  
•  Koordinasyon  oyunları  
•  Risk  baskınlık  
•  Tavuk  oyunu  
 Cinsiyetler  savaşı  
! 2.!oyuncu!
! ! Maç! Bale!
! ! ! !
! Maç! 2,!1! 0,0!
!
1.!oyuncu! ! ! !
Bale! 0,0! 1,!2!

!
!
 Cinsiyetler  savaşı  
•  Baskın  strateji  yok  
•  İki  Nash  Dengesi  var  (maç,maç)  ve  (bale,bale)  
•  Oyun  tekrarı  ile  denge  durumu  olur  
•  Pareto  etkin  denge:  hiç  bir  strateji  profilibir  
oyuncunun  faydasını  azaltmadandiğerini  
azaltamaz  
•  Bu  oyunda  potansiyel  çafşma  var;  ancak  pazarlık  
yapılabilir  
–  Örnek:  ürün  standardı  oluşturmak  ayrı  yapılabilir  
ancak  birlikte  daha  verimli  ve  etkin  olur  
 Eşleşen  paralar  
! 2.!oyuncu!
! ! tura! yazı!
! ! ! !
! tura! 1,!01! 01,1!
!
1.!oyuncu! ! ! !
yazı! 01,!1! 1,!01!
 Eşleşen  paralar  
•  Aynı  anda  para  afyorlar  aynı  gelirse  birisi  değilse  
diğeri  alıyor  
•  Bir  çafşma  oyunu:  oyuncuların  çıkarları  
tamammen  zıt  
•  Nash  Dengesi  yok  (döngüsel  yapı)  
•  Sonu  sıVrlı  bir  oyun  
•  Her  strateji  profili  pareto  etkin  
–  Örnek:  aynı  sektördeki  iki  firmadan  biri  diğerinden  
farklı  ürün  geliş>rerek  inovasyondan  rekabet  avantajı  
elde  etmek  isterken  diğeri  oluşacak  imajdan  fayda  
bekliyor  
 Geyik  avı  
! 2.!oyuncu!
! ! geyik! tavşan!
! ! ! !
! geyik! 2,!2! 0,!1!
!
1.!oyuncu! ! ! !
tavşan! 1,!0! 1,!1!
 Geyik  avı  
•  Her  bir  oyuncu  tek  başına  sadece  tavşan  
avlayabilir  ancak  birleş>klerinde  geyik  
avlayabilirler.  
•  Koordinasyon  oyunlarının  en  eskisi  
•  2  ND  bulunuyor:    
–  (Geyik,  Geyik)  ve  (Tavşan,  Tavşan)  
 Koordinasyon  oyunu  
! 2.!oyuncu!
! ! büyük! küçük!
! ! ! !
! büyük! 2,!2! /1,!/1!
!
1.!oyuncu! ! ! !
küçük! /1,!/1! 1,!1!

!
 Koordinasyon  oyunu  
•  Bu  oyunda  önemli  olan  aynı  şeçimi  yapmak  
ancak  (  büyük,  büyük)  seçeneği  daha  fayda  
sağlanır  
•  (  büyük,  büyük)  seçeneği  (  küçük,  küçük)  
seçeneğine  pareto  baskındır  
•  İle>şim  yapılabilirse  daha  yüksek  ge>ri  olabilir  
 Tehlikeli  koordinasyon  
! 2.!oyuncu!
! ! B! K!
! ! ! !
! B! 2,!2! -1000,!-1!
!
1.!oyuncu! ! ! !
K! -1,!-1! 1,!1!

!
 Tehlikeli  koordinasyon  
•  İki  Nash  dengesi  var    
•  Birinci  oyuncu  B  oynamaya  gönülsüz  olur.  
Çünkü  ikinci  oyuncu  rasyonel  değilse  veya  
dalgınsa    ya  da  bir  nedenle  K  oynarsa  birinci  
büyük  zarar  eder.  Bu  yüzden  beklenen  sonuç  
(B,B)  olmayabilir.  
 Risk  Baskınlık  
! 2.!oyuncu!
! ! L! R!
! ! ! !
! U! 9,!9! 0,!!8!
!
1.!oyuncu! ! ! !
D! 8,!0! 7,!7!
 Risk  Baskınlık  
•  İki  Nash  Dengesi  var.  (U,L)  ve  (D,R)  
•  Fakat  (D,R)  daha  güvenilir  bir  seçim  çünkü  karşı  
oyuncu  dengeye  uymazsa  hiç  fayda  
sağlanamayacak.  
•  Acaba  oyun  öncesi  diyalog  güvensizliği  giderir  mi?    
•  Zor  görünüyor.  Çünkü,  1  ve  2  birbirlerini  yanlış  
yönlendirebilir.  Bu  nedenle  şüphelerini  korurlar  
•  Pareto  mahkum  ve  risk  baskın  bir  denge  bu  
nedenle  (D,R)  seçilme  olasılığı  yüksek.  
 Tavuk  Oyunu  
! 2.!oyuncu!
! ! çekil! çekilme!
! ! ! !
! çekil! 0,!0! 21,!!1!
!
1.!oyuncu! ! ! !
çekilme! 1,!21! 210,!210!
 Tavuk  Oyunu  
•  Bir  an>-­‐koordinasyon  oyunu:  her  oyuncu  için  
karşıt  stratejiyi  izlemek  op>maldir.  
Koordinasyon  oyunlarında  aynı  stratejiyi  
izlemek  daha  iyi  sonuç  verir.    
•  Birinci  ikincinin  “çekilme”sinde  “çekil”de  kalır  
•  İkinci  birincinin“çekilme”sinde  “çekil”de  kalır  
•  Birinci  ikincinin  “çekil”inde  “çekilme”de  kalır  
•  İkinci  birincinin“çekil”inde  “çekilme”de  kalır  
 
 Pareto  baskınlık  
•  Bir  oyuncunun  pozisyonu,  herhangi  bir  diğer  
oyuncu  daha  kötü  duruma  düşmeden,  daha  
bir  başka  pozisyona  iyileş>rlebiliyorsa,  bu  
daha  iyi  durumdaki  pozisyon  diğerine  Pareto  
baskındır  denilir.  
•  Ilgili  diğer  kavram  
–  Pareto  iyileş>rlmesi    
–  Pareto  etkinlik  
 Karma  Stratejiler-­‐1  
•  Oyuncunun  belirli  bir  olasılıkla  saf  stratejilerden  
herhangi  birisini  seçme  durumu  karma  stratejileri  
oluşturur  
–  Saf  stratejilerde  hangi  hareke>  seçeceği  bir  kural  
–  Karma  stratejilerde  hangi  hangi  olasılıkla  seçeceği  
hareke>  seçeceği  bir  kural  
•  Rassallaşfrma  (randomizasyon)  
•  Karma  strateji  dengeyi  garan>  alfna  alır  ve  
oluşan  yeni  dengeye  “karma  strateji  Nash  
Dengesi”  adı  verilir.  
 Karma  stratejiler-­‐2  
•  Nash  Dengesi  sonlu  oyunlarda  karma  stratejiler  
kullanımı  yoluyla  mutlaka  bir  denge  oluşacağını  
öngörür.  
•  Karma  stratejiler  kullanmaktaki  amaç  karşıdaki  
oyuncunun  kafasında  hangisinin  oynanacağı  
yönünde  belirsizlik  yaratmakfr.  
–  Emniye>n  hangi  kontrol  noktalarında  arama  yapılacağı  
konusunda  belirsizlik  yaratması  
–  Havayolu  şirketlerinin  ne  kadar  boş  koltuk  olduğunu  
söylememeleri  
 Karma  stratejiler-­‐3  
•  Karma  stratejilerde  fayda  kavramı  “Beklenen  
Fayda(ge>ri)”  olarak  ele  alınır  
–  Şimdiye  kadar  oynan  oyunlar  determinis>k  idi.  Yani  
oyuncular  strateji  profillerini  kesin  olarak  biliyorlardı.  
Şimdi  ise  belirli  bir  olasılıkla  biliyorlar.  
•  Oyuncular  beklenen  faydalarını  maksimize  
edecek  şekilde  davranırlar.  (Beklenen  Fayda  
hipotezi-­‐J.V  Neuman,  O.  Morgenstern)  
•  Bir  karma  stratejinin  bekleln  ge>risi,  karma  
içindeki  saf  stratejilerin  beklenen  ge>rilerinin  
ağırlıklı  ortalamasına  eşi~r.  
 Karma  stratejiler-­‐4  
•  Diğer  herhangi  bir  saf  strateji  taraVndan  kesin  
mahkum  edilemeyen  bir  strateji,  karma  bir  
stratejiyle  mahkum  edilebilir.  
•  Yapılması  gereken  amacına  uygun  bir  karma  
strateji  belirlemek>r  
•  Kesin  mahkum  bir  saf  strateji  herhangi  bir  karma  
stratejide  kullanılamaz.(yani  pozi>f  olasılıkla  ele  
alınamaz)Karma  stratejileri  bulmak  için  önce  
kesin  mahkum  stratejiler  silinir.  
 Karma  Stratejiler-­‐Dene>m  örneği  

! ! mükellef!
! ! öde! ödeme! !
Müfettiş! Denetle! 2,!0! 4,!410! !p!
denetleme! 4,!0! 0,!4! 14p!
! q! 14q! !
 Şapkada  para  oyunu  
•  Birinci  oyuncu  şapkaya  para  bırakır:    
–  Seçenekler:  0TL,  1TL,3TL  
•  İkinci  oyuncu  şapkaya  
–  aynı  miktar  para  bırakır  
–    veya  tüm  parayı  alır  
•  Ge>riler:  
–  Birinci  oyuncu:      
•  0TL  ge>risi  0  TL  olur  
•  Ikinci  oyuncunun  tavrına  göre  ya  koyduğu  parayı  ikiye  katlar  veya  
tamamını  kaybeder  
–  İkinci  oyuncu  
•  1  TL  için  aynı  miktar  bırakırsa  1,5  TL  net  kazanır  (toplam  1+1,5=2,5)  
•  3  TL  için  aynı  miktar  bırakırsa  2  TL  net  kazanır  (toplam  3+2=5)  

 
 Genişleyen  oyunlar  
•  Bu  >p  oyunlar  sıralı  olarak  oyuncuların  hamle  
yapfkları  oyunlardır.  
•  İkinci  oyuncu  kendi  tercihini  yapmadan  önce,  
birinci  oyuncunun  tercihini  bilir  
•  Birinci  oyuncu  da  durumun  böyle  olduğunu  
bilir  
 Şapkada  para  
0,0!

1,!1,5!

1!
2!
(1,!1!
3,!2!
2!
(3,!3!

!
! Bu  >p  oyunlar  geriye  çıkarsama  yöntemiyle  çözülür  
! Sondan  başlanarak  geriye  doğru  hamleler  değerlendirilir  
 şapkada  para’dan  çıkarımlar  
•  ahlaki  (is>smar)  riski  (Moral  Hazard)  
•  bilgi  asimetrisinden  kaynaklanan  bir  sorun    
•  İk>sat  literatüründe  "principal-­‐agent  problem"  
diye  bilinen  sorun    
 Ahlaki  Risk  Taşıyan  İlişkilerden  Bazı  Örnekler:  

•  patron  –  çalışan:  
•  firma  hissedarları  –  yöne>ciler  
•  vergi  ödeyen  vatandaş  -­‐  poli>kaci,  bürokrat,  asker  
•  hasta  -­‐  doktor,  hastabakıcı  
•  banka  -­‐  kredi  alan  kişi,  firma,  ülke  
•  riski  sigortalayan  sirket  -­‐  sigortalanan  kişi  veya  kurum  
•  müvekkil  –  avukat  
•  mevduat  sigortası  garan>  eden  devlet  -­‐  bankalar  ve  finans  
kuruluslari  
•  ev  sahibi  -­‐  komisyoncu,  kiraci  
•  yafrımci  -­‐  yafrım  danşmanı,  aracı  kurum,  broker  
•  ebeveynler  –  çocuk  bakıcıları  
•  ev,  arazi/bina  sahibi  -­‐  mimarlar,  ustalar,  müteahhit  firma    
 Ahlaki  riske  çözümler  
•  Kanunlar  
•  Limit  veya  kredi  üzerine  kısıtlar  
•  Parçalı  kredi  
•  Krediler  için  teminat  alınması  (collateral)  
•  Kontrafn  primlere  bölünecek  şekilde  düzenlenmesi  
–  Büyük  bir  pastadan  küçük  dilimler,  küçük  pastadan  büyük  
dilimlerden  daha  iyi  olabilir.  
•  Oyun  kuramının  bu  konuya  ilşikin  alanı  “mekanizma  
tasarımı”  (mechanism  design)  olarak  bilinir  
 Taahhüte  girilmesi  ve  bu  taahhütün  bilinmesi  
durumunda  diğer  oyuncuların  tavırlarını  değiş>rebilir  
savaş  
0,0  
savaş  
S  
N   1,2  
kaç  
Gemileri  
yakma   kaç   N   savaş   2,1  

N  
kaç  
1,2  
Gemileri   N  
yak   S  
savaş   0,0  
savaş  

N  
savaş  
kaç   2,1  
Opsiyonların  azalflması  kavramı  
 
 Geriye  çıkarsama  örneği  
A$ 1,4$

u$ E$
2$
B$ 5,2$ 3,3$

$ C$
1$ 1$
d$ 2,0$
2$ F$

D$ 6,2$
1.  Oyuncu  için  en  iyi  tepki  (d,E)  
2.  Oyuncu  için  en  iyi  tepki  (A,C)  
ND  (  dE,AC)  
 ilk  hareket  avantajı  
•  Oyunlarda  ilk  hamle  avantajı  olabilir  mi?  
–  Örnek  Nim  oyunu  
•  Evet  ilk  hamle  bazen  avantaj  olabilir  
•  Fakat  her  zaman  değil  
–  Örnek:  kağıt  taş  makas  
•  Hatalardan  öğrenmek  de  ikinci  oyuncuya  
avantajı  sağlayabilir  
•  Bazen  de  ne  birinci  ne  de  ikinci  oyuncu  
avantajlıdır  
 Cournot  Duapolü  
•  Oyuncular:    
–  iki  firma  
•  Stratejiler:    
–  aynı  ürünü  üreten  bu  iki  firmanın  üre>m  
miktarlarını  belirlemesi  
–  Üre>m  maliye>:  sabit  marjinal  maliyet  
•  Ge>riler  
–  :firmalar  kârlarını  maksimize  etmek  is>yor  
 Bertrand  Rekabe>  
•  Oyuncular:    
–  iki  firma  
•  Stratejiler:    
–  aynı  ürünü  üreten  bu  iki  firmanın  ürün  fiyatlarını  
belirlemesi    
–  Üre>m  maliye>:  sabit  marjinal  maliyet  
•  Ge>riler  
–  :firmalar  kârlarını  maksimize  etmek  is>yor  
 Stackelberg  Oyunu  
•  Oyuncular:    
–  iki  firma  
•  Stratejiler:    
–  aynı  ürünü  üreten  bu  iki  firmanın  üre>m  miktarlarını  
belirlemesi  
–  Üre>m  maliye>:  sabit  marjinal  maliyet  
•  Ge>riler:  
–  firmalar  kârlarını  maksimize  etmek  is>yor  
•  Stackelberg’  in  katkısı:  ilk  firmanın  hareket  
avantajı  var  mı?  
 Ül>mtom  Oyunu  
•  İki  oyuncu  
•  Birinci  oyuncu  ikinci  oyuncuya  1TL  den  dilediği  
kadar  bir  teklifde  bulunur.    
•  İkinci  oyuncu  teklifi  kabul  ederse    parayı  
paylaşırlar  
•  Eğer  etmezse  ikisine  de  bir  şey  kalmaz  
 Oyun  
•  İki  oyuncu  
•  Stratejiler:  
–  Her  bir  periyo{a  oynayan  oyuncu  seçeneklerden  
birini  seçer:  Kavga  et  veya  pes  et  
•  Ge>riler  
–  Diğer  oyuncu  pes  ederse  ilki  1TL  kazanır  
–  Hre  bir  periyo{a  her  ikisi  de  kavgayı  seçerse,  her  
bir  oyuncu  75  kuruş  kaybeder  
–  Her  ikisi  de  aynı  anda  bırakırsa  0  TL  kazanç  olur  
son