You are on page 1of 16

Quản Trị Học

Giảng viên: Nguyễn Thanh Mỹ


Nhóm 5
Họ và tên thành viên:
1. Trần Thị Ninh Giang
2. Đặng Nữ Đoan Trang
3. Phạm Thị Minh Thư
4. Trần Thị Kim Chi
5. Nguyễn Minh Kha
6. Trần Minh Quang
7. Nguyễn Thanh Sơn

Mục lục:
1.Môi trường..................................................................................................................................... 2
2.Lý thuyết môi trường vĩ mô...........................................................................................................2
3. Môi trường vĩ mô tác động lên ngành thương mại điện tử............................................................3
Ÿ Môi trường kinh tế:.....................................................................................................................3
Ÿ Môi trường chính trị luật pháp....................................................................................................4
Ÿ Môi trường văn hóa - xã hội và dân số........................................................................................4
Ÿ Môi trường tự nhiên:................................................................................................................... 5
Ÿ Môi trường công nghệ................................................................................................................5
4.Công ty chọn nghiên cứu phân tích SWOT: Công ty SHOPEE.....................................................6
5. Kết luận....................................................................................................................................... 12
1.Môi trường.
Doanh nghiệp có phát triển bền vững và hiệu quả hay không phụ thuộc rất nhiều vào môi trường
kinh doanh. Môi trường kinh doanh của một tổ chức là không gian để doanh nghiệp tồn tại và phát
triển. Nó tổng hợp các yếu tố từ bên trong cũng như từ bên ngoài. Qua quá trình kinh doanh của
một tổ chức doanh nghiệp, có thể chia môi trường hoạt động của tổ chức thành hai loại: môi trường
bên ngoài và môi trường bên trong ( lực lượng và thể chế).
+Lực lượng: Sức mạnh mang tính qui luật ( kinh tế/xã hội/tự nhiên..)
+Thể chế: Tác động chủ quan của con người ( luật lệ/quy định/…)
Từ đó doanh nghiệp quyết định các vấn đề có liên quan đến hoạt động kinh doanh của mình.
Hiểu rõ các yếu tố môi trường sẽ giúp cho doanh nghiệp biết được những ưu và nhược điểm của
mình, đối thủ cạnh tranh ra sao, những cơ hội và thách thức sẽ gặp phải để đưa ra các chiến lược
phát triển cụ thể. Vì vậy nghiên cứu môi trường kinh doanh giúp doanh nghiệp nhận thức được đâu
là cơ hội, là điều kiện thuận lợi, đâu là thách đố, là nguy cơ, thuận lợi là chủ yếu hay nguy cơ là
chủ yếu. Từ đó quyết định các vấn đề có liên quan đến hoạt động kinh doanh của mình.
Mối quan hệ giữa doanh nghiệp và môi trường kinh doanh là mối quan hệ hai chiều và nó vô
cùng quan trọng. Nếu biết tận dụng các cơ hội, môi trường kinh doanh sẽ tạo điều kiện cho doanh
nghiệp phát triển. Đồng thời nó cũng có những ràng buộc kìm hãm sự phát triển của doanh nghiệp
nếu như doanh nghiệp không có sự thích ứng với môi trường. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng có
những tác động lên môi trường kinh doanh trong việc đóng góp ngân sách đầu tư phát triển cơ sở
hạ tầng. Nhưng nó cũng có thể huỷ hoại môi trường kinh doanh bằng sự ô nhiễm, gây ra nạn thất
nghiệp, các tệ nạn xã hội, tham ô tiêu cực...
Cùng với xu thế phát triển công nghệ trên thế giới, ngành Thương Mại Điện Tử ở Việt Nam
đang từng bước hình thành, phát triển, tăng trưởng mạnh mẽ và giữ vai trò quan trọng trong phân
phối hàng hóa. Với cách thức bán hàng, phân phối, thanh toán thông qua các phương tiện điện tử là
một trong những khác biệt cơ bản so với hoạt động thương mại truyền thống vì thế đã tạo sức hút
cho ngành TMĐT ở VN và một trong những “ ông lớn” trong ngành TMĐT phải nói đến Shopee
một tổ chức doanh nghiệp đang phát triển trên nền kinh tế TMĐT

2.Lý thuyết môi trường vĩ mô.


Môi trường vĩ mô ảnh hưởng đến xu thế phát triển cho doanh nghiệp, tác động lâu dài và toàn
diện, những yếu tố bên ngoài mang tính khách quan đối với doanh nghiệp, đòi hỏi doanh nghiệp
phải thích nghi và tự điều chỉnh cho phù hợp. Môi trường vĩ mô ảnh hưởng đến môi trường vi mô
và môi trường nội bộ.
Các thành phần chủ yếu của môi trường vĩ mô gồm: môi trường kinh tế, chính trị, văn hóa- xã
hội, tự nhiên, công nghệ, dân số.
Ÿ Môi trường kinh tế: Sự tồn tại và thành công của doanh nghiệp phụ thuộc lớn vào môi trường
kinh tế, các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến doanh nghiệp là độ ổn định giá, chi phí lao động, chỉ số
lạm phát, tỉ lệ phát tăng trưởng nề kinh tế…Các yếu tố kinh tế này sẽ thành cơ hội cho một số
doanh nghiệp cũng có thể là thách thức cho các doanh nghiệp khác.
Ÿ Môi trường chính trị và luật pháp: cũng có ảnh hưởng quyết định về mặt pháp lý với hoạt
động của doanh nghiệp, gồm hệ thống chính trị, luật phát, chính sách của chính phủ và đối ngoại.
Các nhà quản trị phải lưu ý các yếu tố trên để dự đoán những biến động chính trị quốc gia, khu vực
để có những quyết định đúng đắn trong kinh doanh.
Ÿ Môi trường văn hóa- xã hội và dân số: đây là môi trường nguy cơ tiềm ẩn cao. Phạm vi tác
động của yếu tố rất rộng, ảnh hưởng qua các mặt như phong tục tập quán, thói quen tiêu dùng, sở
thích, cư xử của khách hàng trên thị trường,..Dân số tác động đến tổ chức trên hai khía cạnh chính
là: quy mô tiêu dùng và nguồn nhân lực đầu vào cho tổ chức.
Ÿ Môi trường tự nhiên: ngày càng quan trọng và tác động đến hoạt động của tổ chức, các yếu tố
tự nhiên như khí hậu, đất đai, tài nguyên thiên nhiên, giao thông vận tải,…
Ÿ Môi trường công nghệ: là yếu tố quan trọng( đặc biệt là TMĐT), tốc độ thay đổi và điều chỉnh
nhanh nhất, chi phí đầu tư cao, áp lực đào thải nhanh chóng, trình độ công nghệ, khả năng đầu tư
sử dụng.

3. Môi trường vĩ mô tác động lên ngành thương mại điện tử


-Thương mại điện tử là gì?
Thương mại điện tử, hay còn gọi là e-commerce, e-comm hay EC, là sự mua bán sản phẩm
hay dịch vụ trên các hệ thống điện tử như Internet và các mạng máy tính. Thương mại điện tử
dựa trên một số công nghệ như chuyển tiền điện tử, quản lý chuỗi dây chuyền cung ứng, tiếp thị
Internet, quá trình giao dịch trực tuyến, trao đổi dữ liệu điện tử (EDI), các hệ thống quản lý hàng
tồn kho, và các hệ thống tự động thu thập dữ liệu. Thương mại điện tử hiện đại thường sử dụng
mạng World Wide Web là một điểm ít nhất phải có trong chu trình giao dịch, mặc dù nó có thể
bao gồm một phạm vi lớn hơn về mặt công nghệ như email, các thiết bị di động như là điện
thoại.
Thương mại điện tử thông thường được xem ở các khía cạnh của kinh doanh điện tử (e-
business). Nó cũng bao gồm việc trao đổi dữ liệu tạo điều kiện thuận lợi cho các nguồn tài chính
và các khía cạnh thanh toán của việc giao dịch kinh doanh.

-Môi trường vĩ mô ảnh hưởng đến ngành Thương mại điện tử như thể nào?
Ÿ Môi trường kinh tế:
- Độ ổn định tỉ giá:
Giá mua – bán USD tại các ngân hàng thương mại vào cuối năm 2019 gần như không thay đổi
so với cùng thời điểm năm 2018, dao động quanh mức 23.100 VND/USD (mua vào) và 23.250
VND/USD (bán ra). Diễn biến này trái ngược với những năm trước đây, khi tỷ giá VND/USD luôn
theo sát những diễn biến trên thị trường tiền tệ quốc tế, đặc biệt là diễn biến của đồng CNY, cũng
như phản ứng tương đối mạnh mẽ với chính sách điều chỉnh tỷ giá của NHNN.
Nhờ vào chính sách ổn định kinh tế vĩ mô của nhà nước, tỷ giá VND/USD luôn được điều
hành theo hướng ổn định. Xu hướng này không chỉ được duy trì từ năm 2019 mà còn dao động
trong biên độ hẹp hơn (khoảng 1%).
Tỷ giá VND/USD ổn định sẽ khiến các nhà đầu tư nước ngoài dễ dàng hơn trong việc đầu tư
vào sản xuất hàng hóa, tăng hỗ trợ việc cung cấp hàng cho các thương mại điện tử như Shopee.
- Chi phí lao động:
Ông Paul Tonkes, Giám đốc Dịch vụ Công nghiệp & Hậu cần Cushman & Wakefield cho biết:
“Chi phí kinh doanh thấp, sự bùng nổ của tầng lớp trung lưu và sự linh hoạt trong việc thay đổi
quy định đã giúp Việt Nam đạt hạng 69 trong số 190 quốc gia trên toàn thế giới trong “Bảng xếp
hạng kinh doanh thuận lợi” của Ngân hàng Thế giới, vượt trên mức trung bình của khu vực APAC
và trên các đối thủ Indonesia, Philippines và Lào.” Lao động ở Việt Nam có chi phí thấp, khiến
nhân lực trong việc giao hàng cho số lượng lớn với chi phí thấp.
- Tỉ lệ tăng trưởng nền kinh tế:
Theo Tổng cục thống kê, Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý I/2021 ước tính tăng 4,48% so
với cùng kỳ năm trước, cao hơn tốc độ tăng 3,68% của quý I/2020, cho thấy sự thích nghi, khả
năng chống chịu và xu thế phục hồi của nền kinh tế ngày càng gia tăng. Năm 2019, giá trị xuất
khẩu của Việt Nam đạt 263,45 tỷ USD, tăng 8,1% so với năm trước; nhập khẩu đạt 253,51 tỷ USD,
tăng 7%. Việc xuất nhập khẩu giúp cho lượng hàng hóa trao đổi qua thương mại điện tử tăng lên,
giúp người mua có đa dạng lựa chọn hơn.
- Chỉ số lạm phát:
Tỷ lệ lạm phát Việt Nam qua các năm trong giai đoạn 2010 – 2020 có sự thay đổi mạnh mẽ từ
lạm phát 2 con số trong năm 2011 xuống lạm phát 1 con số và giữ ổn định ở mức 4% trong giai
đoạn 2016 – 2020. Tỷ số lạm phát của Việt Nam năm 2019 là 2.73% thấp nhất trong 3 năm gần
đây với 2020 là 3.23% và 2018 là 3.54%. Lạm phát thấp có tác động tích cực thông qua kênh tiết
kiệm và đầu tư. Lạm phát ở mức này sẽ giúp các nhà sản xuất mua được nguyên liệu và sử dụng
lao động với mức giá thấp hơn. Ngoài ra, chúng giúp thị trường tiền tệ ổn định. Lạm phát thấp hỗ
trợ nhà đầu tư và thương mại điện tử.
 Điểm mạnh:
Toàn cầu hóa
+ Khuyến khích sự phát triển của thị trường trong nước lẫn quốc tế
+ Làm giảm khác biệt xã hội
Giảm chi phí văn phòng và tìm kiếm.
 Điểm yếu: Năng suất của các hoạt động của ngành TMĐT bị phụ thuộc

Ÿ Môi trường chính trị luật pháp

Luật giao dịch: đã đưa ra các điều luật TMĐT nhầm đảm bảo an toàn với người dùng lẫn
người bán cùng với đó là được tự thoả thuận về việc lựa chọn công nghệ để thực hiện giao dịch,
trung lập về công nghệ, bảo đảm sự bình đẳng và an toàn. Điều đáng lưu ý là chữ ký điện tử là một
nội dung được đề cập đến trong Luật Giao dịch điện tử. Luật công nhận giá trị pháp lý của chữ ký
điện tử, quy định nghĩa vụ của bên ký, bên chấp nhận chữ ký và tổ chức cung cấp dịch vụ chứng
thực chữ ký điện tử.
Luật thương mại: Luật này quy định: Trong hoạt động thương mại, các thông điệp dữ liệu đáp
ứng các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật thừa nhận có giá trị pháp lý
tương đương văn bản.  Ngoài ra, việc trưng bày, giới thiệu hàng hoá, dịch vụ trên Internet cũng
được coi là một hình thức trưng bày, giới thiệu hàng hoá, dịch vụ.
Luật sở hữu trí tuệ: Trong luật này có một số điều khoản liên quan đến thương mại điện tử,
như các quy định về; Hành vi xâm phạm quyền tác giả, xâm phạm quyền liên quan trong môi
trường điện tử (cố ý huỷ bỏ, thay đổi thông tin quản lý quyền dưới hình thức điện tử có trong tác
phẩm hoặc dỡ bỏ hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền dưới hình thức điện tử mà không được
phép của chủ sở hữu quyền liên quan). Tuy không có quy định cụ thể nào liên quan đến lĩnh vực
thương mại điện tử, nhưng các nguyên tắc trong Luật Sở hữu trí tuệ vẫn có thể được áp dụng đối
với lĩnh vực thương mại điện tử. Cùng với đó là các bộ luật khác nhằm đảm bảo an toàn và giám
sát hệ thống internet
Vấn đề pháp lý trong đảm bảo an toàn và độ tin cậy cho các giao dịch thương mại điện tử.
Người tham gia thương mại điện tử luôn cân nhắc về độ an toàn và tin cậy của các giao dịch trước
khi quyết định tham gia. Nếu người sử dụng cảm thấy thông tin về giao dịch của họ không được
đảm bảo an toàn, có thể bị sửa đổi, có thể bị khám phá trái phép họ sẽ không tham gia thương mại
điện tử. Do đó, cần phải có hạ tầng viễn thông an toàn, trên đó có các phương tiện để bảo vệ thông
tin, tránh khám phá, sử dụng trái phép. Đồng thời, phải có một hành lang pháp lý đầy đủ phân định
rõ ràng trách nhiệm của các chủ thể tham gia thương mại điện tử ở tất cả các công đoạn của giao
dịch thương mại, mà tính an toàn, độ tin cậy dễ bị đe doạ như máy trạm, máy chủ, đường truyền.
Mặt khác, người sử dụng cũng cần phải học cách tự bảo vệ mình bằng các biện pháp kỹ thuật.

Ÿ Môi trường văn hóa - xã hội và dân số


Xu hướng tiêu dùng hiện đại làm thay đổi mô hình kinh doanh của doanh nghiệp trong tình
hình mới.
Một thực tế rằng, khi xảy ra đại dịch, hầu hết các quốc gia, trong đó có Việt Nam đã thực hiện
giãn cách xã hội. Điều này đã khiến nhiều người tiêu dùng thay đổi thói quen mua hàng, từ thương
mại truyền thống sang mua bán trực tuyến, đồng thời thúc đẩy các doanh nghiệp hoạt động trong
lĩnh vực TMĐT, logistics thực hiện chuyển đổi số nhằm hỗ trợ giao hàng đến tận nhà, cải thiện
chất lượng dịch vụ và nắm bắt cơ hội để TMĐT ngày càng phát triển. 
Thu nhập trung bình của người tiêu dùng Việt Nam ngày càng tăng trong đó nhóm có tốc độ
tăng thu nhập nhanh nhất trong từ 500 – 1000 USD/tháng và người Việt Nam tiêu dùng khoảng
70% thu nhập hàng tháng. Theo Vietnamnet, chính phủ đã đặt mục tiêu: người Việt sẽ chỉ 350
USD/năm cho việc mua sắm qua mạng, tăng từ 210 USD/năm cho hoạt động này. Điều đó chứng
minh Việt Nam có tốc độ tăng trưởng TMĐT nhanh nhất Đông Nam Á. Và Shopee là một trong
những trang thương mại chiếm vị trí top đầu Việt Nam.
Dân số trẻ: Việt Nam là quốc gia có khoảng 90 triệu người, xếp thứ 13 trên thế giới và xếp thứ
3 ở Đông Nam Châu Á. Trong đó số người trong độ tuổi 10 – 24 chiếm 30% dân số của cả nước
nên theo Quỹ dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) đánh giá Việt Nam bước vào thời kỳ “dân số vàng”
1 với nhóm dân số trẻ nhất trong lịch sử đất nước. Cùng với đó là lượng người sử dụng smartphone
ngày càng lớn, tỷ lệ giao dịch trên smartphone ngày càng nhiều , theo thống kê thì thị trường
Thương mại điện tử tại Việt Nam tăng trưởng khá nhanh với 35,4 triệu người dùng và tạo ra doanh
thu hơn 2,7 tỷ đô trong năm 2019, giá trị mua sắm trực tuyến bình quân theo đầu người đạt 202
USD, tăng 8,6%. tạo cơ hội rất lớn trong việc phát triển ngành bởi vì những người tham gia vào
quá trình buôn bán, giao dịch thông qua Internet là những người trẻ tuổi, có trình độ học vấn, am
thích công nghệ. Và dân số có trình độ cao có nghĩa rằng nhận thức về công nghệ và chấp nhận
công nghệ cao, góp phần sử dụng nhiều Internet và sử dụng các công cụ thương mại điện tử để
buôn bán, trao đổi.
Nhưng khu vực thành thị/nông thôn: Việt Nam là một đất nước nông nghiệp với tỉ lệ dân sống
ở nông thôn chiếm lên tới 80% , nên còn nhiều mặt hạn chế về việc người dân nông thôn tiếp xúc
với các công cụ thông minh như smart phone, máy tính, mạng viễn thông,...Cùng với đó là tỉ lệ già
hóa dân số của Việt Nam vẫn ngày càng nâng cao làm giảm mức thu nhập trung bình kéo theo
giảm về mua sắm công nghệ...

Ÿ Môi trường tự nhiên:

Hiện nay, có rất nhiều dịch vụ chuyển phát nhanh và hầu như các hệ thông vận chuyển này đã
trải rộng trên khắp cả nước và cả nước ngoài. Phương tiện giao hàng được trang bị đầy đủ khiến
cho việc giao sản phẩm tới cho người tiêu dùng trở dễ dàng và nhanh hơn. Đa dạng hóa sản phẩm
cho người tiêu dụng có thể dễ dàng lựa chọn.
Theo phân tích trong nghiên cứu tác động môi trường của TMĐT ở Mỹ do Trung tâm nghiên
cứu vận tải và hậu cần thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), để mua một món hàng thường
có (nhưng không nhất thiết phải đủ) ba khâu: tìm hàng - mua hàng - trả hàng. Nhưng với việc mua
lẻ tẻ thì sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng môi trường như khói thải từ các xe lưu chuyển, lãng phí
bao bì, … và từ đó tiền cước vận chuyển cũng sẽ cao hơn tùy vị trí địa lí giữa người tiêu dùng và
cửa hàng.
Ÿ Môi trường công nghệ

 Điểm mạnh
Các công nghệ kỹ thuật số hiện đại đang phát triển một cách đột phá. Nó buộc các tổ chức phải
xem xét lại các chiến lược của mình một cách thường xuyên hơn. Sự ra đời của internet đã chứng
kiến sự gia tăng của các nhà bán lẻ trực tuyến, gây ảnh hưởng mạnh mẽ tới vai trò chức năng của
các cửa hàng truyền thống
Ngoài truy cập internet cố định tại nhà, công nghệ mới hơn là kết nối bằng di động. Những kết
nối di động này thông qua điện thoại, thiết bị hỗ trợ internet, TV kỹ thuật số và radio kỹ thuật số.
Với sự sẵn có của rất nhiều thiết bị kỹ thuật số, sự hội tụ công nghệ đang phát triển nhanh
Người Việt Nam đang ngày càng ưa thích sử dụng các dịch vụ trên Internet, từ di chuyển, ăn
uống cho tới giải trí. Điều này được thể hiện khá rõ khi tỷ lệ thâm nhập của Internet lại Việt Nam
lên tới 66%, trong đó, 50,6% dân số Việt Nam đã tham gia vào hoạt động mua sắm trực tuyến.
 Điểm yếu
Tỉ lệ thuê bao internet lớn và tỷ lệ dân cư sử dụng internet cao, tạo ra điều kiện thuận lợi cho
các doanh nghiệp có nguồn khách hàng tương đối cao. Tuy nhiên, hạ tầng công nghệ viễn thông
chưa đáp ứng đủ yêu cầu nên hầu như các website TMĐT của VN mới chủ yếu dừng lại ở đăng
thông tin và hình ảnh, cửa hàng bán hàng trực tuyến… chưa thực sự tạo ra sự khác biệt
Thách thức lớn nhất đối với tổ chức kinh doanh ngày nay là tiếp cận môi trường công nghệ
hiện tại và tìm ra giải pháp nào là tốt nhất để chống lại đối thủ cạnh tranh .
Trong thời đại công nghệ, quyền riêng tư, bảo mật cũng là mối quan tâm lớn đối với tổ chức
cũng như người dùng internet. Nỗi sợ bảo mật ngăn cản việc áp dụng ở quy mô lớn đối với các mô
hình thương mại điện tử. Bất kỳ hệ thống bảo mật nào cũng cần đảm bảo và xác minh những điều
sau:
Xác thực danh tính của người dùng
Quyền riêng tư và bảo mật của thương mại điện tử của các bên
Khả năng hoàn thành giao dịch
Khả năng kết nối liên tục, không bị gián đoạn

4.Công ty chọn nghiên cứu phân tích SWOT: Công ty SHOPEE


-SHOPEE LÀ GÌ?
-Shopee là ứng dụng mua sắm trực tuyến (Shopee Live), và sàn giao dịch thương mại điện tử có
trụ sở đặt tại Singapore, thuộc sở hữu của Sea Ltd (trước đây là Garena), được thành lập vào năm
2009 bởi Forrest Li. Shopee là nền tảng thương mại điện tử hàng đầu ở Đông Nam Á và Đài Loan.
Đây là một nền tảng phù hợp với khu vực, cung cấp cho cả người mua và người bán trải nghiệm
mua sắm trực tuyến dễ dàng, an toàn và nhanh chóng thông qua thanh toán dễ dàng và hỗ trợ hậu
cần.
-Tuy gia nhập thị trường Việt Nam muộn hơn các đối thủ khác, nhưng với sự đầu tư khủng
Shopee đã nhanh chóng vươn lên trở thành Sàn thương mại điện tử HOT nhất chỉ sau 3 năm hoạt
động. 
-SWOT là gì?
Mô hình SWOT là một mô hình bao gồm 4 chữ viết tắt của Strengths (điểm mạnh),
Weaknesses (điểm yếu), Opportunities (cơ hội) và Threats (nguy cơ),
Mô hình này là công cụ giúp các nhà quản trị phân tích chiến lược cũng như nhận biết rủi ro và
đánh giá chúng. Từ đó, mô hình SWOT được sử dụng nhiều trong việc xây dựng chiến lược, đánh
giá đối thủ, xây dựng kế hoạch kinh doanh cũng như tiếp thị, phát triển các sản phẩm và dịch vụ.
Trên thực tế, việc vận dụng SWOT trong xây dựng kế hoạch kinh doanh, hoạch định chiến
lược, đánh giá đối thủ cạnh tranh, khảo sát thị trường, phát triển sản phẩm và cả trong các báo cáo
nghiên cứu .. đang ngày càng được nhiều doanh nghiệp lựa chọn.

-PHÂN TÍCH SWOT CỦA SHOPEE

-Phân tích S (Strengths) – Điểm mạnh của SHOPEE: Điểm mạnh của doanh nghiệp là các
yếu tố giúp doanh nghiệp xây dựng lợi thế phát triển riêng của mình. Những yếu tố này thường đến
từ nền tảng ban đầu, hoặc nền tảng phát triển trong những năm trở lại đây để có thể dễ dàng kiểm
soát cũng như phát triển nó. 

+Có mặt ở nhiều quốc gia trên thế giới: được thành lập vào năm 2009 bởi Forrest Li. Shopee
được giới thiệu lần đầu tại Singapore vào năm 2015, và hiện đã có mặt tại các quốc gia: Singapore;
Malaysia; Thái Lan; Đài Loan; Indonesia; Việt Nam, Philipines và Brazil.
+Sản phẩm đa dạng, phong phú đủ các ngành hàng cho bạn lựa chọn: Hiện có hơn 160 triệu
người đang sử dụng và hoạt động với khoảng 6 triệu người bán, bao gồm hơn 7.000 thương hiệu
(Brand) và nhà phân phối hàng đầu. Chỉ với 1 cú clink chuột với thên sản phẩm bạn cần tìm chỉ
sau vài giây shopee đã hiện ra hàng trăm kết quả phù hợp với yêu cầu của bạn. Hơn 50 triệu người
truy cập website trong tháng, đứng đầu lượt truy cập website mua hàng ở Việt Nam.
+Hoạt động đa nền tảng, đơn giản và tiện lợi, có ứng dụng Shopee dành cho di động: Chỉ cần
một chiếc smartphone bạn đã có thể tham gia shopee một cách dễ dàng và tiện lợi. Ứng dụng dễ
dàng truy cập và sử dụng thu hút được nhiều người.
-Phân tích W (Weaknesses) – Điểm yếu của SHOPEE: Điểm yếu là những trở ngại còn mắc
phải mà doanh nghiệp chưa kiểm soát hết được, điểm yếu có thể đến từ bộ máy, nhân sự hoặc cũng
có thể là những yếu điểm về một số dòng sản phẩm mà doanh nghiệp không khắc phục được. 
+Xuất hiện hàng giả, hàng nhái, chất lượng sản phẩm chưa tốt: Có quá nhiều sản phẩm và nhà
cung cấp nên khách hàng khó lựa chọn sản phẩm và chất lượng. Một mẫu sản phẩm có thể có đến
hàng chục nhà cung cấp khác nhau, chất liệu sản phẩm khác nhau, giá thành khác nhau. Việc này
khiến khách hàng trở nên do dự không biết chọn sản phẩm nào, sợ mua phải hàng giả hàng nhái,
chất liệu không tốt và sự chênh lênh giá giữa các nhà cung cấp quá cao.
+Mức độ cạnh tranh giữa các gian hàng trên Shopee cao: Việc đăng kí gian hàng trên Shopee vô
cùng đơn giản và dễ dàng, cách thức bán hàng thuận tiện không quá phức tạp, người bán không
phải chịu quá nhiều phí nên trên Shopee 1 sản phẩm có rất nhiều nhà cung cấp việc này khiến việc
cạnh tranh giữa các gian hàng là cực kì cao và gây khó khăn cho những shop mới mở bán ….
+Phí ship cao, phức tạp: Nhiều lúc khách hàng phải trả tiền ship cao hơn tiền hàng, thời gian
giao hàng lâu phải đợi 6-7 ngày mới nhận được hàng, thời buổi dịch bệnh có nhiều nơi không nhận
ship hàng gây bất tiện cho cả người bán và người mua.

-Phân tích O (Opportunities) – Cơ hội của SHOPEE: Cơ hội chính là yếu tố, môi trường, xu
hướng phát triển của thế giới, của nền công nghiệp mà doanh nghiệp đang theo đuổi.  
+Hàng hóa đa dạng, phong phú cơ hội để có thể dễ dàng phát triển trên các thị trường khác.
+Cơ hội kiếm tiền online với số vốn thấp dành cho học sinh, sinh viên: Việc bán hàng trên
shopee giúp ta tìm kiếm khách hàng dễ dàng hơn, chịu ít vốn hơn khi không cần thuê mặt bằng,
phương thức bán hàng đơn giản..
+Xu hướng mua hàng online đang tăng mạnh: Với sự phát triển vũ bão của kinh doanh online,
người tiêu dùng đang có xu hướng mua hàng online ngày càng nhiều, đây là một cơ hội lớn để phát
triển của Shopee nói riêng và các sàn thương mại điện tử nói chung.
-Phân tích T (Threat) – Thách thức của SHOPEE: Thách thức là những yếu tố bên ngoài ảnh
hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp như đối thủ cạnh tranh, sản phẩm thay thế mà nhiều khi doanh
nghiệp không thể khắc phục được, chỉ có thể đưa ra những giải pháp đối phó. 
+Đối thủ cạnh tranh: Đối với sự phát triển như vũ bão của thị trường thương mại điện tử hiện
nay, Shopee có nhiều đối thủ cạnh tranh đáng để lo lắng như Lazada, Tiki, Sendo…
+Hình thức kinh doanh online: Tuy việc mua hàng online đang phát triển mạnh, song song đó
trước nhiều sự việc mua hàng fake, lừa đảo, đã tạo nên xu hướng dè chừng khi không được kiểm
hàng.

+Chi phí bán hàng cao: Thương mại điện tử là hình thức bán hàng còn khá mới ở Việt Nam, do
đó chi phí để duy trì trang, các kho và hỗ trợ khách hàng là rất cao. Trong khi rủi ro về việc khách
hàng đặt hàng nhưng lại không nhận hàng còn rất lớn, doanh nghiệp phải chịu hoàn toàn những phí
tổn do việc trả hàng về, chất lượng hàng hóa qua nhiều khâu vận chuyển khó đảm bảo được chất
lượng như ban đầu.

-Phân tích chiến lược SO-ST-WO-WT:


- Chiến lược SO (Strengths - Opportunities): là chiến lược sử dụng điểm mạnh của DN
để khai thác cơ hội. Đây là chíến lược ưu tiên hàng đầu vì nếu sử dụng điểm mạnh của DN thì cơ
hội thành công cao mà không tốn nhiều công sức.

- Tập trung phát triển ứng dụng dành riêng cho mỗi quốc gia: Shopee đã có mặt trên rất nhiều
quốc gia như Singapore; Malaysia; Thái Lan; Đài Loan; Indonesia; Việt Nam, Philipines và Brazil
với xu hướng mua hàng online tăng mạnh. Shopee tạo ra một trang web được tối ưu với nhiều
ngôn ngữ khác nhau để khách hàng của họ có thể dễ dàng thực hiện giao dịch trên đó. Shopee cũng
chú ý mang tới trải nghiệm khách hàng dễ dàng và tiện dụng thông qua việc thiết kế website dựa
vào thói quen sử dụng của khách hàng. 

-Chương trình tiếp thị liên kết: Với số lượng sản phẩm đa dạng, phong phú và cơ hội kiếm tiền
online của giới trẻ là học sinh, sinh viên hay các mẹ bỉm sữa thì Shopee đã tạo ra chương trình tiếp
thị liên kết. Tiếp thị liên kết hay còn gọi là “Affiliate marketing”, là hình thức quảng bá sản phẩm,
dịch vụ của công ty (Shopee Vietnam), thông qua các trang mạng xã hội như tiktok, facebook của
các đối tác quảng bá (là học sinh, sinh viên hoặc những người muốn tham gia) đến người tiêu dùng
cuối cùng. Hay nói cách khác, người tham gia sẽ đóng vai trò trung gian, giới thiệu người mua
hàng tiềm năng đến với Shopee. Và họ sẽ nhận được khoản hoa hồng từ chính Shopee khi người
mua hàng ghé thăm trang mạng của bạn thông qua đường link liên kến dẫn đến Shopee, và thực
hiện hoàn tất thanh toán đơn hàng.
-Đầu tư mạnh mẽ vào các chương trình khuyến mãi: Với sự phát triển vũ bão của kinh doanh
online, người tiêu dùng đang có xu hướng mua hàng online ngày càng nhiều kết hợp với số lượng
hàng hóa đa dạng, phong phú với khoảng 6 triệu người bán, bao gồm hơn 7.000 thương hiệu
(Brand). Shopee đã đầu tư mạnh vào các chương trình khuyến mãi như các chương trình siêu sale
theo tháng như chương trình sale cùng ngày cùng tháng ( siêu sale 6/6, siêu sale 7/7, siêu sale
8/8 ..) vào những ngày này Shopee tung ra hàng nghìn voucher giảm giá, hoàn xu xtra, và rất nhiều
mã freeship..Việc này giúp kích thích khả năng mua hàng của khách hàng, thu hút lượng khách
hàng trở nên ngày càng nhiều. Và cũng giúp cho người bán bán được nhiều đơn hàng hơn, giúp
doanh thu ổn định và tìm kiếm được những khách hàng tiềm năng.

● Chiến lược WO (Weaks - Opportunities): là chiến lược sử dụng điểm yếu khai thác cơ
hội. Việc sử dụng điểm yếu sẽ khiến DN tốn nhiều nguồn lực để có thể tận dụng cơ hội.

-Mở gian hàng Shopee Mall: Hàng hóa đa dạng, phong phú cơ hội để có thể dễ dàng phát
triển trên các thị trường khác, tuy nhiên việc này lại khiến người mua có suy nghĩ lo lắng khi sợ
mua phải hàng giả hàng nhái không chất lượng, bị phân tâm bởi quá nhiều sản phẩm. Hiểu được
tâm lý người mua và cải thiện chất lượng sản phấm Shopee đã cho gia gian hàng Shopee Mall nơi
cung cấp các sản phẩm thương hiệu. Các sản phẩm ở đây được cung cấp từ các thương hiệu và nhà
bán hàng uy tín trên thị trường như Samsung, Oppo, Maybelline, Unilever,… Vì vậy, bạn hoàn
toàn có thể an tâm khi chọn mua các sản phẩm trong Shopee Mall. Ngoài ra còn được hưởng
những chính sách ưu đãi như đổi trả hàng trong vòng 7 ngày cho người mua, cam kết sản phẩm
chính hãng và miễn phí vận chuyển. Việc này đã giúp cho Shopee có được lòng tin của khách hàng
hơn và cũng kiểm soát được chất lượng nhà cung cấp cũng như sản phẩm.
-Hỗ trợ quảng cáo sản phẩm và mở chương trình khuyến mãi: Với số lượng các shop bán
hàng trên Shopee ngày càng nhiều nên khó tránh khỏi việc cạnh tranh giữa các shop. Nhờ vào xu
thế mua hàng online ngày càng tăng nhất là vào mùa dịch này Shopee đã hỗ trợ những người mới
tham gia bán hành bằng cách hỗ trợ chạy quảng cáo của mình và đẩy sản phẩm cho hiện thị ở đầu
trang với thời gian nhất định mà không tốn phí. Ngoài ra Shopee còn liên tục mở các chương trình
khuyến mãi để người bán tham gia tìm kiếm lượng khách hàng cho mình. Shopee sẽ song hành
cùng các nhà bán hàng để hỗ trợ người mua hàng của shop thông qua các mã giảm giá hoàn xu.
Các mã giảm giá, hoàn xu thu hút lượng lớn khách hàng mua sắm và nhờ đó giúp cửa hàng tăng
trưởng doanh thu đáng kể.

-Hỗ trợ giảm giá vận chuyển, tặng voucher freeship: Việc bán hàng trên shopee giúp tìm kiếm
khách hàng dễ dàng, chịu ít vốn hơn,không cần thuê mặt bằng, phương thức bán hàng đơn giản tuy
nhiên vẫn còn nhiều khách hàng ở những vùng sâu vùng xa phải trả tiền ship rất là cao nên việc
mua hàng bị giảm. Để cải thiện việc này hỗ trợ cho cả người bán và người mua Shopee đã hộ trợ
giảm giá chi phí vận chuyển bằng việc tặng voucher freeship khi khách hàng mua đơn hàng đạt giá
trị cụ thể. Việc này giúp người mua chịu tiền ship ít hơn và người bán cũng bán được nhiều hàng
hơn.
 Chiến lược ST (Strengths - Threats): là chiến lược sử dụng điểm mạnh hạn chế nguy cơ.
Hạn chế nguy cơ là công việc giúp DN tránh được các rủi ro gây phá sản hay làm thiệt hại tới
DN. DN sử dụng điểm mạnh của mình sẽ tốn ít nguồn lực.
-Thanh toán bằng ví điện tử: Shopee đang ngày càng xuất hiện và phát triển trên nhiều quốc
gia. Để giảm thiểu rủi ro về việc khách hàng đặt hàng nhưng lại không nhận hàng, doanh nghiệp
phải chịu hoàn toàn những phí tổn do việc trả hàng về, chất lượng hàng hóa qua nhiều khâu vận
chuyển khó đảm bảo được chất lượng như ban đầu thì Shopee đã đưa ra công nghệ thanh toán toàn
cầu bằng cách thanh toán trực tiếp qua thẻ ngân hàng liên kết với ví Shopee. Việc này khuyến
khích sự tham gia kinh tế kỹ thuật số mạnh mẽ hơn trong khu vực Đông Nam Á, một trong những
yếu tố quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chung của khu vực. Người dùng Shopee cũng sẽ
được hưởng lợi từ việc có thể thanh toán dễ dàng hơn thông qua việc sử dụng thẻ Visa và nhận
được những ưu đãi, quà tặng đi kèm. Shopee cũng hạn chế được tình trạng khách hàng đặt hàng mà
không lấy để tiết kiệm được chi phí.
-Học hỏi kinh nghiệm từ người đi trước: Đối với sự phát triển như vũ bão của thị trường
thương mại điện tử hiện nay, Shopee có nhiều đối thủ cạnh tranh đáng để lo lắng như Lazada, Tiki,
Sendo…Là công ty xuất hiện sau Lazada và Tiki thì đây là một trong những ưu điểm của việc gia
nhập thị trường trễ, Shopee đã có thể quan sát người đi trước, dự đoán xu hướng, rút kinh nghiệm
cho mình để tối ưu nền tảng của mình tốt hơn. Bên Lazada và Tiki việc mở gian hàng bán rất chi là
phức tạp và yêu cầu phải có giấy phép kinh doanh, và các qui định khắt khe với người bán hàng.
Rút kinh nghiệm từ việc này việc đăng kí bán hàng trên Shopee vô cùng đơn giản và tiện lợi, người
bán không phải chịu mức thu nào. Chính sách đổi trả dễ dàng và bảo vệ người bán.
-Đánh giá và nhận xét sản phẩm: Việc buôn bán trên nền thương mại điện tử có mức cạnh
tranh cao, để giảm bớt tâm lý lo ngại của khách hàng về việc hàng giả, hàng nhái, sản phẩm kém
chất lượng. Shopee đã nhờ vào tính tiện lợi và dễ dàng sử dụng của app trên ĐTDĐ để thêm tính
năng đánh giá và nhận xét mỗi sản phẩm khi khách hàng mua hàng thành công họ sẽ đánh giá trực
tiếp tại mục đánh giá sản phẩm để để lại đánh giá và trải nghiệm của mình giúp cho người mua sau
biết được chất lượng sản phẩm, ngoài ra người đánh giá còn nhận được 200 xu ngay sau khi đánh
giá xong. Việc này giúp cho khách hàng có trải nghiệm mua hàng tốn hơn. Shopee cũng tiết kiệm
được nguồn lực.

● Chiến lược WT (Weaks - Threats): là chiến lược khắc phục điểm yếu hạn chế nguy cơ.
thiết lập kế hoạch “phòng thủ” để tránh cho những điểm yếu bị tác động nặng nề hơn từ môi
trường bên ngoài.
-Giao hàng hỏa tốc và nhiều đơn vị giao hàng: Để giảm thiếu tình trạng khách hàng ở gần
người bán mà phải đợi đơn hàng lâu, giảm tình trạng hủy đơn hàng do không về kịp thời gian
khiến đơn hàng bị giảm chất lượng, méo mó gây ảnh hưởng đến chi phí vận chuyển. Để hạn chế
việc này và đáp ứng nhu cầu của khách hàng Shoppe đã liên kết với các hãng vận chuyển lớn, thời
gian giao hàng tương đối nhanh 1 – 4 ngày làm việc cho đơn hàng nội thành. Ngoài ra còn có thêm
phần giao hành hỏa tốc như Now, Grap, giao hàng chỉ 1 đến 2 tiếng ngay sau khi đơn hàng được
xác nhận.

-Đầu tư maketing để quảng bá sản phẩm: Đứng trước các đối thủ cạnh tranh đáng lo ngại như
Lazada, Tiki, Sendo và việc khách hàng lo ngại về chất lượng sản phẩm Shopee đã quyết định đầu
tư vào maketing để quảng bá sản phẩm. Quảng cáo của Shopee xuất hiện trên các phương tiện giao
thông công cộng, trên các trang mạng xã hội và trên TV mỗi ngày. Với tần suất xuất hiện vô cùng
nhiều, Shopee trở thành một thương hiệu mà mỗi khi có nhu cầu mua sắm, mọi người sẽ nhớ đến
rất lâu. Cách tiếp cận khách hàng này cực kỳ tốn kém, nhưng nó sẽ tăng số lượng khách hàng một
cách đáng kinh ngạc.
-Chính sách đổi trả hàng trên Shopee: Phí ship vận chuyển cao mà tình trạng khách hàng hủy
đơn không lấy gây ảnh hưởng đến chi phí của Shopee thì đây là một vấn đề vô cùng nguy hiểm. Để
hạn chế việc này Shopee đã đưa ra các điều khoản sau:
Người mua đồng ý rằng cô ấy/anh ấy chỉ có thể yêu cầu trả hàng và hoàn tiền trong các trường
hợp sau:
+Người mua đã thanh toán nhưng không nhận được sản phẩm, hoặc sản phẩm không đủ số
lượng
+Sản phẩm bị lỗi hoặc bị hư hại trong quá trình vận chuyển
+Người bán giao sai sản phẩm cho Người mua (ví dụ: sai kích cỡ, sai màu sắc )
+Sản phẩm khác hoàn toàn so với mô tả của người bán.
Để hạn chế các rắc rối phát sinh liên quan đến trả hàng, Người mua lưu ý cần phải đóng gói
theo quy định về đóng gói hàng hóa trong Chính Sách Vận Chuyển Shopee và gửi trả sản phẩm
bao gồm toàn bộ phụ kiện đi kèm, hóa đơn VAT, tem phiếu bảo hành... nếu có và sản phẩm phải
trong tình trạng nguyên vẹn như khi nhận hàng. Shopee khuyến khích Người mua quay video hoặc
chụp lại ảnh sản phẩm ngay khi nhận được để làm bằng chứng đối chiếu/khiếu nại về sau nếu cần.

Vậy đâu là chiến lược tối ưu nhất của Shopee?


Xu hướng mua hàng online đang ngày càng phát triển và nhu cầu tìm kiếm việc làm online của
các bạn học sinh, sinh viên với số vốn ít Shopee đã quyết định chọn chiến lược “ Chương trình tiếp
thị liên kết” hay còn gọi là Shopee Affiliate để đầu tư và phát triển.

-Affiliate là gì? Affilate mô ̣t hình thức tiếp thị liên kết, mà ở đó bạn có thể kinh doanh hàng
hoá mà không sở hữu bất kỳ dịch vụ, sản phẩm nào, cũng như không phải chịu bất cứ 1 rủi ro nào
trong quá trình kinh doanh, giao nhâ ̣n, vâ ̣n chuyển hàng hoá. Nhiê ̣m vụ của bạn là quảng bá sản
phẩm sẵn có đến với khách hàng và hưởng hoa hồng đối với những đơn hàng thành công.
-Các bước để làm tiếp thị liên kết với Shopee:
+Bước 1: Đăng ký tài khoản Shopee Vietnam Affiliate program
+Bước 2: Chọn sản phẩm muốn quảng bá, tạo link affiliate cho sản phẩm đó
+Bước 3: Tạo nội dung chia sẻ về shopee & các sản phẩm bạn muốn thông qua bài viết,
video, post, quảng cáo, v.v…trên mạng xã hội, website, youtube.
+Bước 4: Đặt link affilate sau đó quảng bá tới mọi người
+Bước 5: Khách hàng click vào link affiliate để xem hàng
+Bước 6: Khách hàng mua hàng thành công & thanh toán
+Bước 7: Nhận hoa hồng do Shopee Vietnam chi trả.
-Tại sao Shopee lại đầu tư vào chương trình tiếp thị liên kết:

Vì sản phẩm của Shopee vô cùng đa dạng và cực kì nhiều chương trình khuyến mãi, xu hướng
mua hàng online thì ngày càng tăng và nhu cầu kiếm việc làm online cũng đang là xu thế của giới
trẻ. Shopee đã tận dụng việc này để hợp tác 4 bên cùng có lợi ( Shopee-người giới thiệu-người
bán-người mua..).
 Người giới thiệu được gì khi làm tiếp thị liên kết: Sản phẩm của shopee đa dạng, có nhiều
khách hàng nên tỉ lệ mua hàng rất cao. Khi giới thiệu khách hàng mua hàng thành công người giới
thiệu sẽ được nhận 1 khoản vô cùng cao và hấp dẫn. Thanh toán hoa hồng theo chu kỳ 1 tháng,
mỗi tháng 1 lần. Ngoài ra khi là đối tác của Shopee bạn còn được nhận rất nhiều ưu đãi hấp dẫn.
 Người bán có lợi gì từ chương trình tiếp thị liên kết: Nếu như Shop của bạn mới mở và
chưa có nhiều khách hàng thì chương trình tiếp thị liên kết sẽ có người review quảng cáo cho sản
phẩm của bạn để từ khách hàng có thể biết đến sản phẩm và chất lượng sản phẩm của bạn và ghé
thăm mua sắm.
 Người mua có lợi gì trong chương trình tiếp thị liên kết: Nếu như có quá nhiều sản phẩm
khiến bạn phải suy nghĩ phân vân không biết chọn sản phẩm nào, lo lắng về chất lượng thì những
người làm tiếp thị sẽ review và đưa ra cảm nhận của mình về sản phẩm. Từ đó bạn có thể dễ dàng
tin tưởng và lựa chọn sản phẩm phù hợp.
 Shopee có lợi gì về chương trình tiếp thị liên kết: Khi khách hàng có lòng tin và nhu cầu
mua sắm trên Shopee tăng thì việc buôn bán của các gian hàng cũng tăng thì việc này cũng giúp
cho Shopee có doanh thu tốt hơn. Nhờ người tiếp thị liên kết Shopee cũng đã tiết kiệm được một
khoản chi phí để quảng bá sản phẩm. Thông qua người giới thiệu khách hàng biết được nhiều
chương trình và tính năng của Shopee hơn. Việc này giúp cho Shopee đang ngày một phát triển
trên thị trường.

5. Kết luận
Tóm lại, Xu thế toàn cầu hóa càng ngày càng phát triển môi trường kinh doanh đã đem đến
cho doanh nghiệp nhiều cơ hội nhưng cùng với đó là rất nhiều thách thức. Nó đòi hỏi doanh nghiệp
cần phải phân tích môi trường kinh doanh môtj cách sáng suốt để hiểu rõ bản chất của xã hội, để
tìm ra những giải pháp khắc phục đồng thời phát hiện điểm mạnh. Đứng trước sự tác động của môi
trường kinh doanh, doanh nghiệp cần có tâm lý sẵn sàng, kiểm soát được tình hình, quản lý được
quá trình sản xuất, sản phẩm, dịch vụ của mình sao cho sự tác động tiêu cực ít nhất . 
Môi trường vĩ mô ảnh hưởng mạnh mẽ đến mức độ thành công của doanh nghiệp, các chiến
lược marketing của doanh nghiệp cũng phải dựa trên chúng, để thu được lợi nhuận và giữ được vị
trí thương hiệu trên thị trường.
Có thể nói, thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang bị tác động mạnh bởi các doanh
nghiệp nước ngoài. Trong mô hình phân tích doanh nghiệp SWOT đã giúp Shopee nhận ra đâu là
điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội hay thách thức của mình để từ đó có thể tìm ra các chính sách chiến
lược để phát triển cũng như khắc phục cải thiện điểm yếu của mình. Shopee Việt Nam đã đầu tư
nhiều cho các mảng quảng cáo meketing và các chương trình khuyến mãi cực kì hot. Nhờ vào xu
thế mua hàng online ngày càng phát triển nhu cầu kiếm tiền online cũng đang tăng và số lượng sản
phẩm đa dạng mà Shopee đã đưa ra một chiến lược hiệu quả nhất là “Chương trình tiếp thị liên
kết” có tiềm năng giúp Shopee phát triển. Như vậy nhờ vào việc phân tích kĩ càng các môi trường
và sử dụng mô hình Swot và áp dụng những chiến lược hiệu quả đã giúp Shopee nhanh chóng trở
thành cái tên nổi bật và có chỗ đứng trên thị trường thương mại điện tử mặc dù là kẻ đi sau. Đặc
biệt hơn, vừa qua, Shopee Việt Nam được bình chọn là nền tảng TMĐT phổ biến nhất Việt Nam
trong năm 2018 (theo kết quả nghiên cứu thị trường của Q&Me 2018) càng khẳng định được thế
mạnh và vị thế của Shopee trên thị trường TMĐT tại Việt Nam.

You might also like