28.01.

2020

MAKİNA VE İMALAT
TEKNOLOJİLERİNDE İŞ
SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
DERSİ
6. HAFTA
2/2

Güncellenme : 24.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

1
 28.01.2020

Amaç

Motorlu araç
Motorlu araçlarla
kullanıcıları ve iş
yapılan işlerde
makinası
ortaya çıkan sağlık
operatörlerinin
ve güvenlik
sahip olması
önlemlerini
gereken belgeleri
öğrenmek.
tanımlamak,

Konular

1. Motorlu araç ve iş makinesi

operatörlerinin belgeleri

2. İş Makineleriyle (Forklift ve vinç vb)

yapılan işler

3. Motorlu araçlarda ve özel tipteki iş

ekipmanları için emniyet tedbirleri
4

2
 28.01.2020

İlgili Tanımlar

• Otomobil : (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Yapısı itibarıyla, sürücüsü

dahil en fazla dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş
bulunan motorlu taşıttır.

• Minibüs : (Mülga: 12/7/2013-6495/24 md.)

• Kamyonet : (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Azami yüklü ağırlığı

3.500 kilogramı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu
taşıttır. Sürücü ve yanındaki oturma yerleri dışında başka oturma yeri
de bulunabilen, sürücü bölümü gövde ile birleşik kamyonetlere
panelvan denir.

• Kamyon : İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3 500 Kg'dan fazla olan ve
yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

İlgili Tanımlar

• Otobüs : (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Yolcu

taşımacılığında kullanılan, sürücüsü dahil dokuzdan fazla
oturma yeri olan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa
dahildir. Sürücüsü dahil oturma yeri on yediyi aşmayan
otobüslere minibüs denir.

• Çekici : Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş

olan ve yük taşımayan motorlu taşıttır.

• Arazi taşıtı : Karayollarında yolcu veya yük taşıyabilecek

şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri
motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıtlardır.

3
 28.01.2020

İlgili Tanımlar

• Özel amaçlı taşıt : Özel amaçla insan veya eşya taşımak için imal edilmiş olan ve
itfaiye, Cankurtaran, cenaze, radyo, sinema, televizyon, kütüphane, araştırma
ararçları ile bozuk veya hasara uğramış taşıt ve araçları çekmek veya taşımak,
kaldırmak gibi özel işlerde kullanılan mo-torlu araçtır.

• Kamu hizmeti taşıtı : Kamu hizmeti için yük veya yolcu taşıması yapan bütün
taşıtlardır.

• Personel servis aracı: (Ek: 17/10/1996-4199/1 md.) Herhangi bir kamu kurum ve kurulu-şu veya
özel veya tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı taşıyan şahıs veya şirketlere ait
minibüs ve otobüs türündeki ticari araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve
tüzel kişilere ait araçların kendi personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanımın
kapsamına girmez.

• Umum servis aracı: (Ek: 17/10/1996-4199/1 md.) Okul taşıtları ile personel servis araçlarının
birlikte değerlendirilmesidir.

İlgili Tanımlar

• Kamp taşıtı: (Ek: 17/10/1996-4199/1 md.) Yük taşımasında kullanılmayan; iç

dizaynı tatil yapmaya uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet
edebileceği kadar yolcu taşıyabilen motorlu taşıttır.

• Römork : Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal
edilmiş motorsuz taşıttır.

• Yarı römork : Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan,
taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından
taşınan römorkdur.

• Hafif römork : Azami yüklü ağırlığı 750 Kg'ı geçmeyen römork veya
yarı römorkdur.
8

4
 28.01.2020

İlgili Tanımlar

• Motosiklet : (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Azami tasarım hızı

45 km/saatten ve/veya silindir kapasitesi 50 santimetreküpten fazla
olan sepetli veya sepetsiz iki veya üç tekerlekli mo-torlu taşıtlar ve
net motor gücü 15 kilovatı, net ağırlığı 400 kilogramı, yük
taşımacılığında kullanılanlar için ise net ağırlığı 550 kilogramı
aşmayan dört tekerlekli motorlu taşıtlardır.

• Elektrik ile çalışanların net ağırlıklarının hesaplanmasında batarya

ağırlıkları dikkate alınmaz. Bunlardan karoseri yük taşıyabilecek
şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşımaların-
da kullanılmayan üç tekerlekli motosikletlere yük motosikleti
(triportör) denir.

İlgili Tanımlar

• Bisiklet : (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.) Üzerinde bulunan insanın

adale gücü ile pedal veya el ile tekerleği döndürülmek suretiyle hareket
eden motorsuz taşıtlardır. Azami sürekli anma gücü 0,25 KW’ı geçmeyen,
hızlandıkça gücü düşen ve hızı en fazla 25 km/saate ulaştıktan sonra veya
pedal çevrilmeye ara verildikten hemen sonra gücü tamamen kesilen
elektrikli bisikletler de bu sınıfa girer. (Değişik: 12/7/2013-6495/13 md.)

• Motorlu bisiklet (Moped): Azami hızı saatte 45 kilometreyi, içten yanmalı

motorlu ise silindir hacmi 50 santimetreküpü, elektrik motorlu ise azami
sürekli nominal güç çıkışı 4 kilovatı geçmeyen iki veya üç tekerlekli taşıtlar
ile aynı özelliklere sahip net ağırlığı 350 kilogramı aşmayan dört tekerlekli
motorlu taşıtlardır. Elektrik ile çalışanların net ağırlıklarının
hesaplanmasında batarya ağırlıkları dikkate alınmaz.

10

5
 28.01.2020

İlgili Tanımlar

• Lastik tekerlekli traktör : Belirli şartlarda römork ve yarı römork

çekebilen, ancak ticari amaçla taşımada kullanılmayan tarım
araçlarıdır.

• İş makineleri : (Değişik: 17/10/1996-4199/1 md.) Yol inşaat makineleri ile benzeri

tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve
hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar
monte edilmiş; karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında
kullanılamayan moturlu araçlardır.

• Tramvay : Genellikle yerleşim birimleri içinde insan taşımasında

kullanılan, karayolunda tekerlekleri raylar üzerinde hareket eden ve
hareket gücünü dışarıdan sağlayan taşıttır.

11

İlgili Tanımlar

• Okul taşıtı : Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli

okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin
taşınmalarında kullanılan taşıttır.

• Taşıt katarı : Karayolunda bir birim olarak seyretmek üzere birbirine

bağlanmış taşıtlardır.

• Araç : Karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı

taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır.

• Taşıt : Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlardır.

Bunlardan makine gücü ile yürütülenlere "motorlu taşıt" insan ve
hayvan gücü ile yürütülenlere "motorsuz taşıt" denir.

12

6
 28.01.2020

İlgili Tanımlar

• Sürücü : Karayolunda, motorlu veya

(Değişik 17/10/1996-4199/1 md.)

motorsuz bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden

kişidir.

• Şoför : Karayolunda, ticari olarak tescil

(Ek: 17/10/1996-4199/1 md.)

edilmiş bir motorlu taşıtı süren kişidir.

• Araç sahibi : Araç için adına yetkili idarece tescil

belgesi verilmiş veya sahiplik veya satış belgesi
düzenlenmiş kişidir.
13

İlgili Tanımlar

• İşleten : Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta

alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama,
ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir.
Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve
tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili
tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.

• Yolcu : Aracı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında araçta bulunan

kişilerdir.

• Hizmetli : Araçlarda, sürücü hariç, araç veya taşıma hizmetlerinde

süreli veya süresiz çalışan kişiler ile iş makinelerinde sürücüden
gayri kişilerdir.

14

7
 28.01.2020

İlgili Tanımlar

• Taşıma sınırı (Kapasite) : Bir aracın güvenle

taşıyabileceği en çok yük ağırlığı veya yolcu sayısıdır.

• Gabari : Araçların, yüklü veya yüksüz olarak

karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk,
genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir.

• Azami ağırlık : Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami

yükle birlikte ağırlığıdır.

15

İlgili Tanımlar

• Yüksüz ağırlık : Üzerinde insan veya eşya (yük)

bulunmayan ve akaryakıt deposu dolu olan bir aracın
taşınması zorunlu alet, edevat ve donatımı ile birlikte
toplam ağırlığıdır.

• Yüklü ağırlık : Bir taşıtın yüksüz ağırlığı ile taşımakta

olduğu sürücü, hizmetli, yolcu ve eşyanın toplam
ağırlığıdır.

• Dingil ağırlığı: Araçlarda aynı dingile bağlı

tekerleklerden karayolu yapısına aktarılan ağırlıktır,

16

8
 28.01.2020

İlgili Tanımlar

• Azami dingil ağırlığı: Araçların karayolu yapılarından güvenle ve yapıya

zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan dingil ağırlığıdır.

• Azami toplam ağırlık: Araçların karayolu yapılarından güvenle ve yapıya

zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan toplam ağırlıktır.

• Motorlu taşıt sürücüsü sertifikası: (Ek: 12/7/2013-6495/13 md.) Teorik ve uygulamalı sı-
navlarda başarı gösteren sürücü adaylarına verilen belgedir.
•
• Sürücü belgesi: (Ek: 12/7/2013-6495/13 md.) Bu Kanunda belirtilen motorlu araçların
sürülmesine yetki veren belgedir.

• Uluslararası sürücü belgesi: (Ek: 12/7/2013-6495/13 md.) İki veya çok taraflı anlaşmalar
uyarınca sınıflarına göre araç kullananlara belli süre ile verilen belgedir.

17

Sürücü Belgeleri ve Sürücüler

• Sürücü belgesi alma zorunluluğu:

• Madde 36 – (Değişik : 24/5/2013 - 6487/18 md.)

• Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayan kişiler

tarafından karayollarında sürülmesi ve sürülmesine izin
verilmesi yasaktır.

• Araçlar, Yönetmelikte sınıfları belirtilen sürücü

belgelerine sahip sürücüler ile çok taraflı anlaşmalara
göre sürücü belgesi bulunan veya geçerli uluslararası
sürücü belgesi olan kişilerce sürülebilir.
18

9
 28.01.2020

Sürücü Belgeleri ve Sürücüler

• a) Sürücü belgesi olmayanların,

• b) Mahkemelerce veya Cumhuriyet savcılıklarınca ya da bu Kanunda

belirtilen yetkililerce sürücü belgesi geçici olarak ya da tedbiren geri
alınanların,

• c) Sürücü belgesi iptal edilenlerin,

araç kullanarak trafiğe çıktıklarının tespiti hâlinde, bu kişilere idari para

cezası verilir. Ayrıca, aracın sürücü belgesiz kişilerce sürülmesine izin
veren araç sahibine de tescil plakası üzerinden aynı miktarda idari para
cezası verilir.

19

Sürücü Belgesi Sınıfları

• Sürücü belgelerine ait esaslar :

• Madde 39 – (Değişik: 12/7/2013-6495/16 md.)(1)
• Sürücü belgesi sahiplerinin, sürücü belgelerinin sınıfına göre sürmeye yetkili
oldukları araçlar ile Türk vatandaşlarının ve yabancıların dış ülkelerden aldıkları
sürücü belgelerinin ülkemiz sürücü belgeleri ile değiştirilmesine ve dış ülkelerden
aldıkları sürücü belgeleriyle ülkemizde araç kullanmalarına ilişkin usul ve esaslar
yönetmelikle belirlenir.
• Sürücü belgesi sahiplerinin, sürücü belgelerinin sınıfına göre sürmeye yetkili
oldukları araçların dışındaki araçları sürmeleri yasaktır. Bu fıkra hükmüne aykırı
hareket eden sürücüye idari para cezası verilir. Bu kişilere araç kullandıran araç
sahibine de tescil plaka-sı üzerinden aynı miktarda idari para cezası verilir.
• Sürücü belgeleri süreli olarak verilir. Belgelerin geçerlilik süreleri, yenilenmesinde
aranacak şartlar ile diğer usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. Bu şekilde
yenilenen sürücü belgelerinden harç alınmaz. Geçerlilik süresi dolan sürücü belgesi
ile araç kullanan sürücüye idari para cezası verilir ve sürücü belgesi geri alınır.
• Dış ülkelerden aldıkları sürücü belgeleri ile yönetmelikte belirtilen süre ve şartlara
aykırı olarak araç kullananlar hakkında her seferinde idari para cezası verilir.

20

10
 28.01.2020

Sürücü adaylarında aranacak şartlar

• Madde 41 – (Değişik: 12/7/2013-6495/17 md.)(1)

• Sürücü belgesi alacakların;
• a) Yönetmelikte belirlenen yaş ve deneyim şartlarını taşımaları,
• b) Öğrenim durumu itibarıyla en az ilkokul düzeyinde eğitim almış olmaları,
• c) İçişleri ve Sağlık bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikte belirlenen
sağlık şartlarını taşımaları,
• d) Sürücü kurslarında teorik ve uygulamalı eğitimini tamamlayıp sürücü sınavlarını
başararak, motorlu taşıt sürücüsü sertifikası almış olmaları,
• e) Adli sicilinde, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 188, 190 ve
191 inci maddeleri, 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele
Kanununun 4 üncü maddesinin yedinci fıkrası, 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı
Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 12 nci maddesinin
ikinci ve takip eden fıkralarında belirtilen suçlardan hüküm giydiğine dair kayıt
bulunmaması,
• f) Önceden verilmiş aynı sınıf bir başka sürücü belgesinin bulunmaması,
• g) Başka sınıf sürücü belgesi alabilmek için, daha önce verilmiş ancak geri alınmış
olan sürücü belgesinin bu Kanunda öngörülen şartlar yerine getirildiği için sahibine
iade edilmiş olması, zorunludur.
21

Sürücü adaylarında aranacak şartlar

• Madde 41 – (Değişik: 12/7/2013-6495/17 md.)(1)

• Sürücüler ile sürücü adaylarının hangi şartlarda ve hangi sınıf sürücü belgesi
alabilecekle-ri ile bunların araç kullanma şartları, kullanılabilecek araçların
niteliklerine ve sağlık şartlarına dair usul ve esaslar İçişleri ve Sağlık bakanlıklarınca
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

• (Değişik fıkra:6/12/2019-7196/40 md.) Bu maddede aranan şartlardan herhangi

biri mevcut olmadan veya hileli yollarla temin edilmiş olduğunun anlaşılması
hâlinde, sürücü belgesi vermeye yetkili kurumca iptal edilir. Bu kişilere, bu madde
hükümlerine uygun olarak yeniden sürücü sertifikası alınması hâlinde yeniden
sürücü belgesi verilir.
• Sürücü belgesi alındıktan sonra bu maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde
belirtilen suç-lardan biri ile mahkûmiyet hâlinde bu kişilerin sürücü belgeleri, bu
Kanunun 6 ncı maddesinde sayılan görevliler tarafından bu maddenin birinci
fıkrasının (e) bendinde belirtilen şartlar sağla-nıncaya kadar geri alınır. Bu Kanunun
48 inci madde hükümleri saklıdır.

22

11
 28.01.2020

Sürücü Belgesi Sınıfları

ve Araç Kullanma Yetkisi
Motorlu araç ve İş makinesi kullanan
kişilerin bu konuda ehil olduklarını ispat
edebilmeleri için ehliyetlerinin olması
gereklidir.

(Silindir hacmi 50 santimetre küpü

geçmeyen, içten patlamalı veya elektrik
motoru ile donatılmış ve imal hızı 45 • Motorlu bisiklet……………...........................A1
km/s’den az olan)

(2 veya 3 tekerlekli sepetli veya sepetsiz

motorlu araçlardır.) • Motosiklet…………………………………………… A2

(Kamyonet: İzin verilebilen azami yüklü

ağırlığı 3500 kg’ı geçmeyen ve yük • Otomobil, minübüs ve kamyonet…………. B
taşımak için imal edilmiş motorlu araçtır.)

(İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500

kg'dan fazla olan ve yük taşımak için imal • Kamyon……………………………………………….. C
edilmiş motorlu araçtır.)

23

Sürücü Belgesi Sınıfları

ve Araç Kullanma Yetkisi
Çekici……………………………………………………… D

Otobüs…………………………………………………… E

Lastik tekerlekli traktör…..………………………. F

İş makinesi türünden motorlu araç…………. G

Özel Tertibatlı araç (hasta veya sakatlara). H

24

12
 28.01.2020

27 Ekim 1996 Tarih, 22800 Sayılı

Resmi Gazete'de Yayımlanan Ve Karayolları Trafik
Kanununun Değişik 42. Maddesi Gereği;

Madde 1-

İş makinelerinin (forklift, loader. greyder, dozer, vinç ve benzeri) sürücülerinin

eğitimleri ve eğitimin sonunda yapılan sınavda başarılı olanların sertifikaları
Millî Eğitim Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, yetkilendirilmiş özel
kurumlar veya Makine Mühendisleri Odaları'nca,

Tarım sektöründe kullanılan iş makinelerinin (biçerdöver ve benzeri)

operatör eğitimleri ile eğitim sonunda yapılan sınavda başarılı olanların
sertifikaları ise Millî Eğitim Bakanlığı ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nca
verilir.

25

İş Makinaları: Yol inşaat makinaları ile benzeri tarım, sanayi,

bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve
hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitli
ekipmanlar monte edilmiş, karayolunda insan, hayvan, yük
taşımasında kullanılmayan motorlu araçlardır.

26

13
 28.01.2020

Lastik tekerlekli traktörlerde

kepçe vs. takılı değilse iş
makinesi değildir dolayısıyla
kullanıcının sürücü belgesi
sınıfı F’dir. Lastik tekerlekli
traktörün kullandığı aparata
göre tarım, sanayii, inşaat
olarak değişir.

27

İş Makinesi Kullanmak için…

27 Ekim 1996 Tarih ve 22800 sayılı Resmi

Gazetede ilan edilen 2918 Sayılı Karayolları
Trafik Kanunu'nun 42.maddesinde yapılan
değişiklik ile İş Makinası kullanan şahısların
Operatörlük Belgesi almaları ve ayrıca
karayoluna çıkacak lastik tekerlekli iş
makinalarını kullanacak olanlardan (G) Sınıfı
Sürücü Belgesi almaları Yasal bir zorunluluktur.

28

14
 28.01.2020

İş Makinesini Trafikte
Kullanmak için…

İş makinesi operatörlük belgesi ile taşıt trafiğine

açık yollarda makine kullanılamaz,

Taşıt trafiğine açık olan yollarda iş makinesini

kullanmak için G sınıfı ehliyet almak gereklidir.

Operatör: İş ekipmanını kullanma görevi verilen

çalışan veya çalışanlar

29

İş Makinesi Kullanmak için…

G sınıfı ehliyeti, operatörlük belgesi olanlar

alabilir.

Kişinin Operatör belgesi ve her hangi bir sınıf

sürücü belgesi var ise bağlı bulunduğu Trafik Tescil
şubesine müracat ederek hiç bir sınava girmeden
Operatörlük belgesi ve kurstan almış olduğu
belgelerle birlikte sürücü belgesini ve evraklarını
teslim edip G sınıfını, ehliyetine işletebilir.

30

15
 28.01.2020

İş Makinesi Kullanmak için…

Eğer bir kişinin hiç ehliyeti yok ama

operatörlük belgesi var ise ve bunu G sınıfı
ehliyet yapmak isterse, herhangi bir sınıf
ehliyet için sürücü kursuna müracat edip
başarılı olduktan sonra sürücü belgesi ve
operatörlük sertifikasıyla birlikte Trafik Tescile
Müracaat etmek suretiyle G sınıfı ehliyete sahip
olabilirler.

31

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Forklift
• Depolama, gümrük, stoklama, ambarlama gibi
iş yerlerinde çalıştırılan makinelerdir. Bu
makineler ile malzemelerin yükleme, boşaltma
ve taşıma hizmetleri yapılmaktadır.

32

16
 28.01.2020

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Kazıyıcı/Yükleyici (Loader)
Paletli ve lastik tekerlekli yükleyiciler çeşitli malzemeleri
yükleme, taşıma, kazma vb. işlemlerini gerçekleştirir.

33

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Greyder
Genel olarak greyderler, tesviye işlerinde, kullanılan
makinalardır.

34

17
 28.01.2020

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Ekskavatör
Ekskavatörler lastik tekerlekli veya paletli olabilir. Özel
ekipmanlar kullanarak kırma, çakma, kaldırma, itme,
çekme gibi amaçlar için de kullanılabilen ekskavatörün
en önemli özelliği, 360 derece dönerek çalışabilme
kabiliyeti sayesinde bu işleri yer değiştirmeden
yapabilmesidir. Hareket kabiliyetinin çok yüksek olması,
kazı ve yüklemeyi aynı anda yapabilmesi nedeniyle,
ekskavatör en yaygın kullanılan iş makinasıdır.

35

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Vinç
Malzemeleri ya da yükleri kaldırma, yeni bir yöne
dönerek veya hareket ederek aktarma, yerlerini
değiştirme, yükleme, boşaltma işlerinde kullanılan
makinalardır.

36

18
 28.01.2020

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Zemin Süpürme
Araç üzerine monte edilen Vakumlu Yol Süpürme
Makinası; yardımcı motor, çöp haznesi, vakum fanı,
hidrolik ve pnömatik sistem, fırça ve sulama
sistemlerinden meydana gelmektedir. Hem sağ hem de
sol taraftan kumanda edilebilir.

37

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Beton Pompası
Beton Pompaları beton harcını istenilen yere aktarmada
kullanılan iş makineleridir.

38

19
 28.01.2020

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Finişer (Asfalt Serme)
Asfalt Serme Makinesi, beton, asfalt, mekanik
stabilizasyon vb. malzemeleri istenilen kalınlık, eğim ve
yüzeysel düzgünlükte serme işlerini yapan iş
makineleridir.

39

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Dozer
Kazı, dolgu, yarma, çekme ve itme işlemleri yapan iş
makinalarıdır.

40

20
 28.01.2020

G Sınıfı İş Makinası Türleri

Silindir
Motorlu araç olan silindir, toprak, stabilize, asfalt gibi
zeminlerin, zeminin yapısına ve çeşidine uygun olarak
sıkıştırma ve ezme işlemlerini yapan iş makinesidir.

41

Araçların karayoluna uygunluğu

ve teknik esaslar

Madde 29 – (Değişik: 17/10/1996-4199/12 md.)

• Araçların yapım ve kullanma bakımından karayolu

yapısına ve trafik güvenliğine uyması zorunludur.
Yapım safhasında, araçların Tip Onayı Yönetmeliği
ile buna bağlı diğer yönetmeliklerin çıkarılmasına
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkilidir. Tip Onayı
Yönetmeliği ve buna bağlı diğer yönetmelikler
Bayındırlık ve İskan Bakanlığının görüşü alınarak
Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca düzenlenir.
42

21
 28.01.2020

Araçların karayoluna uygunluğu

ve teknik esaslar

Madde 30 – Araçların, esasları yönetmelikte belirtilen şekilde ve tarzda teknik şartlara

uygun durumda bulundurulması zorunludur.
• a) (Değişik : 21/5/1997-4262/4 md.) Servis freni, lastikleri, dış ışık donanımından yakını ve uzağı
gösteren ışıklar ile park, fren ve dönüş ışıkları noksan, bozuk veya teknik şartlara
aykırı olan araçları kullanan sürücülere ceza uygulanır.
• b) (Değişik: 21/5/1997-4262/4 md.) Diğer eksiklik ve bozuklukları bulunan araçlarla, görüşü
engelleyecek veya bir kaza halinde içindekiler için tehlikeli olabilecek süs aksesuar
eşya ve çıkıntıları olan araçları kullananlarla, karayolunu kullananlar için tehlike
yaratacak şekilde olan veya görüşü engelleyecek ve çevredekileri rahatsız edecek
derecede duman veya gürültü çıkaran araçları kullanan sürücüler yine para cezası
ile cezalandırılırlar.
• Bu maddenin (a) bendinde belirtilen eksiklik ve bozuklukları bulunan araçlar, teknik
şartlara uygun duruma getirilinceye kadar trafik zabıtasınca trafikten men edilebilir.
(b) bendindeki şartlara uymayan ve uyumsuzluğu trafik emniyetini tehlikeye
düşürmeyecek nitelikte olan araçların şartlara uygun duruma getirilmesi ihtar
olunur. İhtarda verilen süre için teknik şartlara uygun duruma getirilmediğinin
tespiti halinde araç trafik zabıtasınca trafikten men edilir.

43

Motorlu Araçlara Ait Şartlar

Araçlarda bulundurulması zorunlu gereçler

Madde 31 – (Değişik: 8/3/2000 - 4550/1 md.)

Araçlarda;
• a) Özelliklerine ve cinslerine göre yönetmelikte nitelik ve
nicelikleri belirtilen gereçlerin,
• Trafik kuralları gereğince, araçta zorunlu bulundurulması gereken malzemeler ve teçhizatların yanı
sıra, birtakım belgelerin de araç içinde veya yanınızda olması gerekir.
• Hususi Otomobilde Bulundurulması Gereken Belgeler:
• Araç ruhsatı
• Sürücü belgesi
• Her yıl yenilenen zorunlu trafik sigortası
• Her yıl alınan egzoz pulu
• Özel otomobillerde 2 yılda bir yaptırılan araç muayene belgesi
• Yılda iki kez ödenen taşıt vergisi (Bunun ödenmiş olması yeterli olup; dekontun araçta bulundurulma
zorunluluğu yoktur)
• Eğer yaptırılmışsa aracın kaskosu

44

22
 28.01.2020

Motorlu Araçlara Ait Şartlar

Araçlarda bulundurulması zorunlu gereçler
• Hususi Otomobilde Bulundurulması Gereken Malzemeler:
• İlk yardım çantası. Çantanın içerisinde: 2 adet büyük sargı bezi (10 cm x 3-5 m), 1 Kutu hidrofil gaz steril (10×10 cm
50’lik kutu), 3 Adet üçgen sargı, 1 Adet antiseptik solüsyon (50 ml), 1 Adet flaster (2 cm x 5 m), 10 Adet çengelli
iğne, 1 Adet küçük makas (paslanmaz çelik), 1 Adet esmark bandajı, 1 Adet turnike (En az 50 cm örgülü tekstil
malzemeden), 10 Adet yara bandı, 1 Adet alüminyum yanık örtüsü (Avusturyadan İthal), 2 Çift tıbbı eldiven, 1 Adet
el feneri (LED IŞIKLI) olmalıdır.
• Sürücünün yanında 1 kg’lık bir adet yangın söndürücü,
• En az 2 adet yanısıtıcı yüzeye sahip, yerde dik durabilen üçgen reflektör,
• Kriko, bijon anahtarı, seyyar lamba,
• Kış ayları için zincir ve çekme halatı da araçta mutlaka yer almalıdır.
• Bunların dışında, tornavida, çekiç, pense vb. araç ve gereçler, bulundurulması zorunlu olmayan ama yararlı
olabilecek malzemelerdir.
• Diğer Araç Tiplerinde Bulundurulması Gereken Malzemeler:
• Taksimetre: Ücretle taşıma yapan taksilerde çalışır durumda ve yolcu tarafından görülebilecek şekilde yerleştirilmiş
bir taksimetre bulunması zorunludur.
• Yangın Söndürücü: Hususi otomobillerde 1 kg’lık bir adet yangın söndürücü bulundurulması yeterli iken; otobüs ve
kamyonlarda 6 kg’lık bir adet; tehlikeli madde taşıyan araçlarda iki adet 6 kg’lık olması gerekmektedir.
• Takograf: Takograf, araçların kat ettiği mesafeyi, hızını ve sürücülerin sürüş zamanını, çalışma aralarını ve dinlenme
sürelerini otomatik veya yarı otomatik olarak kaydeden cihazdır. Takografın otobüs, kamyon ve çekicilerde
bulundurulma zorunluluğu vardır.
• Stepne: Şehirler arası yolcu taşıyan araçlarda stepne olması şarttır.
• İç Lamba: Ücret karşılığı yolcu taşıyan motorlu araçlarda bulundurulur. Beyaz ışık olması ve aracın içini aydınlatacak
özellikte olması gerekir.
• Takoz: Kamyon, otobüsler ve çekicilerde bulundurulmalıdır. Tekerlek takozunun üçgen şeklinde, kenar
uzunluklarının 20’şer cm ve boyunun da 40 cm olması gerekir.
45

Motorlu Araçlara Ait Şartlar

Araçlarda bulundurulması zorunlu gereçler

Madde 31 – (Değişik: 8/3/2000 - 4550/1 md.)

Araçlarda;
• b) Kamyon, çekici ve otobüslerde ayrıca takoğraf, taksi otomobillerinde ise
taksimetre bulundurulması ve kullanılır durumda olması zorunludur. Ancak, şehiriçi
ve belediye mücavir alanı içerisinde yolcu ve yük nakliyatı yapanlarda takoğraf
bulundurma ve kullanma zorunluluğu aranmaz. Takoğraf cihazları mekanik,
elektronik olabileceği gibi elektro mekanik de olabilir.

• Araçlarında taksimete, takoğraf bulundurmayan, kullanmayan veya kullanılabilir

durumda bulundurmayan sürücüler para cezası ile cezalandırılırlar.
• Sürücü aynı zamanda araç sahibi değilse ayrıca, tescil plakasına da aynı miktar için
ceza tutanağı düzenlenir. Aynı bentte belirtilen cihazları bozuk imal edenler veya
bozulmasına vasıta olanlar ile bu durumdaki cihazları kullanan araç sürücüleri ve
işletenleri üç aydan altı aya kadar hafif hapis cezası ve hafif para cezası ile
cezalandırılırlar.
• Ayrıca (b) bendi hükmüne uygun durumda bulunmayan araçlar trafik zabıtasınca;
eksiklikleri giderilinceye kadar trafikten men edilir.

46

23
 28.01.2020

Araçlar üzerindeki değişiklikleri bildirme

Madde 32 – (Başlığı ile Birlikte Değişik:18/10/2018-7148/17 md.)

• Araçlar üzerinde mevzuata uygun şekilde yapılan her türlü
değişikliğin işleten tarafından otuz gün içinde araç tescil belgesine
işletilmesi zorunludur.

• Üzerinde teknik değişiklik yapılan araçlar, değişikliğin mevzuata

uygun olarak yapıldığı belgelenip bu durum ilgili tescil kuruluşunda
araç tescil belgesine işletilinceye kadar trafikten menedilir.

• Mevzuata uygun olarak yapıldığı belgelenemeyen teknik değişikliğin

çevredekileri rahatsız edecek derecede gürültü çıkaracak özellikte
olması durumunda idari para cezası uygulanır. Ayrıca, araç mevzuata
uygun duruma getirilinceye kadar trafikten menedilir.

47

Taşınması özel izne bağlı yükler

• Madde 33 – Ağırlık ve boyutları bakımından özelliği olan,başka

ulaşım sistemleri ile taşınması olmayan ve taşıma sınırını aşıp da
taşınması zorunlu olan yüklerin taşınması için, Karayolları Genel
Müdürlüğünden izin alınması zorunludur.

• Araçların muayenesi:
• Madde 34 – Trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara
uyup uymadığı ekonomik yapıları da, dikkate alınmak suretiyle
belirli zamanlarda muayene edilerek tespit edilir.

• (Ek: 17/10/1996-4199/14 md.) Bu Kanuna göre, yaptırılması zorunlu olan mali

sorumluluk sigortası geçerli teminat tutarları üzerinden

yaptırılmamış araçlar, muayeneye alınmazlar.

48

24
 28.01.2020

• Motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte

belirtilen süreler içinde yaptırılması zorunludur.

• Muayene süresi dolmadan

(Değişik: 25/6/1988 - KHK-330/3 md.; Aynen kabul : 31/10/1990 - 3672/2 md.)

kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesi

gerekli görülenler ile üzerinde değişiklik yapılan
araçların ayrıca özel muayenesi zorunludur. Bu
muayeneler öncelikle yapılır.

• Karayollarında kullanılmakta olan araçların, teknik

şartlara uyup uymadığı trafik zabıta-sınca kontrol
edilerek her an muayeneleri yapılabilir.
49

• Muayenesi yapılmamış bir araçla

(Değişik:18/10/2018-7148/18 md.)

trafiğe çıkılması hâlinde, araç sahibine idari para

cezası verilir. Bu araçlara, muayenelerinin
yaptırılması için süre ve şartları Karayolları Trafik
Yönetmeliğinde belirtilen şekilde izin verilir.

• İzin verilen süre sonunda, muayenesi yapılmadan

veya muayene sonucunda emniyetsiz raporu
verilen araçların trafiğe çıkarılması hâlinde, araç
idari para cezası verilir. (Ek : 16/7/2004-5228/44 md.) Bu araçlar
trafikten men edilir ve en yakın muayene
istasyonuna gönderilirler. 50

25
 28.01.2020

Motorlu Araçlarda İş Kazaları

Kapalı yerlerde
çalıştırılan motordan
çıkan egzozdan
zehirlenme

Motor çalışırken
Boyama
elbise, kravat vb.
zehirlenmeleri
kaptırma

Motor tamir-
Akü bakımı
bakımında el
sırasında asitli su
aletlerinin yanlış
sıçraması
kullanılması

51

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 456
Motorlu arabaların gündüz çok loş ve karanlık yerlerde
veya gece kullanıldığında, ön ve arka ışıkları yakılacaktır.
Motorlu arabaların operatör platformlarının üstleri ve
kenarları, demir veya çelikten yapılmış sağlam boru
korkuluklarla korunacaktır.

52

26
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 457

Motorlu arabaların güçlü frenleri olacak ve dikiz

aynaları bulunacaktır. Tekerlekleri veya tırtılları, şase
dışında ise bunlar uygun şekilde korunacaklardır.

53

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ

Madde 458

Benzin, mazot ve benzeri yakıtla çalışan motorlu

arabalar, patlayıcı maddelerin, tozların ve
parlayıcı buharların bulunduğu yerlerin
yakınında, binaların içlerinde, vasıtaların
akaryakıt depolarının doldurulduğu kapalı
yerlerde kullanılmayacaktır.

54

27
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ

Madde 459
Motorlu arabaların klakson, çan veya zil sesleri,
işyerindeki diğer sinyal seslerinden farklı, diğer
makinelerin meydana getirdiği gürültüleri bastıracak
kadar kuvvetli ve tiz olacak ve aynı işyerinde çalışan
çeşitli motorlu arabalar için aynı ses tonu kullanılacaktır.

55

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 460

Görevli olmayanların motorlu

arabalar ve römorklar üzerine
çıkmaları, operatörler tarafından
önlenecek ve bunlar, üzerinde
açıkça gösterilmiş bulunan en ağır
yükten fazla yüklenmeyecek ve
yükler, arabanın gabarisi dışına
taşırılmayacak ve sağlam bir
şekilde bağlanacaktır.
56

28
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ

Madde 461

İşyerlerindeki demiryolları
şebeke ve tesislerinin inşa,
tertip, tanzim, yükleme,
boşaltma, işletme, bakım ve
onarım işleri T. C. Devlet
Demiryolları mevzuatına
göre yapılacaktır.

57

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 462

İşyerlerindeki tren personeli ve görevlilerinden başkaları, hareket halinde

olan vagon ve lokomotifler üzerinde bulunmayacaklardır.

58

29
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ

Madde 463

İşyerlerindeki demiryollarının, binalara yakın

olarak geçmeleri zorunlu olan hallerde, bu
binalara demiryolunun bulunduğu taraftan kapı
açılmayacak ve buralarda işçiler durmayacak, eşya
ve malzeme bırakılmayacak ve bunları yasaklayan
uyarma levhaları bulundurulacaktır.

59

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 464
İşyerlerinde, demiryolları seviyesinde bütün geçitler
kapatılacak ve bunların yerine, yayalar ve araçların
geçmesine özgü üst veya alt geçitler yapılacaktır.
Bunların sağlanamadığı hallerde, geçitlerde gerekli
güvenlik tedbirleri alınacaktır.

60

30
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 465
Akaryakıtla çalışan lokomotiflerin yakıt depolarının
doldurulmasına yarayan ağızlar, doldurma dışında
kapalı tutulacak ve doldurma sırasında motorlar
durdurulacaktır.

61

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ

Madde 466
Elektrikli lokomotif makinistleri, kumanda kol veya
kollarını çıkarıp almadan veya bunları kilitlemeden
yerlerini terk etmeyeceklerdir.

62

31
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 467
İşyerlerindeki lokomotiflerin makinistleri, lokomotifler
harekete geçmeden önce veya yol geçitlerine
yaklaşırken veya binalara girerken veya diğer tehlikeli
yerlerde sesli ve ışıklı uyarma yapacaklardır.

63

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ

Madde 468

İşyerlerinde, lokomotife bağlı olmadan bir vagon

veya bir katar yer değiştirildiğinde, o vagon veya
katarı, el freni ile kontrol altında tutmak için, bir
işçi görevlendirilecektir. Yeri değiştirilecek vagonlar
hareket ettirilmeden önce, vagonlar arasında veya
altında veya ray üzerinde hiç bir işçinin kalmadığı
kontrol edilecektir.
64

32
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 469
Lokomotifler veya vagonlar bir binadan çıkarken veya
bir binaya girerken tren personelinden bir görevli,
uygun aralıkla vagonların önünde ilerleyecek ve gerekli
uyarmaları yapacaktır.

65

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 470
İşyerlerindeki bakım ve onarım hatlarının makaslarıyla,
parlayıcı, patlayıcı, korozif veya tehlikeli maddeler
taşıyan sarnıçlı vagonların bulunduğu hatların makasları
kilitlenecek ve parlayıcı sıvılar taşıyan sarnıçlı vagonların
boşaltıldığı hatlar, yalnız bu işte kullanılacaktır.

66

33
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 471
Parlayıcı sıvıların veya gazların yüklü bulunduğu
vagonlar, boşaltma veya doldurma rampalarında
bulunduklarında, bunlar ve bağlantı boruları
topraklanacaktır.

67

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 472
Vagonların yükleme veya boşaltılmasında çalışan işçiler,
vagonlara bir kalas üzerinden geçmek zorunluluğunda
kaldıkları hallerde, bu kalaslara uygun basamak çıtaları
çakılacak ve kalasın her iki başı sağlamca bağlanacak ve
bu işçilere, uygun emniyet kemerleri verilecek ve
vagonların yanında yardımcı bir işçi görevlendirilecektir.

68

34
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 473
Kenarları açık vagonlardan, mekanik kepçelerle döküm
halindeki maddeler veya mıknatıslı vinçlerle metal
parçalar boşaltılırken, işçiler vagon içinde
bulundurulmayacaktır.

69

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 474
Kenarları açık vagonların veya cevher vagonlarının dip
kapaklarının açılmasında, sap kısmında bir koruyucu
bulunan emniyet anahtarları kullanılacaktır.

70

35
 28.01.2020

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Madde 475
Yük vagonlarından yere boşaltılan malzeme, hat
gabarisi dışında bulundurulacak ve hatlara doğru
kaymayacak veya yıkılmayacak şekilde istif edilmiş
olacaktır.

71

Araçların yüklenmesi

Madde 65 – (Değişik: 25/6/2010-6001/36 md.)

• Araçların yüklenmesinde, yönetmeliklerle belirlenen ölçü
ve esaslara aykırı olarak;

• a) Taşıma sınırı üstünde yolcu alınması,

• b) Azami yüklü ağırlığın veya izin verilen azami yüklü
ağırlığın aşılması,
• c) (b) bendindeki ağırlıklar aşılmamış olsa bile azami dingil
ağırlıkları aşılacak şekilde yüklenmesi,
• d) Karayolu yapısı ve kapasitesi ile trafik güvenliği
bakımından tehlikeli olabilecek tarzda yükleme yapılması,

72

36
 28.01.2020

Araçların yüklenmesi

Madde 65 – (Değişik: 25/6/2010-6001/36 md.)

• e) Tehlikeli ve zararlı maddelerin gerekli izin ve

tedbirler alınmadan taşınması,
• f) Ağırlık ve boyutları bakımından taşınması özel izne
bağlı olan eşyanın izin alınmadan yüklenmesi, taşınması
ve taşıttırılması,
• g) Gabari dışı yük yüklenmesi, taşınan yük üzerine veya
araç dışına yolcu bindirilmesi,
• h) Yükün karayoluna değecek, düşecek, dökülecek,
saçılacak, sızacak, akacak, kayacak, gürültü çıkaracak
şekilde yüklenmesi,

73

Araçların yüklenmesi

Madde 65 – (Değişik: 25/6/2010-6001/36 md.)

• i) Yükün, her çeşit yolda ve yolun her eğiminde dengeyi

bozacak, yoldaki bir şeye takılacak ve sivri çıkıntılar
hasıl edecek şekilde yüklenmesi,
•
• j) Sürücünün görüşüne engel olacak, aracın sürme
güvenliğini bozacak ve tescil plakaları, ayırım işaretleri,
dur ve dönüş ışıkları ile yansıtıcıları örtecek şekilde
yüklenmesi,

• k) Çeken ve çekilen araçlarla ilgili şartlar ve tedbirler

yerine getirilmeden araçların çekilmesi yasaktır.
74

37
 28.01.2020

Araçların yüklenmesi

Madde 65 – (Değişik: 25/6/2010-6001/36 md.)

• Ağırlık ve boyut kontrol mahallerinde işaret, ışık, ses veya
görevlilerin dur ikazına rağmen tartı veya ölçü kontrolüne girmeden
seyrine devam eden araçlara tescil plakalarına göre idarî para cezası
uygulanır.

• Azami yüklü ağırlığın % 20’den fazla aşılması halinde fazla yük,

birinci fıkranın (b) bendine uygun hale getirilmeden yola devam
etmesine izin verilmez.

• Milletlerarası taşımalarda yabancı plakalı araçların birinci fıkraya

uymayan işleten ve gönderenlerine verilen idarî para cezaları tahsil
olunmadan anılan araçların yola devam etmelerine izin verilmez.

75

Kış lastiği zorunluluğu

Madde 65/A –(Ek: 2/1/2017-KHK-687/2 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7076/2 md.)

• Yolcu ve eşya taşımalarında kullanılan araçların kış
lastiği kullanmaları, illerin hava ve iklim şartlarına göre
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
tarafından yılın belirli dönemi için zorunlu tutulur.
• Bu araçların lastiklerini uygun hale getirebilecekleri en
yakın yerleşim birimine kadar gitmelerine denetimle
görevli olanlar tarafından izin verilir.

76

38
 28.01.2020

Araç manevralarını düzenleyen kurallar

Madde 67 –
• a) Sürücülerin, park yapmış taşıtlar arasından çıkarken,
duraklarken veya park yaparken taşıt yolunun sağına veya
soluna yanaşırken, sağa veya sola dönerken, karayolunu
kullananlar için tehlike doğurabilecek ve bunların
hareketlerini zorlaştıracak şekilde davranmaları yasaktır.

• b) Yönetmelikte belirtilen şartlar dışında geriye dönmek

veya geriye gitmek yasaktır. İzin verilen hallerde bu
manevraları yapacak sürücüler, karayolunu kullananlar için
tehlike veya engel yaratmamak zorundadır.

77

Araç manevralarını düzenleyen kurallar

Madde 67 –
• c) Dönüşlerde veya şerit değıştirmelerde sürücülerin
niyetlerini dönüş işaret ışıkları veya kol işareti ile açıkça ve
yeterli şekilde belirtmesi, işaretlerin manevra süresince
devam etmesi ve biter bitmez sona erdirilmesi zorunludur.

• d) (Ek:18/10/2018-7148/22 md.) Herhangi bir zorunluluk olmaksızın,

karayollarında dönüş kuralları dışında bilerek ve isteyerek
aracın el freninin çekilmesi suretiyle veya başka
yöntemlerle aracın ani olarak yönünün değiştirilmesi veya
kendi etrafında döndürülmesi yasaktır.

78

39
 28.01.2020

Araç manevralarını düzenleyen kurallar

Madde 67 –
• (Değişik:18/10/2018-7148/22 md.) Bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c)

bentleri hükümlerine uymayan sürücülere idari para cezası

verilir. Aynı fıkranın (d) bendi hükümlerine uymayan
sürücülere idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri altmış
gün süreyle geri alınır. Ayrıca, araç altmış gün süre ile
trafikten menedilir.

• Bu şekilde sürücü belgesi geri alınanlar psiko-teknik

değerlendirmeden ve psikiyatri uzmanının muayenesinden
geçirilerek sürücü belgesi almasına mâni hâli olmadığı
anlaşılanlara bu Kanun kapsamında verilen trafik idari para
cezalarının tahsil edilmiş olması şartıyla geri alma süresi
sonunda belgeleri iade edilir. (1) 79

Araç manevralarını düzenleyen kurallar

Madde 67 – Manevralarda aşağıdaki kurallar uygulanır.

• Son ihlalin gerçekleştiği tarihten geriye doğru
(Ek:18/10/2018-7148/22 md.)

beş yıl içinde bu madde kapsamında sürücü belgesi ikinci

defa geri alınanların sürücü belgeleri iptal edilir.
• Belgesi iptal edilenlerin tekrar sürücü belgesi alabilmeleri
için; sürücü kurslarına devam etmeleri ve yapılan sınavlarda
başarılı olarak motorlu taşıt sürücüsü sertifikası almaları
gerekir.
• Bu kişilerin sürücü kurslarında eğitime başlayabilmeleri için
tabi tutulacakları psiko-teknik değerlendirme ve psikiyatri
uzmanı muayenesi sonucunda sürücülüğe engel hâli
bulunmadığını gösterir belgenin sürücü kursuna ibrazı
zorunludur.
80

40
 28.01.2020

Motorlu araç römorkları

• Madde 102 – Bir römorkun veya yarı römorkun veya çekilen

bir aracın sebep olduğu zarardan dolayı, çekicinin işleteni,
motorlu aracı işletenin sorumluluğuna ilişkin hükümlere
göre sorumlu tutulur. Çekilen araçla ilgili olarak sorumluluk
genel hükümlere tabidir.

• Çekicinin sorumluluk sigortası, çekiciyi işletenin, römorkun

sebep olduğu zarardan dolayı sorumluluğunu da kapsar.

• İnsan taşımada kullanılan römorklar, römork için ek bir

sorumluluk sigortası yaptırılarak tüm katarın en az zorunlu
mali sorumluluk sigortası tutarlarının kapsamına girmesi
sağlanmadıkça, trafiğe çıkarılamaz.
81

Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette

bulunanlar

• Madde 104 – Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette

bulunan teşebbüslerin sahibi, gözetim, onarım, bakım, alım
satım, araçta değişiklik yapılması amacı ile veya benzeri bir
amaçla kendisine bırakılan bir motorlu aracın sebep olduğu
zararlardan dolayı; işleten gibi sorumlu tutulur. Aracın
işleteni ve araç için zorunlu mali sorumluluk sigortası yapan
sigortacısı bu zararlardan sorumlu değildir.

• (Değişik: 17/10/1996-4199/35 md.) Yukarıda yazılı teşebbüs sahipleri kendilerine

bırakılan motorlu araçların tümünü kapsamak üzere bir

zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırmaya ve
denetimlerde bu sigortanın yapıldığını belgelemeye
mecburdurlar.
82

41
 28.01.2020

Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette

bulunanlar

• İşletenin sorumluluk sigortasına ilişkin hükümler,

burada da uygulanır.

• Motorlu araçları mesleki veya ticari amaçlar için elinde

bulunduran teşebbüs sahipleri bu araçların
yönetmelikte gösterilecek biçimde bir defterini
tutmakla yükümlüdürler.

• İkinci fıkrada sözü edilen sigortayı

(Ek : 17/10/1996-4199/35 md.)

yaptırmayan teşebbüs sahiplerinin bu işyerleri,

mahallin en büyük mülki amirince 15 güne kadar
faaliyetten men edilir.
83

MOTORLU ARAÇLARDA
İŞ GÜVENLİĞİ

Madde 476

Sıvı, kıvamlı veya yarı katı korozif maddelerle parlayıcı veya

zehirli maddeler ve basınçlı gazların taşınmasında kullanılan
sarnıçlı vagonlar, doldurulma ve boşaltılmalarında sürekli
bir gözetim altında bulundurulacak ve bu işlerin bitiminde,
kullanılan boru ve rekorlar ortadan kaldırılacaktır. Doldurma
ve boşaltma işlerinin durdurulması gerektiği hallerde,
kullanılmakta olan boru ve rekorlar, yerinden çıkarılacaktır.

84

42
 28.01.2020

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
Kendinden hareketli veya bir
başka araç vasıtasıyla hareket
edebilen iş ekipmanları için
asgari gerekler:
• 3.1.1. Üzerinde çalışan
bulunan iş ekipmanı,
ekipmanın bir yerden bir yere
götürülmesi sırasında
tekerleklere veya paletlere
takılma veya temas etme riski
de dahil çalışanlar için
oluşabilecek bütün riskleri
azaltabilecek uygun
sistemlerle donatılır.
85

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
• 3.1.2. İş ekipmanının çekicisi
ile çekilen ekipman veya
aksesuarları ya da yedekte
çekilen herhangi bir
nesnenin, birbirine çarpma
veya sıkışma riskinin
bulunduğu durumlarda, bu
ekipmanlar çarpma ve
sıkışmayı önleyecek
koruyucularla donatılır.
• 3.1.2.1. Çarpma veya sıkışma
riski önlenemiyorsa,
çalışanların olumsuz
etkilenmemesi için gerekli
önlemler alınır.
86

43
 28.01.2020

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
İş ekipmanının hareketli kısımları
arasında enerji aktarımını
sağlayan kısımların yere teması
nedeniyle hasar görmesi veya
kirlenmesine karşı önlem alınır.

87

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
İş ekipmanı devrilme riskine karşı;
 Cihaz bir çeyrekten (90 derecelik
açı) fazla dönmeyecek şekilde
yapılmalı veya
 Bir çeyrekten fazla dönüyorsa,
üzerinde bulunan çalışanın
etrafında yeterli açıklık bulunmalı
veya
 Aynı etkiyi sağlayacak başka
koruyucu yapı veya sistem
bulunur. 88

44
 28.01.2020

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
• 3.1.4.1. Bu koruyucu yapı veya sistem iş ekipmanının kendi
parçası olabilir.
• 3.1.4.2. Çalışma sırasında iş ekipmanı sabitleniyorsa veya iş
ekipmanının, devrilmesi mümkün olmayacak şekilde
tasarımı yapılmışsa koruyucu yapı veya sistemler gerekmez.

89

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
• 3.1.4.3. İş ekipmanında; devrilmesi halinde, üzerinde
bulunan çalışanın, ekipman ile yer arasında sıkışarak
ezilmesini önleyici koruyucu yapı veya sistem bulunur.

90

45
 28.01.2020

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
• 3.1.5. Üzerinde bir veya daha fazla çalışanın bulunduğu
forkliftlerin devrilmesinden kaynaklanan risklerin
azaltılması için;
• a) Sürücü için kabin bulunmalı veya
• b) Forklift devrilmeyecek yapıda olmalı veya

91

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
• c) Forkliftin devrilmesi halinde, yer ile forkliftin belirli
kısımları arasında taşınan çalışanlar için, yeterli açıklık
kalmasını sağlayacak yapıda olmalı veya
• ç) Forklift, devrilmesi halinde sürücünün forkliftin parçaları
tarafından ezilmesini önleyecek yapıda olmalıdır.

92

46
 28.01.2020

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I

3.1.6. Kendinden hareketli iş ekipmanı hareket halinde iken

kişiler için risk oluşturuyorsa,

a) Yetkisiz kişilerce çalıştırılmasını önleyecek donanım

bulunur.

b) Aynı anda hareket eden birden fazla elemanı bulunan iş

ekipmanında bu elemanların çarpışmasının etkilerini en aza
indirecek önlemler alınır.

93

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I

c) İş ekipmanında frenleme ve durdurma

donanımı bulunur. Güvenlik şartları
gerektiriyorsa, ayrıca bu donanımın
bozulması halinde otomatik olarak
devreye giren veya kolayca ulaşılabilecek
şekilde yapılmış acil frenleme ve
durdurma sistemi bulunur.

ç) Sürücünün görüş alanının kısıtlandığı

durumlarda, güvenliğin sağlanması için
görüş alanını iyileştirecek uygun yardımcı
araçlar kullanılır.
94

47
 28.01.2020

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
d) Gece veya karanlık yerlerde kullanılmak üzere tasarımlanmış
iş ekipmanında, yapılan işi yürütmeye uygun ve çalışanların
güvenliğini sağlayacak aydınlatma sistemi bulunur.

95

ÖZEL TİPTEKİ İŞ EKİPMANLARINDA

BULUNACAK ASGARİ GEREKLER - EK-I
e) Çalışanları etkileyebilecek yangın çıkma tehlikesi olan iş ekipmanının
kendisinin veya yedekte taşıdığı ekipmanın kullanıldığı yerin hemen
yakınında yangın söndürme cihazları bulunmuyorsa, bu ekipmanlarda
yeterli yangın söndürme cihazları bulunur.

96

48
 28.01.2020

Tüm İş Ekipmanları için

Genel Hükümler

İş ekipmanları, kullanan işçilere ve diğer çalışanlara

en az risk oluşturacak şekilde yerleştirilecek,
kurulacak ve kullanılacaktır. Bu amaçla, iş
ekipmanının hareketli kısımları ile çevresinde
bulunan sabit veya hareketli kısımlar arasında
yeterli mesafe bulunacak ve ekipmanda kullanılan
ya da üretilen enerjinin ve maddelerin güvenli bir
şekilde temini ve uzaklaştırılması sağlanacaktır.

97

Tüm İş Ekipmanları için

Genel Hükümler
İş ekipmanının kurulması veya sökülmesi, özellikle
imalatçı tarafından verilen kullanma talimatı
doğrultusunda güvenli koşullar altında
yapılacaktır.

Kullanımı sırasında yıldırım düşmesi ihtimali

bulunan iş ekipmanı yıldırımın etkilerine karşı
uygun araçlarla korunacaktır.

98

49
 28.01.2020

Tüm İş Ekipmanları için

Genel Hükümler

Kendinden hareketli veya bir başka araç vasıtasıyla hareket

edebilen iş ekipmanlarının kullanımı ile ilgili hükümler

Kendinden hareketli iş ekipmanları, bu ekipmanların güvenli

kullanımı ile ilgili uygun eğitim almış işçiler tarafından
kullanılacaktır.

İş ekipmanı bir çalışma alanı içinde hareket ediyorsa, uygun

trafik kuralları konulacak ve uygulanacaktır.

99

100

50
 28.01.2020

FORKLİFTLERLE YAPILAN
ÇALIŞMALARDA GÜVENLİK

Çalışma ortamının havasını bozmamalı,

Forklift kullananların operatör belgesi olmalı,

İşyerinde trafik düzenlemesi yapılmalı,

Taşınan yük, operatörün görüşünü engellememeli,

Forkliftin sesli ve ışıklı ikaz ekipmanları olmalı,

101

FORKLİFTLERLE YAPILAN
ÇALIŞMALARDA GÜVENLİK
Güçlü frenleri ve dikiz aynaları olmalı,

Operatörden başkası binmemeli,

Taşıyabileceği azami yük belirtilmeli,

Azami yükten fazla yüklenmemeli,

Periyodik kontrol ve bakımları yapılmalıdır.

102

51
 28.01.2020

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK

Kaldırma makineleri fenne uygun olmalı,

Tambur ve halatlar uyumlu olmalı,

Üst ve alt limit swiçleri bulunmalı,

Azami yükün 1,5 katını kaldırabilecek, askıda tutabilecek güçte olmalı,

Bu yüke dayanıklı frenleri olmalı,

Her gün operatörü tarafından kontrol edilmeli,

103

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK

Üç ayda bir kere yetkili teknik eleman tarafından kontrol edilmeli,

Kaldırma taşıma işinde birden çok kişi çalışıyor ise, operatör bir kişiden
işaret almalı, fakat herhangi bir kişinin dur işaretine derhal uymalı

Yükler dik olarak indirilip kaldırılmalı,

Yüklerin eğik olarak kaldırıldığı durumlarda manevralar sorumlu bir kişi

nezaretinde yapılmalı, yükün kötü durumuna karşı tedbir alınmalı,

104

52
 28.01.2020

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK

Yükler çalışanların üzerinden geçirilmemeli,

Sesli ikaz sistemleri bulunmalı,

Yük asılı durumdayken, operatör makineyi terk etmemeli,

Açık havada çalışan vinçlerin kabinleri kapalı olmalı ve ısıtılmalı,

Aracın üzerinde azami çalışma kapasitesi belirtilmeli,

Azami yükten fazla kaldırıldığında uyaracak sesli ve ışıklı ikaz sistemi olmalı,

105

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK

Kancalarda emniyet mandalı bulunmalı, (Kanca güvenlik katsayısı en az 5 olmalıdır.)

Vinç ile insan taşınmamalı,

Görüş alanı içinde çalışılmalı,

Görüş alanı dışında çalışılıyorsa işaretçiden istifade edilmeli,

İşaret ve sinyallerin anlamları bilinmeli,

Vinç bomuna, yükün veya herhangi bir şeyin çarpması önlenmeli,

Araca hareket halinde inip binmemeli,

106

53
 28.01.2020

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK

Araç temiz tutulmalı, yağlı, gresli, çamurlu ve buzlu

olmamalı,

Yakıt doldurulurken ateşe dikkat edilmeli, Statik elektriğe

dikkat edilmeli,

Herhangi bir yerde tamirat yapılacağı zaman basınç

düşürülmeli,

Hidrolik basınç başlıklarını, tapalarını, radyatör kapaklarını

açarken dikkatli olunmalı,

107

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK
Akünün su seviyesi kontrol edilirken fener kullanılmalı, sigara ve açık
ateşten sakınılmalı,

Elektrik hatları yanında yapılan çalışmalarda;

Enerji kesilmeli ve hat topraklanmalı,

İşaretçi görevlendirilmeli,

Saha içinde gereksiz kişiler bulundurulmamalı,

108

54
 28.01.2020

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK

• Hiç kimsenin makineye yaklaşmasına izin

verilmemeli,
• Kuru kenevir veya kuru plastik halat kullanılmalı,
• Eğer makine elektriğe temas ederse; sakin olmalı,
• Herkes makineden uzaklaştırılmalı,
• Makine ters yönde hareket ettirilerek temas
kesilmeli,
• Makine çalışmıyorsa operatör, kendini araçtan en
uzak yere atarak, araçtan ayrılmalı,

109

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK

Yük bağlantıları sağlam olmalı,

Sapanlar ve kancalar uygun olmalı,

Ani kalkış ve duruşlardan sakınılmalı,

Vincin düz zeminde durması temin edilmeli,

Yükün kontrolsüz salınımına karşı tedbir alınmalı,

Yükün veya başka bir şeyin boma çarpamamasına dikkat edilmeli,

Yük halatı ve bom yüksekliği mümkün mertebe kısa tutulmalı,

110

55
 28.01.2020

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK
Frenler kontrol edilmeli,

Araç platformunun sağlam şekilde zemine oturması sağlanmalı,

Yükleme işlemi kamyonun önünden yapılmamalı,

Yüklü vaziyette araç hareket etmemeli,

Eğer aracın hareket etmesi gerekiyorsa:

Yük yere yakın olmalı,

Zemin düz ve sağlam olmalı,

111

SEYYAR VİNÇLER, KALDIRMA VE

TAŞIMA ARAÇLARINDA GÜVENLİK

Yükün yan sallanmaları önlenmeli,

Bütün personel makineden uzaklaştırılmalı,

İki veya daha fazla vinç ile bir yük kaldırılmamalı,

Eğer kaldırılması zorunlu olursa:

Bu işlem tecrübeli bir teknik eleman nezaretinde yapılmalı,

112

56
 28.01.2020

VİNÇ BOM İLE YAPILAN

ÇALIŞMALARDA GÜVENLİK

Vinçler aynı bom yüksekliği, aynı halat boyu ve aynı kapasitede olmalı,

Tek bir işaretçiden işaret almalı,

Yüklü olarak hareket ettirilmemeli,

Tamburda en az iki sarım halat kalmalı,

Sarımlar biterse, yük şiddetli sallanır ve halatı koparır.

113

57