Tyt - Fizik Soru Bankasi - 2021 - Ornek

İDEALİNİZDEKİ
YKS
HAZIRLIK
ÜNİVERSİTE
İÇİN PLANLANMIŞ
EN İYİ YOL
QR UYGULAMASI
Karekodları (QR) okutarak
kitaplardaki konu anlatım
videolarına ve soruların
video çözümlerine
ulaşabilirsiniz.
E
ĞİT
R MRK
TLE Z
YENİ
İM
TES
UYG
KONU ÖZETLİ
ULAM
ÜNİTE ÖZETLİ TESTLER

ASI
Her ünitenin başına konan

özet konu anlatımları ile
ünitenin geneli hakkında bilgi
ve kavram eksiklerinizi
giderebilirsiniz. Yeni nesil
sorulardan oluşmuş testlerle
de sınava en doğru şekilde
VİD
hazırlanabilirsiniz.
EO K ARI VİDEO KONU
ONU ANLATIML ANLATIMLARI
Her ünitenin içine konan

SİSTEMİ karekodları okutarak
konu anlatım
videolarına
ulaşabilirsiniz.
Analitik Serisi Soru Bankaları, zorluk derecesine göre sıralanmış testlerden oluşmaktadır. Soruların % 15’si
kolay, % 65’i orta, % 20’i zorluk derecesi yüksek sorulardan oluşmaktadır. Ünitelerdeki soru adetleri ve
kazanım sayıları ÖSYM’nin soru yönelimleri ile TYT ve AYT’deki soru yoğunluğu esas alınarak belirlenmiştir.
Sorular; bilgi, kavrama, uygulama ve analiz düzeylerinde hazırlanmıştır. Ünitelerin son testlerindeki soruların
ayırt ediciliği yüksektir. Ünite ile ilgili akıl yürütme ve üst düzey düşünme becerilerini ölçen çoktan seçmeli ve
etkinlik tarzı sorularla etkili ve kalıcı öğrenmenin gerçekleşmesi amaçlanmıştır.
Bu kitabın tüm hakları yayınevine aittir.
Yayınevinin izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik, fotokopi veya başka yollarla
basımı, çoğaltılması ve dağıtımı yapılamaz. Kitaba ait metinler, şemalar, tablolar ve sorular kaynak göstererek de olsa
kullanılamaz. Kitabın hazırlanış yöntemi taklit edilemez.
YAYIN KOORDİNATÖRÜ
Sedat ÇALIŞKAN
YAZARLAR
Gülbin Yavuz CANER

Fırat AKKUŞ
Özgür AKSOY
DİZGİ - GRAFİK
Mümine TORUN
ISBN
978-605-7952-16-5
BASKI
ERTEM BASIM Ltd. Sti./ANKARA

Tel: (0312) 640 16 23 Faks: (0312) 640 16 24
Sertika No: 16031
İLETİŞİM
Ostim Mahallesi 1207. Sokak No: 3/C-D

Ostim / ANKARA
Tel: (0312) 395 13 36 - 386 00 26
GSM: (0549) 814 44 40
2 Analitik Fizik
ÖN SÖZ
Merhaba Değerli Arkadaşlar,
Bu çalışmamız, başarısı kanıtlanmış özel bir yöntemle hazırlandı. Fizik öğretimine yeni bir soluk getireceğini düşündü-
ğümüz kitaplarımızın içeriği, üç kavram üzerinde odaklanarak oluşturuldu. Bu kavramlar; analitik öğrenme, sarmal içerik
belirleme yaklaşımı ve bireysel öğrenme özellikleridir.
Fizik hazırlık setleri; “Konu Anlatım Kitabı” ve “ Soru Bankası” olmak üzere iki kitaptan oluşmaktadır. Öğrencilerimize
önce konu anlatım kitabından konuları çalışmalarını öneririz. Konu anlatımı çalışmadan, doğrudan soru çözmeye başlamak
bazı kazanımların hep eksik kalmasına yol açmaktadır. Konu anlatımı çalışmasının hemen ardından da o konuyla ilgili test-
leri çözmek, konunun pekişmesini sağlar.
Kitabımızda TYT fizik konuları 9 üniteye ayrılmıştır. Bu konular, ÖSYM'nin yeni soru yönelimleri ile Ortaöğretim fizik
kazanımları doğrultusunda hazırlanan sorularla yoklanmıştır.
Soru bankamızda aşama aşama zorlaşan 3 farklı özellikte test yer almaktadır. "Konu Testleri " ile konunun parçalara
ayrılarak tüm yönleriyle pekiştirilmesi amaçlanmıştır. Ardından gelen Ünite Testleri ile ünitedeki tüm konuların karıştırılmış
halde tekrarı ve pekiştirilmesi amaçlanmıştır. Mikro hücrelendirme yöntemine göre hazırlanan testlerin sonuna çözümlü
sorulardan oluşan ünite testleri konmuştur. Böylelikle adayların ünite ile ilgili tüm eksikliklerini görmeleri ve gidermeleri
sağlanmıştır.
Kitabımızın hazırlanma amacı, ezbere dayalı fizik anlayışını değiştirerek, sistematik düşünme ve etkin akıl yürütme sü-
reci ile anlamlı fizik öğrenme stratejilerini bir araya getirmektir.
Kitapla ilgili tüm soru ve önerilerinizi "editor@mrkz.com.tr" adresi ile "Merkez Yayınları" facebook, "merkez.yayinlari"
instagram sayfalarından bize iletebilirsiniz.
Ortaöğretim Fizik Müfredatı ile ÖSYM’nin yeni soru yönelimleri dikkate alınarak hazırlanan bu kitabın, tüm adaylara
yardımcı olmasını dileriz.
3
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ ...................................................................................................................................................... 3
İÇİNDEKİLER........................................................................................................................................................4
ÜNİTE 1 - FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ................................................................................................................... 5

ÜNİTE TESTLERİ................................................................................................................................7
ÜNİTE TEKRAR TESTLERİ (ÇÖZÜMLÜ)..........................................................................................13
ÜNİTE 2 - MADDE VE ÖZELLİKLERİ........................................................................................................... 17

ÜNİTE TESTLERİ..............................................................................................................................19
ÜNİTE 3 - HAREKET VE KUVVET................................................................................................................ 35

ÜNİTE TESTLERİ..............................................................................................................................37
ÜNİTE 4 - ENERJİ........................................................................................................................................ 65
ÜNİTE TESTLERİ..............................................................................................................................67
ÜNİTE 5 - ISI SICAKLIK............................................................................................................................... 83

ÜNİTE TESTLERİ..............................................................................................................................85
ÜNİTE TEKRAR TESTLERİ (ÇÖZÜMLÜ)........................................................................................101
ÜNİTE 6 - BASINÇ..................................................................................................................................... 105

ÜNİTE TESTLERİ............................................................................................................................107
ÜNİTE 7 - ELEKTRİK VE MANYETİZMA.................................................................................................... 129

ÜNİTE TESTLERİ............................................................................................................................131
ÜNİTE 8 - DALGALAR................................................................................................................................ 167

ÜNİTE TESTLERİ............................................................................................................................169
ÜNİTE 9 - OPTİK........................................................................................................................................ 195

ÜNİTE TESTLERİ............................................................................................................................197
4 Analitik Fizik
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
ÜNÝTE 1 ÜNİTE ÖZETİ
Konu
Anlatımı
FİZİK VE TEKNOLOJİ
Madde ve enerji arasındaki ilişkiyi inceleyen, doğa olaylarını
konu alıp açıklamalar yapan deney ve gözleme dayalı bilim Fizik yaşamımızın hemen her alanı ile ilgilidir. Ancak fizik
dalına fizik denir. Evrenin veya olayların bir bölümünü konu bilimindeki bilimsel bir bilgi her zaman mutlak doğru olma-
olarak deney ve gözlemlere dayalı olarak sonuç çıkarmaya yabilir. Teknoloji, bilimsel çalışmalarda elde edilen bilgilerin
çalışan düzenli bilgilere bilim denir. insanlığın yararına sunulmasıdır.
Fizik ile teknoloji iç içedir. Teknolojinin kullanımı sonucu ulaşı-
FİZİĞİN ALT ALANLARI lan yeni bilgiler fiziğin gelişimine katkı sağlar. Fizikteki geliş-
ii Mekanik: Kuvvet - hareket ve enerji ilişkisini inceler. Meka- meler, teknolojik gelişmelerin önünü açar.
niğin kuvvet etkisinde dengede olan cisimler üzerine ça- FİZİKSEL NİCELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI
lışan bölümüne statik, hareketli cisimler üzerine çalışan
bölümüne dinamik, sadece cisimlerin hareketleri ile ilgili ii Fiziksel nicelikler Temel Büyüklükler ve Türetilmiş Bü-
çalışan bölümüne ise kinematik adı verilir yüklükler olmak üzere ikiye ayrılır.
ii Optik: Işığın yapısını, madde ile etkileşimini ve ışık olayla- ii Fiziksel büyüklükler Skaler Büyüklükler ve Vektörel Bü-
yüklükler olmak üzere ikiye ayrılır.
rını (yansıma, kırılma, girişim, vs) inceler.
ii Termodinamik: Isı - sıcaklık, hâl değişimi, enerjinin mad- Tek başına diğer büyüklükleri tanımlamakta başlangıç ola-
deler arasında aktarılması ve genleşme gibi konuları ince- rak kullanılan büyüklüklere temel büyüklükler denir. Yedi
ler ve küresel ısınma konusuyla da uğraşır. tane temel büyüklük vardır. Bunlar dışında kalan bütün bü-
yüklükler türetilmiş büyüklüktür. Birimleri uluslararası birim
ii Elektromanyetizma: Maddenin elektriksel ve manyetik
sisteminde (SI) tanımlanmış olup aşağıdaki tablolarda gös-
özelliklerini inceler. Elektrik yükleri ile bunların oluşturdu- terilmiştir.
ğu elektriksel ve manyetik olaylar, mıknatısların oluşturdu-
ğu manyetik alanlar ve etkileşimlerini araştırır. Temel
Birimi Sembol Gösterim Ölçüm Aracı
ii Katıhâl Fiziği: Maddenin kristal yapısını, atomların dizilişi- Büyüklükler
ni ve her maddenin içinde nasıl yerleştiğini açıklar. Madde- Kütle Kilogram kg m Terazi
nin manyetik, elektrik ve esneklik gibi özelliklerini inceler.
Işık Şiddeti Candela cd I Fotometre
ii Atom Fiziği: Maddeyi oluşturan atomları ve moleküllerin
yapısı ile enerji düzeylerini inceler. Kuantum mekaniğinin Sıcaklık Kelvin K T Termometre
temellerini açıklar. Akım Şiddeti Amper A i Ampermetre
ii Nükleer Fizik: Atomun çekirdeğini inceler. Kararsız (rad- Madde Miktarı Mol mol n yok
yoaktif) atom çekirdeklerinin oluşturdukları enerji ve ışıma-
ları araştırır. Füzyon ve fisyon tepkimeleri bu bölüm kap- Uzunluk Metre m L Şeritmetre
samındadır. Zaman Saniye s t Kronometre
ii Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği: Atom çekirdeğini oluş-
turan daha temel parçacıkları inceler. Evrenin oluşumu ile
ilgili teoriler oluşturur. Büyük patlama olayına benzer or- Temel büyüklükler kullanılarak ifade edilen büyüklüklere
tamlar oluşturup evrenin ilk oluşma anında ortaya çıkan türetilmiş büyüklükler denir. Sürat, kuvvet, enerji, güç, di-
kuvvet çeşitlerini açıklar. renç gibi büyüklükler türetilmiş büyüklüklerdir.
ii Fizik maddi evrenin dışında hiçbir şeyle ilgilenmez. Kişisel
ii Birim Sistemi: Ölçülecek büyüklüğü karşılaştırmak için
tercihler olan, iyi - kötü, güzel - çirkin, sevinç - üzüntü gibi
o büyüklük cinsinden seçilen; kişiler, yer ve zamana göre
şeyler ile ilgilenmez.
değişmeyen büyüklüğe birim denir.
ii Fizik bilimi birçok bilim dalıyla (felsefe, biyoloji, kimya,
ii Uluslararası Bilim Kurulu uzunluk, kütle ve diğer temel bü-
coğrafya, jeoloji, tıp vb) ilişkilidir. Bu ilişki teknolojik geliş-
yüklükleri standart hâle getiren karara göre oluşturulan birim
melerin ortaya çıkmasına imkan sağlamıştır.
sistemine Uluslararası Sistem adı verilir. SI şeklinde yazılır.
5
Fizik Bilimine Giriş
SKALER VE VEKTÖREL BÜYÜKLÜKLER BİLİM ARAŞTIRMA MERKEZLERİ
ii Yalnızca bir sayı ve birimle ifade edilebilen, ifade edilirken Bilim Araştırma Merkezlerinin Başlıca İşlevleri
yön bilgisine gerek olmayan büyüklüklere skaler büyük- xx Bilimsel ar-ge faaliyetlerinde bulunmak
lük, sayı ve birimin yanında yöne sahip olan büyüklüklere
xx Bilimsel çalışmaları teşvik etmek ve desteklemek
vektörel büyüklük denir.
xx Kuruldukları ülkede bilim ve teknoloji politikalarının belir-
Vektör, yönü ve büyüklüğü olan doğru parçasıdır. Bir vektö- lenmesinde öncü rol oynamak
rün;
xx Bilimsel gelişmelerin teknolojik ürünlere dönüştürülmesi-
xx Başlangıç noktası (uygulama noktası) ve bitiş noktası, ne katkıda bulunmak
xx Büyüklüğü (şiddeti - sayısal değeri), xx Diğer ülkelerle iş birliği yaparak uluslararası bilimsel faali-
xx Doğrultusu, yetlerin yürütülmesinde iş birliği imkanı sağlamak.
xx Yönü vardır. Bilimsel Araştırmalarda Etik İlkelerine Uyma
Bir vektör aşağıdaki gibi ok ile gösterilir.
xx Tüm dünyada kabul gören ahlaki kuralların bütününe etik
adı verilir.

xx Etik değerlere sahip kişiler güvenilir, dürüst, saygılı, açık

ve tarafsızdır.

xx Araştırmada bulunmayan verileri üretmek, bunları rapor

etmek veya yayımlamak etik ihlalidir.
ii Vektörel bir nicelik gösterilirken, vektörü temsil eden bir xx Araştırma kayıtlarında değişiklik yapmak veya sonuçları
harf veya sembolün üzerine ok çizilir. Örneğin K vektörü- değiştirmek etik ihlalidir.
nün gösterimi ÁK şeklindedir. Vektörün büyüklüğü gösteri- xx Başkalarının fikirlerini, metotlarını, verilerini, yazılarını ve şekil-
lirken vektör, mutlak değer içinde yazılır (|ÁK|) veya sade- lerini sahiplerine atıf yapmadan kullanmak etik ihlalidir.
ce harf ile (K) gösterilir. TÜBİTAK
(Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu)
Temel ve uygulamalı bilimlerde araştırmaları desteklemek,
Aynı Yönlü Vektörlerin Toplanması genç araştırmacıları teşvik etmek amacı ile kurulmuştur.
ii Birden fazla vektörün yaptığı etkiyi tek başına yapabilen TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu)
tek vektöre bileşke (toplam) vektör denir. ÁR sembolü ile Nükleer maddeler üzerinde araştırmalar yapar. Radyasyonun
gösterilir. neden olabileceği zararlı etkilerden korunulması için gerekli
ii Yönleri aynı olan vektörlerin
ilkeleri belirler. Tıpta kanser tedavi ve teşhis için kullanılan
toplanması, işaretleri aynı araçların kontrolü ve oluşan atıkların depolanması, radyas-
olan sayıların toplanması gibi- yondan korunma gibi çalışmaları bu kurum sürdürmektedir.
dir. Şekildeki gibi 4 br büyük-
lüğündeki ÁK vektörü ile 3 br
ASELSAN (Askeri Elektronik Sanayi)
büyüklüğündeki ÁL vektörünün toplanması ile 7 br büyüklü- Türk Silahlı Kuvvetleri'nin uydu haberleşmesine yönelik ihti-
ğünde bir vektör elde edilir. yaçlarını karşılamak amacıyla kurulmuştur.
CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi)
Zıt Yönlü Vektörlerin Toplanması
Dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarıdır. Büyük
ii Zıt yönlü vektörlerin toplanması, büyük vektörden küçük hadron çarpıştırıcısı (LHC) ile yapılan deneyde evrenin olu-
olan vektör çıkartılarak bulunur. Zıt yönlü iki vektörel bü- şumu anlaşılmaya çalışılmaktadır. CERN'de aynı zamanda
yüklük için yönlerden biri pozitif, diğeri negatif kabul edi- nanobilim, plazma fiziği ve bilişim teknolojisi gibi alanlarda
lerek bu durum niceliğin sembolü ya da sayısal değerinin çalışmalar yapılmaktadır.
önüne yazılan “–” işaretleri ile belirtilebilir. NASA (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi)
ii Yönleri zıt olan vektörlerin Amerika'da uzay çalışmaları ile ilgili programlar yapılmakta-

toplanması, pozitif ve negatif dır. Uzayda tıp, yer bilimleri, ozon tabakasının incelmesi gibi
sayıların toplanmasına ben-
konularda da bilimsel araştırmalar yapmaktadır.
zer. Şekildeki gibi 4 br bü-
yüklüğündeki ÁK vektörü ve 3
ESA (Avrupa Uzay Ajansı)
br büyüklüğündeki –ÁL vektö- Avrupa'nın uzay programlarını hazırlar. 1975 yılında, uzayın
rünün toplanması ile 1 br büyüklüğünde bir vektör elde keşfini amaçlayan, hükümetler arası bir organizasyon olarak
edilir. Elde edilen vektörün yönü büyük olan vektör yönün- kurulmuştur.
dedir.
6 Analitik Fizik
T
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 1
TES
1. I. Doğa yasalarını araştırmak ve bulmak. 5. Fizik biliminin bazı alt alanları ve incelediği konula-
II. İnsanların sağlıklı yaşaması için ortam hazırlamak. rı veren aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
DDD
III. Elde edilen bilgiler ışığında evreni açıklamak.
A) Mekanik; kuvvet ve hareketle ilgili olayları
Yukarıda verilenlerden hangileri Fizik biliminin amaç- B) Termodinamik; sıcaklık, ısı ve ısının yayılması
larındandır?
C) Optik; ışığın madde ile etkileşimi ve ışık olayları
DDD
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Nükleer fizik; katı haldeki maddelerin mikro boyut-
taki özellikleri
D) I ve III E) II ve III
E) Elektromanyetizma; elektrik yüklerinin manyetik ve
elektrik alanla ilişkisi
2. Kendinden daha önce yaşamış bilim insanlarının

bilgilerini derleyerek, cisimlerin hareketleri ile ilgili
kendi adı ile bilinen hareket kanunlarını bulan ünlü
fizikçi aşağıdakilerden hangisidir? 6. Otomobilin bazı parçalarının yapımında kullanılan bil-
AAA gilerin fiziğin hangi alt alanına ait olduğu aşağıdaki gi-
A) Isaac Newton B) Max Planck bi eşleştirilmiştir.
C) Albert Einstein D) John Thomson Otomobil parçası Alt alan
E) Ernest Rutherford I. Ayna ve lambalar Optik

II. Klimalar Termodinamik
III. Akü ve marş Elektrik
Buna göre, hangileri doğru eşleştirilmiştir?

EEE
3. Aşağıdakilerden hangisi, fiziğin alt alanlarından bi-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
ri değildir?
AAA D) I ve III E) I, II ve III
A) Astronomi B) Termodinamik
C) Optik D) Elektromanyetizma
E) Atom fiziği
7. Fizik bilimi ile ilgili olarak,

I. Sağlık alanı ve teknoloji gibi birçok yerde uygula-
maları vardır.
4. Fizik bilimi,
II. Elde edilen tüm bilimsel bilgiler zamanla değişme-
I. Güneş sistemi ve gezegenler yen gerçek doğrulardır.
II. Atom ve atom altı parçacıklar III. Doğa olaylarını anlamaya ve açıklamaya çalışan te-
III. Madde ve enerji arasındaki ilişki mel bir bilimdir.
yukarıda verilenlerden hangilerini inceler? yargılarından hangileri doğrudur?
EEE DDD
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) II ve III
7
Fizik Bilimine Giriş TEST 1
8. Bir bilim insanı, sürtünmeli yüzeyde hareket eden bir 11. Göz merceğinin yapısı ve işlevi ile ilgili uzmanlık eği-
cisme etki eden sürtünme kuvvetinin bağlı olduğu ni- timi alan bir doktor, bu alanla ilgili daha kapsamlı
celikleri araştırmaktadır. Bu süreçte cisim ve yüzeyin bilgi almak için fiziğin hangi alt alanı ile ilgili bilgi-
cinsi sabit tutularak, ağırlık ve cismin boyutları değişti- lerden yararlanmalıdır?
rilip deney tekrar ediliyor. BBB
Buna göre, bilim insanı; A) Mekanik B) Optik C) Termodinamik
I. Cismin ağırlığı arttırılırsa sürtünme kuvveti artar mı? D) Manyetizma E) Atom fiziği
II. Cismin hızı artırılırsa, sürtünme kuvveti artar mı?
III. Cismin boyutları arttırılırsa sürtünme kuvveti artar
mı?
IV. Sürtünen yüzeylerin cinsi değiştirilirse sürtünme
kuvveti değişir mi?
sorularından hangilerine cevap arıyor olabilir?

BBB
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
12. Fizik öğretmeni, öğrencisi Ali’ye farklı tür basit makine-
lerde yük ile kuvvet arasındaki ilişkiyi ortaya koyan gör-
sel ve yazılı bilgiler içeren bir ev ödevi vermiştir.
Buna göre, Ali bu ödevini hazırlarken fiziğin hangi

alt alanındaki bilgileri incelemelidir?
CCC
A) Elektrik B) Optik C) Mekanik
D) Termodinamik E) Katı hal fiziği
9. I. Bilimsel bilgiler mutlak doğrulardır.

II. Bilimsel bilgiler değişebilir.
III. Gözlem yapma, bilimsel bilgiye ulaşma yöntemle-
rinden biridir.
Yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?

DDD
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 13. • Isı ve ısının maddeyle etkileşimi bu alanın temel ko-
D) II ve III E) I, II ve III nularıdır.
• Maddenin atom ve molekül yapısını inceler.
• Işığın doğasını açıklamaya çalışır.
• Kuvvet, hareket ve enerji ilişkilerini inceler.
Fiziğin bazı alt alanları ile ilgili açıklamalar yukarıdaki

gibi verilmiştir.
10. Bir göz doktoruna giden Semra, reçetesi ile gittiği dük-
kanda gözlük alıyor. Buna göre, aşağıda belirtilen alt alanlardan hangi-
si hakkında bilgi verilmemiştir?
Bu olayda fiziğin hangi alt alanından faydalanılmış- AA
tır? A) Manyetizma B) Atom fiziği
DD
A) Mekanik B) Termodinamik C) Elektrik C) Optik D) Termodinamik
D) Optik E) Nükleer Fizik E) Mekanik
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
8 D A A E D E D B D D B C A Analitik Fizik
T
TES
1. I. Hastanın vücut sıcaklığını termometre ile her yarım 3. Aşağıdakilerden hangisi fiziğin alt dallarından biri
saatte bir ölçen hemşire değildir?
II. Kütleleri farklı cisimleri aynı yerden serbest bırakıp AAA
yere gelme sürelerini gözleyen öğrenci A) Dinamik
III. Eğer cisim pürüzlü bir yüzeye sahip ise sürtünme B) Mekanik
kuvveti büyük olur diyen öğretmen C) Optik
Yukarıda verilen kişiler hangi bilimsel yöntemleri D) Yüksek enerji ve plazma fiziği
kullanmışlardır? E) Elektromanyetizma
BBB
Hemşire Öğrenci Öğretmen
A) Gözlem Tahmin Deney
B) Gözlem Deney Tahmin
4. I. İçilen bir çayın soğuduğunu anlama
C) Deney Gözlem Tahmin
II. Bir poşet elmayı terazi ile tartma
D) Deney Tahmin Gözlem
III. Bir kamyonun süratini göstergede 55 km/h olarak
E) Tahmin Deney Gözlem
okuma
Yukarıda verilenlerden hangileri nicel gözleme

örnektir?
2. Bir öğrenci basit sarkacın tam bir salınım yapması için ge- EEE
çen sürenin, ipin uzunluğuna bağlı olup olmadığını araş- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
tırmak istiyor. Öğrenci bununla ilgili önce Şekil - I, sonra da
Şekil - II'deki deney düzeneklerini kullanıyor.

5. Laboratuvarda çalışan bir öğrenci farklı nicelikleri ölç-
mek için aşağıdaki ölçme araçlarını tercih ediyor.

Buna göre, öğrencinin yaptığı bu deneyde sabit tutu-

lan değişken (kontrol değişkeni), bağımsız değişken
ve bağımlı değişken hangisinde doğru verilmiştir?
CCC
Kontrol Bağımsız Bağımlı I. Cismin ağırlığını ölçmek için dijital terazi
değişkeni değişken değişken
II. Akım şiddetini ölçmek için ampermetre
A) Cismin kütlesi Salınım süresi İpin uzunluğu III. Isı enerjisini ölçmek için termometre
B) Salınım süresi İpin uzunluğu Cismin kütlesi
Buna göre, bu öğrencinin yaptığı tercihlerden han-
C) Cismin kütlesi İpin uzunluğu Salınım süresi gileri yanlıştır?
D) Salınım süresi Cismin kütlesi İpin uzunluğu DDD
E) İpin uzunluğu Salınım süresi Cismin kütlesi A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
9
6. Laboratuvarda çalışan bir deney grubu, yaptığı çalış- 9. Aşağıdaki büyüklüklerden hangisi fizikte ölçülen te-
ma sırasında; mel büyüklerden değildir?
– bir cismin kütlesi, DDD
– ortamın sıcaklığı, A) Kütle B) Işık şiddeti C) Zaman
– ışık kaynağının şiddeti, D) Sürat E) Akım şiddeti
– iletken telden geçen akım şiddeti
niceliklerini ölçmesi gerekmektedir.
Buna göre, bu ölçümler için aşağıdaki verilen ölç-

me araçlarından hangisine ihtiyaç yoktur?
CCC -
A) Ampermetre B) Eşit kollu terazi
C) Dinamometre D) Fotometre
10. İnsanların kullandıkları teknolojik araçların geliştirilme-
E) Termometre sinde çeşitli bilim dallarının önemli payı vardır.
Buna göre,
I. Uzay mekiği
7. I. Konser salonu yapımı
II. Fiber optik kablo
II. Üç boyutlu görüntüleme teknolojisi
III. Led televizyon
III. Bluetooth kulaklık yapımı
araçlarından hangilerinde fizik bilimindeki gelişme-
Yukarıdakilerden hangilerinde fizik biliminden fay-
ler önemli pay sahibidir?
dalanılmıştır?
EEE
EEE
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) I ve III E) I, II ve III
D) II ve III E) I, II ve III
8. K, L, M arabalarının hızlarının vektörel gösterimleri

şekildeki gibidir.
Kuzey
ÂK
ÁL
11. Orhan ile Sedat, basit bir bilimsel deney örneği hazır-
Batı Doğu lıyorlar.
Hipotez: Buza tuz eklemek buzu daha çabuk eritir.

ÂM
Bunun için, özdeş iki bardağa birer adet özdeş buz kü-
Güney pü koyup, birinin üzerine bir çay kaşığı tuz serptikten
sonra buzların erime sürelerini ölçerler.
Birim karelerin kenar uzunluğu 10 m/s hız değerini
gösterdiğine göre; Bu deneyle ilgili;
I. K aracı, doğu yönünde 20 m/s hızla gitmektedir. I. Sabit tutulan değişken buz kütlesidir.
II. L aracı, güney yönünde 20 m/s hızla gitmektedir. II. Bağımlı değişken buzun erime süresidir.
III. M aracı, batı yönünde 10 m/s hızla gitmektedir. III. Bağımsız değişken tuz miktarıdır.
yargılarından hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur?

EEE BBB
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) I ve II E) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
10 B C A E D C E E D E B Analitik Fizik
T
TES
1. Aynı düzlemdeki ÂK, ÁL, ÂM, ÂN vektörleri şekildeki gibidir. 4. I. Bilimsel çalışmalara destek vermek
II. Uzay çalışmalarına katkı sağlamak
ÂK III. Bilimsel gelişmelerin teknolojik ürünlere dönüş-
ÁL mesini sağlamak
ÂM Yukarıdakilerden hangileri bilimsel araştırma mer-

ÂN kezlerinin amaçlarındandır?
EEE
Buna göre, hangi iki vektörün toplamının büyüklü- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
ğü en büyüktür? (Bölmeler eşit aralıklıdır.) D) II ve III E) I, II ve III
AAA
A) ÂK ve ÁL B) ÂK ve ÁM C) ÁL ve ÂN
D) ÁL ve ÂM E) ÂM ve ÂN
5. Türk savunma sanayisi ile ilgili Türk Silahlı Kuvvet-

lerinin haberleşmesine yönelik çalışmalar yüreten
Bilim Araştırma Merkezi'nin kısa adı aşağıdakiler-
den hangisidir?
DDD
A) TAEK B) NASA
2. I. Bir cismin bulunduğu yer (konum)
C) ROKETSAN D) ASELSAN
II. Bir cismin madde miktarı (kütle)
E) ESA
III. Cisimlere uygulanan etki (kuvvet)
Yukarıda verilen fiziksel niceliklerden hangileri vek-

törel nicelikler grubundadır?
DDD
D) I ve III E) II ve III 6. "Okula gitmek için hazırlık

yapan Ahmet, kütlesi 4 kg
olan çantasını sırtına asıp,
uzunluğu 500 m olan yo-
lu 20 dakikada yürüdük-
ten sonra sınıfa girdi. Ha-
va tam aydınlanmadığı
3. Aşağıda verilen temel niceliklerden hangisinin biri- için, herbirinin ışık şidde-
mi yanlıştır? ti 25 candela olan ışıkları
DDD yaktığında duvardaki ter-
Nicelik Birim mometrede sıcaklık, 20°C
okunuyordu."
A) Uzunluk Metre
B) Zaman Saniye Yukarıda verilen metinde fizikte kullanılan temel bü-
yüklüklerden kaç tanesinin birimi, uluslararası birim
C) Sıcaklık Kelvin
sistemindeki birim olarak kullanılmıştır?
D) Kütle Newton CCC
E) Akım şiddeti Amper A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
11
7. • Fizikteki temel büyüklüklerdendir. 10. Aşağıdaki tanımlamalardan hangisinde vektörel bir
• Elektronik ya da eşit kollu terazilerle ölçülür. nicelikten yararlanılmıştır?
CCC
Bir niceliğe ait iki özellik yukarıda verilmiştir.
A) 10 kg lık karpuz
Buna göre, bu niceliğin SI sistemindeki biriminin B) 5 litre su
sembolü aşağıdakilerden hangisidir?
C) Doğuya doğru 20 m/s hızla giden otomobil
BBB
A) cm B) kg C) mg D) g/cm 3
E) L D) Sıcaklığın 35 °C olduğu bunaltıcı bir gün
E) Işık şiddeti 50 candela olan ışık kaynağı
11. Aşağıdakilerden hangisi temel bir niceliğe ait bir bi-

8. Halil, Selma ve Semra beraber bir deney yapıyorlar.
rim değildir?
Deneyde bir borunun iç yarıçapını ölçmek istiyorlar.
BBB
Buna göre, aşağıdaki ölçme aletlerinden hangisini A) Metre B) Joule C) Amper
kullanmalıdırlar?
D) Kelvin E) Saniye
CCC
A) Mezura B) Cetvel C) Kumpas
D) Mikrometre E) Şerit Metre
12. Aşağıda X niceliğine ait iki birim, Y niceliğine ait iki bi-
rim ve Z niceliğine ait bir birim verilmiştir.
9. Birimlerle ifade edilebilen, Fizik'teki kavram ve nicelik-
Buna göre, hangisi Z niceliğine ait birimdir?
ler temel ve türetilmiş olmak üzere sınıflandırılabilir. Bu
BBB
bağlamda aşağıdaki tabloda bazı kavramlara ait nice-
A) (Santimetre)3 B) Hektometre C) Litre
lik sınıflandırmaları ve birim eşleştirmeleri yapılmıştır.
D) Ton E) Kilogram
Nicelik
Kavram Birim
sınıflandırması
İvme Temel m/s2
Uzunluk Türetilmiş m
Basınç Türetilmiş newton/m
Kuvvet Türetilmiş newton
13. I. Kütle
3
Özkütle Temel kg/m II. Sıcaklık
Buna göre, tablodaki kavramların hangisinin nicelik III. Hacim

sınıflandırması ve biriminin her ikisi de doğru ola- IV. Akım şiddeti
rak eşleştirilmiştir?
Yukarıda verilenlerden hangileri hem skaler hem de
DDD
temel bir büyüklüktür?
A) İvme B) Uzunluk C) Basınç
DDD
D) Kuvvet E) Özkütle A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
[ÖSYM'den / MSÜ] D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
12 A D D E D C B C D C B B D Analitik Fizik
T
ÜNİTE TEKRAR TESTİ (ÇÖZÜMLÜ) 4
TES
1. Ali, ısıttığı suyun sıcaklığını belirli aralıklarla ölçmüştür. 4. Uluslararası birim sisteminde (SI) aşağıdaki birim-
lerden hangisi kullanılmaz?
Buna göre,
DDD
I. Ali, deney yapmıştır. A) Metre B) Amper C) Saniye
II. Nitel gözlem yapmıştır.
D) Santigrat E) Kilogram
III. Nicel gözlem yapmıştır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

DDD
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
5. K, L, M cisimlerine sürtünmesi önemsiz ortamda şekilde-

ki gibi aynı doğrultudaki kuvvetler etki etmektedir.

2. I. Fotometre ile ışık şiddeti ölçülür.
II. Ampermetre ile akım şiddeti ölçülür.

III. Mikrometre ile zaman ölçülür.
Yukarıda bazı ölçüm araçları ile ilgili verilen bilgi- Buna göre; K, L, M cisimlerine etki eden bileşke
lerden hangileri doğrudur? kuvvetlerin büyüklükleri FK, FL, FM arasındaki iliş-
CCC ki nedir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II BBB
D) I ve III E) II ve III A) FK = FL = FM B) FK = FM < FL
C) FK < FL < FM D) FM < FL < FK
E) FL < FK < FM
3. I. Işığın doğasını ve ışık olaylarını inceler.

II. Maddelerin manyetik ve elektriksel özelliklerini in-
celer.
III. Isı, sıcaklık ve madde ile ilgili ilişkisini inceler.
IV. Kuvvet, hareket, enerji ve bunlar arasındaki ilişkile- 6. Çağımızın en önemli iletişim araçlarından internetin hı-
ri incer. zı fiber optik kablolar ile daha da artmıştır.
Yukarıda fiziğin alt alanları ile ilgili bilgiler verilmiştir. Yukarıdaki cümlede fizik biliminin hangi alt alanın-
dan bahsedilmektedir?
Buna göre, yukarıda aşağıdakilerden hangisinin bil-
EEE
gisi verilmemiştir?
A) Mekanik B) Nükleer Fizik
DDD
A) Mekanik B) Optik C) Termodinamik C) Atom Fiziği D) Termodinamik
D) Elektrik E) Elektromanyetizma E) Optik
13
7. I. Bisiklet 10. • TÜBİTAK
II. Mıknatıs • ESA
III. Gökkuşağı • ASELSAN

• TAEK
IV. Pusula
• NASA
Yukarıdakilerden hangi ikisi fiziğin aynı alt alanı
kapsamındadır? Yukarıda kısaltmaları verilen Bilim Araştırma Mer-
DDD kezleri'nden kaç tanesi Türkiye'de bulunmaktadır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III CCC
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) II ve IV E) III ve IV
11. Bir öğrenci yaptığı bir deneyde pil sayısını ve lamba

8. I. Bu torbadaki elmalar 3 kg gelir.
sayısını sabit tutuyor. Devreye seri bağladığı iletkenin
II. Bardaktaki sudan buhar çıktığına göre sıcak olma- boyunu ise değiştiriyor.
lı.
Buna göre;
III. Evde kullandığımız su, geçen ay faturaya göre
23,7 m3 olmuş. I. İletkenin boyu, bağımsız değişkendir.
II. Lamba parlaklığı, bağımlı değişkendir.
Yukarıdakilerden hangileri nicel gözlemdir?
BBB III. Pil sayısı, sabit değişkendir.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II yargılarından hangileri doğrudur?
D) I ve III E) II ve III EEE
12. Fizik bilimi ve diğer disiplinlerle ilgili olarak,

I. Fizik bilimi, kimya ve biyoloji temel bilimleri ile etki-
9. Vektörel bir niceliğin net olarak bilinmesi için,
şimde bulunur.
I. Yön II. Fizik biliminin sanatla bir ilgisi yoktur.
II. Büyüklük III. Fizik ilkelerinin ispatlanmasında matematik dili kul-
III. Doğrultu lanılır.
özelliklerinden hangilerinin bilinmesi gerekir? yargılarından hangileri doğrudur?

EEE DDD
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III
14 Analitik Fizik
T
ÇÖZÜMLER 4
TES
1. 4.
• Ö lçü aletleri ile yapılan gözlemlere nicel göz- Uzunluk, elektrik akımı, zaman ve kütlenin SI sis-
lem denir. temindeki birimleri sırasıyla; metre, amper, sani-
• Sadece duyu organları ile yapılan gözlemlere ye ve kilogramdır.
nitel gözlem denir.
Temel büyüklüklerden olan sıcaklığın SI sisteminde-
Sıcaklık, termometre ile yapılabileceği için yapılan göz- ki birimi kelvindir.
lem nicel gözlemdir. Cevap: D
Kontrollü deney, değişkenleri belirlenerek yapılan de-

neydir. Anlatılan durum, kontrollü bir deneydir.
Cevap: D
2. Işık şiddeti ve akım şiddeti, fizikteki temel büyük- 5. Aynı doğrultudaki kuvvetlerin bileşkesi bulunurken aynı
lüklerdir. Bunlar sırasıyla fotometre ve ampermet- yönlü olanlar toplanır, zıt yönlü olanlar çıkarılır.
re ile ölçülür. FK = 15 + 5 – 10 = 10 N
FL = 25 – 10 = 15 N
Temel büyüklük olan zaman, kronometre ya da sa-
at ile ölçülür. FM = 15 – 5 = 10 N olur.
Cevap: C
Buna göre, FK = FM < FL bulunur.
Cevap: B
3. I'de optik, II'de elektomanyetizma, III'te termodinamik,

IV'te mekanik ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Elektrik ve manyetizma, fiziğin iki ayrı alt alanı olarak 6. Fiber optik kablolar, ışığın yansıma kuralına göre optik
değerlendirilebileceği gibi, birbiriyle olan yakın ilişkisin- kablolar içinde hareketini sağlar. Adındanda anlaşıla-
den dolayı elektromanyetizma adı altında tek alt alan- cağı gibi fiber optik, fiziğin "optik" alt alanının konusu-
da değerlendirilmektedir. dur.
Cevap: D Cevap: E
15
7. Mıknatıs, fiziğin elektromanyetizma alt alanının konu- 10. TÜBİTAK, ASELSAN ve TAEK Türkiye'de bulunan araştır-
sudur. Pusulalar, manyetik alan etkisi ile yön gösteren ma merkezleridir. NASA Amerika'da, ESA ise Avru-
mıknatıstan yapılmış aletlerdir. II ve IV'te verilen bu kav- pa'dadır.
ramlar fiziğin elektromanyetizma alt alanın kapsamın- Cevap: C
dadır.
Bisiklet, mekanik; gökkuşağı da optik alt alanları kap-

samında değerlendirilebilir.
Cevap: D
11.
Deneyi yapan tarafından değiştirilen değişken;
"bağımsız değişken" dir.
Deneyi yapan kişi "iletkenin boyunu değiştirdiği için

"iletkenin boyu" bağımsız değişkendir. Buna bağlı ola-
8. rak lamba parlaklığı değişeceği için lamba parlaklığı
Ölçü aleti ile yapılan gözlemler nicel gözlemdir.
bağımlı değişkendir.
Nicel gözlemlerin sonucu sayı ve birimle net bi-
Pil sayısı sabit tutulduğu için bu değerde sabit değiş-
çimde ifade edilir.
kendir.
Cevap: E
"....... 3 kg gelir." ifadesi bir tahmindir. Ancak nitel göz-
lemler sonucunda tahminde bulunulabilir.
Cevap: B
12. Fizik bilimi, temel bilimlerden kimya ve biyoloji ile et-

kileşimde bulunur. (I. doğru)
Sanat icra edilirken de fizik bilimi kullanılır. Örneğin

ebru yapımında özkütle farklılıkları kullanılır. (II. yanlış)
9. Vektörel büyüklüklerin tam olarak ifade edilebilmesi için Fizik ilke ve yasalarının ispatında matematik dili kul-
yön, doğrultu ve büyüklüğünün bilinmesi gerekir. lanılır. (III. doğru)
Cevap: E Cevap: D
16 Analitik Fizik
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
ÜNÝTE 2 ÜNİTE ÖZETİ
Konu
Anlatımı
xx Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir.
ton litre (L) metre küp (m3)
xx Maddenin şekil almış haline cisim denir.
Kilogram (kg) desilitre (dL) desimetre küp (dm3)
xx Maddenin dış yapısıyla ilgili özelliklerine fiziksel özellik
gram (g) santilitre (cL) santimetre küp (cm3)
(renk, şekil, koku, tat, saydamlık, sertlik, yumuşaklık, fizik-
sel hâl, hacim, kütle, özkütle, iletkenlik) denir. miligram (mg) mililitre (mL) milimetre küp (mm3)
xx Tüm maddelerin sahip olduğu özelliklere ortak özellik xx Kütle basamakları çıkılırken her basamakta 1000 ile bölü-
denir. Kütle, hacim, eylemsizlik, tanecikli ve boşluklu yapı nür, her basamak inilirken 1000 ile çarpılır.
maddelerin ortak özellikleridir.
xx Sıvı ölçüsü birim çevirmesinde basamaklar çıkılırken her ba-
xx Birbirinden ayırt etmek için kullanılan özelliklerine ise ayırt samakta 10 ile bölünür, her basamak inilirken 10 ile çarpılır.
edici özellik denir. Özkütle, çözünürlük, genleşme katsa-
xx Hacim birim çevirmesinde basamaklar çıkılırken her ba-
yısı, erime ısısı, öz ısı ayırt edici özelliklerden bazılarıdır.
samakta 1000 ile bölünür, her basamak inilirken 1000 ile
MADDENİN HÂLLERİ çarpılır.
ii Katı Maddeler: Tanecikler arası boşluk azdır. Belirli bir şe-
killeri vardır. Maddenin en düzenli hâlidir. Tanecikler arası Düzgün Geometrik Cisimlerin Hacimleri
çekim kuvveti fazladır. Tanecikler titreşim hareketi yapar.
Kolay sıkıştırılamaz, şekilleri dış etki olmadan değişmez.

ii Sıvı Maddeler: Tanecikler arası boşluk katılara göre fazla-

dır. Belirli bir hacmi vardır. Belirli bir şekilleri yoktur. Katılara

göre düzensizdir. Bulundukları kabın şeklini alır. Tanecikleri
birbiri üzerinden kayar. Sıkıştırılamaz kabul edilir.

ii Gaz Maddeler: Molekülleri daima hareketlidir. Belirli bir

şekilleri yoktur. İçinde bulundukları kabı doldurur. Tanecik-
ler arası çekim kuvveti en azdır. Maddenin en düzensiz hâ-
lidir. Kolay sıkıştırılır. Geometrik Olmayan Cisimlerin Hacimlerinin
ii Plazma: İyonize olmuş gazdır. Toplamda elektrikçe nötr- Ölçülmesi
dür. Serbest elektronlar sayesinde ısı ve elektriği iyi iletir-
ii Düzgün geometrik şekilde ol-
ler. Serbest elektron ve pozitif iyonlar sebebiyle elektrik
mayan katı cisimlerin hacmi,
ve manyetik alandan etkilenirler. Yüksek enerjiye sahiptirler.
Evrende maddenin en fazla plazma hâli bulunur. içinde erimediği sıvı içine atı-
larak ölçülür. Dereceli kaptaki
KÜTLE sıvıya atılan cismin hacmi

Parçacık ya da nesneyi oluşturan madde miktarının ölçüsüne yükselen yani yeri değişen sı-
kütle denir ve m ile gösterilir. Uzayın hiçbir yerinde değiş- vı hacmine eşittir.
mez. Kütle terazi ile ölçülür. Bu teraziler eşit kollu, dijital ya Vci = Vson – Vilk
da baskül şeklinde olabilir. Temel ve skaler bir büyüklüktür.
ii Taşma düzeyine ka-
SI birim sisteminde birimi kilogramdır. kg ile gösterilir. Mad-
dar dolu olan kaba bir
delerin ortak özelliğidir.
cisim bırakıldığında,
HACİM cisim tamamen battı-
Bir maddenin uzayda kapladığı yere hacim denir. Hacim, ğında taşan sıvının

türetilmiş bir büyüklüktür. Skalerdir. Sıcaklıktan ve basınçtan hacmi cismin hacmi-
etkilenir. SI birim sisteminde birimi metreküp'dür. m3 ile gös- ne eşittir.
terilir. Hacim V ile gösterilir ve ölçü birimi litredir (L).
Vcisim = Vtaşan
17
Madde ve Özellikleri
MADDENİN ÖZKÜTLESİ (Yoğunluk) ADEZYON KUVVETİ
xx Bir maddenin birim hacminin kütlesine özkütle (yoğun- xx Farklı cins moleküllerin birbirine yapışmasını sağlayan
luk) denir. d ile gösterilir. Sıcaklık ve basınç değişmemek çekim kuvvetine adezyon (yapışma) denir. Adezyon, bir
koşuluyla özkütle sabit ve tüm maddeler için ayırt edici bir cismin başka bir cisim üzerine yapışmasıdır.
özelliktir.
xx Türetilmiş bir büyüklüktür. SI sisteminde birimi kg/m3 tür.
g/cm3 birimi yaygın olarak kullanılır. Aynı şartlarda özkütle,
kütle ve hacim miktarlarına bağlı değildir. Çünkü kütle arttık-
ça maddenin hacmi de artar, oran sabit kalır.
xx Kütlesi m, hacmi V olan cismin özkütlesi aşağıdaki bağıntı
ile bulunur.
Kütle m
Özkütle = ¡ d= İnce borulardaki sıvıların yüzeylerinde içbükey ya da dışbü-
Hacim V key bir kavis oluşması yani çukurlaşma ve tümsekleşme ol-
xx Kütle - hacim grafiğinde ması adezyon (A) ve kohezyon (K) kuvvetlerinin büyüklükleri
eğim özkütleyi (yoğunluğu) ile ilgilidir.

verir. Aynı şartlarda özkütleleri
KOHEZYON KUVVETİ
eşit olan maddeler aynı mad-
de olabilir. Özkütlesi farklı xx Aynı cins atomların ya da moleküllerin kendi aralarındaki

olan maddeler ise kesinlikle çekim kuvvetine kohezyon (birbirini tutma) denir. Kohez-

farklıdır.
yon kuvveti katılarda büyük, sıvılarda küçük, gazlarda ise

ihmal edilecek kadar küçüktür.
KARIŞIMLARIN ÖZKÜTLESİ xx Küresel hâlde kalan cıva dam-
xx Her türlü oranda bir araya gelip kimyasal özelliklerini kay- lasına eşit hacimdeki su damla-
betmeden oluşan maddelere karışım denir. sı, yüzeyde yayılır. Bunun nede-
ni cıva molekülleri arasındaki
xx Bir karışımın özkütlesi, karışan maddelerin özkütlesine ve
kohezyon kuvvetinin su molekülleri arasındaki kohezyon
karışma oranlarına bağlıdır. Karışımın özkütlesi karışan sı-
kuvvetinden büyük olmasıdır.
vıların özkütleleri arasında bir değer alır.
xx Homojen olarak karışabilen sıvıların kütleleri m1, m2, m3, ... YÜZEY GERİLİMİ
hacimleri V1, V2, V3, ... ise karışımın özkütlesi,
xx Durgun sıvıların açık yüzeylerinin, moleküller arasındaki
m1 + m2 + m3 + ..... gerilim kuvvetinin etkisiyle gerilmiş esnek bir zar gibi dav-
dK = bağıntısı ile bulunur.
V1 + V2 + V3 + ..... ranmasına yüzey gerilimi denir. Bir sıvının, sabit bir sıcak-
xx Kuyumculuk, porselen yapımı, ebru çalışmaları, hastane- lıktaki yüzey gerilimini, sıvının yapısına bağlı olan yüzey
lerde yapılan tahlil işlemleri gibi teknik ve sanatsal çalış- gerilim katsayısı belirler.
malarda özkütleden faydalanılmaktadır. xx Sıvının cinsi yüzey gerilimini etkiler. Sıcaklık arttıkça yüzey
gerilim azalır. Suya tuz eklenirse yüzey gerilim artar. Suya
KATILARDA DAYANIKLILIK deterjan eklenirse yüzey gerilimi azalır.
xx Katı maddelerin dışarıdan uygulanan kuvvetlere karşı şe-
killerini korumaya çalışmasına dayanıklılık denir. Cismin KILCALLIK OLAYI
boyutlarının yanında şekli ve yapıldığı maddenin cinsi de xx Kılcal borularda sıvıların yükselmesi veya alçalması ola-
dayanıklılığı etkiler. yına kılcallık adı verilir. Kılcal boruda sıvının yükselmesi
xx Galileo'nun kareküp kanunu bize göstermiştir ki bir mad- veya alçalması (kılcallık etkisi) sıvı molekülleri arasındaki
denin tüm boyutlarının aynı anda büyütülmesi o varlığın kohezyon ve sıvı ile kılcal boru arasındaki adezyon kuv-
dayanıklılığını azaltmaktadır. vetlerine bağlıdır.
xx Alt tabandan üst tabana doğru kesit alanı değişmeyen katı xx Borunun çapı azalırsa kılcallık ar-
maddeler için (küp, dikdörtgenler prizması, silindir) kendi tar. Sıvının borularda yükseldiği
ağırlığına karşı dayanıklılığı, durumlarda yer çekim ivmesi artar-
sa yükseklik azalır. Kılcallık sıvının
1
xx Dayanıklılık = Kesit alanı = ile ifade edilir. cinsine bağlıdır.
Hacim Yükseklik
xx Sıvı molekülleri ile kılcal boru ara-
xx Bir cismin boyutları büyürken kesit alanındaki artışın, hac-
sındaki adezyon kuvveti sıvı mole-
mindeki artışa oranı azalır.
küllerinin kendi aralarındaki kohez-
xx Bir cismin kendi ağırlığına karşı dayanıklılığı, boyut değiştir- yon kuvvetine göre daha büyük ise
me oranı ile ters orantılıdır. Boyutları 6 kat artırılan bir cismin sıvı boruda yükselir, küçük ise sıvı
dayanıklılığı 6 kat azalır. alçalır.
18 Analitik Fizik
T
MADDE VE ÖZELLİKLERİ 1
TES
1. I. Bütün maddeler katı, sıvı ve gaz olmak üzere bu üç 4. Belirli bir hacme ve şekle sahip olan maddelere ..........
halden birinde bulunur. madde denir. Katı maddelerin şekil verilmiş haline
II. Kütle, hacim ve eylemsizlik maddenin ortak özellik- ............ denir. Maddenin ortak özelliklerine ............ ve
lerindendir. .............. örnek olarak verilebilir.
III. Yoğunluk, kütle ve hacme bağlı türetilmiş bir bü- Aşağıdaki kelimelerden hangisi yukarıda verilen
yüklüktür. boşluklardan birine yazılması uygun olmaz?
CCC
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Cisim B) Katı C) Özkütle
EEE
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Kütle E) Hacim
5. I. Özkütle
2. Aşağıdaki özelliklerden hangisi maddenin ortak özel- II. Kütle

liklerinden değildir? III. Hacim
CCC IV. Öz ısı
A) Kütle B) Hacim
Yukarıdaki niceliklerden hangileri madde miktarı-
C) Yoğunluk D) Eylemsizlik na bağlı değildir?
E) Tanecikli yapı DDD
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) I ve IV E) III ve IV
3. Madde ve özellikleri konusunu çalışan Rana, Dilek ve

Sude aşağıdaki yorumları yapmıştır.
Rana : Kütle ortak özelliktir. 6. I. Kütle

II. Özkütle
Dilek: Eylemsizlik ayırt edici özelliktir.
III. Genleşme kat sayısı
Sude: Özkütle ayırt edici özelliktir.
lV. Kaynama noktası
Buna göre, hangi öğrencilerin yorumları doğrudur?
Yukarıda verilenlerden hangileri maddeler için ayırt
EEE
edici özelliklerden değildir?
A) Yalnız Rana B) Yalnız Dilek
AAA
C) Yalnız Sude D) Rana ve Dilek A) Yalnız I B) Yalnız IlI C) I ve Ill
E) Rana ve Sude D) Il ve IV E) IlI ve IV
19
Madde ve Özellikleri TEST 1
7. 10. Aşağıdaki bazı madde çiftleri ve karşılarında bu mad-
deleri birbirinden ayırt edici özellikler verilmiştir.
Talaþ Taneciklerinin öteleme

Demir tozu hareketi yapmasý
Hava Mýknatýstan etkilenme

Su
Bir kimyager yaptığı bir karışıma;
– X maddesinden, 1,4 kilogram Katý bakýr
Sýkýþtýrýlabilirlik
Sývý azot
– Y maddesinden, 20 gram
– Z maddesinden 3000 miligram
Buna göre, ilgili olanlar arasındaki doğru eşleştir-
ilave ediyor.
me aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?
Buna göre, bu karışımın kütlesi kaç gramdır? CCC
AAA
A) 1423 B) 1432 C) 1720
D) 1270 E) 1570

8. I. Kütle
II. Saydamlık
III. Hacim
lV. Eylemsizlik
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri;

• Hava
11. Aşağıdaki etkinlikte girişten başlanılarak kutu içinde
• Cam
verilen ifadeler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yolu takip
• Toprak
ediliyor.
bu üç maddede bulunan özelliktir?

DDD

A) Yalnız I B) l ve II C) ll ve III

D) I, lll ve IV E) l, ll, IlI ve IV

9. Ömer babasına bir bardak su ikram ediyor. Babası su-

yun yarısını içiyor.

Buna göre, bardaktaki suya ait;
• kütle

• hacim
• özkütle
• öz ısı

• sıcaklık
Buna göre, hata yapmadan ilerlenildiğinde hangi
niceliklerinden kaç tanesi azalmıştır?
çıkışa ulaşılır?
BBB
AA
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) K B) L C) M D) N E) P
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
20 E C E C D A A D B C A Analitik Fizik
T
KÜTLE, HACİM VE ÖZKÜTLE 2
TES
1. İçinde 70 cm3 su bulunan Şekil - I'deki dereceli kap, 4. Bir deney grubunda bulunan öğrencilerden Ömer Şe-
içindeki su ile tartıldığında 180 g geliyor. Bu kaba bir kil - I'deki ölçme işlemini, Elif ise Şekil - II'deki ölçme
taş atıldığında su düzeyi 110 cm3 çizgisine çıkıyor. işlemini yaparak birlikte bir taşın özkütlesini hesapla-
mak istiyor.

taş
200 g
200 g
100 g

Kabın kütlesi içinde su ve taş varken 400 g geldiği- Şekil - I

ne göre, taşın özkütlesi kaç g/cm3 tür?

(dsu = 1 g/cm3)

DDD
A) 4 B) 4,5 C) 5 D) 5,5 E) 6

Buna göre,
2. I. Altın madenlerinde altını kum ve taş parçalarından I. Ömer temel bir büyüklüğü ölçmektedir.
ayırmak II. Elif nicel bir gözlem yapmaktadır.
II. Laboratuvarlarda madde karışımlarını birbirinden III. Ölçümlerin sonucunda taşın özkütlesi 5 g/cm3 bu-
ayırt etmek lunur.
III. Hastanelerde kan içindeki serum ve pıhtıyı birbirin- yargılarından hangileri doğrudur?
den ayırmak EEE
Yukarıda yapılan işlemlerin hangilerinde farklı mad- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
delerin özkütlelerinin farklı olmasından yararlanıl- D) II ve III E) I, II ve III
mıştır?
EEE
5. Aslıhan hacmi 4V, kütlesi 4m olan kübün üzerinde V

hacminde bir oyuk açıyor. Daha sonra oyuğu özkütle-
3. Kenar uzunluğu 20 cm olan küp şeklindeki oyun ha- si dX olan X sıvısı ile tamamen doldurulduğunda top-
muru bozularak, yarıçapı 5 cm olan küreler yapılmak lam kütleyi 5m, özkütlesi dY olan Y sıvısı ile tamamen
isteniyor. doldurulduğunda toplam kütleyi 6m ölçülüyor.
Buna göre, en fazla kaç tane küre yapılabilir? d
Buna göre, Aslıhan X oranını kaç bulur?
(p = 3 alınız.) dY
EEE
DDD 1 1 1 1 2
A) B) C) D) E)
A) 4 B) 8 C) 12 D) 16 E) 20 5 4 3 2 3
21
6. Şekil - I'deki boş bir kabın yarısı, dX özkütleli X sıvısı akı- 8. Düşey kesiti şekildeki
tan K musluğu açıldıktan 2t süre sonra doluyor. Daha gibi olan boş kap, sabit de-
sonra dY özkütleli Y sıvısı akıtan L musluğu da açılıyor bili sıvı akıtan muslukla ta-
ve kap 3t sürede iki muslukla tamamen dolduruluyor. mamen dolduruluyor.

Buna göre, kabın K bölge-
sinde biriken sıvının yük-

seklik - zaman grafiği aşa-
ğıdakilerden hangisi gibi olur?
CCC

Kapta biriken sıvının kütle - zaman grafiği Şekil -
dX
II'deki gibi olduğuna göre, oranı kaçtır?
dY

(Musluklar sabit debilidir.)
EEE
1 1 1 1 1
A) B) C) D) E)
10 8 6 4 2

7.

9. Saf bir maddenin kütle -
hacim grafiği şekildeki gibi-

dir.
Düşey kesiti şekildeki gibi olan X ve Y kaplarında bu-
lunan sıvılardan K musluğundan VK hacminde, L mus- Buna göre, I, II, III, IV ara-
luğundan VL hacminde akıtıldığında X, Y, Z kapların- lıklarından hangilerinde

daki sıvıların kütleleri eşit oluyor. maddenin özkütlesi art-
VK mıştır? (Bölmeler eşit ara-
Buna göre, V oranı kaçtır? lıklıdır.)
L
EEE
CCC A) I ve II B) I ve III C) II ve III
3 5
A) 1 B) C) 2 D) E) 3
2 2 D) I ve IV E) III ve IV
1 2 3 4 5 6 7 8 9
22 D E D E E E C C E Analitik Fizik
T
MADDE VE ÖZKÜTLE 3
TES
1. Birbiriyle türdeş olarak 4. Batuhan ağzı kapalı bir kova suyu çiçeklere dökmek
karışabilen X, Y sıvılarının küt- üzere bahçeye bırakıyor. Bir gün sonra kovanın yanına

le - hacim grafikleri şekildeki geldiğinde "Acaba kovanın içindeki suya ait kütle, ha-

gibidir. cim ve özkütle niceliklerinden hangisi bir gün boyun-
ca kesinlikle değişmemiştir." diye düşünüyor.
Bu sıvılarla yapılan türdeş

bir karışımın özkütlesi, Buna göre, kütle, hacim ve özkütle niceliklerinden
hangileri kesinlikle değişmemiştir?
I. 2 g/cm3
(Suyun buharlaşması önemsenmiyor.)
II. 3 g/cm3
AAA
III. 4 g/cm3
A) Yalnız kütle B) Yalnız hacim
yukarıda verilenlerden hangileri olabilir?
C) Yalnız özkütle D) Kütle ve hacim
AAA
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Hacim ve özkütle
D) I ve II E) II ve III
5. Bir boya imalathanesinde çalışan işçi, özkütlesi

2. Saf bir maddeye ait 0,8 g/cm3 olan tinerden 1000 cm3, özkütlesi 1,2 g/cm3
kütle - hacim grafiği şekil-
olan boyadan 3000 cm3 kullanarak türdeş bir karışım
deki gibidir. oluşturuyor.
Buna göre, Buna göre, işçinin yaptığı karışımın özkütlesi kaç

I. K bölümünde madde- g/cm3 tür?
nin sıcaklığı sabittir. EEE
A) 0,85 B) 0,90 C) 0,95 D) 1,0 E) 1,1
II. L bölümünde madde-
nin sıcaklığı artmaktadır.
III. M bölümünde maddenin sıcaklığı artmaktadır.
yargılarından hangileri doğrudur?

CCC
D) I ve III E) II ve III 6. Aynı sıcaklıktaki X

ve Y sıvılarının kütle -
hacim grafiği şekildeki
gibidir. Metin boş bir
kapta X sıvısından
15m, Y sıvısından m

kütle alarak türdeş ka-

3. Aşağıdaki niceliklerden hangisi türetilmiş nicelik rışım oluşturuyor.
değildir?
Buna göre, Metin'in oluşturduğu türdeş karışımın
BBB
özkütlesi kaç g/cm3 olur?
A) Hacim B) Kütle C) Özkütle
EEE
D) Sürat E) Ağırlık A) 0,2 B) 0,4 C) 0,6 D) 0,8 E) 1
23
7. Laboratuvarda deney yapan Ümit, boş bir kaba 2d öz- 10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan
kütleli sıvıdan 4V, 7d özkütleli sıvıdan V hacminde ko- kapta bulunan 4d özkütleli sı-
yarak türdeş bir karışım oluşturuyor. vının üzerine eşit hacimde 2d
özkütleli sıvıdan akıtılıyor. Da-
Sıvıların sıcaklığı aynı olduğuna göre, karışımın öz-
ha sonra oluşan türdeş karışı-
kütlesi kaç d olur?
mın üzerine 4d özkütleli sıvıdan
CCC
akıtılarak kap doluncaya kadar dolduruluyor.
A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4
Kapta oluşan türdeş karışım özkütle - zaman grafi-
ği aşağıdakilerden hangisindeki gibi olur?
(Sıvılar aynı sıcaklıktadır. Bölmeler eşit hacimlidir.)
DDD

8. Kütleleri mX, mY, mZ, hacimleri VX, VY, VZ, özkütleleri

dX, dY, dZ olan X, Y, Z cisimleri aynı sıcaklıktadır.
mX = mY > mZ ve VZ > VX > VY olduğuna göre,

dX, dY, dZ arasındaki ilişki nedir?
BBB
A) dX > dY > dZ
B) dY > dX > dZ

C) dX > dZ > dY
D) dY > dZ > dX

E) dZ > dX > dY

9.

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan

Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaplarda bulunan aynı silindirik kaptan d X özkütleli
sıcaklıkta X sıvıları üzerine aynı sıcaklıktaki Y sıvısı akı- X cismi alındığında kabın küt-

tılarak kaplar tamamen doldurulduğunda K, L, M kap- lesi 2m kadar azalırken sıvı se-

larında oluşan türdeş karışımların özkütleleri sırasıyla viyesi K düzeyine iniyor.
dK, dL, dM oluyor.
dY özkütleli Y cismi alındığın-
X'in özkütlesi, Y'ninkinden büyük olduğuna göre; da da kabın kütlesi 3m kadar
dK, dL, dM arasındaki ilişki ne olabilir? daha azalıyor ve sıvı seviyesi L
CCC düzeyine düşüyor.
A) dK < dL < dM
B) dL < dK < dM dX
Buna göre, oranı kaçtır?
C) dM < dK < dL
D) dK = dL < dM dY
CCC
1 1
E) dM < dL < dK A) 2 B) 3 C) 4 D) E)
2 3
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
24 A C B A E D C B C D E Analitik Fizik
T
DAYANIKLILIK 4
TES
1. Bir küpün a olan ayrıtları 2a olsaydı, 4. Cisimler ve canlıların kendi ağırlıklarına karşı olan
dayanıklılıkları ile ilgili olarak,
I. Hacmi dört katına çıkardı.
II. Kesit alanı dört katına çıkardı. I. Yapıların kesit alanı oranı, onların ağırlığına karşı
hacim
III. Dayanıklığı iki katına çıkardı. dayanıklılıklarını karşılaştırmak için kullanılır.
yargılarından hangileri doğru olurdu? II. Karınca ve benzeri canlıların kesit alanı oranı bü-
BBB hacim
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II yük olduğu için kendi ağırlıklarının birkaç katı ağır-
D) I ve III E) II ve III lık taşıyabilirler.
III. Bir filin ayaklarının kesit alanı oranı, fareninkine

hacim
göre daha büyüktür.

CCC
2. Cemil m kütleli oyun hamuru ile şekildeki gibi 2r ya-

rıçaplı bir silindir yaptığında silindirin dayanıklılığı
D oluyor.

Eğer Cemil silindiri, r yarıçaplı ve m kütleli yapsay-

dı dayanıklığı kaç D olurdu?
DDD
A) 1 B)
1
C)
1
D)
1
E)
1 5. Boyutları Şekil - I'deki gibi olan dikdörtgen prizmanın
2 3 4 5 dayanıklılığı D dir. Prizma Şekil - II'deki gibi K, L parça-
larına bölündüğünde K ve L'nin dayanıklılığı DK ve DL
oluyor.

3. Rana aynı maddeden yapılmış dört kübü yapıştıra-

rak dayanıklılığı en küçük K cismini yapıyor. Feyza ay-
nı küpleri yapıştırarak dayanıklılığı en büyük L cismini
yapıyor. Buna göre; DK, DL, D arasındaki ilişki nedir?
DDD
K ve L cisimlerinin dayanıklılığı sırasıyla DK ve DL
D A) D < DK < DL B) D < DK = DL
olduğuna göre, K oranı kaçtır?
DL
CCC C) DK = DL< D D) D = DK = DL
1 1 1 1
A) B) C) D) E) 2
8 6 4 2 E) DL < D < DK
25
6. Peynir üreten bir firma, düzgün 9.
prizma şeklinde ürettiği peynir-
lerin yatay zemine konulduğun-
da ağırlığına dayanamayıp da-
ğıldığını gözlüyor.
Buna göre, prizma şeklindeki

bu peynirlerin; Şekildeki fil ve kedi ile ilgili;
I. yüksekliğini azaltmak, kesit alanı
l. Kedinin oranı filinkinden büyüktür.
hacim
II. taban alanını artırmak,
III. taban alanını azaltmak ll. Kedinin kendi ağırlığına karşı olan dayanıklılığı filin-
kinden fazladır.
işlemlerinden hangileri yapılırsa dağılmanın önü-
lll. Filin kemik yapısı, kedinin kemik yapısından büyük-
ne geçilebilir?
tür.
AAA
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III yargılarından hangileri doğrudur?
D) I ya da II E) I ya da III EEE
D) I ve II E) I, II ve III
7. Düzgün türdeş bir küpün boyutları iki katına çıkarılıyor.

Buna göre,
I. Küpün yüzey alanı iki katına çıkar.

II. Küpün hacmi dört katına çıkar.
kesit alanı
10. Kenar uzunluğu a olan bir küpün kenarları eşit oran-
III. Küpün oranı yarıya düşer. da artırılarak hacmi 8 katına çıkarıldığında kesit ala-
hacim
yargılarından hangileri doğrudur? nı kaç a2 olur?
CCC CCC
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8
D) I ve II E) I ve III
8. I. Yüksekten bırakılan bir karıncanın düştüğü yerde 11. I. Silindirik bir cismin kendi ağırlığına karşı dayanıklı-
zarar görmeden yürüyüp gitmesi lığı, kesit alanına bağlı değildir.
II. Kıyıya vuran balinanın kemiklerinin kırılması II. Silindirik bir cismin kesit alanı artar ise dışarıdan uy-
III. Taşlı zeminde ayağı kayıp düşen zürafanın kemik- gulanan bir kuvvete karşı dayanaklılığı artar.
lerinin kırılması III. Bir cismin dayanaklılığı, onun geometrik yapısına ve
yapıldığı maddenin cinsine göre değişkenlik göste-
Yukarıda verilenlerden hangileri, canlıların rebilir.
kesit alanı oranlarının büyük olmasının bir sonu-
hacim Dayanıklılıkla ilgili yukarıdaki bilgilerden hangile-
cudur? ri doğrudur?
AAA EEE
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III D) II ve III E) I, II ve III
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
26 B D C C D A C A E C E Analitik Fizik
T
YÜZEY GERİLİMİ VE KILCALLIK 5
TES
1. Bir öğretmen öğrencilerine “sıvı moleküllerinin farklı tür 4. I. Havlunun suyu çekmesi
moleküllere yapışmasını” yani adezyon kuvvetini anlat- II. Masa üzerinde duran civanın masa yüzeyini ıslat-
maktadır. maması
Bununla ilgili olarak, III. Bitkilerin suyu topraktan alıp üst kısımlara çıkarma-
sı
I. Resim kağıdına sürülen sulu boyanın kağıda yapış-
ması Yukarıda anlatılan olaylardan hangileri kılcallıkta
II. Damlalığın ucundaki damlanın bir süre sünerek uza- açıklanabilir?
ması DDD
III. Tutkala dokunan kağıt parçalarının yapışması
yukarıdakilerden hangileri adezyon kuvvetine ör-
nek olarak verilebilir?
DDD
D) I ve III E) II ve III 5. Çamaşırlar yıkanırken, çamaşırlardaki kirin daha

kolay çıkması için;
l. su sıcaklığının artırılması,
ll. suya çamaşır deterjanı katılması,
2. I. Kumaşın boyunu metre ile ölçen terzi.
lll. su miktarının artırılması,
II. Suyun, kılcal borudaki yükselme miktarını gözlem-
işlemlerinden hangilerinin yapılması, suyun yüzey
leyen öğrenci.
gerilimini azaltma amacına uygundur?
III. Süt dolu kovaya bakarak bunun 7 litre olduğunu
CCC
tahmin eden çiftçi.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) l ve II
Yukarıda gerçekleştirilen işlemlerden hangileri ni-
D) I ve IlI E) I, ll ve III
cel gözleme örnek olarak gösterilir?
DDD
6. Bir toplu iğne su dolu bir kaba yavaşça yatay biçimde

bırakıldığında yüzeyde batmadan dururken dik olarak
bırakıldığında dibe çöküyor.
Bu deney ile ilgili olarak;

3. Sıvı maddelerde gözlenen yüzey gerilimi ile ilgili
I. Suyun yüzey gerilimi toplu iğneyi dengede tutmuş-
olarak,
tur.
I. Yüzey gerilim kat sayısı maddeler için ayırt edicidir. II. Su molekülleri arasındaki itme kuvveti su üzerinde
II. Sıcaklığın artması yüzey gerilimini azaltır. yüzey gerilimi oluşturmuştur.
III. Deterjan ve sabun gibi maddeler yüzey gerilimini III. Özkütlesi suyun özkütlesinden küçük olan cisimler
artırır. suda yüzeyler.
yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur? yargılarından hangilerine ulaşılamaz?

DDD EEE
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve II E) II ve III D) I ve III E) II ve III
27
7. Yarıçapları şekildeki 9. Kohezyon kuvveti için,
gibi olan K, L, M boru- I. Sıvı taneciklerini bir arada tutarak dağılmasını ön-
ları sıvı içine batırıldı- ler.
ğında borularda kılcal-
II. Sıvıların katı cisimlere yapışmasını sağlar.
lık etkisi ile hK, hL, hM
sıvı yükselmesi mey- III. Sıvı yüzeyinde yüzey gerilimi oluşmasını sağlar.
dana geliyor. yargılarından hangileri doğrudur?
Buna göre, hK, hL, hM değerlerine ait sütun grafik- DDD
leri aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
AAA D) I ve III E) II ve III

10. Yüzey gerilimi için aşağıdaki ifadelerden hangileri

doğrudur?

I. Yüzey geriliminin sebebi kohezyon kuvvetidir.

II. Sıcaklık artarsa suyun yüzey gerilimi artar.
III. Bulaşık yıkarken yüzey gerilimini azaltmak için de-

terjan kullanılır.
DDD

11. Etil alkol, gliserin ve cıvanın 20 °C'deki yüzey gerilim

katsayısı sıralaması etilalkol < gliserin < cıva olarak
veriliyor.
8. Su dolu bir kaba kılcal

cam bir boru daldırıldığında su
cam boruda h kadar yükseliyor.
X, Y, Z kaplarında etilalkol, gliserin ve cıva vardır. Sıvıların
Buna göre, özdeş kılcal cam borulardaki seviyeleri şekildeki gibidir.
I. Cam boru daha ince olsaydı Buna göre, X, Y, Z kaplarındaki sıvılar aşağıdakiler-
h artardı. den hangisinde doğru verilmiş olabilir?

II. Adezyon kuvveti daha büyük BBB
sıvı kullanılsaydı h azalırdı. X Y Z
III. Su daha sıcak olsaydı h değişmezdi. A) Etilalkol Gliserin Cıva
yargılarından hangileri doğrudur? B) Etilalkol Cıva Gliserin

AAA C) Gliserin Etilalkol Cıva
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Cıva Etilalkol Gliserin
D) I ve II E) II ve III E) Cıva Gliserin Etilalkol
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
28 D A D D C E A A D D B Analitik Fizik
T
YÜZEY GERİLİMİ VE KILCALLIK 6
TES
1. Aşağıda verilen olaylardan hangisi sıvılarda gözle- 4. Aynı maddeden yapılmış, kenar uzunlukları a ve 2a
nen kılcallık olayına örnek olarak verilemez? olan türdeş K ve L küpleri yatay düzleme şekildeki gi-
DDD bi konulmuştur.
A) Peçetenin suyu çekmesi

B) İspirto ocağının fitilinin ispirtoyu çekmesi

C) Bitkilerin köklerindeki suyu yapraklarına iletmesi

D) Su yüzeyinde bazı böceklerin yürümesi
E) Süngerin suyu çekerek üst kısımlarına iletmesi Buna göre,
kesit alanı
I. K'nin oranı L'ninkinden büyüktür.
hacim
II. K'nin kendi ağırlığına karşı dayanıklılığı L'ninkinden
2. Lotus çiçeğinin yüzeyinde bulunan küçük yapılar sa- küçüktür.
yesinde yaprakları ıslanmaz. Yapraklardaki tozlar, su
III. L'nin hacmi K'nin dört katıdır.
damlacıkları ile beraber toprağa akar.
AAA
Buna göre, lotus çiçeğinde gözlenen bu olay aşa-

ğıdakilerden hangisi ile açıklanır?
AAA
A) Kohezyonun adezyondan büyük olması
B) Adezyonun kohezyondan büyük olması
C) Yüzey gerilimi olayı 5. Camdan yapılmış K, L, M kılcal borularının kesit alan-
D) Kılcallık olayı ları sırasıyla 3S, 2S, S'dir.
E) Kütle çekim kuvveti

3.

Yatay düzlemde bulunan seramik yüzeye özdeş dam-
lalıklarla birer damla akıtılan farklı tür K, L, M sıvılarının
görünümleri şekildeki gibidir. K, L, M kılcal boruları şekildeki su dolu kaba daldı-
rıldığında suların bu borulardaki yükselme miktar-
Buna göre, bu sıvıların yüzey geriliminin büyükten
ları hK, hL, hM arasındaki ilişki nedir?
küçüğe doğru sıralaması nasıldır?
BBB
(Sıvıların sıcaklıkları eşittir.)
A) hK > hL > hM B) hM > hL > hK
CCC
A) K, L, M B) K, M, L C) L, M, K C) hK = hL = hM D) hL > hK > hM
D) L, K, M E) M, K, L E) hK > hM > hL
29
6. Bir sıvının, kılcal kanallarda yükselmesi ya da alçalma- 9. I. Yüzey gerilimi katkı maddesi ve sıcaklıkla değişe-
sına kılcallık olayı denir. bilir.
Buna göre, II. Bir kısmı suya değen bezin zamanla tamamının ıs-
lanması kılcallıkla ilgilidir.
I. Kılcallık olayı sıvı basıncının bir sonucudur.
III. Bulunduğu yüzeyi ıslatan sıvılarda adezyon kuvve-
II. Kılcallık olayında sıvının yükselme miktarı kılcal ka-
ti kohezyon kuvvetine göre daha büyüktür.
nalların kesit alanına bağlıdır.
III. Adezyon ve kohezyon, kılcallık olayını etkileyen se- Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?
beplerdendir. EEE
DDD D) I ve III E) I, II ve III
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
10.

7. Musluğun ucunda damlamak üzere olan bir su dam- Bir yüzey üzerine eşit hacimde sıvılar damlatılıyor.
lası için;
Sıvıların yüzey üzerindeki denge durumları şekilde-
I. Damlanın ağırlık kuvveti adezyon kuvveti ile denge- ki gibi olduğuna göre, sıvıların yüzey gerilimleri ara-
lenmiştir. sındaki ilişki nasıl olur?
II. Damlanın küresel şekil almasını kohezyon kuvveti BBB
sağlamıştır. A) L > M > K B) L > K > M
III. Damla hem adezyon hem de kohezyon kuvvetinin C) M > K > L D) M > L > K
etkisindedir.
E) K > L > M
EEE
11.

8. Masa üzerine eşit hacimde civa ve su damlatıldığında

civa suya göre daha küresel olur. Eşit yarıçaplı K, L, M borularının bir sıvıdaki görünüm-
Bu durumun oluşmasında aşağıdaki niceliklerden leri şekildeki gibidir.
hangisi en etkilidir? Buna göre, borular ile sıvı arasındaki adezyon kuv-
AAA vetleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde
A) Yüzey gerilimi doğru verilmiştir?
B) Atmosfer basıncı BBB
C) Yer çekimi kuvveti A) L > M > K B) L > K > M
D) Sıvıların sıcaklığı C) M > K > L D) M > L > K

E) Zeminin tepki kuvveti E) K > L > M
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
30 D A C A B D E A E B B Analitik Fizik
T
ÜNİTE TEKRAR TESTİ (ÇÖZÜMLÜ) 7
TES
1. Efe, Metin ve Cemil maddelerin sıcaklık ve özkütlele-
4. Sabit debili sıvı akıtan
rine bakarak maddelerin aynı olup olmadığını tartışır-
muslukla tamamen dol-
ken aşağıdaki yorumları yapıyor.
durulan bir kapta biri-
Efe: Sıcaklıkları ve özkütleleri aynı olan maddeler ke- ken sıvının yükseklik -
sinlikle aynı maddelerdir. zaman grafiği şekildeki
gibidir.
Metin: Sıcaklıkları aynı özkütleleri farklı olan maddeler

kesinlikle farklı maddelerdir.
Cemil: Sıcaklıkları ve öz ağırlıkları farklı olan maddeler Buna göre, kabın düşey kesiti aşağıdakilerden han-
aynı madde olabilir. gisi gibi olabilir?
CCC
Buna göre, hangilerinin yorumu doğrudur?

EEE
A) Yalnız Efe'nin B) Yalnız Metin'in
C) Efe ve Metin'in D) Efe ve Cemil'in
E) Metin ve Cemil'in

2. Kenar uzunlukları sırasıyla a, 2a, 3a, özkütleleri sırasıy-

la 12d, 4d, d olan türdeş X, Y, Z küplerinin kütleleri sı-
rasıyla mX, mY, mZ dir.
Buna göre; mX, mY ve mZ arasındaki ilişki nedir?

CCC 5. Kütle - hacim grafiği şekildeki gibi olan aynı sıcaklıktaki
A) mX < mY < mZ
B) mY < mX < mZ X ve Y sıvılarıyla dK özkütleli bir karışım hazırlanıyor.
C) mX < mZ < mY
D) mZ < mX < mY
E) mZ < mY < mX

3. I. Kuvvet uygulandığında şekilleri değişebilir.
Buna göre;
II. Tanecikler arasındaki boşluğun en az olduğu yapı-
lardır. I. Karışımda X'in kütlesi, Y'ninkinden fazladır.
III. İçine konulan kabın şeklini alırlar. II. Y'nin özkütlesi karışımın özkütlesinden büyüktür.
III. X'in özkütlesi Y'ninkinden fazladır.
Yukarıdaki özelliklerden hangileri maddenin katı hâ-
li için doğrudur? yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
CCC CCC
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) II ve III D) I ve III E) II ve III
31
6. Yarıçapları sırasıyla 2r 9. Boş bir kabı 2d özkütleli
ve 3r olan X ve Y küre- sıvı akıtan K musluğu tek
lerinin özkütleleri sıra- başına 3t sürede, 12d öz-
sıyla dX ve dY dir.
kütleli sıvı akıtan L musluğu
Sürtünmelerin ihmal ise tek başına 2t sürede dol-

edildiği düzenekte durabiliyor.
küreler şekildeki gibi
dengede kaldığına gö- Musluklar aynı anda açılarak boş kap dolduruldu-
d ğuna göre, oluşan türdeş karışımın özkütlesi kaç
re, X oranı kaçtır?
dY
EEE d olur? (Sıvı sıcaklıkları aynı ve musluklar sabit debi-
16 21 23 25 27 de sıvı akıtıyor.)
A) B) C) D) E)
9 4 8 8 8 DDD
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
10.

7. Özkütlesi 4 g/cm3 olan ve suda erimeyen katı madde-

den yapılmış 10 özdeş bilye, içinde 80 cm3
su bulunan
bölmeli bir kaba konulduğunda, suyun düzeyi 120 cm3
çizgisine kadar yükseliyor.

Buna göre, bilyelerden bir tanesinin kütlesi kaç
gramdır?
EE Aynı maddeden yapılmış K ve L silindirleri ile M küpü-
A) 6 B) 8 C) 12 D) 14 E) 16 nün dayanıklılıkları sırasıyla DK, DL, DM dir.
Buna göre, DK, DL, DM arasındaki ilişki nedir?

AAA
A) DL = DM > DK B) DK > DL = DM
C) DM > DL > DK D) DK > DL > DM
E) DM > DK = DL
11. X ve Y cam kaplarında K ve

L sıvılarının görünümü şekilde-
8. Şekildeki tahta bloğun kenar uzunlukları verilmiştir. Bu
ki gibi oluyor.
durumda tahta bloğun kütlesi 24m, özkütlesi d'dir. Tah-
ta bloktan, yarıçapı a olan yarım küre biçimli bir oyuk Buna göre;

açılıp, bu kısım özkütlesi 2d olan sıvı ile dolduruluyor. I. K cıvadır.
a II. L cıvadır.
3a III. Y kabında kohezyon kuvveti adezyon kuvvetinden

8a küçüktür.
yargılarından hangileri doğru olabilir?

Bu durumda tahta bloğun, sıvı ile birlikte kütlesi
BBB
kaç m'dir? (p = 3 alınız.)
BBB
A) 20 B) 26 C) 28 D) 32 E) 36 D) I ve III E) II ve III
32 Analitik Fizik

Tyt - Fizik Soru Bankasi - 2021 - Ornek

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tyt - Fizik Soru Bankasi - 2021 - Ornek

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İDEALİNİZDEKİ

ÜNİTE ÖZETLİ TESTLER

Her ünitenin başına konan

Her ünitenin içine konan

Gülbin Yavuz CANER

ERTEM BASIM Ltd. Sti./ANKARA

Ostim Mahallesi 1207. Sokak No: 3/C-D

Merhaba Değerli Arkadaşlar,

ÜNİTE 1 - FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ................................................................................................................... 5

ÜNİTE 2 - MADDE VE ÖZELLİKLERİ........................................................................................................... 17

ÜNİTE 3 - HAREKET VE KUVVET................................................................................................................ 35

ÜNİTE 5 - ISI SICAKLIK............................................................................................................................... 83

ÜNİTE 6 - BASINÇ..................................................................................................................................... 105

ÜNİTE 7 - ELEKTRİK VE MANYETİZMA.................................................................................................... 129

ÜNİTE 8 - DALGALAR................................................................................................................................ 167

ÜNİTE 9 - OPTİK........................................................................................................................................ 195

2. Kendinden daha önce yaşamış bilim insanlarının

C) Albert Einstein D) John Thomson Otomobil parçası Alt alan

E) Ernest Rutherford I. Ayna ve lambalar Optik

Buna göre, hangileri doğru eşleştirilmiştir?

7. Fizik bilimi ile ilgili olarak,

sorularından hangilerine cevap arıyor olabilir?

Buna göre, Ali bu ödevini hazırlarken fiziğin hangi

D) Termodinamik E) Katı hal fiziği

9. I. Bilimsel bilgiler mutlak doğrulardır.

Yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?

• Maddenin atom ve molekül yapısını inceler.

• Işığın doğasını açıklamaya çalışır.

• Kuvvet, hareket ve enerji ilişkilerini inceler.

Fiziğin bazı alt alanları ile ilgili açıklamalar yukarıdaki

D) Optik E) Nükleer Fizik E) Mekanik

Yukarıda verilenlerden hangileri nicel gözleme

Buna göre, öğrencinin yaptığı bu deneyde sabit tutu-

– ışık kaynağının şiddeti, D) Sürat E) Akım şiddeti

– iletken telden geçen akım şiddeti

niceliklerini ölçmesi gerekmektedir.

Buna göre, bu ölçümler için aşağıdaki verilen ölç-

8. K, L, M arabalarının hızlarının vektörel gösterimleri

Hipotez: Buza tuz eklemek buzu daha çabuk eritir.

yargılarından hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur?

D) I ve II E) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

ÂM Yukarıdakilerden hangileri bilimsel araştırma mer-

5. Türk savunma sanayisi ile ilgili Türk Silahlı Kuvvet-

Yukarıda verilen fiziksel niceliklerden hangileri vek-

D) I ve III E) II ve III 6. "Okula gitmek için hazırlık

11. Aşağıdakilerden hangisi temel bir niceliğe ait bir bi-

D) Mikrometre E) Şerit Metre

Buna göre, tablodaki kavramların hangisinin nicelik III. Hacim

[ÖSYM'den / MSÜ] D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

ifadelerinden hangileri doğrudur?

5. K, L, M cisimlerine sürtünmesi önemsiz ortamda şekilde-

II. Ampermetre ile akım şiddeti ölçülür.

C) FK < FL < FM D) FM < FL < FK

3. I. Işığın doğasını ve ışık olaylarını inceler.

D) Elektrik E) Elektromanyetizma E) Optik

III. Gökkuşağı • ASELSAN

11. Bir öğrenci yaptığı bir deneyde pil sayısını ve lamba

12. Fizik bilimi ve diğer disiplinlerle ilgili olarak,

özelliklerinden hangilerinin bilinmesi gerekir? yargılarından hangileri doğrudur?

Kontrollü deney, değişkenleri belirlenerek yapılan de-

3. I'de optik, II'de elektomanyetizma, III'te termodinamik,

Bisiklet, mekanik; gökkuşağı da optik alt alanları kap-

Deneyi yapan kişi "iletkenin boyunu değiştirdiği için

ii Sıvı Maddeler: Tanecikler arası boşluk katılara göre fazla-

D) I ve III E) II ve III 6. Aynı sıcaklıktaki X

mX = mY > mZ ve VZ > VX > VY olduğuna göre,

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan

III. Bulaşık yıkarken yüzey gerilimini azaltmak için de-

8. Su dolu bir kaba kılcal

11. X ve Y cam kaplarında K ve