Nguyễn Quang Phúc_18001684

Họ và tên : Nguyễn Quang Phúc -18001684

Nhận xét của giáo viên về bài chuẩn bị và công Nhận xét của giáo viên về kết quả xử lý số liệu
việc thực hành

Chữ ký Chữ ký

Bài 3: Giao thoa kế MICHELSON

I. Mục đích
 Tìm hiểu sơ đồ lắp đặt giao thoa kế MICHELSON
 Sử dụng giao thoa kế Michelson xác định :
+ Bước sóng ánh sáng của nguồn Laser
+ Khảo sát sự phụ thuộc của chiết suất vào áp suất của không khí
II. Cơ sở lý thuyết
Giao thoa kế là thiết bị đo dựa vào hiện tuowjgn giao thoa ánh sáng . Giao thoa kế có
nhiều có nhiều kiểu khác nhau tùy theo công dụng của mỗi thiết bị , nhưng chúng đều
dựa theo nguyên tắc chung : một chùm sáng đơn sắc được tách làm 2 chùm tia riêng
biệt nhau , truyền theo 2 đường khác nhau, sau đó gặp nhau cho hình ảnh giao thoa .
Giao thoa kế có thể phát hiện được độ biến thiên chừng vào phần chăm bước sóng vì
vậy giao thoa kế là một trong những phép đo chính xác nhất để xác định mộ số đại
lượng : sự thay đổi độ dài, mật độ các lớp vật chất , chiết suất và bước sóng ánh sáng .
a. Giao thoa kế Michelson:
Nguyễn Quang Phúc_18001684

Hình 1 : Sơ đồ bố trí thí nghiệm giao kế Michelson

Trong giao thoa kế michelson , một chùm sáng đơn sắc ban đầu được chia thành 2
chùm sáng thành phần nhờ 1 tia chùm sáng ( beam spliter ) là một gương bán
phản xạ ( gương bán mạ ) . Mỗi chùm sáng thành phần đi theo 1 đường truyền
khác nhau nhưng cuối cùng lại gặp nhau và chồng chập lên nhau để tạo nên hình
ảnh giao thoa trên màn. Sử dụng giao thoa kế Michelson ta có thể xác định được 1
số đại lượng như : bước sóng ánh sáng của nguồn đơn sắc , chiết suất của 1 môi
trường….

III. Xác định bước sóng ánh sáng của một laser

Để xác định bước sóng ánh sáng đơn sắc từ nguồn laser bằng giao thoa kế
Michelson , một trong hai gương phẳng , ví dụ gương M1 được dịch chuyển tịnh tiến
những khoảng cách rất nhỏ ( gương M2 được giữ cố định sau khi đã được dịch
chuyển để quan sát thấy hình ảnh trên màn ) . Khoảng cách dịch chuyển gương M1 có
thể đo được chính xác nhờ bộ phận cơ học điều chỉnh gắn với gương ( bộ điều chỉnh
gắn cùng thước panme). Sự dịch chuyển này làm thay đổi quá trình của trùm sáng
tương ứng . Trong quá trình dịch chuyển gương ta có thể thấy các vân giao thoa trên
màn.
Biết được tổng số vân (hoặc sáng hoặc tối ) Z di chuyển qua một điểm trên màn
quan sát khi gương dịch chuyển tịnh tiến theo phương trùng với phương của tia tới
một khoảng cách ∆s , ta sẽ tính được bước sóng của ánh sáng giao thoa theo bước
sau:

IV. Xác định bước sóng của không khí

Nguyễn Quang Phúc_18001684

Một bình chân không (vaccum cell ) được đặt trong hướng truyền của một trong
hai trùm tia thành phần . Quang trình của tia thành phần này sẽ thay đổi khi thay
đổi áp suất trong bình chân không vì chiết suất môi trường khí phụ thuộc vào áp
suất.Quan sát và đánh giá sự thay đổi của hình giao thoa trên màn khi thay đổi áp
suất bình chân không ta sẽ xác định được chiết xuất của không khi tương ứng.

Hình 2 : Sơ đồ bố trí thí nghiệm giao thoa kế xác đinh chiết xuất không khí

Chiết suất của không khí phụ thuộc vào công thức sau:

Quang trình d của chùm sáng truyền qua bình chân không phụ thuộc vào áp suất khí
trong bình . Khi áp suất khí trong bình thay đổi từ p đến p + ∆p quang trình của chùm
sáng thay đổi 1 lượng là :

Trong đó s là độ dài của bình khí chân không.

Giả sử trong quá trình hút khí ra khỏi buồng ,áp suất giảm từ p0 đến p ( p0 là áp suất
khí quyển ban đầu trong bình chân không ) , ta có thể quan sát sự dịch chuyển của
Z(p) vân giao thoa ( sáng hoặc tối ) qua một điểm cố định trên màn . Biết rằng mỗi
Nguyễn Quang Phúc_18001684

một vân di chuyển cố định trên màn . Biết rằng mỗi vân di chuyển qua điểm cố định
tương ứng với số thay đổi quang trình của chùm sáng thành phần một lượng là λ , do
đó hiệu quang thay đổi khi áp suất thay đổi từ p đến p + ∆p là :
Nguyễn Quang Phúc_18001684

V. Xác định chiết xuất của một tấm thủy tinh

VI. Thực hành
1. Dụng cụ thí nghiệm
Nguyễn Quang Phúc_18001684
Nguyễn Quang Phúc_18001684

2. Lắp đặt giao thoa kế Michelson

a. Nguồn laser
- Nối laser vào nguồn điện và bật công tắc đèn
- Chỉnh vị trí của nguồn laser sao cho trùm sáng tới chiếu đúng vào tâm của
gương M1.
b. Bộ chia nguồn tia sáng
- Đặt bộ chia trùm tia sáng sao cho chùm tia sáng sao cho chùm tia phản xạ
và tia truyền qua có cường độ như nhau.
- Chỉnh góc của bộ chùm tia sáng sao cho góc tới bằng khoảng 45 độ , khi
đó sẽ thấy 2 trùm tia sáng gần hoặc trùng nhau trên màn quan sát ( sau khi
phản xạ trên gương M1 và M2 )
c. Xác định chiết xuất của không khí
d. Xác định chiết xuất của tấm thủy tinh

V. Xử lý số liệu

Căn cứ vào số liệu trong bảng 2 , vẽ đồ thị mô tả sự phụ thuộc vào số vân giao thoa dịch
chuyển Z vào quãng đường dịch chuyển ∆s của gương M1. Xác định bước sóng ánh sáng của
nguồn laser từ tốc độ K của đồ thị . So sánh giá trị bước sóng thực của nguồn sáng

Từ số liệu của bảng 3 , vẽ đồ thị mô tả sự phụ thuộc của số vân giao thoa dịch chuyển vào

áp suất bình chân không . Xác định độ dốc của đường đồ thị và từ đó tính lại lượng , căn cứ

vào độ lớn của đại lượng , xác định các giá trị triết xuất tại các giá trị áp suất khác nhau
Nguyễn Quang Phúc_18001684

trong không khí . Kết quả điền vào bảng 3. Vẽ đồ thị mô tả sự phụ thuộc của chiết suất vào áp
suất của không khí trong bình . Nêu ý nghĩa của đường đồ thị .

- Xác điịnh chiết suất của tấm thủy tinh theo số liệu trong bảng 3 và công
thức (9)